Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Donor-aktseptor kimyəvi rabitə - atom və ya ionun onunla qarşılıqlı əlaqədə olan atoma mənsub olan bir cüt elektronu istifadə etməsi nəticəsində yaranan rabitə. Donor - latınca donare - bəxşiş etmək deməkdir.
Donor-aktseptor kimyəvi rabitəyə misal
Donor-aktseptor kimyəvi rabitə ən sadə misal H+-nin NH3-lə birləşərək NH4 əmələ gətirməsi ola bilər (azotun s2 və p3 elektronu vardır). H-nin üç elektronu azotun 3p elektronu ilə birləşərək piramidal NH3 molekulu əmələ gətirir. N və NH3 ətrafıda hidrogenlə üç cüt ortaq və bir cüt ortaq olmayan elektrondan ibarət 8 elektronlu təbəqə mövcuddur. Ortaq olmayan elektron cütü H+ tərəfindən istifadə edilir. Bu halda azot kompleksəmələgətirici donor, hidrogen isə aktseptor və kompleks birləşmiş element (addend) rolunu oynayırlar. Buna oxşar, lakin yaranma mexanizminə görə nisbətən daha mürəkkəb kimyəvi rabitə, birləşmələrin 8- və ya 18-elektronlu qapalı örtük yaratmağa meyil etməsi ilə bağlıdır. Bu növ rabitə həm [Pt(NH3)6]4+, [PtCl6]2- və b. kimi sintez olunan, həm də təbii (məsələn: ) birləşmələrdə yaranır. Donor-aktseptor kimyəvi rabitə hidrotasiya hadisəsi ilə müşayiət olunan həllolma proseslərində mühüm rol oynayır.
Rabitənin əmələ gəlməsi
İon və kovalent rabitə əksspinli açıq (qapanmamış) elektronların qapanması nəticəsində əmələ gəldiyi halda, donor-akseptor rabitə bölünməmiş elektron cütü və boş orbitallar arasında meydana çıxır. Donor-akseptor rabitə bütün kompleks birləşmələrin əmələ gəlməsində iştirak edir. başqa sözlə, kompleks birləşmələrdə adi rabitələr ilə yanaşı, bir qayda olaraq, donor-akseptor rabitə də olur. Kompleks birləşmələrin quruluş formulları yazılarkən donor-akseptor rabitə adətən akseptora tərəf istiqamətlənmiş oxla göstərilir.
Mənbə
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
- Z.Qarayev "Qeyri-üzvi kimya", Maarif-1975.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Donor aktseptor kimyevi rabite atom ve ya ionun onunla qarsiliqli elaqede olan atoma mensub olan bir cut elektronu istifade etmesi neticesinde yaranan rabite Donor latinca donare bexsis etmek demekdir Donor aktseptor kimyevi rabiteye misalDonor akseptor ve ya koordinativ rabite Donor aktseptor kimyevi rabite en sade misal H nin NH3 le birleserek NH4 emele getirmesi ola biler azotun s2 ve p3 elektronu vardir H nin uc elektronu azotun 3p elektronu ile birleserek piramidal NH3 molekulu emele getirir N ve NH3 etrafida hidrogenle uc cut ortaq ve bir cut ortaq olmayan elektrondan ibaret 8 elektronlu tebeqe movcuddur Ortaq olmayan elektron cutu H terefinden istifade edilir Bu halda azot kompleksemelegetirici donor hidrogen ise aktseptor ve kompleks birlesmis element addend rolunu oynayirlar Buna oxsar lakin yaranma mexanizmine gore nisbeten daha mu rek keb kimyevi rabite birlesmelerin 8 ve ya 18 elektronlu qapali ortuk yaratmaga meyil etmesi ile baglidir Bu nov rabite hem Pt NH3 6 4 PtCl6 2 ve b kimi sintez olunan hem de tebii meselen birlesmelerde yaranir Donor aktseptor kimyevi rabite hidrotasiya hadisesi ile musayiet olunan hellolma proseslerinde muhum rol oynayir Rabitenin emele gelmesiIon ve kovalent rabite eksspinli aciq qapanmamis elektronlarin qapanmasi neticesinde emele geldiyi halda donor akseptor rabite bolunmemis elektron cutu ve bos orbitallar arasinda meydana cixir Donor akseptor rabite butun kompleks birlesmelerin emele gelmesinde istirak edir basqa sozle kompleks birlesmelerde adi rabiteler ile yanasi bir qayda olaraq donor akseptor rabite de olur Kompleks birlesmelerin qurulus formullari yazilarken donor akseptor rabite adeten akseptora teref istiqametlenmis oxla gosterilir MenbeGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679 Z Qarayev Qeyri uzvi kimya Maarif 1975