Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ENIAC kompüteri (ing. Electronic Numerical Integrator And Computer : Elektronik Rəqəmsal İnteqral Hesaplayıcı), elektriklə işləyən və elektron emalı tutumuna sahib ilk kompüter. İkinci dünya müharibəsi dövründə ABŞ-lı elm adamları tərəfindən inşa edilən ENIAC, təxminən 167 [m² bir sahəni əhatə edirdi və ağırlığı 30 ton idi.
Tarix
Bu ilk kompüterin sifarişi, 1941-ci ildə ABŞ-nin İkinci dünya müharibəsinə qatılmasıyla birlikdə ordu tərəfindən gizli olaraq Pennsylvania Universitetinə aid Elektrik Mühəndisliyi məktəbi olan Moore School of Electrical Engineering-ə verildi. Məqsəd daha az hədəf səhvi ilə uzun mənzilli top və mərmilərin hesablamalarında istifadə edilməsi idi.
Elm adamları və tərəfindən təxminən 4 il müddətinə emal edildi. Təxmini olaraq 500.000 dollara başa gəldi. ENIAC ilk dəfə sınaq işinə 1945-ci ildə başladı. Həqiqi mənada işləyə bilməsi isə 1947-ci ilə təsadüf etdi. Ancaq 2 Sentyabr 1945-ci ildə Yaponiyanın təslim olmasıyla müharibə sona çatmışdı və belə bir cihaz üçün ehtiyac da qalmamışdı. ENIAC 1947-ci ildə ilk dəfə mətbuata tanıdıldı.
Müharibədən Sonra
Müharibədən sonra ENIAC ən çox olaraq hava təxminlərində, hesablamalarında, kosmik şüa işlərində, termal işlərdə, təsadüfi rəqəmlərin tapılmasında, külək tuneli dizaynında və digər elmi araşdırmalarda istifadə edildi. 1951-ci ildə isə artıq sənaye məqsədli olaraq istifadə edilməyə başlandı.
ENIAC hazırda Vaşinqtondakı nümayiş etdirilir.
Hesablama tutumu
ENIAC bir ədədin görünüşünü ayıra bilir, bərabərlikləri qarşılaşdıra bilir, vura bilir, bölə bilir, toplaya bilir, çıxarda və kvadrat kökləri hesablaya bilir. ENIAC-in akkumulyatoru (ön qeydiyyat bölgələri) həm toplama həm də yaddaş funksiyası görürdü. ENIAC-a məlumatlar bir IBM kart oxuyucusu vasitəsilə verilirdi. İşlənmiş məlumatlar isə yenə bir IBM kart cihazı sayəsində alınırdı və bu kartlar yenə IBM-in çıxarmış olduğu bir kart oxuyucu tərəfindən (buna bənzər bir nümunə ola bilər) deşifrə edilirdi.
O zamanlarda 60 saniyə yol gedən bir topun marşrutunun (hədəf istiqamətinin uzunluğu) hesablanması üçün, təxminən 20 saatlıq vaxt lazım idi. ENIAC bu hesablama müddətini 15 saniyəyə azaltdı. 1 saniyədə edə bildiyi toplama əməliyyatı akkumulyator başına 5.000 ədəd idi (cəmi 100.000 ədəd). Saniyədə edə bildiyi vurma əməliyyatı 385, bölmə və ya kvadrat kök alma əməliyyatı isə 38 ədəd idi. Müvəqqəti yaddaşında yalnız 200 ədədi saxlaya bilirdi.
Proqramlaşdırma
ENIAC, 6 qadın operator tərəfindən programlanırdı. Proqramlama üsulu isə əllə taxılıb çıxarılan kabellər və idarə olunan düyməllər vasitəsilə edilirdi.
ENIAC ümumilikdə 8 il (1947–1955) istifadə edildi. ENIAC-ı işlətmək üçün sərf olunan xərcləri özündən sonra inkişaf etdirilən "uşaqları", yəni o dövrün yeni nəsil kompüterleri olan EDVAC və -dan çox olmağa başladığına görə, 2 oktyabr 1955-ci ildə saat 11:45-də elektrik xətti kəsildi. Beləcə dünyanın ilk elektronik kompüteri vəzifəsini tamamlamış olaraq tarixdəki yerini aldı.
2 oktyabr 1955-ci ildə ilk universal rəqəmli hesablama maşını olan ENIAC-ın (Electronical Numerical Integrator and Calculator) işi dayandırılmış və o, təntənəli şəkildə ABŞ-nin Hərbi Akademiya muzeyinə təhvil verilmişdir.
Ədəbiyyat
- Əliquliyev R.M., Salmanova P.M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2013, 169 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
ENIAC komputeri ing Electronic Numerical Integrator And Computer Elektronik Reqemsal Inteqral Hesaplayici elektrikle isleyen ve elektron emali tutumuna sahib ilk komputer Ikinci dunya muharibesi dovrunde ABS li elm adamlari terefinden insa edilen ENIAC texminen 167 m bir saheni ehate edirdi ve agirligi 30 ton idi ENIAC komputeriTarixBu ilk komputerin sifarisi 1941 ci ilde ABS nin Ikinci dunya muharibesine qatilmasiyla birlikde ordu terefinden gizli olaraq Pennsylvania Universitetine aid Elektrik Muhendisliyi mektebi olan Moore School of Electrical Engineering e verildi Meqsed daha az hedef sehvi ile uzun menzilli top ve mermilerin hesablamalarinda istifade edilmesi idi Elm adamlari ve terefinden texminen 4 il muddetine emal edildi Texmini olaraq 500 000 dollara basa geldi ENIAC ilk defe sinaq isine 1945 ci ilde basladi Heqiqi menada isleye bilmesi ise 1947 ci ile tesaduf etdi Ancaq 2 Sentyabr 1945 ci ilde Yaponiyanin teslim olmasiyla muharibe sona catmisdi ve bele bir cihaz ucun ehtiyac da qalmamisdi ENIAC 1947 ci ilde ilk defe metbuata tanidildi Muharibeden SonraMuharibeden sonra ENIAC en cox olaraq hava texminlerinde hesablamalarinda kosmik sua islerinde termal islerde tesadufi reqemlerin tapilmasinda kulek tuneli dizayninda ve diger elmi arasdirmalarda istifade edildi 1951 ci ilde ise artiq senaye meqsedli olaraq istifade edilmeye baslandi ENIAC hazirda Vasinqtondaki numayis etdirilir Hesablama tutumuENIAC bir ededin gorunusunu ayira bilir beraberlikleri qarsilasdira bilir vura bilir bole bilir toplaya bilir cixarda ve kvadrat kokleri hesablaya bilir ENIAC in akkumulyatoru on qeydiyyat bolgeleri hem toplama hem de yaddas funksiyasi gorurdu ENIAC a melumatlar bir IBM kart oxuyucusu vasitesile verilirdi Islenmis melumatlar ise yene bir IBM kart cihazi sayesinde alinirdi ve bu kartlar yene IBM in cixarmis oldugu bir kart oxuyucu terefinden buna benzer bir numune ola biler desifre edilirdi O zamanlarda 60 saniye yol geden bir topun marsrutunun hedef istiqametinin uzunlugu hesablanmasi ucun texminen 20 saatliq vaxt lazim idi ENIAC bu hesablama muddetini 15 saniyeye azaltdi 1 saniyede ede bildiyi toplama emeliyyati akkumulyator basina 5 000 eded idi cemi 100 000 eded Saniyede ede bildiyi vurma emeliyyati 385 bolme ve ya kvadrat kok alma emeliyyati ise 38 eded idi Muveqqeti yaddasinda yalniz 200 ededi saxlaya bilirdi ProqramlasdirmaENIAC 6 qadin operator terefinden programlanirdi Proqramlama usulu ise elle taxilib cixarilan kabeller ve idare olunan duymeller vasitesile edilirdi ENIAC umumilikde 8 il 1947 1955 istifade edildi ENIAC i isletmek ucun serf olunan xercleri ozunden sonra inkisaf etdirilen usaqlari yeni o dovrun yeni nesil komputerleri olan EDVAC ve dan cox olmaga basladigina gore 2 oktyabr 1955 ci ilde saat 11 45 de elektrik xetti kesildi Belece dunyanin ilk elektronik komputeri vezifesini tamamlamis olaraq tarixdeki yerini aldi 2 oktyabr 1955 ci ilde ilk universal reqemli hesablama masini olan ENIAC in Electronical Numerical Integrator and Calculator isi dayandirilmis ve o tenteneli sekilde ABS nin Herbi Akademiya muzeyine tehvil verilmisdir EdebiyyatEliquliyev R M Salmanova P M Informasiya cemiyyeti maraqli xronoloji faktlar Baki Informasiya Texnologiyalari nesriyyati 2013 169 seh