Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pyer Loti (14 yanvar 1850[…] – 10 iyun 1923[…], Hendaye) — fransız dəniz zabiti və yazıçı. Pyer Loti adının yazıçıya, bəzi qaynaqlara görə tələbəlik illərində, bəzi qaynaqlara görə isə, 1867-ci ildə Okeaniya səfərində Taitili yerlilər tərəfindən verildiyi deyilir. "Loti", ekzotik iqlimlərdə yetişən ekzotik bir çiçəyin adıdır.
| Pyer Loti | |
|---|---|
| fr. Pierre Loti | |
 | |
| Doğum adı | Louis Marie Julien Viaud |
| Təxəllüsü | Pierre Loti |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Roşfor, Fransa |
| Vəfat tarixi | (73 yaşında) |
| Vəfat yeri | Hendaye, Fransa |
| Vətəndaşlığı |  Fransa |
| Təhsili | Dənizçilik |
| Fəaliyyəti | yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1875–1923 |
| Əsərlərinin dili | fransız dili |
| İlk əsəri | Aziyadé |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |   |
 | |
 Pyer Loti Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1850-ci ildə Fransanın Roşfor şəhərində, protestant ailəsində evin son beşiyi olaraq dünyaya göz açmışdır. 17 yaşında Fransız Dəniz Qüvvələrinə daxil oldu. Dənizçilik təhsilini bitirdikdən sonra, 1881-ci ildə kapitan oldu və növbəti illərdə də polkovnikliyə qədər yüksəldi. Yaxın və Uzaq Şərqdə səfərlərdə oldu. Bir dəniz zabiti kimi romanlarında bəhs etdiyi yad mədəniyyətləri çoxlu yerlər gəzərək öyrənmişdi. Bu səyahətlərində əldə etdiyi təcrübələrini və müşahidələrini kitablarına köçürürdü.
1879-cu ildə ilk romanı olan və Osmanlı İmperiyasındakı təəssüratlarını bölüşdüyü Aziyadenin nəşrinin ardınca, 1878-ci ildə Mariage de Loti (Lotinin Toyu), 1886-cı ildə Pécheur d'Islandeni (İslandiya Balıqçısı) nəşr etdirdi. Loti, özünü ədəbiyyat çevrəsinə qəbul etdirmiş bir yazıçı oldu. Daha sonrakı illərdə hər il bir kitabı çıxdı və geniş oxucu kütləsi tərəfindən oxundu. 1891-ci ildə Fransız Akademiyasına seçilmiş yazar 1910-cu ildə "Légion d’Honneur" ordenini aldı. İmpressionist bir yazıçı olan Pyer Lotinin çox sadə dili vardı. Ədəbiyyatdakı bu impressionizmi şəxsinə də dərin təsir etdi. Dərin bir ümidsizliyi dilə gətirən əsərlərində eşq və ölüm duyğusu da geniş yer alırdı. Bütün bu ümidsizliklə birlikdə içində insanlığa qarşı şəfqət və mərhəmət duyğusunu əsərlərində əks etdirirdi.
Türk dostu Pyer Loti
Dəfələrlə İstanbulda olan Pyer Loti, İstanbula ilk dəfə 1876-cı ildə bir Fransız gəmisi ilə bir zabit kimi gəldi. Loti, Osmanlı həyat tərzindən çox təsirləndi və bir çox əsərlərində bu təsiri büruzə verdi. Aziyadé adlı romanına adını verən qadınla da burada tanış oldu. İstanbulda olduğu vaxtlarda Əyyubsultanda yaşadı. İstanbula heyran olan Loti, özünü həmişə Türk dostu olaraq xarakterizə edirdi.
1913-cü ildə yazdığı La Turquie Agonisante (Can Verən Türkiyə) kitabıyla Qərb siyasətini tənqid edən Loti, həmin il dövlət qonağı kimi Türkiyəyə gəldiyi zaman Topxana Rıhtımında böyük bir təntənə ilə qarşılanaraq Sultan Rəşad tərəfindən sarayda mehman edildi. Balkan müharibələrində, I Dünya Müharibəsində və daha sonralar Anadolu işğalı zamanı Avropaya qarşı həmişə türkləri müdafiə etdi. Milli Mübarizə zamanında Anadoludakı müqavimətə dəstək olması və öz ölkəsi olan işğalçı Fransanı sərt şəkildə tənqidi ilə Loti, türk xalqının rəğbətini qazandı. Belə ki, Türkiyə Böyük Millət Məclisi 4 oktyabr 1921-ci ildə Pyer Lotiyə təşəkkürlə dolu bir məktub göndərdi. Bununla yanaşı, Pyer Loti 1920-cu ildə "İstanbul Şəhər Fəxri Sakini" olaraq qəbul edildi və onun adını daşıyan bir cəmiyyət də yaradıldı. Daha sonralar İstanbulda Divanyolunda bir küçəyə "Pyer Loti Küçəsi" və Əyyubsultanda bir qəhvəxanaya da "Pyer Loti qəhvəsi" adı verildi. İndi də bu qəhvəxananın olduğu təpə Pyer Loti təpəsi kimi adlandırılır. Bu təpəyə gedən kanat xəttinə də Əyyub-Pyerloti adı verilmişdir.
Ancaq bütün bunlara baxmayaraq, Loti türk aydınlarını ikiyə böldü. Bəzi aydınlar onun həqiqətən bir Türk dostu olduğuna inandığı halda, digərləri də onun, əslində Osmanlının zəif və geridə qalmış halına acıyaraq sevdiyini iddia edirdilər. 1925-ci ildə Nazim Hikmət yazdığı "Şarlatan Pyer Loti" şerində belə deyirdi:
Hətta sən
- sən Pyer Loti!
- Sarı çirkli dərilərimizdən
- birbirimizə
- keçən
- tifüsün bit
- səndən daha yaxındır bizə
- Fransız zabiti!
Nazim Hikmət növbəti misralarında da kəskin şəkildə Lotini tənqid edərək, onu "Çürük Fransız parçalarını yüzdə beş yüz ihtikarla şərqə satan" bir burjua olaraq tanıdırdı. Digər yandan isə yazıçı Əbdülhaq Şinasi Hisar, "İstanbul və Pyer Loti" kitabında Lotiyə təriflər yağdıraraq, onun yazılarının bəzi türklərin yazdıqlarından daha milli bir hiss və zövq daşıdığını söyləyir və Lotinin Türkiyə ilə əlaqəli bütün əsərlərinin türk dilinə tərcümə edilməsini arzu edirdi.
Bəzi əsərləri
- Aziyadé (1879, Aziyade)
- Le Roman d'un spahi (1881, Bir Sipahinin Romanı)
- Pêcheur d'Islande (1886, İslandiya Balıqçısı)
- Madame Chrysanthème (1887, Madam Krizantem)
- Le Roman d'un enfant (1890, Bir Uşağın Romanı)
- Le Livre de la pitié et de la mort (1891, Mərhəmət və Ölümün Kitabı)
- Ramuntcho (1897)
- Reflets de la Sombre Route (1899, Qaranlıq yol üzərindəki əkslər)
- Les Désenchantées (1906, Bədbəxt Qadınlar)
- La Turquie agonisante (1913, Can Verən Türkiyə)
- Prime Jeunesse (1919, İlk Gənclik)
- Un Jeune Officier pauvre (1923, Zavallı gənc bir zabit)
İstinadlar
- RKDartists (nid.).
- Fransa Akademiyası (fr.). 1635.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Louis Marie Julien Viaud // Léonore verilənlər bazası (fr.). ministère de la Culture.
- Pierre Loti // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Archivio Storico Ricordi. 1808.
- This article is derived largely from the (1911) article "Pierre Loti" by . Unless otherwise referenced, it is the source used throughout, with citations made for specific quotes by Gosse.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pyer Loti 14 yanvar 1850 10 iyun 1923 Hendaye fransiz deniz zabiti ve yazici Pyer Loti adinin yaziciya bezi qaynaqlara gore telebelik illerinde bezi qaynaqlara gore ise 1867 ci ilde Okeaniya seferinde Taitili yerliler terefinden verildiyi deyilir Loti ekzotik iqlimlerde yetisen ekzotik bir ciceyin adidir Pyer Lotifr Pierre LotiDogum adi Louis Marie Julien ViaudTexellusu Pierre LotiDogum tarixi 14 yanvar 1850Dogum yeri Rosfor FransaVefat tarixi 10 iyun 1923 73 yasinda Vefat yeri Hendaye FransaVetendasligi FransaTehsili DenizcilikFealiyyeti yaziciFealiyyet illeri 1875 1923Eserlerinin dili fransiz diliIlk eseri AziyadeUzvluyu Fransa Akademiyasi 1891 1923 MukafatlariPyer Loti Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati1850 ci ilde Fransanin Rosfor seherinde protestant ailesinde evin son besiyi olaraq dunyaya goz acmisdir 17 yasinda Fransiz Deniz Quvvelerine daxil oldu Denizcilik tehsilini bitirdikden sonra 1881 ci ilde kapitan oldu ve novbeti illerde de polkovnikliye qeder yukseldi Yaxin ve Uzaq Serqde seferlerde oldu Bir deniz zabiti kimi romanlarinda behs etdiyi yad medeniyyetleri coxlu yerler gezerek oyrenmisdi Bu seyahetlerinde elde etdiyi tecrubelerini ve musahidelerini kitablarina kocururdu 1879 cu ilde ilk romani olan ve Osmanli Imperiyasindaki teessuratlarini bolusduyu Aziyadenin nesrinin ardinca 1878 ci ilde Mariage de Loti Lotinin Toyu 1886 ci ilde Pecheur d Islandeni Islandiya Baliqcisi nesr etdirdi Loti ozunu edebiyyat cevresine qebul etdirmis bir yazici oldu Daha sonraki illerde her il bir kitabi cixdi ve genis oxucu kutlesi terefinden oxundu 1891 ci ilde Fransiz Akademiyasina secilmis yazar 1910 cu ilde Legion d Honneur ordenini aldi Impressionist bir yazici olan Pyer Lotinin cox sade dili vardi Edebiyyatdaki bu impressionizmi sexsine de derin tesir etdi Derin bir umidsizliyi dile getiren eserlerinde esq ve olum duygusu da genis yer alirdi Butun bu umidsizlikle birlikde icinde insanliga qarsi sefqet ve merhemet duygusunu eserlerinde eks etdirirdi Turk dostu Pyer LotiDefelerle Istanbulda olan Pyer Loti Istanbula ilk defe 1876 ci ilde bir Fransiz gemisi ile bir zabit kimi geldi Loti Osmanli heyat terzinden cox tesirlendi ve bir cox eserlerinde bu tesiri buruze verdi Aziyade adli romanina adini veren qadinla da burada tanis oldu Istanbulda oldugu vaxtlarda Eyyubsultanda yasadi Istanbula heyran olan Loti ozunu hemise Turk dostu olaraq xarakterize edirdi 1913 cu ilde yazdigi La Turquie Agonisante Can Veren Turkiye kitabiyla Qerb siyasetini tenqid eden Loti hemin il dovlet qonagi kimi Turkiyeye geldiyi zaman Topxana Rihtiminda boyuk bir tentene ile qarsilanaraq Sultan Resad terefinden sarayda mehman edildi Balkan muharibelerinde I Dunya Muharibesinde ve daha sonralar Anadolu isgali zamani Avropaya qarsi hemise turkleri mudafie etdi Milli Mubarize zamaninda Anadoludaki muqavimete destek olmasi ve oz olkesi olan isgalci Fransani sert sekilde tenqidi ile Loti turk xalqinin regbetini qazandi Bele ki Turkiye Boyuk Millet Meclisi 4 oktyabr 1921 ci ilde Pyer Lotiye tesekkurle dolu bir mektub gonderdi Bununla yanasi Pyer Loti 1920 cu ilde Istanbul Seher Fexri Sakini olaraq qebul edildi ve onun adini dasiyan bir cemiyyet de yaradildi Daha sonralar Istanbulda Divanyolunda bir kuceye Pyer Loti Kucesi ve Eyyubsultanda bir qehvexanaya da Pyer Loti qehvesi adi verildi Indi de bu qehvexananin oldugu tepe Pyer Loti tepesi kimi adlandirilir Bu tepeye geden kanat xettine de Eyyub Pyerloti adi verilmisdir Ancaq butun bunlara baxmayaraq Loti turk aydinlarini ikiye boldu Bezi aydinlar onun heqiqeten bir Turk dostu olduguna inandigi halda digerleri de onun eslinde Osmanlinin zeif ve geride qalmis halina aciyaraq sevdiyini iddia edirdiler 1925 ci ilde Nazim Hikmet yazdigi Sarlatan Pyer Loti serinde bele deyirdi Hetta sen sen Pyer Loti Sari cirkli derilerimizden birbirimize kecen tifusun bit senden daha yaxindir bize Fransiz zabiti Nazim Hikmet novbeti misralarinda da keskin sekilde Lotini tenqid ederek onu Curuk Fransiz parcalarini yuzde bes yuz ihtikarla serqe satan bir burjua olaraq tanidirdi Diger yandan ise yazici Ebdulhaq Sinasi Hisar Istanbul ve Pyer Loti kitabinda Lotiye terifler yagdiraraq onun yazilarinin bezi turklerin yazdiqlarindan daha milli bir hiss ve zovq dasidigini soyleyir ve Lotinin Turkiye ile elaqeli butun eserlerinin turk diline tercume edilmesini arzu edirdi Bezi eserleriAziyade 1879 Aziyade Le Roman d un spahi 1881 Bir Sipahinin Romani Pecheur d Islande 1886 Islandiya Baliqcisi Madame Chrysantheme 1887 Madam Krizantem Le Roman d un enfant 1890 Bir Usagin Romani Le Livre de la pitie et de la mort 1891 Merhemet ve Olumun Kitabi Ramuntcho 1897 Reflets de la Sombre Route 1899 Qaranliq yol uzerindeki eksler Les Desenchantees 1906 Bedbext Qadinlar La Turquie agonisante 1913 Can Veren Turkiye Prime Jeunesse 1919 Ilk Genclik Un Jeune Officier pauvre 1923 Zavalli genc bir zabit IstinadlarRKDartists nid Fransa Akademiyasi fr 1635 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Louis Marie Julien Viaud Leonore verilenler bazasi fr ministere de la Culture Pierre Loti Encyclopaedia Britannica ing Archivio Storico Ricordi 1808 This article is derived largely from the 1911 article Pierre Loti by Unless otherwise referenced it is the source used throughout with citations made for specific quotes by Gosse