Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Papravənd — Azərbaycan Respublikasının Ağdam rayonunun Papravənd kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.1930-cu ilə qədər Papravənd kəndi Yelizavetpol quberniyasının Cavanşir qəzasının tərkibində olub.
| Papravənd | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Region | Ağdam rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 449 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | AZ0241 |
Kənd 1993-ci il iyunun 26-da Ermənistan Ordusu tərəfindən işğal olunub. Erməni vandalları işğal altına düşmüş Azərbaycan ərazisinin bütün yaşayış məntəqələrində olduğu kimi, Papravənd kəndini də viran qoyaraq xarabalığa çeviriblər. Papravənd kəndi II Qarabağ Müharibəsi nəticəsində 20 noyabr 2020-ci ildə Müzəffər Azərbaycan Ordusu tərəfindən azad edilib.
Tarixi
Papravənd kəndi Azərbaycan Respublikası Ağdam rayonunun inzibati ərazisində kənddir. Rayon mərkəzindən 20 km. şimalda, Ağdam –Ağdərə yolunun üstündə, Gülyataq çayının hər iki sahili boyunca vadidə, Qılınc dağın və Gödək dağın ətəkələrində, eləcə də Qarabağ düzündə yerləşir. Kənd şərqdən Qarapirim kəndi, qərbdən Qalayçılar kəndi, cənubdan Boyəhmədli kəndi, şimaldan isə Ağdərə şəhəri ilə əhatə olunub. Papravənd kəndi 1993-cü ildə işğalçı ermənistan ordusu tərəfindən işğal olunub. İyirmi yeddi il davam edən işğala Müzəffər Azərbaycan Ordusu son qoyaraq, 2020-ci ilin noyabr ayında kəndi azad edib.
Papravənd kəndinin tarixinə nəzər saldıqda məlum olur ki, erməni vandallarına qarşı Azərbaycan xalqının apardığı uzunmüddətli mübarizədə bu yaşayış məskəni daim qanlı döyüş meydanı olub. 1905 – 1907-ci illlərdə kükrəyib Azərbaycanı bürümüş erməni terroru vaxtı Yelizavetpol quberniyasının Cavanşir qəzası tərkibindəki 188 azərbaycanlı kəndindən biri də Papravənd idi. Cavanşir qəzasında o vaxt cəmi 39 erməni kəndi var idi ki, onların da əhalisi 1828-ci ildə İrandan Şimali Azərbaycana köçürülmüş ermənilərdən ibarət idi. Həmin ermənilər 1978-ci ildə Qarabağa köçürülmələrinin 150 illiyini təntənəli şəkildə qeyd edərək bu münasibətlə abidə də ucaltmışdılar. XX əsrin başlanğıcında isə gəlmə ermənilər öz qarşılarına məqsəd qoymuşdular ki, Cavanşir qəzasındakı azərbaycanlı kəndlərini işğal edib orada soyqırım törətsinlər, etnik təmizləmə aparsınlar, əhalinin var-dövlətini ələ keçirib, evləri yandırsınlar, hər şeyi dağıdıb viran qoysunlar, Azərbaycanın dilbər guşəsini xarabazara çevirsinlər. Nəhayət, ermənilər öz murdar niyyətlərini həyata keçirmək üçün işə başladılar. Xüsusi hazırlıq keçib təpədən dırnağacan silahlanmış erməni quldur dəstələri kəndlərə soxulub qanlı qırğınlar törədirdilər. O hadisələri M.S.Ordubadi belə təsvir edir: "Vəhşi yırtıcılar südəmər körpələri beşiyiylə odlayıb yandırır, bəzən də analarının qucağından alaraq divara çırparaq para-para edir, süngülərə keçirirdilər." Erməni müəllifləri özləri də öz soydaşlarının yıtıcılığını etiraf edib, o barədə yazmalı olurdular; eməni müəllifi A – Do yazırdı: "Ermənilər barbarlıq törətdilər, Umudluda heç kimə aman vermədilər, qarşılarına çıxan hər kəsi öldürdülər." Umudlu kəndinin camaatını tələyə salıb qırdıqdan sonra ermənilər növbəti qırğını Papravənddə törətməliydilər. Lakin Papravənd camaatına bələd olduqları üçün, onlar növbəti döyüşə xüsusi diqqətlə hazırlaşırdılar. Nəhayət, 1906-cı il yanvar ayının başlanğıcında ermənilər general Hamazaspın başçılıq etdiyi böyük hərbi qüvvəylə sübh tezdən, camaat yuxudaykən hücuma keçdilər. Papravənd kəndinin əli silah tutan otuz-qırx kişisi, sonradan xəbər tutub köməyə yetişən qonşu kəndlərin camaatıyla birlikdə rəşadətlə vuruşaraq, general Hamazaspın quldurlarını darmadağın edib ağır məğlubiyyətə uğratılar. Bu hadisə tarixə Papravənd müharibəsi kimi düşüb.
XX əsrin sonlarında erməni terroruna qarşı Azərbaycan xalqının apardığı mübarizə vaxtı Papravənd kəndi yenidən döyüş meydanına çevrildi. Ermənilərin bütün hücumlarının qarşısı qəhrəmanlıqla alınırdı. 1992-ci il iyun ayında erməni hərbi dəstələri kəndi işğal etmək üçün gecə vaxtı üç istiqamətdən böyük qüvvə ilə hücuma keçdilər. Lakin bu dəfə də böyük itki verərək məğlub oldular…
Mədəniyyət
İşğala qədər Papravənd kəndində orta məktəb, mədəniyyət evi, iki kitabxana, tibb məntəqəsi, daş karxanası, müxtəlif ticarət-iaşə obyektləri, heyvandarlıq kompleksi var idi.
Üç qonşu kəndin – Papravənd, Qarapirim və Boyəhmədli – arasındakı düzənlik sahədə Papravənd-Boyəhmədli kurqanları(Möhülü təpələri, Əlikişi təpəsi, Molla Mustafa təpəsi) yerləşir. Kənddən bir kilometr şərqdə son tunc və ilk dəmir dövrünə aid kurqanlar, şərq tərəfdən cəmi 250 metrlik məsafədə son tunc və ilk dəmir dövrünə aid olan kurqan (Misir qışlağı) var. Kəndin özündə isə III – XIII əsrlərə aid qədim yaşayış məskəninin qalıqları Güllütəpə – 1, daha qədim (son tunc və ilk dəmir dövrü) yaşayış məskəninin qalıqları Güllütəpə – 2, tarixin müxtəlif dövrlərinə aid daş heykəllərin də yer aldığı qədim qəbristanlıq, XVIII əsrə aid məscid, XIV əsrə aid dam örtüksüz unikal qədim məqbərə, eləcə də Şeyx Nigar və Qara Pirim ziyarətgahları (pirləri) var idi. Bundan başqa kənddə Seyid Miriş ağa piri də olub.
20 noyabr 2020-ci ildə kənd erməni işğalından azad olunduqdan sonra məlum oldu ki, erməni vandalları kənndəki binaları, abidələri, hətta qəbristanlığı da dağıdıb yerlə yeksan ediblər.
Əhalisi
1912-ci ildə Papravənd kəndinin əhalisi 448 nəfər, 1983-cü il siyahıya alınmasına görə isə kənd sakinlərinin sayı 1507 olub. Əhali sayının artımındakı bu ləngimənin əsas səbəbi odur ki, II Dünya müharibəsi cəbhəsində bu kəndin az qala hər evindən bir nəfər həlak olan var idi. 1993-cü ildə, işğal ərəfəsində isə kənd əhalisinin sayı 2173 nəfər olub.
Kənd camaatının əsas məşquliyyəti heyvandarlıq, taxılçılıq və üzümçülük idi.
XVIII əsrdə Qarabağ hakimi İbraimxəlil xana tabe olan qarabağ bəyləri arasında Kazım bəy Papravınd də var idi.
Tanınmışları
- Akif Nağı — Qarabağ Azadlıq Təşkilatının sədri.
- Ramiz Abbaslı — Azərbaycan yazıçısı; ingilis, alman və rus dillərindən bədii tərcüməçi.
Şəhidləri
- Ağayev Faiq Alış oğlu — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı; şəhid.
- Abbasov Mütalib Əli oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Əliyev Vidadi Əlifə oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Əliyev Raqub Səfiyar oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Əliyev Nemət Qənimət oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Cəfərov Fuad Fərman oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Məmədov Taleh Bulud oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Məmmədov Qabil Nəzər oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Hüseynov Tohid Qulam oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Hümmətov Sahib Mustafa oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Hümbətov Sadiq Fikrət oğlu — Qarabağ müharibəsi şəhidi,
- Süleymanov Əhliqar Həşim oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Süleymanov Əfqan Məhəmməd oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Qəmbərov Zaur Ağa oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Quliyev Rizvan Əliş oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Kərimov Əli Hüseyn oğlu — Qarabağ Müharibəsi şəhidi,
- Əmirov Adəm Elçin oğlu — II Qarabağ Müharibəsi şəhidi, ölmündən sonra “Vətən uğrunda” medalı;
- Məmmədov Səxavət Adgözəl oğlu — II Qarabağ Müharibəsi şəhidi, ölümündən sonra “Vətən uğrunda” medalı;
- Səfərov Gökhan İlqar oğlu — şəhid.
-
![image]()
Ağayev Faiq Alış oğlu
İstinadlar
- http://census.stat-nkr.am/nkr/1-1.pdf.
- http://www.azerpost.az/?options=content&id=188.
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı, 2024" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2024-02-28. 2024-03-14 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-04-05.
- (PDF). 2012-07-25 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-16.
Ədəbiyyat
- Ordubadi M. S. Qanlı illər. Əsəri ərəb əlifbasından çevirən, sadələşdirən və çapa hazırlayan: Ə. D. Bağırov. Naxçıvan: "Əcəmi" NPB, 2001, 189 s.
- Mir Möhsün Nəvvab Qarabaği, "1905-1906-cı illərdə еrməni-müsəlman davası", Bakı, Azərbaycan nəşriyyatı, 1993, 128 s.
- Ramiz Abbaslı. Umudlu qətliyamı. Papravənd müharibəsi.
- Ramiz Abbaslı. Papravənd kəndi. 2017
- Baxşeyiş Abbasoğlu, "Ağdam ağrıları", "Şuşa" nəşriyyatı, 2003.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Papravend Azerbaycan Respublikasinin Agdam rayonunun Papravend kend inzibati erazi dairesinde kend 1930 cu ile qeder Papravend kendi Yelizavetpol quberniyasinin Cavansir qezasinin terkibinde olub Papravend40 09 30 sm e 46 50 30 s u Olke AzerbaycanRegion Agdam rayonuTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 449 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 44 nef 2005 Resmi dili Azerbaycan diliReqemsal identifikatorlarPoct indeksi AZ0241Papravend Papravend Kend 1993 ci il iyunun 26 da Ermenistan Ordusu terefinden isgal olunub Ermeni vandallari isgal altina dusmus Azerbaycan erazisinin butun yasayis menteqelerinde oldugu kimi Papravend kendini de viran qoyaraq xarabaliga ceviribler Papravend kendi II Qarabag Muharibesi neticesinde 20 noyabr 2020 ci ilde Muzeffer Azerbaycan Ordusu terefinden azad edilib TarixiPapravend kendi Azerbaycan Respublikasi Agdam rayonunun inzibati erazisinde kenddir Rayon merkezinden 20 km simalda Agdam Agdere yolunun ustunde Gulyataq cayinin her iki sahili boyunca vadide Qilinc dagin ve Godek dagin etekelerinde elece de Qarabag duzunde yerlesir Kend serqden Qarapirim kendi qerbden Qalaycilar kendi cenubdan Boyehmedli kendi simaldan ise Agdere seheri ile ehate olunub Papravend kendi 1993 cu ilde isgalci ermenistan ordusu terefinden isgal olunub Iyirmi yeddi il davam eden isgala Muzeffer Azerbaycan Ordusu son qoyaraq 2020 ci ilin noyabr ayinda kendi azad edib Papravend kendinin tarixine nezer saldiqda melum olur ki ermeni vandallarina qarsi Azerbaycan xalqinin apardigi uzunmuddetli mubarizede bu yasayis meskeni daim qanli doyus meydani olub 1905 1907 ci illlerde kukreyib Azerbaycani burumus ermeni terroru vaxti Yelizavetpol quberniyasinin Cavansir qezasi terkibindeki 188 azerbaycanli kendinden biri de Papravend idi Cavansir qezasinda o vaxt cemi 39 ermeni kendi var idi ki onlarin da ehalisi 1828 ci ilde Irandan Simali Azerbaycana kocurulmus ermenilerden ibaret idi Hemin ermeniler 1978 ci ilde Qarabaga kocurulmelerinin 150 illiyini tenteneli sekilde qeyd ederek bu munasibetle abide de ucaltmisdilar XX esrin baslangicinda ise gelme ermeniler oz qarsilarina meqsed qoymusdular ki Cavansir qezasindaki azerbaycanli kendlerini isgal edib orada soyqirim toretsinler etnik temizleme aparsinlar ehalinin var dovletini ele kecirib evleri yandirsinlar her seyi dagidib viran qoysunlar Azerbaycanin dilber gusesini xarabazara cevirsinler Nehayet ermeniler oz murdar niyyetlerini heyata kecirmek ucun ise basladilar Xususi hazirliq kecib tepeden dirnagacan silahlanmis ermeni quldur desteleri kendlere soxulub qanli qirginlar toredirdiler O hadiseleri M S Ordubadi bele tesvir edir Vehsi yirticilar sudemer korpeleri besiyiyle odlayib yandirir bezen de analarinin qucagindan alaraq divara cirparaq para para edir sungulere kecirirdiler Ermeni muellifleri ozleri de oz soydaslarinin yiticiligini etiraf edib o barede yazmali olurdular emeni muellifi A Do yazirdi Ermeniler barbarliq toretdiler Umudluda hec kime aman vermediler qarsilarina cixan her kesi oldurduler Umudlu kendinin camaatini teleye salib qirdiqdan sonra ermeniler novbeti qirgini Papravendde toretmeliydiler Lakin Papravend camaatina beled olduqlari ucun onlar novbeti doyuse xususi diqqetle hazirlasirdilar Nehayet 1906 ci il yanvar ayinin baslangicinda ermeniler general Hamazaspin basciliq etdiyi boyuk herbi quvveyle subh tezden camaat yuxudayken hucuma kecdiler Papravend kendinin eli silah tutan otuz qirx kisisi sonradan xeber tutub komeye yetisen qonsu kendlerin camaatiyla birlikde resadetle vurusaraq general Hamazaspin quldurlarini darmadagin edib agir meglubiyyete ugratilar Bu hadise tarixe Papravend muharibesi kimi dusub XX esrin sonlarinda ermeni terroruna qarsi Azerbaycan xalqinin apardigi mubarize vaxti Papravend kendi yeniden doyus meydanina cevrildi Ermenilerin butun hucumlarinin qarsisi qehremanliqla alinirdi 1992 ci il iyun ayinda ermeni herbi desteleri kendi isgal etmek ucun gece vaxti uc istiqametden boyuk quvve ile hucuma kecdiler Lakin bu defe de boyuk itki vererek meglub oldular MedeniyyetIsgala qeder Papravend kendinde orta mekteb medeniyyet evi iki kitabxana tibb menteqesi das karxanasi muxtelif ticaret iase obyektleri heyvandarliq kompleksi var idi Uc qonsu kendin Papravend Qarapirim ve Boyehmedli arasindaki duzenlik sahede Papravend Boyehmedli kurqanlari Mohulu tepeleri Elikisi tepesi Molla Mustafa tepesi yerlesir Kendden bir kilometr serqde son tunc ve ilk demir dovrune aid kurqanlar serq terefden cemi 250 metrlik mesafede son tunc ve ilk demir dovrune aid olan kurqan Misir qislagi var Kendin ozunde ise III XIII esrlere aid qedim yasayis meskeninin qaliqlari Gullutepe 1 daha qedim son tunc ve ilk demir dovru yasayis meskeninin qaliqlari Gullutepe 2 tarixin muxtelif dovrlerine aid das heykellerin de yer aldigi qedim qebristanliq XVIII esre aid mescid XIV esre aid dam ortuksuz unikal qedim meqbere elece de Seyx Nigar ve Qara Pirim ziyaretgahlari pirleri var idi Bundan basqa kendde Seyid Miris aga piri de olub 20 noyabr 2020 ci ilde kend ermeni isgalindan azad olunduqdan sonra melum oldu ki ermeni vandallari kenndeki binalari abideleri hetta qebristanligi da dagidib yerle yeksan edibler Ehalisi1912 ci ilde Papravend kendinin ehalisi 448 nefer 1983 cu il siyahiya alinmasina gore ise kend sakinlerinin sayi 1507 olub Ehali sayinin artimindaki bu lengimenin esas sebebi odur ki II Dunya muharibesi cebhesinde bu kendin az qala her evinden bir nefer helak olan var idi 1993 cu ilde isgal erefesinde ise kend ehalisinin sayi 2173 nefer olub Kend camaatinin esas mesquliyyeti heyvandarliq taxilciliq ve uzumculuk idi XVIII esrde Qarabag hakimi Ibraimxelil xana tabe olan qarabag beyleri arasinda Kazim bey Papravind de var idi Taninmislari Akif Nagi Qarabag Azadliq Teskilatinin sedri Ramiz Abbasli Azerbaycan yazicisi ingilis alman ve rus dillerinden bedii tercumeci Sehidleri Agayev Faiq Alis oglu Azerbaycanin Milli Qehremani sehid Abbasov Mutalib Eli oglu Qarabag Muharibesi sehidi Eliyev Vidadi Elife oglu Qarabag Muharibesi sehidi Eliyev Raqub Sefiyar oglu Qarabag Muharibesi sehidi Eliyev Nemet Qenimet oglu Qarabag Muharibesi sehidi Ceferov Fuad Ferman oglu Qarabag Muharibesi sehidi Memedov Taleh Bulud oglu Qarabag Muharibesi sehidi Memmedov Qabil Nezer oglu Qarabag Muharibesi sehidi Huseynov Tohid Qulam oglu Qarabag Muharibesi sehidi Hummetov Sahib Mustafa oglu Qarabag Muharibesi sehidi Humbetov Sadiq Fikret oglu Qarabag muharibesi sehidi Suleymanov Ehliqar Hesim oglu Qarabag Muharibesi sehidi Suleymanov Efqan Mehemmed oglu Qarabag Muharibesi sehidi Qemberov Zaur Aga oglu Qarabag Muharibesi sehidi Quliyev Rizvan Elis oglu Qarabag Muharibesi sehidi Kerimov Eli Huseyn oglu Qarabag Muharibesi sehidi Emirov Adem Elcin oglu II Qarabag Muharibesi sehidi olmunden sonra Veten ugrunda medali Memmedov Sexavet Adgozel oglu II Qarabag Muharibesi sehidi olumunden sonra Veten ugrunda medali Seferov Gokhan Ilqar oglu sehid Agayev Faiq Alis ogluIstinadlarhttp census stat nkr am nkr 1 1 pdf http www azerpost az options content amp id 188 Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Inzibati erazi bolgusu tesnifati 2024 PDF az stat gov az 2024 02 28 2024 03 14 tarixinde PDF Istifade tarixi 2024 04 05 PDF 2012 07 25 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 16 EdebiyyatOrdubadi M S Qanli iller Eseri ereb elifbasindan ceviren sadelesdiren ve capa hazirlayan E D Bagirov Naxcivan Ecemi NPB 2001 189 s Mir Mohsun Nevvab Qarabagi 1905 1906 ci illerde ermeni muselman davasi Baki Azerbaycan nesriyyati 1993 128 s Ramiz Abbasli Umudlu qetliyami Papravend muharibesi Ramiz Abbasli Papravend kendi 2017 Baxseyis Abbasoglu Agdam agrilari Susa nesriyyati 2003