Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
(ing. Formula One World Championship) – açıq təkər tipli avtomobillərin dövrəvi avtoyürüşləri üzrə dünya çempionatıdır. Formula-1 üzrə dünya çempionatı hər il keçirilir və statusu daşıyan ayrı-ayrı mərhələlərdən ibarət olur.
 | ||
| Ümumi məlumat | ||
|---|---|---|
| Yaranma tarixi | 1950 | |
| İlk yarış | ||
| İlk qazanan | Alfa Romeo | |
| İlk çempion | ||
| Son çempion | ||
| İlk çempiom komanda | Alfa Romeo | |
| Web sayt | formula1.com | |
İlk dünya çempionatının birinci yarışı 1950-ci il mayın 13-də Böyük Britaniyanın Silverstoun trasında baş tutub. Hər ilin sonunda çempionatın qalibi müəyyən edilir. Çempionatda həm sürücülər, həm də komandalar yarışırlar. Sürücülər dünya çempionu titulu uğrunda, komandalar isə Mühəndislər Kuboku uğrunda mübarizə aparırlar.
Komandalar hər bir yarışa özünün hazırladığı şassi ilə çıxırlar, hər bir komandanı iki sürücü təmsil edir, sürücü çempionatda iştirak etmək üçün Beynəlxalq Avtomobil Federasiyasından SuperLisenziya almalıdır. Komandalar öz şassilərinə kənar motor istehsalçısından aldıqları motoru quraşdıra bilərlər.
Son idman reqlamentinə görə, motorun işçi həcmi 1.6 litrdir, silindrlərin sayı isə V6-dır, motorun çəkisi 145 kq-dır. Bu balaca motor 850-900 at qüvvəsi hasil edir və düz yollarda 370 km/saatadək sürət yığmağa imkan verir. Ümumiyyətlə, Formula-1 maşınları ən dinamik maşınlar sayılırlar, yəni ən qısa vaxt ərzində sürətlənir və ən qısa vaxt ərzində dayanırlar.
Formula-1 maşınlarını bolidlər, sürücülərini isə pilotlar da adlandırırlar.
Builki dünya çempionatı 21 mərhələdən, Qran-pridən ibarətdir. Hər bir Qran-prini üçgünlük həftəsonu (uik- end) təşkil edir. Reqlamentə görə, sürücülər cümə günü hər biri 1.5 saat olan iki sərbəst yürüşdə trasla tanış olurlar, maşınları qarşıdakı sıralanma turu və yarışa sazlayırlar. Monako Qran-prisində sürücülər cümə günü deyil, bir gün əvvəl - cümə axşamı eyni işi görürlər.
Mərhələlər
Cümə günü – İki 90 dəqiqəlik məşq yarışı
Şənbə günü – Bir 60 dəqiqəlik məşq yarışı; bir 60 dəqiqəlik kvalifikasiya yarışı
Bazar günü – Bir final yarış
Kvalifikasiyanın 3 mərhələsi olur:
- Q1 – sürücülərə 18 dəqiqə vaxt verilir ki, bir
dövrəni ən qısa bir zamanda etsinlər. Raundun sonunda ən sürətsiz 6 maşın yarışdan çıxarılır və yarışı axırıncı 6 yerdə başlayacaq
- Q2 – qalan sürücülərə 15 dəqiqə vaxt verilir,
onlardan sonuncu 6 maşın yarışdan çıxarılır və yarışı 11-16 yerlərdə başlayacaq
- Q3 – Kvalifikasiya raundunun son mərhələsində
maşınlar 12 dəqiqə ərzində halqanı dövriyyə edir və qalan start yerləri müəyyən olunur.
Yarışın özü 2 saatdan çox ola bilməz – amma “qırmızı bayraq” olsa, yəni yarış dayandırılsa, 4 saatdan çox davam edə bilməz.
Bayraqlar
Sürücülərə mühüm mesajları çatdırmaq üçün bayraqlardan istifadə olunur.
- Sarı bayraq: Yavaşla, ötüb keçmə
- Yaşıl bayraq: Trek açıqdır
- Qırmızı bayraq: Yarış dayandırılır
- Göy bayraq: Daha sürətli maşın ötüb keçmək istəyir
- Ağ-qara bayraq: Yarış bitib
- Qara bayraq və maşının nömrəsi: Yerinə qayıt/ diskvalifikasiya
Komandalar və sürücülər
2020-ci ildə keçirilən F1 yarışlarında 10 komanda iştirak edəcək. Hər komanda yarışlarda iştirak edəcək 2 sürücü seçir. Onlar fərdi olaraq sürücülərin çempionatında iştirak edir, ümumi xallar isə konstruktorların çempionatı üçün komandalara görə hesablanır. Mövsümün sonunda ən çox xal qazanan sürücü və komanda dünya çempionu olur.
- Hazırkı çempion sürücü: Lyuis Hemilton (2008, 2014, 2015, 2017, 2018, 2019, 2020)
Yarışlarda daha 3 keçmiş çempion iştirak edir:
- Sebastyan Fettel (2010, 2011, 2012 və 2013 qalibi)
- Fernando Alonso (2005 və 2006 qalibi)
- Kimi Raykkonen (2007 qalibi)
Hazırkı çempion konstruktorlar: Mercedes. Bu komanda ötən il 20 yarışdan 12-da qalib gəlmişdi.
Xal sistemi
2010-cu ildən etibarən Formula1-də yeni xal sistemi tətbiq olunur. İlk 8 pilotun xal qazandığı köhnə sistemdən fərqli olaraq, yeni sistemə görə ilk 10 yeri tutan pilotlar xal qazanırlar və 1-ci yerin sahibi ilə digər pilotlar arasındakı xal fərqi kəskin şəkildə artırılıb.
Karyerası ərzində ən çox xal toplayan pilot Mihael Şumaxerdir — 1.369 xal.
| Yer | Xal |
|---|---|
| 1-ci | 25 |
| 2-ci | 18 |
| 3-cü | 15 |
| 4-cü | 12 |
| 5-ci | 10 |
| 6-cı | 8 |
| 7-ci | 6 |
| 8-ci | 4 |
| 9-cu | 2 |
| 10-cu | 1 |
Xarici keçidlər
- Formula-1 Azərbaycanda
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Formula 1 ing Formula One World Championship aciq teker tipli avtomobillerin dovrevi avtoyurusleri uzre dunya cempionatidir Formula 1 uzre dunya cempionati her il kecirilir ve statusu dasiyan ayri ayri merhelelerden ibaret olur Formula 1 Umumi melumatYaranma tarixi 1950Ilk yarisIlk qazanan Alfa RomeoIlk cempionSon cempionIlk cempiom komanda Alfa RomeoWeb sayt formula1 com Ilk dunya cempionatinin birinci yarisi 1950 ci il mayin 13 de Boyuk Britaniyanin Silverstoun trasinda bas tutub Her ilin sonunda cempionatin qalibi mueyyen edilir Cempionatda hem suruculer hem de komandalar yarisirlar Suruculer dunya cempionu titulu ugrunda komandalar ise Muhendisler Kuboku ugrunda mubarize aparirlar Komandalar her bir yarisa ozunun hazirladigi sassi ile cixirlar her bir komandani iki surucu temsil edir surucu cempionatda istirak etmek ucun Beynelxalq Avtomobil Federasiyasindan SuperLisenziya almalidir Komandalar oz sassilerine kenar motor istehsalcisindan aldiqlari motoru qurasdira bilerler Son idman reqlamentine gore motorun isci hecmi 1 6 litrdir silindrlerin sayi ise V6 dir motorun cekisi 145 kq dir Bu balaca motor 850 900 at quvvesi hasil edir ve duz yollarda 370 km saatadek suret yigmaga imkan verir Umumiyyetle Formula 1 masinlari en dinamik masinlar sayilirlar yeni en qisa vaxt erzinde suretlenir ve en qisa vaxt erzinde dayanirlar Formula 1 masinlarini bolidler suruculerini ise pilotlar da adlandirirlar Builki dunya cempionati 21 merheleden Qran priden ibaretdir Her bir Qran prini ucgunluk heftesonu uik end teskil edir Reqlamente gore suruculer cume gunu her biri 1 5 saat olan iki serbest yurusde trasla tanis olurlar masinlari qarsidaki siralanma turu ve yarisa sazlayirlar Monako Qran prisinde suruculer cume gunu deyil bir gun evvel cume axsami eyni isi gorurler MerhelelerCume gunu Iki 90 deqiqelik mesq yarisi Senbe gunu Bir 60 deqiqelik mesq yarisi bir 60 deqiqelik kvalifikasiya yarisi Bazar gunu Bir final yaris Kvalifikasiyanin 3 merhelesi olur Q1 suruculere 18 deqiqe vaxt verilir ki bir dovreni en qisa bir zamanda etsinler Raundun sonunda en suretsiz 6 masin yarisdan cixarilir ve yarisi axirinci 6 yerde baslayacaq Q2 qalan suruculere 15 deqiqe vaxt verilir onlardan sonuncu 6 masin yarisdan cixarilir ve yarisi 11 16 yerlerde baslayacaq Q3 Kvalifikasiya raundunun son merhelesinde masinlar 12 deqiqe erzinde halqani dovriyye edir ve qalan start yerleri mueyyen olunur Yarisin ozu 2 saatdan cox ola bilmez amma qirmizi bayraq olsa yeni yaris dayandirilsa 4 saatdan cox davam ede bilmez BayraqlarSuruculere muhum mesajlari catdirmaq ucun bayraqlardan istifade olunur Sari bayraq Yavasla otub kecme Yasil bayraq Trek aciqdir Qirmizi bayraq Yaris dayandirilir Goy bayraq Daha suretli masin otub kecmek isteyir Ag qara bayraq Yaris bitib Qara bayraq ve masinin nomresi Yerine qayit diskvalifikasiyaKomandalar ve suruculer2020 ci ilde kecirilen F1 yarislarinda 10 komanda istirak edecek Her komanda yarislarda istirak edecek 2 surucu secir Onlar ferdi olaraq suruculerin cempionatinda istirak edir umumi xallar ise konstruktorlarin cempionati ucun komandalara gore hesablanir Movsumun sonunda en cox xal qazanan surucu ve komanda dunya cempionu olur Hazirki cempion surucu Lyuis Hemilton 2008 2014 2015 2017 2018 2019 2020 Yarislarda daha 3 kecmis cempion istirak edir Sebastyan Fettel 2010 2011 2012 ve 2013 qalibi Fernando Alonso 2005 ve 2006 qalibi Kimi Raykkonen 2007 qalibi Hazirki cempion konstruktorlar Mercedes Bu komanda oten il 20 yarisdan 12 da qalib gelmisdi Xal sistemi2010 cu ilden etibaren Formula1 de yeni xal sistemi tetbiq olunur Ilk 8 pilotun xal qazandigi kohne sistemden ferqli olaraq yeni sisteme gore ilk 10 yeri tutan pilotlar xal qazanirlar ve 1 ci yerin sahibi ile diger pilotlar arasindaki xal ferqi keskin sekilde artirilib Karyerasi erzinde en cox xal toplayan pilot Mihael Sumaxerdir 1 369 xal Xallar Yer Xal1 ci 252 ci 183 cu 154 cu 125 ci 106 ci 87 ci 68 ci 49 cu 210 cu 1Xarici kecidlerFormula 1 Azerbaycanda