Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ukrayna Konstitusiyası (ukr. Конституція України)- Ukrayna Respublikasının əsas qanunu.
Ukrayna Konstitusiyasının tarixi
Filip Orlik Konstitusiyası, 1710-cu il
Getman İvan Mazepanın ölümündən sonra 5 aprel, 1710-cu ildə yeni getman Filip Orliklə İvan Mazepaya sadiq kazaklar arasında getmanın hüquq və vəzifələrini müəyyən edən "Hərbi hüquq və azadlıqlar haqqında müqavilə" imzalandı. Bu sənəd Polşa kralı və şlyaxtalar arasında imzalanan Konstitusiya sənədinin bənzəri idi və tarixdə "Orlik Konstitusiyası" kimi tanınır. Sənəd köhnə ukrayna və latın dillərində tərtib edilmişdir. Sənədin latınca adı: lat. «Pacta et Constitutiones legum libertatumqe Exercitus Zaporoviensis».
Bağlanmış "kontrakt və müqavilələr" Ukraynanın İsveçin himayəsini saxlamaq şərti ilə Rusiya və Reç Pospolitadan asılılığını ləğv etdi. Ukraynanın ərazisi 1649-cu il Zborov müqaviləsinə əsasən müəyyənləşdirildi.
"Orlik Konstitusiyası" ilə əlaqədar abidələr qurulmuşdur:
- 9 aprel 2010-cu il, Bender qalası və "Dnestrətrafı" ərazisində. Abidələrin açılış mərasimində Polşa və İsveçin xarici işlər nazirləri iştirak etmişlər.
- 29 aprel 2011-ci il, İsveçin Kristianstad şəhərində. Abidənin açılış mərasimi Filip Orlik Konstitusiyasının 300-cü, müasir Ukrayna Konstitusiyasının isə 15-ci il dönümünə təsaduf etmişdi.
1918-ci il Ukrayna Xalq Respublikasının Konstitusiyası
Ukrayna Xalq Respublikasının Konstitusiyası 1918-ci il aprelin 29-da Ukrayna Ali Radası tərəfindən qəbul olunmuşdur. Mixayıl Qruşevskinin rəhbərliyi ilə 100 nəfər üzvdən ibarət Konstitusiya Komissiyasının yaradılması elan olunduqdan sonra Konstitusiya proseslərinə başlanıldı. Konstitusiya Ümumukrayna Ali məclisi tərəfindən qəbul olundu; buna Ukraynadakı alman istilası mane olmuşdur (Almaniya və bolşevik Rusiyası arasında bağlanmış müqavilə əsasında). Ukrayna Xalq Respublikasının Konstitusiyası "Dövlət quruluşu, hüquq və vəzifələrin əsasları" adlı altbaşlığa malik idi. Konstitusiya 8 bölmə 83 çaddədən ibarət idi: I. Ümumi müddəalar (1–6 maddələr); II. Ukrayna vətəndaşının hüquqları (7–21 maddələr); III. UXR hakimiyyət orqanları (22–26 maddələr); IV. UXR Milli Məclisi (27–49 maddələr); V. UXR xalq Nazirlər Şurası haqqında (50–59 maddələr); VI. UXR məhkəməsi (60–68 maddələr); VII. Milli ittifaqlar (69–78 maddələr); VIII. Vətəndaş azadlıqlarının müvəqqəti məhdudlaşdırılması haqqında (79–83 maddələr). UXR, bütün suveren hüquqları xalqa məxsus "suveren, hüquqi, heç bir asılılığı olmayan dövlət" elan olundu: Onun ərazisi bölünməzdir və parlamentin üçdə ikisinin razılığı olmadan sərhədləri dəyişdirilə bilməz. Ukrayna vətəndaşı o çəxs sayılırdı ki, o, bu hüququ qanuni yolla əldə etmiş olsun və ikili vətəndaşlıq yolverilməz sayılırdı. Fəal, vətəndaşlıq və siyasi səlahiyyətlərə 20 yaşdan sahib olmaq olardı. Yaşından, dinindən, irqindən və cinsiyyətindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşlar bərabərhüquqlu idilər. Onlar bütün hüquq və azadlıqlarla: o cümlədən, söz azadlığı, mətbuat azadlığı, vicdan azadlığı, seçmək və seçilmək hüquqları, azad yaşayış yeri, hərəkət, gizlilik, yazışma sirri və s. kimi azadlıqlarla təmin olundular. Seçki və qanunvericilik prossesləri qaydaya salındı. Hakimiyyətin idarə olunması 3 sahəyə bölündü: qanunverici, icraedici, məhkəmə hakimiyyəti. Qanunverici hakimiyyət UXR Ali Ümumxalq Məclisə, icraedici hakimiyyət Xalq Nazirlər Şurasına, məhkəmə hakimiyyəti isə UXR Ali Məhkəməsinə havalə olundu. Milli azlıqlara sərbəst toplanmaq və ittifaqlarda birləşmək hüququ verildi. Beləliklə, UXR, prezidenti olmayan unikal parlamentli respublika oldu.
1919-cu il Ukrayna SSR Konstitusiyası
10 mart, 1919-cu ildə Sovetlərin Ümumukrayna Konqresi Ukrayna Sovet Sosialist Respublikasının ilk konstitusiyasını qəbul etdi.
1929-cu il Ukrayna SSR Konstitusiyası
Ukrayna SSR-nin ikinci konstitusiyası 1929-cu il mayın 15-də qəbul edildi. Bərabər əmək prinsiplərini əsas tutaraq şəxsi mülkiyyəti qadağan etdi və SSRİ-yə üzvlüyü nəzərə alaraq Ümumittifaq Orqan və Ümumittifaq qanunverici prinsiplərinə əsaslandı.
1937-cu il Ukrayna SSR Konstitusiyası
Ukrayna SSR-nin növbəti konstitusiyası USSR Sovetinin 30 yanvar 1937-ci il növbədənkənar 14-cü konqresi zamanı qəbul olundu. Bu Konstitusiyaya əsasən ali hakimiyyət Ukrayna SSR Ali Şurasına(Ali Rada) verildi. USSR rəsmi qaydada o andan etibarən Ukrayna Sovet Sosialist Respublikası adlanmağa başlamışdır.
1939-cu il Karpat Ukraynasının Konstitusiyası
1939-cu il, martın 15-də Karpat Ukraynası seyminin ilk (və son) sesiyasında yeni dövlət idarəolunma formasında və konstitusiyada səlahiyyətə malik iki qanun qəbul olundu.
1978-cu il Ukrayna SSR Konstitusiyası
Ukrayna SSR-nin yeni Konstitusiyası 1978-ci il aprelin 20-də Şura Konstitusiyasına uyğunlaşdırılmış şəkildə qəbul edildi. 1989–1995 illər arasında Konstitusiyanın mətnində bir sıra əhəmiyyətli dəyişikliklər edildi.
- 1990-cı il, oktyabrın 24-də Knstitusiya Məhkəməsinin yaradılması ilə bağlı dəyişikliklər edildi.
- 1991-ci il aprelin 18-də Nazirlər Şurasının sədri vəzifəsinin Baş nazir vəzifəsinə dəyişdirilməsi ilə bağlı konstitusiyanın 108-ci maddəsində dəyişiklik edildi.
- 1991-ci il, mayın 21-də Konstitusiyanın 115–116-cı maddələrində dəyişikliklər edilərək "Ukrayna SSR Nazirlər Şurası"nın adı "UKrayna SSR Nazirlər Kabineti" adlandırıldı.
- 1991-ci il, iyunun 19-da Konstitusiyaya eyni il yanvarın 20-də ümumi referendumun yekunları ilə bərpa edilmiş Krım Sovet Sosialist Muxtar Respublikası ilə bağlı qeydlər əlavə edildi.
- 1991-ci il sentyabrın 17-də "Ukrayna Sovet Sosialist Respublikası" və "Ukrayna SSR" adları konstitusiyadan silindi və "Ukrayna" adı ilə əvəz edildi. Bu zaman Rusiya SSSR konstitusiyasının 71-ci maddəsi ilə ziddiyyətlər yarandı. Və bununla da Rusiya SSSR-nin konstiusiyasının 139-cu maddəsiylə ziddiyyət təşkil edərək Nazirlər Şurası qəti şəkildə Nazirlər Kabineti adlandırılmağa başladı.
- Ukraynanın müstəqilliyinin təmin olunması və Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının ləğv edilməsi barədə imzalan Belovej razılığı ilə əlaqədar olaraq 1992-ci il, fevralın 14-də Konstitusiyanın 68-ci maddəsiylə elan olundu ki, Ukrayna-müstəqil dövlətdir. 116-cı maddədən Ukrayna gerbi xaric olundu.
- 1992-ci il, iyunun 19-da Konstitusiyadan SSRİ ilə bağlı bütün qeydlər tamamilə silindi. Eləcə də UKrayna SSR bayrağı ləğv olundu(maddə 167).
- 1994-cü il, sentyabrın 24-də Krım SSMR-nın Krım Muxtar Respublikası adlandırılması ilə bağlı dəyişikliklər edildi.
1995-ci il Konstitusiya Sazişi
1995-ci il, iyunun 8-də Ukrayna prezidenti Leonid Kuçma və Ukrayna Ali Radasının sədri Aleksandr Moroz Yeni Konstitusiyanın qəbul edilməsi ilə bağlı saziş imzaladılar. Bu Konstitusiya sazişi 1996-cı ildə qəbul edilmiş Ukrayna Konstitusiyasının prototipi idi.
1996-cı il Ukrayna Konstitusiyası
Ukraynanın 1996-cı il Konstitusiyası iyunun 28-də Ukrayna Ali Radasının ikinci çağırışının 5-ci sesiyasında qəbul edilmişdir. Köhnə konstitusiyanı ləğv edən, yeni Konstitusiyanı və Konstitusiya sazişini rəsmi şəkildə təsdiqləyən qanun-№ 254/96-ВР 1996-cı il iyulun ortalarında təmtəraqlı şəkildə rəsmi qaydada imzalandı. Buna baxmayaraq, Konstitusiya Konstitusiya Məhkəməsinin razılığı əsasında, parlament seçkilərinin nəticələrinin elan edildiyi anda, yəni 28 iyun 1996-cı ildə, Kiyev vaxtı ilə təxminən saat 9-da qüvvəyə mindi. Əsas qanunun qəbul olunması ilə bu gün Ukraynada rəsmi şəkildə dövlət bayramı-Ukrayna Konstitusiya Günü kimi qeyd olunmağa başlandı. Ukraynanın Konstitusiyasının qəbulunu elan edən Ukraynanın Ali Radasının 5-ci sessiyasının sonuncu günü-12 iyul 1996-cı ildə Ukrayna tarixində ilk dəfə millət vəkilləri Ukraynaya sadiq olmaları haqda and içdilər. Mariyinsky sarayında "Ukraynanın Konstitusiyasının qəbul edilməsi və onun qüvvəyə minməsi haqqında" Ukrayna qanununun mətni təntənəli şəkildə imzalandı. Bununla da, Ukraynadakı postsovet məkanının konstitusiya prosesinin növbəti mərhələsinin — Əsas Qanunun mətnini hazırlamaq mərhələsini, onun ətrafında olan müzakirələri və Ali Rada tərəfindən qəbul olunma mərhələsini başa çatmış oldu.
1996-cı il tarixli Ukrayna Konstitusiyası, ali qanunvericilik aktı kimi dövlətin ali orqanlarının və yerli özünüidarəetmə orqanları, onların münasibətləri və səlahiyyətləri, həmçinin fərdlərin və vətəndaşların hüquqlarını, azadlıqlarını və vəzifələrini təşkil edən əsas prinsipləri müəyyən etdi. Dövlətin Əsas Qanununun qəbul edilməsi siyasi strukturların səmərəli şəkildə yenidən qurulması, iqtisadiyyatın sabitləşməsi, inkişaf etmiş vətəndaş cəmiyyətinin formalaşması, Ukraynanın dünya ictimaiyyətinə daxil olması üçün hüquqi əsas yaratdı. 1996-cı il konstitusiyası müstəqil Ukraynanın ilk konstitusiyası idi. Konstitusiyanın qəbul edilməsi hökumətin müxtəlif hakim orqanlarının, siyasi partiyaların və ictimai təşkilatların hüquq və vəzifələrini bölüşdürdü.
1996-cı il Konstitusiyasının quruluşu
15 bölmə 161 maddədən ibarətdir.
- I Bölmə. Əsas müddəalar.
- II Bölmə. İnsan və vətəndaş hüquqları, azadlıqları və vəzifələri.
- III Bölmə. Seçkilər. Referendum.
- IV Bölmə. Ukrayna Ali Radası.
- V Bölmə. Ukrayna Prezidenti.
- VI Bölmə. Ukrayna Nazirlər Kabineti. Dövlət idarəetməsinin digər orqanları.
- VII Bölmə. Prokurorluq.
- VIII Bölmə. Ədliyyə.
- IX Bölmə. Ukraynanın ərazisi.
- X Bölmə. Krım Muxtar Respublikası.
- XI Bölmə. Yerli özünüidarə.
- XII Bölmə. Ukraynanın Konstitusiya Məhkəməsi.
- XIII Bölmə. Konstitusiyada dəyişikliklərin edilməsi.
- XIV Bölmə. Yekun müddəaları.
- XV Bölmə. Keçid müddəaları.
İslahat problemləri və təklifləri
Ukrayna Konstitusiyası 28 iyun 1996-cı ildə 5-ci sessiyada Parlament (Ukraynanın Ali Radası) tərəfindən qəbul edildi; lakin, ümumukrayna referendumu ilə qəbul olunmadı. AŞPA Venesiya Komissiyası, 2007-ci ildə baş verən konstitusiya böhranının qarşısını almaq və ümumiyyətlə xalqın dünya ictimaiyyəti tərəfindən tanınan birbaşa demokratiya sistemi vasitəsilə dövlət quruluşu formasını seçmək hüququnu təmin etmək üçün konstitusiya islahatını qəralı şəkildə tövsiyə edir.
Hüquqşünaslar, konstitusiya hüququ ekspertləri, Ukrayna Konstitusiyasında sonsuz qanuni təzadlara gətirib çıxaran və dərhal hüquqi dəyişikliklər tələb edən 176 səhv aşkar etdilər. Sənədin hazırkı versiyasını əldə etmək üçün yaranmış təcili ehtiyac Ukraynanın keçmiş dövlət başçısı Viktor Yuşşenkonun da təşəbbüsü ilə "Ukrayna Konstitusiyasında dəyişikliklərin aparılması haqqında" qanun layihəsi təsdiqləndi.
Ukraynada 1996-cı ildən sonra baş vermiş Konstitusiya prossesləri
Konstitusiyanın dəyişdirilməsinə yönəlmiş beş kompaniya
1996-cı ildən Ukrayna prezidentləri(L. Kuçma, V. Yuşşenko, V. Yanukoviç) Ukrayna Konstitusiyasına düzəliş etmək üçün beş kampaniyanın təşəbbüskarı olmuşlar. Bu kompaniyalardan ikisinin fəaliyyəti (2000 və 2009-cu illərdə) nəticəsiz qaldı; digər ikisi (2004 və 2010-cu illərdə) Ukrayna siyasi sistemində əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb oldular; sonuncu-5-ci kompaniyanın fəaliyyətinə 2011-ci ildə Viktor Yanukoviç tərəfindən təşəbbüs göstərildi; onun nəticələri 2014-cü il hakimiyyət dəyişikliyinə qədər qüvvədə oldu.
2000-ci ildə Konstitusiyaya dəyişiklik edilməsi haqqında referendum
1999-cu ilin avqustunda Ukraynanın prezidenti L. Kuçma Konstitusiyaya düzəliş etmək məqsədilə ümumxalq referendumunun keçirilməsini dəstəklədi. 2000-ci il, yanvarın 15-də L. Kuçma referendumun keçirilməsi ilə bağlı sərəncam imzaladı. 2000-ci il, aprelin 16-da Səsvermə yolu ilə ümumxalq referendumu 4 əsas sahə ilə bağlı keçirildi: 1) ikipalatalı parlamentin təşkili; 2) prezidentin bir ay müddətində daimi bir çoxluq təşkil etmədiyi və ya üç ay ərzində büdcəni təsdiqləməyəcəyi təqdirdə parlamenti ləğv etmək hüququ haqqında; 3) deputatların 450-dən 300-ə ixtisar edilməsi haqqında; 4) deputatların toxunulmazlıqlarının məhdudiyyətləşdirilməsi haqqında; Referendum bütün bu suallara cavab verdi, lakin bunların heç biri parlamentdə tətbiq olunmadı.
Konstitusiyada təklif olunan dəyişikliklərin ümumi istiqaməti prezident hakimiyyətinin gücləndirilmək və parlamenti zəiflətmək idi. Ən böyük təsir, ikipalatalı bir məclisin tətbiqi- "yuxarı palatanın" prezidentin iştirakı ilə formalaşması və parlamentin aşağı palatası tərəfindən qəbul edilmiş qanun və qaydalara nəzarət etməsi ola bilərdi.
2004-cü il konstitusiya islahatı
"Konstitusiya islahatı" 2003–2004-cü illərdə prezident L. Kuçma və baş nazir V. Yanukoviçin dəstəyi ilə həyata keçirildi. İslahatın əsas istiqaməti əvvəlki şərtlərin əksinə yönəlmişdi(preident səlahiyyətlərinin zəiflədilməsi, Ukraynanın parlamentli respublikaya keçirilməsi və hökumətin parlament tərəfindən qurulacağı ilə bağlı şərtlər).
2007-ci il Milli Konstitusiya Şurası
2007-ci il dekabrın 27-də V. Yuşşenkonun fərmanına əsasən, Konstitusiyanın sistemli yeniləşdirilməsi konsepsiyasını hazırlamağı nəzərdə tutan "Milli Konstitusiya Şurası" yaradıldı. Avqustun 25-də Yuşşenko konstitusiya islahatının ümumxalq müzakirəsi haqqında fərman imzaladı. 2009-cu il dekabrın 1-dək ölkə miqyasında müzakirələr aparılacağı və bundan sonra referendum keçiriləcəyi planlaşdırılırdı.
Konstitusiya islahatının 2010-cu ildə ləğvi və Konstitusiya Assambleyası
2010-cu il, sentyabrın 30-da Konstitusiya Məhkəməsində- Yuxarı Radada səsvermə olmadan "Konstitusiya islahatı" ləğv edildi. 2013-cü ilin sonlarına kimi Konstitusiya islahatının ləğvi məsələsi Yuxarı Rada tərəfindən təsdiqlənmədi. "2004-cü il Konstitusiya islahatı"nın ləğvindən sonra bu məsələnin Ali Radada səsvermə ilə təsdiqlənməsi ilə bağlı sual meydana çıxdı. Lakin Ali Radada konstitusiya əksəriyyət səsləri toplamadı və sonra prezident Viktor Yanukoviç "Konstitusiyanın yeni bir versiyasını" hazırlamağa hazır olduğunu bəyan etdi. Bu prosess yenə də "Konstitusiya islahatı" adı ilə həyata keçirdi.
İstinadlar
- В Приднестровье с неофициальным визитом прибыла делегация во главе с министрами иностранных дел Польши и Швеции
- "в городе Кристианстад, состоялось торжественное открытие памятника и мемориальной доски украинскому гетману Пилипу Орлику". 2017-09-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- "Флаги Советской Украины © Russian Centre of Vexillologia and Heraldry last edited 11.1.2010". 2013-12-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-07.
- Уряди Карпатської України — Історія © Урядовий портал. Единий веб-портал органiв виконавчої влади України. (укр.)
- "ЗАКОН УКРАЇНСЬКОЇ РАДЯНСЬКОЇ СОЦІАЛІСТИЧНОЇ РЕСПУБЛІКИ". 2014-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- "Про внесення змін до пункту 4 статті 108 Конституції… | від 18.04.1991 № 983-XII". 2016-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- "Про зміни і доповнення Конституції (Основного закону)". 2017-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- "Закон УССР от 19.06.1991 № 1213-XII Ukrayna, konstitusiya dəyişiklikləri". 2022-09-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- "Ukrayna konstitusiya qanunları". 2017-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- "Ukrayna Respublikası qanunları". 2022-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- "Государственный флаг Украины". 2022-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- 26 февраля 1992 года по решению Верховного Совета автономии Крымская АССР была переименована в Республику Крым, а 6 мая того же года была принята крымская конституция, которая подтвердила данное наименование; в законе Украины от 29 апреля 1992 года № 2299-XII это название подтверждалось, однако в основном массиве Конституции (кроме пункта 7–2 ст. 114–5 в ред. Закона Украины от 20.01.1994 № 3851-XII и ст. 149 и 150 в ред. Закона Украины от 24.02.1994 № 4013-XII) сохранялось название Крымская АССР
- "Закон Украины от 21.09.1994 № 171/94-ВР". 2022-03-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- "Конституційний Договір втратив чинність на підставі Закону N 254/96-ВР від 28.06.96, ВВР, 1996, N 30, ст.142". 2015-06-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-08.
- Конституция Автономной Республики Крым
- ""Украине предлагают опекунов. ПАСЕ прописала Верховной Раде рецепт демократии"". 2013-11-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-09.
- [Гарчева Л. П., Ярмыш А. Н. Конституционное право Украины.]
- . 2019-02-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-09.
- "Украина за год до президентских выборов: заметки в жанре политического анализа. Дмитрий Куликов. Сайт "Полит. Ру". 15 октября 2003". 2020-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-09.
- "Обращение Кучмы к народу: первые комментарии (обновлено). Сайт "Корреспондент.net". 6 марта 2003". 2022-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-06-09.
- . 2018-03-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-09.
Mənbə
- Ukrayna prezidentinin rəsmi internet saytından Konstitusiya
- Ukrayna Konstitusiyası (ukr.)
- Ukrayna Konstitusiyası (ing.)
- Ukrayna Konstitusiyası 2018-06-19 at the Wayback Machine (rus.)
- Ukraynada Konstitusiya prosesi
- "Ukrayna Konstitusiyasında dəyişikliklər edilməsi haqqında" qanun
- Filip Orlik Konstitusiyası
- Dünya ölkələri konstitusiyaları 2010-06-09 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ukrayna Konstitusiyasi ukr Konstituciya Ukrayini Ukrayna Respublikasinin esas qanunu Ukrayna Respublikasinin KonstitusiyasiUkrayna Konstitusiyasinin tarixiFilip Orlik Konstitusiyasi 1710 cu il Getman Ivan Mazepanin olumunden sonra 5 aprel 1710 cu ilde yeni getman Filip Orlikle Ivan Mazepaya sadiq kazaklar arasinda getmanin huquq ve vezifelerini mueyyen eden Herbi huquq ve azadliqlar haqqinda muqavile imzalandi Bu sened Polsa krali ve slyaxtalar arasinda imzalanan Konstitusiya senedinin benzeri idi ve tarixde Orlik Konstitusiyasi kimi taninir Sened kohne ukrayna ve latin dillerinde tertib edilmisdir Senedin latinca adi lat Pacta et Constitutiones legum libertatumqe Exercitus Zaporoviensis Baglanmis kontrakt ve muqavileler Ukraynanin Isvecin himayesini saxlamaq serti ile Rusiya ve Rec Pospolitadan asililigini legv etdi Ukraynanin erazisi 1649 cu il Zborov muqavilesine esasen mueyyenlesdirildi Orlik Konstitusiyasi ile elaqedar abideler qurulmusdur 9 aprel 2010 cu il Bender qalasi ve Dnestretrafi erazisinde Abidelerin acilis merasiminde Polsa ve Isvecin xarici isler nazirleri istirak etmisler 29 aprel 2011 ci il Isvecin Kristianstad seherinde Abidenin acilis merasimi Filip Orlik Konstitusiyasinin 300 cu muasir Ukrayna Konstitusiyasinin ise 15 ci il donumune tesaduf etmisdi 1918 ci il Ukrayna Xalq Respublikasinin Konstitusiyasi Ukrayna Xalq Respublikasinin Konstitusiyasi 1918 ci il aprelin 29 da Ukrayna Ali Radasi terefinden qebul olunmusdur Mixayil Qrusevskinin rehberliyi ile 100 nefer uzvden ibaret Konstitusiya Komissiyasinin yaradilmasi elan olunduqdan sonra Konstitusiya proseslerine baslanildi Konstitusiya Umumukrayna Ali meclisi terefinden qebul olundu buna Ukraynadaki alman istilasi mane olmusdur Almaniya ve bolsevik Rusiyasi arasinda baglanmis muqavile esasinda Ukrayna Xalq Respublikasinin Konstitusiyasi Dovlet qurulusu huquq ve vezifelerin esaslari adli altbasliga malik idi Konstitusiya 8 bolme 83 caddeden ibaret idi I Umumi muddealar 1 6 maddeler II Ukrayna vetendasinin huquqlari 7 21 maddeler III UXR hakimiyyet orqanlari 22 26 maddeler IV UXR Milli Meclisi 27 49 maddeler V UXR xalq Nazirler Surasi haqqinda 50 59 maddeler VI UXR mehkemesi 60 68 maddeler VII Milli ittifaqlar 69 78 maddeler VIII Vetendas azadliqlarinin muveqqeti mehdudlasdirilmasi haqqinda 79 83 maddeler UXR butun suveren huquqlari xalqa mexsus suveren huquqi hec bir asililigi olmayan dovlet elan olundu Onun erazisi bolunmezdir ve parlamentin ucde ikisinin raziligi olmadan serhedleri deyisdirile bilmez Ukrayna vetendasi o cexs sayilirdi ki o bu huququ qanuni yolla elde etmis olsun ve ikili vetendasliq yolverilmez sayilirdi Feal vetendasliq ve siyasi selahiyyetlere 20 yasdan sahib olmaq olardi Yasindan dininden irqinden ve cinsiyyetinden asili olmayaraq butun vetendaslar beraberhuquqlu idiler Onlar butun huquq ve azadliqlarla o cumleden soz azadligi metbuat azadligi vicdan azadligi secmek ve secilmek huquqlari azad yasayis yeri hereket gizlilik yazisma sirri ve s kimi azadliqlarla temin olundular Secki ve qanunvericilik prossesleri qaydaya salindi Hakimiyyetin idare olunmasi 3 saheye bolundu qanunverici icraedici mehkeme hakimiyyeti Qanunverici hakimiyyet UXR Ali Umumxalq Meclise icraedici hakimiyyet Xalq Nazirler Surasina mehkeme hakimiyyeti ise UXR Ali Mehkemesine havale olundu Milli azliqlara serbest toplanmaq ve ittifaqlarda birlesmek huququ verildi Belelikle UXR prezidenti olmayan unikal parlamentli respublika oldu 1919 cu il Ukrayna SSR Konstitusiyasi Ukraynanin 1919 cu il konstitusiyasi 10 mart 1919 cu ilde Sovetlerin Umumukrayna Konqresi Ukrayna Sovet Sosialist Respublikasinin ilk konstitusiyasini qebul etdi 1929 cu il Ukrayna SSR Konstitusiyasi Ukrayna SSR nin ikinci konstitusiyasi 1929 cu il mayin 15 de qebul edildi Beraber emek prinsiplerini esas tutaraq sexsi mulkiyyeti qadagan etdi ve SSRI ye uzvluyu nezere alaraq Umumittifaq Orqan ve Umumittifaq qanunverici prinsiplerine esaslandi 1937 cu il Ukrayna SSR Konstitusiyasi Ukrayna SSR nin novbeti konstitusiyasi USSR Sovetinin 30 yanvar 1937 ci il novbedenkenar 14 cu konqresi zamani qebul olundu Bu Konstitusiyaya esasen ali hakimiyyet Ukrayna SSR Ali Surasina Ali Rada verildi USSR resmi qaydada o andan etibaren Ukrayna Sovet Sosialist Respublikasi adlanmaga baslamisdir 1939 cu il Karpat Ukraynasinin Konstitusiyasi 1939 cu il martin 15 de Karpat Ukraynasi seyminin ilk ve son sesiyasinda yeni dovlet idareolunma formasinda ve konstitusiyada selahiyyete malik iki qanun qebul olundu 1978 cu il Ukrayna SSR Konstitusiyasi Ukrayna SSR nin yeni Konstitusiyasi 1978 ci il aprelin 20 de Sura Konstitusiyasina uygunlasdirilmis sekilde qebul edildi 1989 1995 iller arasinda Konstitusiyanin metninde bir sira ehemiyyetli deyisiklikler edildi 1990 ci il oktyabrin 24 de Knstitusiya Mehkemesinin yaradilmasi ile bagli deyisiklikler edildi 1991 ci il aprelin 18 de Nazirler Surasinin sedri vezifesinin Bas nazir vezifesine deyisdirilmesi ile bagli konstitusiyanin 108 ci maddesinde deyisiklik edildi 1991 ci il mayin 21 de Konstitusiyanin 115 116 ci maddelerinde deyisiklikler edilerek Ukrayna SSR Nazirler Surasi nin adi UKrayna SSR Nazirler Kabineti adlandirildi 1991 ci il iyunun 19 da Konstitusiyaya eyni il yanvarin 20 de umumi referendumun yekunlari ile berpa edilmis Krim Sovet Sosialist Muxtar Respublikasi ile bagli qeydler elave edildi 1991 ci il sentyabrin 17 de Ukrayna Sovet Sosialist Respublikasi ve Ukrayna SSR adlari konstitusiyadan silindi ve Ukrayna adi ile evez edildi Bu zaman Rusiya SSSR konstitusiyasinin 71 ci maddesi ile ziddiyyetler yarandi Ve bununla da Rusiya SSSR nin konstiusiyasinin 139 cu maddesiyle ziddiyyet teskil ederek Nazirler Surasi qeti sekilde Nazirler Kabineti adlandirilmaga basladi Ukraynanin musteqilliyinin temin olunmasi ve Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqinin legv edilmesi barede imzalan Belovej raziligi ile elaqedar olaraq 1992 ci il fevralin 14 de Konstitusiyanin 68 ci maddesiyle elan olundu ki Ukrayna musteqil dovletdir 116 ci maddeden Ukrayna gerbi xaric olundu 1992 ci il iyunun 19 da Konstitusiyadan SSRI ile bagli butun qeydler tamamile silindi Elece de UKrayna SSR bayragi legv olundu madde 167 1994 cu il sentyabrin 24 de Krim SSMR nin Krim Muxtar Respublikasi adlandirilmasi ile bagli deyisiklikler edildi 1995 ci il Konstitusiya Sazisi 1995 ci il iyunun 8 de Ukrayna prezidenti Leonid Kucma ve Ukrayna Ali Radasinin sedri Aleksandr Moroz Yeni Konstitusiyanin qebul edilmesi ile bagli sazis imzaladilar Bu Konstitusiya sazisi 1996 ci ilde qebul edilmis Ukrayna Konstitusiyasinin prototipi idi 1996 ci il Ukrayna KonstitusiyasiUkraynanin 1996 ci il Konstitusiyasi iyunun 28 de Ukrayna Ali Radasinin ikinci cagirisinin 5 ci sesiyasinda qebul edilmisdir Kohne konstitusiyani legv eden yeni Konstitusiyani ve Konstitusiya sazisini resmi sekilde tesdiqleyen qanun 254 96 VR 1996 ci il iyulun ortalarinda temteraqli sekilde resmi qaydada imzalandi Buna baxmayaraq Konstitusiya Konstitusiya Mehkemesinin raziligi esasinda parlament seckilerinin neticelerinin elan edildiyi anda yeni 28 iyun 1996 ci ilde Kiyev vaxti ile texminen saat 9 da quvveye mindi Esas qanunun qebul olunmasi ile bu gun Ukraynada resmi sekilde dovlet bayrami Ukrayna Konstitusiya Gunu kimi qeyd olunmaga baslandi Ukraynanin Konstitusiyasinin qebulunu elan eden Ukraynanin Ali Radasinin 5 ci sessiyasinin sonuncu gunu 12 iyul 1996 ci ilde Ukrayna tarixinde ilk defe millet vekilleri Ukraynaya sadiq olmalari haqda and icdiler Mariyinsky sarayinda Ukraynanin Konstitusiyasinin qebul edilmesi ve onun quvveye minmesi haqqinda Ukrayna qanununun metni tenteneli sekilde imzalandi Bununla da Ukraynadaki postsovet mekaninin konstitusiya prosesinin novbeti merhelesinin Esas Qanunun metnini hazirlamaq merhelesini onun etrafinda olan muzakireleri ve Ali Rada terefinden qebul olunma merhelesini basa catmis oldu 1996 ci il tarixli Ukrayna Konstitusiyasi ali qanunvericilik akti kimi dovletin ali orqanlarinin ve yerli ozunuidareetme orqanlari onlarin munasibetleri ve selahiyyetleri hemcinin ferdlerin ve vetendaslarin huquqlarini azadliqlarini ve vezifelerini teskil eden esas prinsipleri mueyyen etdi Dovletin Esas Qanununun qebul edilmesi siyasi strukturlarin semereli sekilde yeniden qurulmasi iqtisadiyyatin sabitlesmesi inkisaf etmis vetendas cemiyyetinin formalasmasi Ukraynanin dunya ictimaiyyetine daxil olmasi ucun huquqi esas yaratdi 1996 ci il konstitusiyasi musteqil Ukraynanin ilk konstitusiyasi idi Konstitusiyanin qebul edilmesi hokumetin muxtelif hakim orqanlarinin siyasi partiyalarin ve ictimai teskilatlarin huquq ve vezifelerini bolusdurdu 1996 ci il Konstitusiyasinin qurulusu 15 bolme 161 maddeden ibaretdir I Bolme Esas muddealar II Bolme Insan ve vetendas huquqlari azadliqlari ve vezifeleri III Bolme Seckiler Referendum IV Bolme Ukrayna Ali Radasi V Bolme Ukrayna Prezidenti VI Bolme Ukrayna Nazirler Kabineti Dovlet idareetmesinin diger orqanlari VII Bolme Prokurorluq VIII Bolme Edliyye IX Bolme Ukraynanin erazisi X Bolme Krim Muxtar Respublikasi XI Bolme Yerli ozunuidare XII Bolme Ukraynanin Konstitusiya Mehkemesi XIII Bolme Konstitusiyada deyisikliklerin edilmesi XIV Bolme Yekun muddealari XV Bolme Kecid muddealari Islahat problemleri ve teklifleri Ukrayna Konstitusiyasi 28 iyun 1996 ci ilde 5 ci sessiyada Parlament Ukraynanin Ali Radasi terefinden qebul edildi lakin umumukrayna referendumu ile qebul olunmadi ASPA Venesiya Komissiyasi 2007 ci ilde bas veren konstitusiya bohraninin qarsisini almaq ve umumiyyetle xalqin dunya ictimaiyyeti terefinden taninan birbasa demokratiya sistemi vasitesile dovlet qurulusu formasini secmek huququnu temin etmek ucun konstitusiya islahatini qerali sekilde tovsiye edir Huquqsunaslar konstitusiya huququ ekspertleri Ukrayna Konstitusiyasinda sonsuz qanuni tezadlara getirib cixaran ve derhal huquqi deyisiklikler teleb eden 176 sehv askar etdiler Senedin hazirki versiyasini elde etmek ucun yaranmis tecili ehtiyac Ukraynanin kecmis dovlet bascisi Viktor Yussenkonun da tesebbusu ile Ukrayna Konstitusiyasinda deyisikliklerin aparilmasi haqqinda qanun layihesi tesdiqlendi Ukraynada 1996 ci ilden sonra bas vermis Konstitusiya prossesleriKonstitusiyanin deyisdirilmesine yonelmis bes kompaniya 1996 ci ilden Ukrayna prezidentleri L Kucma V Yussenko V Yanukovic Ukrayna Konstitusiyasina duzelis etmek ucun bes kampaniyanin tesebbuskari olmuslar Bu kompaniyalardan ikisinin fealiyyeti 2000 ve 2009 cu illerde neticesiz qaldi diger ikisi 2004 ve 2010 cu illerde Ukrayna siyasi sisteminde ehemiyyetli deyisikliklere sebeb oldular sonuncu 5 ci kompaniyanin fealiyyetine 2011 ci ilde Viktor Yanukovic terefinden tesebbus gosterildi onun neticeleri 2014 cu il hakimiyyet deyisikliyine qeder quvvede oldu 2000 ci ilde Konstitusiyaya deyisiklik edilmesi haqqinda referendum 1999 cu ilin avqustunda Ukraynanin prezidenti L Kucma Konstitusiyaya duzelis etmek meqsedile umumxalq referendumunun kecirilmesini destekledi 2000 ci il yanvarin 15 de L Kucma referendumun kecirilmesi ile bagli serencam imzaladi 2000 ci il aprelin 16 da Sesverme yolu ile umumxalq referendumu 4 esas sahe ile bagli kecirildi 1 ikipalatali parlamentin teskili 2 prezidentin bir ay muddetinde daimi bir coxluq teskil etmediyi ve ya uc ay erzinde budceni tesdiqlemeyeceyi teqdirde parlamenti legv etmek huququ haqqinda 3 deputatlarin 450 den 300 e ixtisar edilmesi haqqinda 4 deputatlarin toxunulmazliqlarinin mehdudiyyetlesdirilmesi haqqinda Referendum butun bu suallara cavab verdi lakin bunlarin hec biri parlamentde tetbiq olunmadi Konstitusiyada teklif olunan deyisikliklerin umumi istiqameti prezident hakimiyyetinin guclendirilmek ve parlamenti zeifletmek idi En boyuk tesir ikipalatali bir meclisin tetbiqi yuxari palatanin prezidentin istiraki ile formalasmasi ve parlamentin asagi palatasi terefinden qebul edilmis qanun ve qaydalara nezaret etmesi ola bilerdi 2004 cu il konstitusiya islahati Konstitusiya islahati 2003 2004 cu illerde prezident L Kucma ve bas nazir V Yanukovicin desteyi ile heyata kecirildi Islahatin esas istiqameti evvelki sertlerin eksine yonelmisdi preident selahiyyetlerinin zeifledilmesi Ukraynanin parlamentli respublikaya kecirilmesi ve hokumetin parlament terefinden qurulacagi ile bagli sertler 2007 ci il Milli Konstitusiya Surasi 2007 ci il dekabrin 27 de V Yussenkonun fermanina esasen Konstitusiyanin sistemli yenilesdirilmesi konsepsiyasini hazirlamagi nezerde tutan Milli Konstitusiya Surasi yaradildi Avqustun 25 de Yussenko konstitusiya islahatinin umumxalq muzakiresi haqqinda ferman imzaladi 2009 cu il dekabrin 1 dek olke miqyasinda muzakireler aparilacagi ve bundan sonra referendum kecirileceyi planlasdirilirdi Konstitusiya islahatinin 2010 cu ilde legvi ve Konstitusiya Assambleyasi 2010 cu il sentyabrin 30 da Konstitusiya Mehkemesinde Yuxari Radada sesverme olmadan Konstitusiya islahati legv edildi 2013 cu ilin sonlarina kimi Konstitusiya islahatinin legvi meselesi Yuxari Rada terefinden tesdiqlenmedi 2004 cu il Konstitusiya islahati nin legvinden sonra bu meselenin Ali Radada sesverme ile tesdiqlenmesi ile bagli sual meydana cixdi Lakin Ali Radada konstitusiya ekseriyyet sesleri toplamadi ve sonra prezident Viktor Yanukovic Konstitusiyanin yeni bir versiyasini hazirlamaga hazir oldugunu beyan etdi Bu prosess yene de Konstitusiya islahati adi ile heyata kecirdi IstinadlarV Pridnestrove s neoficialnym vizitom pribyla delegaciya vo glave s ministrami inostrannyh del Polshi i Shvecii v gorode Kristianstad sostoyalos torzhestvennoe otkrytie pamyatnika i memorialnoj doski ukrainskomu getmanu Pilipu Orliku 2017 09 06 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 08 Flagi Sovetskoj Ukrainy c Russian Centre of Vexillologia and Heraldry last edited 11 1 2010 2013 12 19 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 07 Uryadi Karpatskoyi Ukrayini Istoriya c Uryadovij portal Edinij veb portal organiv vikonavchoyi vladi Ukrayini ukr ZAKON UKRAYiNSKOYi RADYaNSKOYi SOCIALISTIChNOYi RESPUBLIKI 2014 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 08 Pro vnesennya zmin do punktu 4 statti 108 Konstituciyi vid 18 04 1991 983 XII 2016 04 19 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 08 Pro zmini i dopovnennya Konstituciyi Osnovnogo zakonu 2017 02 01 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 08 Zakon USSR ot 19 06 1991 1213 XII Ukrayna konstitusiya deyisiklikleri 2022 09 15 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 06 08 Ukrayna konstitusiya qanunlari 2017 02 01 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 08 Ukrayna Respublikasi qanunlari 2022 09 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 06 08 Gosudarstvennyj flag Ukrainy 2022 09 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 06 08 26 fevralya 1992 goda po resheniyu Verhovnogo Soveta avtonomii Krymskaya ASSR byla pereimenovana v Respubliku Krym a 6 maya togo zhe goda byla prinyata krymskaya konstituciya kotoraya podtverdila dannoe naimenovanie v zakone Ukrainy ot 29 aprelya 1992 goda 2299 XII eto nazvanie podtverzhdalos odnako v osnovnom massive Konstitucii krome punkta 7 2 st 114 5 v red Zakona Ukrainy ot 20 01 1994 3851 XII i st 149 i 150 v red Zakona Ukrainy ot 24 02 1994 4013 XII sohranyalos nazvanie Krymskaya ASSR Zakon Ukrainy ot 21 09 1994 171 94 VR 2022 03 22 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 06 08 Konstitucijnij Dogovir vtrativ chinnist na pidstavi Zakonu N 254 96 VR vid 28 06 96 VVR 1996 N 30 st 142 2015 06 23 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 08 Konstituciya Avtonomnoj Respubliki Krym Ukraine predlagayut opekunov PASE propisala Verhovnoj Rade recept demokratii 2013 11 13 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 09 Garcheva L P Yarmysh A N Konstitucionnoe pravo Ukrainy 2019 02 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 06 09 Ukraina za god do prezidentskih vyborov zametki v zhanre politicheskogo analiza Dmitrij Kulikov Sajt Polit Ru 15 oktyabrya 2003 2020 12 02 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 09 Obrashenie Kuchmy k narodu pervye kommentarii obnovleno Sajt Korrespondent net 6 marta 2003 2022 02 01 tarixinde Istifade tarixi 2018 06 09 2018 03 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 06 09 MenbeUkrayna prezidentinin resmi internet saytindan Konstitusiya Ukrayna Konstitusiyasi ukr Ukrayna Konstitusiyasi ing Ukrayna Konstitusiyasi 2018 06 19 at the Wayback Machine rus Ukraynada Konstitusiya prosesi Ukrayna Konstitusiyasinda deyisiklikler edilmesi haqqinda qanun Filip Orlik Konstitusiyasi Dunya olkeleri konstitusiyalari 2010 06 09 at the Wayback MachineHemcinin bax