Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Paul Karrer (almanca Paul Karrer; 21 aprel 1889, Moskva, Rusiya İmperiyası — 18 iyun 1971, Sürix, İsveçrə) vitaminlərin kəşfi ilə bağlı işləri ilə məşhur olan İsveçrəli üzvi kimyaçı, riyaziyyatçı və biokimyaçıdır. U. H. Houorsla birlikdə Nobel mükafatı laureatı adını alıb (1937).
| Paul Karrer | |
|---|---|
| alm. Paul Karrer | |
 | |
| Doğum tarixi | 21 aprel 1889[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 18 iyun 1971[…](82 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Elm sahəsi | üzvi kimya |
| İş yeri |
|
| Təhsili | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Paul Karrer 21 aprel 1889-cu ildə Moskva şəhərində İsveçrəli diş həkimi ailəsində anadan olub. Uşağın adını daşıyan atası Paul Karrer və anası Julia Lerx Arqau kantonunun Toyfental və Oberentfelden əyalətlərindən idilər. 1892-ci ildə, üç yaşında ikən Paul Karrer İsveçrəyə köçürüldü, belə ki ailəsi 1895-ci ilə qədər Sürix yaxınlığındakı Erlenbax şəhərində yaşadı.
P. Karrer uşaqlığının və yeniyetməliyinin qalan hissəsini Arqau yaxınlığındakı kiçik bir kənddə keçirdi, buradan Mörikendə ibtidai məktəbə, sonra Lenzburqda orta məktəbə və Arqauda gimnaziyaya daxil oldu. Daha sonra təhsilini " Öyrən, düşün, sonra danış " prinsipi əsasında qurdu. P. Karrer ömrünün sonuna qədər bu aksioma sadiq qaldı. 1908-ci ildə P. Karrer koordinasiya nəzəriyyəsinin banisi olan Alfred Vernerin professor olduğu Sürix Universitetində kimya üzrə təhsil almağa başlayır.
Cəmi 6 semestr ərzində P. Karrer A. Vernerlə kobalt komplekslərinin kimyasını öyrənərək fəlsəfə doktoru dərəcəsini aldı. 1911-ci ildə Karrer Sürix Universitetini bitirdi və o dövrdə artıq özünü uğurlu alim kimi sübut edə bilmişdi, elə həmin il A. Verner ona assistent vəzifəsini təklif etdi. Bir il sonra P. Karrerin arsenin üzvi birləşmələrinə həsr olunmuş ilk nəşri P. Erlix tərəfindən nəzərə çarpdı, bundan sonra P. Karrer Frankfurt-Mayndə George Speyer Evində (George Speyer House) köməkçi kimi dəvət aldı və o, sonradan oranın üzvü oldu.
Birinci Dünya Müharibəsi zamanı P. Karrer qısa müddətə İsveçrə Ordusunda xidmət etdi. 1915-ci ildə P. Erlix xəstələndi və öldü, P. Karrer George Speyer Evində kimyəvi tədqiqatların rəhbəri seçildi və bitki məhsulları ilə işləməyə başladı. 1918-ci ildə Sürix Universitetində köməkçi professor olmaq təklifini aldı və qəbul etdi. 1919-cu ildə A. Vernerin ölümündən sonra P. Karrer onun davamçısı kimi, Kimya İnstitutunun tam professoru və direktoru seçildi. P. Karrer həyatı boyu iki müəllimi A. Verner və P. Erlixin xatirəsini hər zaman ehtiramla yad etmişdir.
1950–1952-ci illərdə P. Karrer Sürix Universitetinin rektoru vəzifəsində çalışıb. 1959-cu ildə 70 yaşında institutun rəhbərliyini Q. Şmidtə keçirdi. Paul Carrer 18 iyun 1971-ci ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra səksən üç yaşında vəfat etdi.
Elmi araşdırmaları
Arsen birləşmələrinin tədqiqi dövrü
1908-ci ildə Paul Karrer Sürixdə A. Vernerin köməkçisi olduğu dövrdə, arsen birləşmələri ilə bağlı müstəqil tədqiqatlarına başladı. O, sintezini patentləşdirdiyi əvvəllər naməlum nitrosoaril-arsen turşularından fenazin əsasında arsen azo birləşmələri və boyalar əldə etmişdir.
P. Ehrlixlə işləyərkək P. Karrer antisifilitik preparat 606-nın yaradıcısı oldu, salvarsan məhlullarının kimyasını öyrəndi. O vaxta qədər salvarsan klinik praktikada uğurla istifadə olunsa da, onun quruluşu hələ də sirr olaraq qalırdı. Belə ki, P. Karrer preparatın strukturunu müəyyən etmək üçün salvarsanın qızıl və gümüş duzları ilə komplekslərini tədqiq etməyə başladı.
Bundan əlavə, tədqiqat zamanı məlum oldu ki, salvarsanın mis kompleksi spirilla bakteriyası və parazitar birhüceyrəli tripanosom üzərində yaxşı eksperimental və klinik təsir göstərir, gümüş salvarsan sonradan İ. Q. Farben tərəfindən tibbi təcrübəyə daxil edilmişdir. P. Karrerin arsenin üzvi törəmələrinə olan bu həvəsi təxminən səkkiz il davam etdi və 1916-cı ildə kulminasiya nöqtəsinə çatdı və yekunlaşdıraraq ona 15 nəşr və 8 patent qazandırdı.
Karbohidratların öyrənilməsi dövrü
1916-cı ildə Frankfurtda P. Karrer yeni bir mövzu — karbohidratların öyrənilməsi üzərində işləməyə başladı. Bu sahədə inkişaf 1955-ci ilə qədər davam etdi.
Qlikozidlər
- P. Karrerin tədqiqatına görə, ən çox üstünlük verilən qlikozidləşmə üsulu, spirtlərin Ag2CO3 iştirakı ilə asetobromqlükoza ilə reaksiyası nəticəsində asetilləşmiş alkilqlikozidlərin əmələ gəlməsi və ardınca asetil qruplarının qələvi hidrolizidir. Spirtlərin əvəzinə fenollardan istifadə edildikdə, asetilləşdirilmiş aril qlikozidlər alınır.
- P. Karrer o-hidroksi-, o-aminokarboksilik turşuların gümüş duzlarının, eləcə də α-hidroksikarboksilik turşuların asetobromqlükoza ilə reaksiyasının maraqlı xüsusiyyətini göstərdi: gözlənilən asetilə şəkər efirlərindən əlavə, asetilatlanmış turşular da əmələ gəlir. Bəzi hallarda diəvəzolunmuş məhsulların əmələ gəlməsi də müşahidə olunur. Bu ərəfələrdə P. Karrer artıq Sürixdəki Kimya İnstitutunun tam professoru və direktoru seçilmişdi. O, institutda aparılan tədqiqatların mahiyyətini kökündən dəyişərək, qeyri-üzvi mövzular üzrə tədqiqatları təbii məhsullar üzrə tədqiqatlarla əvəz etdi: təbii qlikozidlərin sintezi üzərində işlərə başladı.
- P. Karre, D/L-badam turşusunun gümüş duzunun və digər oxşar rasematların asetobromqlükoza ilə qarşılıqlı təsirinə dair işinə əsaslanaraq, rasematların ayrılması üçün zərif bir üsul təklif etdi. O göstərdi ki, reaksiya nəticəsində enantiomerlərdən yalnız biri reaksiya girir.
- 1924-cü ildə qlikosilpiridin Karrer tərəfindən piridinin asetobromqlükoza ilə reaksiyası nəticəsində əldə edilən asetilləşdirilmiş birləşmənin turşu hidrolizi yolu ilə əldə edilmişdir. Beləliklə, NAD+ və NADF+ kimi aktiv proton daşıyıcılarının sinfinə aid olduğu birləşmələr əldə edilmişdir.
Mono və disaxaridlər
- Mono- və disaxaridlər üzərində tədqiqatlar 1920-ci ildə başladı. Artıq 1921-ci ildə şəkər anhidridlərinin, xüsusən də levoqlükozan kimi vacib olanın sintezi üçün bir üsul hazırlanmışdır. Asetilləşdirilmiş tetraammonium saxarid bromidin qələvi hidrolizi istənilən anhidridin əmələ gəlməsinə səbəb olur.
- İlk dəfə aşkar edilmişdir ki, maltoza, laktoza və sellobioza kimi disaxaridlər nikel katalizatoru üzərində təzyiq altında hidrogenlə maltitol, laktitol, selobitola qədər bərpa oluna bilər.
Polisaxaridlər
- Polisaxaridlərin öyrənilməsi üzərində işlərə P. Karrer 1920-ci ildə başlamışdı, nəticədə 46 nəşr sonradan isə bir monoqrafiyada hamısını birləşdirdi. P. Karerrenin polisaxaridlərin makromolekulyar quruluşu haqqında başlanğıc Q. Ştaudinqer tərəfindən irəli sürdüyü fərziyyələri tanımasından sonra qoyulmuşdur.
- İlk dəfə olaraq xitinin hidroliz reaksiyası uğurla həyata keçirildi, bu da asetil qrupunun azot atomuna birləşdiyini sübut edən N-asetilqlükozamin istehsalına səbəb oldu. Eyni tədqiqatlar fırlanma bucağının ölçülməsi yolu ilə qurulan qlükozaminin D-amin turşusu seriyasına aid olduğunu göstərdi.
İkinci Dünya Müharibəsi P. Karreranın elmi fəaliyyətinə heç bir əngəl törətmədi, məhz bu dövrdə o, polisulfat turşularının və karboksimetilselülozun qarışıq efirlərini əldə etdi.
Pedaqoji fəaliyyəti
P. Karrer nisbətən kiçik institutunu idarə edirdi. Ömrünün sonuna qədər Sürix Universitetinə sadiq qaldı. Tələbələri həmişə onun işinə olan bağlılığından ilham alıblar. Yüksək vəzifəsinə və vaxtının azlığına baxmayaraq, P. Karrer hər bir həmkarına və tələbələrinə gündə bir-iki dəfə baş çəkmək üçün əlindən gələni edirdi. Tələbələrinin bir çoxu sənaye istehsalı sahəsində işləmiş, bəziləri hətta ən yüksək vəzifələrə çatmışdı. Onun köməkçilərindən bəziləri müəllim oldu və ya öz akademik karyerasına başladı.
Əsas işləri
- 1042 məqalə, 78 patent.
- "Einführung in die Chemie der polymeren Kohlenhydrate" — Karbohidratlar kimyasına giriş, 1925-ci ildə P. Karrer tərəfindən nəşr olunan kitab.
- " Lehrbuch der organischen Chemie " — Üzvi kimyaya giriş, 1928-ci ildə P. Karrer tərəfindən nəşr olunan kitab.
- 1948-ci ildə E. Jukkerlə birlikdə Paul Karrerin "Karotenoidlər" monoqrafiyası nəşr olundu.
Elmi nailiyyətləri
1930 — likopen, β-karotin və skualinin simmetrik düsturu müəyyən edildi.
1931 — A vitamininin (retinol) strukturu quruldu
1935 — B2 vitamininin (riboflavin) sintezi həyata keçirildi
1938 — E vitamininin (d, l-α-tokoferol) sintezi həyata keçirildi.
1939 — K1 vitamininin (naftoxinonun) preparativ sintezi həyata keçirildi
1942 — nikotinamid adenin dinukleotidin (NAD) strukturunun yaradılması üçün əsaslar qoyuldu.
1948 — çoxlu sayda karotenoid epoksidlərin kəşfi
1950 — karotin tipli karbohidrogenlərin sintezi üsulu işlənib hazırlanmışdır
1958 — quruluş müəyyən edildi və toksiferin və əlaqəli alkaloidlərin qismən sintezi aparıldı.
1958 — Kantaksantin β-karotindən sintez edilmişdi.
Fəxri fərmanları və mükafatları
1937-ci ildə P. Karrer karotenoidlər və flavinlər üzərində apardığı tədqiqatlara, A və B2 vitaminlərinin kəşfinə görə kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülüb. O, bu mükafatı karbohidratlar və C vitamini sahəsində araşdırmaları ilə seçilən ingilis kimyaçısı U. H. Houors ilə bölüşdü.
Yaddaş
P. Karrerin 70 illik yubileyi münasibətilə Paul Karrerin adına illik oxunuşlar təşkil edildi, burada seçilmiş tədqiqatçı onun həyatının əsərləri haqqında məruzə etdi və Paul Karrerin qızıl medalını aldı. Bundan əlavə, P. Karrer İsveçrədə Fritsa Hoffman-La Roşer "Fənlərarası Seminarların Təşviqi Fondu" və Kimya Təqaüd Fondunu təsis edib
Paul Karrer səksən illik yubileyini Kimya İnstitutunda simpozium və tarixi sərgi ilə qeyd etdi.
1979-cu ildə Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı Ayın uzaq tərəfindəki kraterə Paul Karreranın adını verdi.
Ailəsi
1914-cü ildə Paul Karrer uzun müddət eşq yaşadığı psixiatriya klinikasının direktoru Helen Froliçin qızı ilə evləndi. Bu xoşbəxt evlilikdən onların üç oğlu dünyaya gəldi, lakin onlardan biri doğulduqdan qısa müddət sonra öldü. P. Karrer Frankfurtda keçirdiyi illəri həyatının ən ilhamverici dövrü kimi qiymətləndirib.
Sağlamlıq səbəbiylə P. Karrer ölçülü bir həyat sürürdü. P. Karrer kifayət qədər varlı adam olsa da, olduqca sadə yaşayırdı. Onun Sürixberqdə böyük evi var idi, amma maşını olmadığından instituta ictimai nəqliyyatla gedirdi.
Şəxsi keyfiyyətləri
Paul Karrer orta boylu və cüzi bədən quruluşlu bir insan idi. Bu zahiri incəliyin arxasında parlaq intellektlə birləşən qarşısıalınmaz və sarsılmaz iradə dayanırdı. O, punktuallığı, məsuliyyət hissi və mütləq etibarlılığı ilə məşhur idi. Savadlı və tərbiyəli bir insan idi, onun maraqları təkcə təbiət elmlərinə deyil, həm də humanitar elmlərə də aid idi. Onu tanıyan hər kəs onun intizamına, çalışqanlığına, təmkininə, mehribanlığına heyran idi.
P. Karerra kimya və biokimya, biologiya, farmakologiya və tibb kimi əlaqəli sahələrdə həmkarları ilə əla əlaqələrə malik idi.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Paul Karrer // Encyclopædia Britannica (ing.).
- https://www.rse.org.uk/cms/files/fellows/biographical_index/fells_indexp2.pdf.
- NNDB (ing.). 2002.
- Каррер Пауль // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- www.accademiadellescienze.it (it.).
- Isler O. Paul Karrer (21 April 1889–18 June 1971) // Biographical memoirs of fellows of the royal society, 1978, v. 24, p. 245–321 [1] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
- Karrer P. Die Konstitution der Arseno‐metallverbindungen // Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft (A and B Series), 1919, v. 52, № 11, p. 2319–2324 [2] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
- Ehrlich P., Karrer P. Über Arseno‐stibino‐und Arseno‐bismuto‐Verbindungen // Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft, 1913, v. 46, № 3, p. 3564–3569 [3] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
- Isler O. Paul Karrer (21 April 1889–18 June 1971) // Biographical memoirs of fellows of the royal society, 1978, v. 24, p. 245–321 [1] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
- Karrer P., Nägeli C., Weidmann H. Synthetische Glucoside (III) und ein Beitrag zur Konstitution innerer Komplexsalze // Helvetica Chimica Acta, 1919, v. 2, № 1, p. 242–265 [4] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
- Karrer P., Nägeli C., Smirnoff A. P. Smirnoff A. P. Glucoside X. Ueber den Umsatz von d, l‐Acetobrom‐glucose mit dem Silbersalz der d, l‐Mandelsäure // Helvetica Chimica Acta, 1922, v. 5, № 1, p. 141–146 [5] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
- Karrer P., Widmer A., Staub J. Weitere Mitteilung über den Umsatz von Acetohalogenzuckern mit tertiären Basen // Helvetica Chimica Acta, 1924, v.7, № 1, p. 519–527 [6] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
- Karrer P. et al. Eine neue Methode zur Gewinnung von Anhydrozuckern // Helvetica Chimica Acta, 1921, v. 4, № 1, p. 817–820 [7] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
- Karrer P., Büchi J. Reduktionsprodukte von disacchariden: maltit, lactit, cellobit // Helvetica Chimica Acta, 1937, v.20, № 1, p. 86–90 [8] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
- Karrer P., Hofmann A. Polysaccharide XXXIX. Über den enzymatischen Abbau von Chitin und Chitosan I // Helvetica Chimica Acta, 1929, v. 12, №. 1, p. 616–637 [10] Архивная копия от 4 января 2017 на Wayback Machine
- Isler O. Paul Karrer (21 April 1889–18 June 1971) // Biographical memoirs of fellows of the royal society, 1978, v. 24, p. 245–321 [1] Архивная копия от 3 января 2017 на Wayback Machine
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Paul Karrer almanca Paul Karrer 21 aprel 1889 Moskva Rusiya Imperiyasi 18 iyun 1971 Surix Isvecre vitaminlerin kesfi ile bagli isleri ile meshur olan Isvecreli uzvi kimyaci riyaziyyatci ve biokimyacidir U H Houorsla birlikde Nobel mukafati laureati adini alib 1937 Paul Karreralm Paul Karrer Dogum tarixi 21 aprel 1889 1889 04 21 Dogum yeri Moskva Moskva quberniyasi d Rusiya imperiyasi Vefat tarixi 18 iyun 1971 1971 06 18 82 yasinda Vefat yeri Surix Surix kantonu IsvecreDefn yeri Fluntern qebiristanligiElm sahesi uzvi kimyaIs yeri Surix Universiteti 1919 1959 Tehsili Surix UniversitetiUzvluyu London Kral Cemiyyeti Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi Isvec Kral Elmler Akademiyasi Fransa Elmler Akademiyasi Bavariya Elmler Akademiyasi d ABS Milli Elmler Akademiyasi 1945 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasiPaul Karrer 21 aprel 1889 cu ilde Moskva seherinde Isvecreli dis hekimi ailesinde anadan olub Usagin adini dasiyan atasi Paul Karrer ve anasi Julia Lerx Arqau kantonunun Toyfental ve Oberentfelden eyaletlerinden idiler 1892 ci ilde uc yasinda iken Paul Karrer Isvecreye kocuruldu bele ki ailesi 1895 ci ile qeder Surix yaxinligindaki Erlenbax seherinde yasadi P Karrer usaqliginin ve yeniyetmeliyinin qalan hissesini Arqau yaxinligindaki kicik bir kendde kecirdi buradan Morikende ibtidai mektebe sonra Lenzburqda orta mektebe ve Arqauda gimnaziyaya daxil oldu Daha sonra tehsilini Oyren dusun sonra danis prinsipi esasinda qurdu P Karrer omrunun sonuna qeder bu aksioma sadiq qaldi 1908 ci ilde P Karrer koordinasiya nezeriyyesinin banisi olan Alfred Vernerin professor oldugu Surix Universitetinde kimya uzre tehsil almaga baslayir Cemi 6 semestr erzinde P Karrer A Vernerle kobalt komplekslerinin kimyasini oyrenerek felsefe doktoru derecesini aldi 1911 ci ilde Karrer Surix Universitetini bitirdi ve o dovrde artiq ozunu ugurlu alim kimi subut ede bilmisdi ele hemin il A Verner ona assistent vezifesini teklif etdi Bir il sonra P Karrerin arsenin uzvi birlesmelerine hesr olunmus ilk nesri P Erlix terefinden nezere carpdi bundan sonra P Karrer Frankfurt Maynde George Speyer Evinde George Speyer House komekci kimi devet aldi ve o sonradan oranin uzvu oldu Birinci Dunya Muharibesi zamani P Karrer qisa muddete Isvecre Ordusunda xidmet etdi 1915 ci ilde P Erlix xestelendi ve oldu P Karrer George Speyer Evinde kimyevi tedqiqatlarin rehberi secildi ve bitki mehsullari ile islemeye basladi 1918 ci ilde Surix Universitetinde komekci professor olmaq teklifini aldi ve qebul etdi 1919 cu ilde A Vernerin olumunden sonra P Karrer onun davamcisi kimi Kimya Institutunun tam professoru ve direktoru secildi P Karrer heyati boyu iki muellimi A Verner ve P Erlixin xatiresini her zaman ehtiramla yad etmisdir 1950 1952 ci illerde P Karrer Surix Universitetinin rektoru vezifesinde calisib 1959 cu ilde 70 yasinda institutun rehberliyini Q Smidte kecirdi Paul Carrer 18 iyun 1971 ci ilde uzun suren xestelikden sonra seksen uc yasinda vefat etdi Elmi arasdirmalariArsen birlesmelerinin tedqiqi dovru 1908 ci ilde Paul Karrer Surixde A Vernerin komekcisi oldugu dovrde arsen birlesmeleri ile bagli musteqil tedqiqatlarina basladi O sintezini patentlesdirdiyi evveller namelum nitrosoaril arsen tursularindan fenazin esasinda arsen azo birlesmeleri ve boyalar elde etmisdir P Ehrlixle isleyerkek P Karrer antisifilitik preparat 606 nin yaradicisi oldu salvarsan mehlullarinin kimyasini oyrendi O vaxta qeder salvarsan klinik praktikada ugurla istifade olunsa da onun qurulusu hele de sirr olaraq qalirdi Bele ki P Karrer preparatin strukturunu mueyyen etmek ucun salvarsanin qizil ve gumus duzlari ile komplekslerini tedqiq etmeye basladi Bundan elave tedqiqat zamani melum oldu ki salvarsanin mis kompleksi spirilla bakteriyasi ve parazitar birhuceyreli tripanosom uzerinde yaxsi eksperimental ve klinik tesir gosterir gumus salvarsan sonradan I Q Farben terefinden tibbi tecrubeye daxil edilmisdir P Karrerin arsenin uzvi toremelerine olan bu hevesi texminen sekkiz il davam etdi ve 1916 ci ilde kulminasiya noqtesine catdi ve yekunlasdiraraq ona 15 nesr ve 8 patent qazandirdi Karbohidratlarin oyrenilmesi dovru 1916 ci ilde Frankfurtda P Karrer yeni bir movzu karbohidratlarin oyrenilmesi uzerinde islemeye basladi Bu sahede inkisaf 1955 ci ile qeder davam etdi Qlikozidler P Karrerin tedqiqatina gore en cox ustunluk verilen qlikozidlesme usulu spirtlerin Ag2CO3 istiraki ile asetobromqlukoza ile reaksiyasi neticesinde asetillesmis alkilqlikozidlerin emele gelmesi ve ardinca asetil qruplarinin qelevi hidrolizidir Spirtlerin evezine fenollardan istifade edildikde asetillesdirilmis aril qlikozidler alinir P Karrer o hidroksi o aminokarboksilik tursularin gumus duzlarinin elece de a hidroksikarboksilik tursularin asetobromqlukoza ile reaksiyasinin maraqli xususiyyetini gosterdi gozlenilen asetile seker efirlerinden elave asetilatlanmis tursular da emele gelir Bezi hallarda dievezolunmus mehsullarin emele gelmesi de musahide olunur Bu erefelerde P Karrer artiq Surixdeki Kimya Institutunun tam professoru ve direktoru secilmisdi O institutda aparilan tedqiqatlarin mahiyyetini kokunden deyiserek qeyri uzvi movzular uzre tedqiqatlari tebii mehsullar uzre tedqiqatlarla evez etdi tebii qlikozidlerin sintezi uzerinde islere basladi P Karre D L badam tursusunun gumus duzunun ve diger oxsar rasematlarin asetobromqlukoza ile qarsiliqli tesirine dair isine esaslanaraq rasematlarin ayrilmasi ucun zerif bir usul teklif etdi O gosterdi ki reaksiya neticesinde enantiomerlerden yalniz biri reaksiya girir 1924 cu ilde qlikosilpiridin Karrer terefinden piridinin asetobromqlukoza ile reaksiyasi neticesinde elde edilen asetillesdirilmis birlesmenin tursu hidrolizi yolu ile elde edilmisdir Belelikle NAD ve NADF kimi aktiv proton dasiyicilarinin sinfine aid oldugu birlesmeler elde edilmisdir Mono ve disaxaridler Mono ve disaxaridler uzerinde tedqiqatlar 1920 ci ilde basladi Artiq 1921 ci ilde seker anhidridlerinin xususen de levoqlukozan kimi vacib olanin sintezi ucun bir usul hazirlanmisdir Asetillesdirilmis tetraammonium saxarid bromidin qelevi hidrolizi istenilen anhidridin emele gelmesine sebeb olur Ilk defe askar edilmisdir ki maltoza laktoza ve sellobioza kimi disaxaridler nikel katalizatoru uzerinde tezyiq altinda hidrogenle maltitol laktitol selobitola qeder berpa oluna biler Polisaxaridler Polisaxaridlerin oyrenilmesi uzerinde islere P Karrer 1920 ci ilde baslamisdi neticede 46 nesr sonradan ise bir monoqrafiyada hamisini birlesdirdi P Karerrenin polisaxaridlerin makromolekulyar qurulusu haqqinda baslangic Q Staudinqer terefinden ireli surduyu ferziyyeleri tanimasindan sonra qoyulmusdur Ilk defe olaraq xitinin hidroliz reaksiyasi ugurla heyata kecirildi bu da asetil qrupunun azot atomuna birlesdiyini subut eden N asetilqlukozamin istehsalina sebeb oldu Eyni tedqiqatlar firlanma bucaginin olculmesi yolu ile qurulan qlukozaminin D amin tursusu seriyasina aid oldugunu gosterdi Ikinci Dunya Muharibesi P Karreranin elmi fealiyyetine hec bir engel toretmedi mehz bu dovrde o polisulfat tursularinin ve karboksimetilselulozun qarisiq efirlerini elde etdi Pedaqoji fealiyyetiP Karrer nisbeten kicik institutunu idare edirdi Omrunun sonuna qeder Surix Universitetine sadiq qaldi Telebeleri hemise onun isine olan bagliligindan ilham aliblar Yuksek vezifesine ve vaxtinin azligina baxmayaraq P Karrer her bir hemkarina ve telebelerine gunde bir iki defe bas cekmek ucun elinden geleni edirdi Telebelerinin bir coxu senaye istehsali sahesinde islemis bezileri hetta en yuksek vezifelere catmisdi Onun komekcilerinden bezileri muellim oldu ve ya oz akademik karyerasina basladi Esas isleri1042 meqale 78 patent Einfuhrung in die Chemie der polymeren Kohlenhydrate Karbohidratlar kimyasina giris 1925 ci ilde P Karrer terefinden nesr olunan kitab Lehrbuch der organischen Chemie Uzvi kimyaya giris 1928 ci ilde P Karrer terefinden nesr olunan kitab 1948 ci ilde E Jukkerle birlikde Paul Karrerin Karotenoidler monoqrafiyasi nesr olundu Elmi nailiyyetleri1930 likopen b karotin ve skualinin simmetrik dusturu mueyyen edildi 1931 A vitamininin retinol strukturu quruldu 1935 B2 vitamininin riboflavin sintezi heyata kecirildi 1938 E vitamininin d l a tokoferol sintezi heyata kecirildi 1939 K1 vitamininin naftoxinonun preparativ sintezi heyata kecirildi 1942 nikotinamid adenin dinukleotidin NAD strukturunun yaradilmasi ucun esaslar qoyuldu 1948 coxlu sayda karotenoid epoksidlerin kesfi 1950 karotin tipli karbohidrogenlerin sintezi usulu islenib hazirlanmisdir 1958 qurulus mueyyen edildi ve toksiferin ve elaqeli alkaloidlerin qismen sintezi aparildi 1958 Kantaksantin b karotinden sintez edilmisdi Fexri fermanlari ve mukafatlari1937 ci ilde P Karrer karotenoidler ve flavinler uzerinde apardigi tedqiqatlara A ve B2 vitaminlerinin kesfine gore kimya uzre Nobel mukafatina layiq gorulub O bu mukafati karbohidratlar ve C vitamini sahesinde arasdirmalari ile secilen ingilis kimyacisi U H Houors ile bolusdu YaddasP Karrerin 70 illik yubileyi munasibetile Paul Karrerin adina illik oxunuslar teskil edildi burada secilmis tedqiqatci onun heyatinin eserleri haqqinda meruze etdi ve Paul Karrerin qizil medalini aldi Bundan elave P Karrer Isvecrede Fritsa Hoffman La Roser Fenlerarasi Seminarlarin Tesviqi Fondu ve Kimya Teqaud Fondunu tesis edib Paul Karrer seksen illik yubileyini Kimya Institutunda simpozium ve tarixi sergi ile qeyd etdi 1979 cu ilde Beynelxalq Astronomiya Ittifaqi Ayin uzaq terefindeki kratere Paul Karreranin adini verdi Ailesi1914 cu ilde Paul Karrer uzun muddet esq yasadigi psixiatriya klinikasinin direktoru Helen Frolicin qizi ile evlendi Bu xosbext evlilikden onlarin uc oglu dunyaya geldi lakin onlardan biri dogulduqdan qisa muddet sonra oldu P Karrer Frankfurtda kecirdiyi illeri heyatinin en ilhamverici dovru kimi qiymetlendirib Saglamliq sebebiyle P Karrer olculu bir heyat sururdu P Karrer kifayet qeder varli adam olsa da olduqca sade yasayirdi Onun Surixberqde boyuk evi var idi amma masini olmadigindan instituta ictimai neqliyyatla gedirdi Sexsi keyfiyyetleriPaul Karrer orta boylu ve cuzi beden quruluslu bir insan idi Bu zahiri inceliyin arxasinda parlaq intellektle birlesen qarsisialinmaz ve sarsilmaz irade dayanirdi O punktualligi mesuliyyet hissi ve mutleq etibarliligi ile meshur idi Savadli ve terbiyeli bir insan idi onun maraqlari tekce tebiet elmlerine deyil hem de humanitar elmlere de aid idi Onu taniyan her kes onun intizamina calisqanligina temkinine mehribanligina heyran idi P Karerra kimya ve biokimya biologiya farmakologiya ve tibb kimi elaqeli sahelerde hemkarlari ile ela elaqelere malik idi IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Paul Karrer Encyclopaedia Britannica ing https www rse org uk cms files fellows biographical index fells indexp2 pdf NNDB ing 2002 Karrer Paul Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 www accademiadellescienze it it Isler O Paul Karrer 21 April 1889 18 June 1971 Biographical memoirs of fellows of the royal society 1978 v 24 p 245 321 1 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback Machine Karrer P Die Konstitution der Arseno metallverbindungen Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft A and B Series 1919 v 52 11 p 2319 2324 2 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback Machine Ehrlich P Karrer P Uber Arseno stibino und Arseno bismuto Verbindungen Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft 1913 v 46 3 p 3564 3569 3 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback Machine Isler O Paul Karrer 21 April 1889 18 June 1971 Biographical memoirs of fellows of the royal society 1978 v 24 p 245 321 1 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback Machine Karrer P Nageli C Weidmann H Synthetische Glucoside III und ein Beitrag zur Konstitution innerer Komplexsalze Helvetica Chimica Acta 1919 v 2 1 p 242 265 4 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback Machine Karrer P Nageli C Smirnoff A P Smirnoff A P Glucoside X Ueber den Umsatz von d l Acetobrom glucose mit dem Silbersalz der d l Mandelsaure Helvetica Chimica Acta 1922 v 5 1 p 141 146 5 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback Machine Karrer P Widmer A Staub J Weitere Mitteilung uber den Umsatz von Acetohalogenzuckern mit tertiaren Basen Helvetica Chimica Acta 1924 v 7 1 p 519 527 6 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback Machine Karrer P et al Eine neue Methode zur Gewinnung von Anhydrozuckern Helvetica Chimica Acta 1921 v 4 1 p 817 820 7 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback Machine Karrer P Buchi J Reduktionsprodukte von disacchariden maltit lactit cellobit Helvetica Chimica Acta 1937 v 20 1 p 86 90 8 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback Machine Karrer P Hofmann A Polysaccharide XXXIX Uber den enzymatischen Abbau von Chitin und Chitosan I Helvetica Chimica Acta 1929 v 12 1 p 616 637 10 Arhivnaya kopiya ot 4 yanvarya 2017 na Wayback Machine Isler O Paul Karrer 21 April 1889 18 June 1971 Biographical memoirs of fellows of the royal society 1978 v 24 p 245 321 1 Arhivnaya kopiya ot 3 yanvarya 2017 na Wayback MachineXarici kecidler