Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kristionas Donelaytis (lit. Kristijonas Donelaitis, lat. Christian Donalitius; 1 yanvar, 1714, , Prussiya krallığı – 18 fevral, 1780, , Prussiya krallığı) — Prussiya-Litva realist şairi.
| Kristionas Donelaytis | |
|---|---|
| lit. Kristijonas Donelaitis | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | , Prussiya krallığı (indiki Litva) |
| Vəfat tarixi | (66 yaşında) |
| Vəfat yeri | , (indiki Kalininqrad vilayəti, Rusiya) |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair |
| Əsərlərinin dili | Litva dili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1 yanvar, 1714-cü ildə Lazdinelen kəndindən bir qədər aralıda yerləşən Qumbinnen (hazırda Qusev) adlı yerdə anadan olub. Bu ərazi hal-hazırda Kalininqrad vilayətinin Qusev rayonunda kənddir. Təqribən 1731-ci ildə Köninqsberqdə kafedral kilsə nəzdindəki 5 illik latın məktəbinə qəbul olmuş və 1736-cı ildə bu məktəbi bitirib Köninqsberq Universitetinə qəbul olmuşdur. Bu universitetdə teologiya üzrə təhsil almışdır. İ.Kant, F.Şults kimi müəllimlərin rəhbərlik etdiyi Litva dili seminarlarında iştirak etmişdir. Universiteti başa vurduqdan sonra Ştalupennen (hazırda Nesterov; 1740-1742) adlı yerdə kantor (musiqi müəllimi və kilsə xorunun rəhbəri), daha sonra rektor (məktəbin direktoru) kimi xidmət etmişdir. 1743-cü ildən ölümünə qədər Ştalupennendən bir qədər aralıda yerləşən Tolkminken kəndindəki lüteran kilsəsində pastor kimi fəaliyyət göstərmişdir. Asudə vaxtlarında şeirlər yazır və musiqilər bəstələyir, musiqi alətlərinin, optik cihazların və barometrlərin hazırlanması ilə məşğul olurdu.
Ədəbi fəaliyyəti
Litva poeziyasında realist şair olan Kristionas Donelaytisin realizminin özünəməxsus cəhətləri çoxdur. "İlin fəsilləri" poemasında ilin dörd fəslini təsvir edən şair təbiətin heyrətamiz löhvələrini yaratmışdır. Müəllif oyanan torpağı, şumlanan və əkilən zəmiləri, biçilən, xırmanda döyülən taxılı, o cümlədən başqa məhsulları: yaz, yay, payız və qışda öz görkəmini dəyişən ölkəni canlandırmışdır.
O, hər fəslin xarakterik əlamətlərini göstərmək üçün Litva peyzajını koloritli cəhətləri ilə birlikdə quşları, böcəkləri, heyvanları da təsvir edir. Lakin "İlin fəsilləri" (1760-1770) poemasında şairin məqsədi yalnız real peyzaj yaratmaq, Litvanın rəngarəng mənzərələrini təfsilatı ilə canlandırmaqdan ibarət olmamışdır. O, ilin dörd fəslində kəndli əməyini, onun güzəranını, kənd ictimai münasibətlərini, kütlənin dünyagörüşünü, adət-ənənələrini ümumiləşdirmişdir. Peyzaj bu mühiti qabarıq vermək üçün bir növ fon təşkil edir.
"Bahar sevincləri" adlanan birinci fəsildə müəllif qış yuxusundan ayılan təbiətin mənzərəsini yaratmışdır:
 | Ucalır göydə günəş, isti oyadır bu yeri, Dağılır qarlı qışın səltənəti, buzları bax! Məhv olur şaxtaların yazdığı ilk şah əsəri, Gün vurur, qar əriyir öz-özünə yox olaraq. Çöldə isti yel əsir, oxşayır çılpaq düzəni, İstəyir qarda qalan qış otu da cana gələ. Meşələr, yoldakı kollar düzəldir qamətini, Atır qar kürkünü dağlar, təpələr hətta belə. |  |
Bu səpkidə yaradılan peyzaj fonunda biz kəndlini görür, onun sevincinə, kədərinə, göz yaşlarına şahid oluruq. Kristionas Donelaytis demokratik görüşlü şair kimi kəndli əməyinə yüksək qiymət verir, əməyin poeziyasını yaradır, bu barədə fikir söyləyir, cəmiyyət həyatında zəhmətkeşlərin xidmətini iftixarla qələmə alır. O kəndlinin sağlamlığını və gümrahlığını faydalı ictimai əməyin nəticəsi sayır.
Xarici keçidlər
- Full-text Lithuanian poem Metai
- Full bibliography of Donelaitis
- Litauische Dichtungen
- Christian Donalitius Littauische Dichtungen nach den Königsberger
Həmçinin bax
İstinadlar
- Xəlilov P.İ. SSRİ xalqları ədəbiyyatı. II Hissə. Bakı: Maarif, 1977, s. 325-327
- Albinas Jovaišas. Kristijonas Donelaitis. Visuotinė lietuvių enciklopedija, T. V (Dis-Fatva). – Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2004. 81 psl.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kristionas Donelaytis lit Kristijonas Donelaitis lat Christian Donalitius 1 yanvar 1714 Prussiya kralligi 18 fevral 1780 Prussiya kralligi Prussiya Litva realist sairi Kristionas Donelaytislit Kristijonas DonelaitisDogum tarixi 1 yanvar 1714Dogum yeri Prussiya kralligi indiki Litva Vefat tarixi 18 fevral 1780 66 yasinda Vefat yeri indiki Kalininqrad vilayeti Rusiya Tehsili Koniqsberq Universiteti d Fealiyyeti yazici sairEserlerinin dili Litva dili Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati1 yanvar 1714 cu ilde Lazdinelen kendinden bir qeder aralida yerlesen Qumbinnen hazirda Qusev adli yerde anadan olub Bu erazi hal hazirda Kalininqrad vilayetinin Qusev rayonunda kenddir Teqriben 1731 ci ilde Koninqsberqde kafedral kilse nezdindeki 5 illik latin mektebine qebul olmus ve 1736 ci ilde bu mektebi bitirib Koninqsberq Universitetine qebul olmusdur Bu universitetde teologiya uzre tehsil almisdir I Kant F Sults kimi muellimlerin rehberlik etdiyi Litva dili seminarlarinda istirak etmisdir Universiteti basa vurduqdan sonra Stalupennen hazirda Nesterov 1740 1742 adli yerde kantor musiqi muellimi ve kilse xorunun rehberi daha sonra rektor mektebin direktoru kimi xidmet etmisdir 1743 cu ilden olumune qeder Stalupennenden bir qeder aralida yerlesen Tolkminken kendindeki luteran kilsesinde pastor kimi fealiyyet gostermisdir Asude vaxtlarinda seirler yazir ve musiqiler besteleyir musiqi aletlerinin optik cihazlarin ve barometrlerin hazirlanmasi ile mesgul olurdu Edebi fealiyyetiLitva poeziyasinda realist sair olan Kristionas Donelaytisin realizminin ozunemexsus cehetleri coxdur Ilin fesilleri poemasinda ilin dord feslini tesvir eden sair tebietin heyretamiz lohvelerini yaratmisdir Muellif oyanan torpagi sumlanan ve ekilen zemileri bicilen xirmanda doyulen taxili o cumleden basqa mehsullari yaz yay payiz ve qisda oz gorkemini deyisen olkeni canlandirmisdir O her feslin xarakterik elametlerini gostermek ucun Litva peyzajini koloritli cehetleri ile birlikde quslari bocekleri heyvanlari da tesvir edir Lakin Ilin fesilleri 1760 1770 poemasinda sairin meqsedi yalniz real peyzaj yaratmaq Litvanin rengareng menzerelerini tefsilati ile canlandirmaqdan ibaret olmamisdir O ilin dord feslinde kendli emeyini onun guzeranini kend ictimai munasibetlerini kutlenin dunyagorusunu adet enenelerini umumilesdirmisdir Peyzaj bu muhiti qabariq vermek ucun bir nov fon teskil edir Bahar sevincleri adlanan birinci fesilde muellif qis yuxusundan ayilan tebietin menzeresini yaratmisdir Ucalir goyde gunes isti oyadir bu yeri Dagilir qarli qisin selteneti buzlari bax Mehv olur saxtalarin yazdigi ilk sah eseri Gun vurur qar eriyir oz ozune yox olaraq Colde isti yel esir oxsayir cilpaq duzeni Isteyir qarda qalan qis otu da cana gele Meseler yoldaki kollar duzeldir qametini Atir qar kurkunu daglar tepeler hetta bele Bu sepkide yaradilan peyzaj fonunda biz kendlini gorur onun sevincine kederine goz yaslarina sahid oluruq Kristionas Donelaytis demokratik goruslu sair kimi kendli emeyine yuksek qiymet verir emeyin poeziyasini yaradir bu barede fikir soyleyir cemiyyet heyatinda zehmetkeslerin xidmetini iftixarla qeleme alir O kendlinin saglamligini ve gumrahligini faydali ictimai emeyin neticesi sayir Xarici kecidlerFull text Lithuanian poem Metai Full bibliography of Donelaitis Litauische Dichtungen Christian Donalitius Littauische Dichtungen nach den KonigsbergerHemcinin baxAlgirdas Potsyus Danielyus Musinskas Vintsas Kreve Yonas BilyunasIstinadlarXelilov P I SSRI xalqlari edebiyyati II Hisse Baki Maarif 1977 s 325 327 Albinas Jovaisas Kristijonas Donelaitis Visuotine lietuviu enciklopedija T V Dis Fatva Vilnius Mokslo ir enciklopediju leidybos institutas 2004 81 psl