Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rumıniya inqilabı — Rumıniya prezidenti Nikolae Çauşeskunu hakimiyyətdən devirmək üçün 1989-cu ilin dekabrında xalq və Rumıniya ordusu tərəfindən həyata keçirilən inqilab. Rumıniya şərq blokunda sosialist rejimlərinin süqutu zamanı hakimiyyətin qanlı şəkildə dəyişdirildiyi yeganə ölkə oldu.
| Rumıniya inqilabı | |||
|---|---|---|---|
| rum. Revoluția română | |||
 | |||
| Tarix | 16–25 dekabr 1989 | ||
| Yeri | Rumıniya: Arad, Braşov, Buxarest, və Timişoara | ||
| Nəticəsi | Kommunist Rumıniyanın dağılması; Nikolay və Yelena Çauşeskunun edamı | ||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Ümumi itkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
İnqilabdan əvvəlki şərtlər
1965-ci ildən Rumıniyaya rəhbərlik edən Nikolae Çauşeskunun iqtisadi və inkişaf siyasətinin Rumıniyanın resurslarını sıxaraq həyata keçirməsi ölkədə geniş qıtlığa və yoxsulluğun artmasına səbəb oldu. 1970-ci illərdə pis maliyyə idarəçiliyi və yanlış investisiya qərarları nəticəsində Rumıniyanın xarici borcu çox yüksək həddə çatdı. Bu borcun qısa müddətdə bağlanması üçün aparılan qənaət siyasəti (ərzaq məhsullarının normaya salınması, evlərin 14°-dən yuxarı qızdırılmasının qadağan edilməsi), 1982-ci ildən ölkənin kənd təsərrüfatı və sənaye məhsullarının böyük hissəsinin ixracı, Parlament Sarayı kimi möhtəşəm və lazımsız tikinti layihələri, 13 min kənddən 6 mininin boşaldılıb sökülməsi və sakinlərinin yeni tikilmiş mənzillərə köçürülməsi qərarı narazılıqla yekunlaşıb.
Nikolae Çauşesku 1980-ci illərdə partiya və hökumət üzərində sərt nəzarəti saxlamaq üçün sərt siyasət yürütməyə başladı. 1988-ci ildə Sovet İttifaqında tətbiq edilən açıqlıq (qlasnost) və yenidənqurma (perestroyka) siyasəti Rumıniyada qəbul edilmədi. SSRİ-nin nəzarəti altında olan digər şərq bloku ölkələrində SSRİ-də həyata keçirilən bu siyasətlərin yaratdığı islahat dalğasından sonra müxalifətə qarşı məzlum münasibət daha da kəskinləşdi.
1989-cu ilin oktyabr və noyabr aylarında Berlin divarının uçurulması və şərq bloku liderlərinin bir-bir sıradan çıxarılması Nikolay Çauşeskunun gələcəyi ilə bağlı narahatlığına səbəb olmadı. 1989-cu ilin noyabrında Rumıniya Kommunist Partiyasının 14-cü qurultayında Nikolae Çauşesku yenidən partiyanın baş katibi seçildi.
Timişoara
Lakin şərqi avropadakı sosialist ölkələrində baş verən rejim dəyişiklikləri və azadlıq hərəkatları tezliklə Rumıniyada da öz əksini tapdı. Rumıniyanın şimal-qərbindəki Transilvaniyadakı macar azlığı bütün dövr ərzində təzyiq altında olub. Transilvaniya bölgəsinin cənubundakı Timişoara şəhərində bir macar keşişinin rejimə müxalif olduğu əsası ilə sürgünə göndərilməyə cəhd edildikdən sonra qiyam başladı. Dekabrın 16-da başlayan hadisələr polisin və Sekuritatın (gizli polis) müdaxiləsi ilə daha da genişlənib. Etirazlar ilkin səbəblərindən kənara çıxdı və birbaşa Çauşesku rejimini hədəf almağa başladı.
İğtişaşlar və etirazlar ertəsi gün də davam etdi; rayon komitəsinin binası zəbt olundu. Hadisələr gərginləşdikcə ordu içəri girdi; dekabrın 18-i səhər saatlarında şəhərə nəzarət ancaq əldə edilə bildi. Həmin gün şəhərdə hərbi vəziyyət elan edilib. Dekabrın 20-də yürüş iştirakçıları şəhərə daxil oldular; etirazçıların böyük bir qrupu şəhərin Operey meydanını zəbt etdi. İrana səfər edən Nikolae Çauşeskunun yerinə onun həyat yoldaşı Yelena Çauşesku hadisələri sakitləşdirmək üçün etirazçılara məhbusların əksəriyyətinin azad edilməsini təklif etsə də, qiyamçılar Çauşesku geri çəkilənə qədər davam edəcəklərini bildirərək bu təklifi rədd ediblər.
Çauşeskunun dekabrın 20-də axşam qayıtmasına baxmayaraq, vəziyyət daha da gərginləşdi. Həmin axşam televiziya çıxışında Çauşesku Timişoarada baş verənləri "xarici güclərin Rumıniyanın daxili işlərinə müdaxiləsi" və "Rumıniyanın suverenliyinin pozulması" kimi qiymətləndirib. Budapeşt radiosu ilk olaraq Timişoarada baş verənləri dünyaya çatdırdı, qərb mediası isə qırğından xəbər verdi, on minlərlə insanın ölümündən danışdı, milli televiziyadan məlumat ala bilməyən Rumıniya xalqını Çauşesku rejiminə qarşı ayağa qalxmağa təşviq etdi. Çauşeskunun nəzarətində olan Rumıniya Televiziyası dekabrın 21-də Varşava Müqaviləsi ölkələrinin Rumıniyaya girməsinin qarşısını almaq, Çauşeskuya dəstək vermək üçün 1968-ci ildə olduğu kimi Buxarestdə böyük bir toplantı keçiriləcəyini açıqladı.
Çauşeskunun devrilməsi
Hərbi qaçış və Çauşeskunun süqutu
Çauşesku vəziyyətə hakim kimi görünsə də, iğtişaşlar tezliklə Buxarestə yayıldı; dekabrın 21-də Çauşeskunun Buxarestdə çıxışı zamanı dinləyicilərin reaksiyası Çauşeskunun hakimiyyəti itirməsinin ən bariz işarəsi idi. Dekabrın 21-dən 22-nə keçən gecə üsyançılar arasında bəzən ordu birləşmələrinin də dəstəklədiyi şiddətli küçə toqquşmaları ilə Çauşeskunun komandanlığı altında gizli polis qüvvələri olan Sekuritate arasında şiddətli küçə toqquşmaları baş verdi. Sonra Çauşeskunun bütün əleyhdarları yayım binalarını, ictimai qurumları və polis məntəqələrini ələ keçirdilər. Bu səbəbdən dövlət qurumları öz vəzifələrini tam yerinə yetirə bilmədilər və dövlət televiziyası TVR tez-tez kəsildi.
Dekabrın 22-də səhər saat 9:30 radələrində Çauşeskunun müdafiə naziri Vasile Milea şübhəli şəkildə ölüb. Çauşeskunun verdiyi açıqlamada Milea xəyanət etdiyi üçün işdən çıxarıldığı və xəyanəti ifşa edildikdən sonra intihar etdiyi bildirilib. Həmin vaxt üstünlük təşkil edən fikir o idi ki, Milea Çauşeskunun nümayişçilərə atəş açmaq əmrini yerinə yetirməkdə tərəddüd edir, baxmayaraq ki, həmin səhər Buxarest şəhər mərkəzinə tanklar göndərilmişdi. Milea əvvəlcə Çauşesku ilə Timişoaraya həqiqi döyüş sursatı olmadan qoşun göndərdiyinə görə mübahisə edirdi. Adi əsgərlər Milanın həqiqətən də öldürüldüyünə inanırdılar və az qala kütləvi şəkildə inqilaba getdilər. Yüksək rütbəli komandirlər indi Çauşeskunu itirilmiş bir iş kimi görürdülər və öz adamlarını rejimə sadiq saxlamaq üçün heç bir səy göstərmirdilər. Bu, Çauşeskunun hakimiyyətdə qalmaq şanslarına faktiki son qoydu.
Milanın necə öldüyünə dair hesablamalar fərqlidir. Ailəsi və bir neçə astsubay onun öz ofisində Sekuritate tərəfindən güllələndiyinə inanarkən, başqa bir qrup zabit onun intihar etdiyinə inanırdı. 2005-ci ildə aparılan araşdırma nəticəsində nazirin ürəyindən atəş açaraq özünü öldürdüyü, lakin güllənin ürəyindən keçdiyi, yaxınlıqdakı damara dəydiyi və qısa müddət sonra onun ölümünə səbəb olduğu qənaətinə gəlib.
Milanın ölümündən xəbər tutan Çauşesku Viktor Stankuleskunu müdafiə naziri təyin etdi. Stankulesku qısa tərəddüddən sonra bu vəzifəni qəbul edib. Bununla belə, Stankulesku Çauşeskunun xəbəri olmadan qoşunlara öz qərargahlarına qayıtmağı əmr etdi və Çauşeskunu vertolyotla getməyə razı saldı, bununla da diktator qaçıb. Eyni zamanda qəzəbli etirazçılar Kommunist Partiyasının qərargahına basqın etməyə başladılar; Stankulesku və onun tabeliyində olan əsgərlər onlara qarşı çıxmadılar.
Çauşeskunun əmrlərini yerinə yetirməkdən imtina edən Stankulesku diktaturanın devrilməsində mərkəzi rol oynadı. Günün ikinci yarısında Stankulesku son hadisələrdən sonra hakimiyyətə can atan başqaları arasından İon İliyeskunun siyasi qrupunu "seçdi".
Helikopter çıxarma
Çauşeskunun izdiham qarşısında ikinci uğursuz cəhdindən sonra o, arvadı Yelena ilə birlikdə dama qalxan liftə minib. Bir qrup etirazçı binaya zorla daxil ola bilib, Çauşeskunun mühafizəçilərini zərərsizləşdirib və eyvana çıxmazdan əvvəl onun ofisindən keçib. Onlar Çauşeskudan cəmi bir neçə metr aralı olduqlarından xəbərsiz idilər. Liftin elektrik cərəyanı sonuncu mərtəbəyə çatmazdan əvvəl kəsilib və Çauşeskunun mühafizəçiləri lifti zorla açıb cütlüyü damın üstünə çıxarıblar.
22 dekabr 1989-cu il saat 11:20-də Çauşeskunun sıravi pilotu, polkovnik-leytenant Vasile Maluşan general-leytenant Oprutadan prezidenti götürmək üçün Saray meydanına getmək göstərişi aldı. Saray meydanı üzərindən uçarkən orada eniş etməyin mümkün olmadığını görüb. Saat 11:44-də Malutan № 203 ağ Daupin helikopterini terrasa endirdi. Pəncərələrin birindən ağ hörgü pərdəni yelləyən kişi onu aşağı saldı.
Maluşan dedi: "Sonra ikinci pilot Stelika yanıma gəldi və dedi ki, terrasa gələn nümayişçilər var. Sonra Çauşesku çıxdı, hər ikisini az qala cangüdənləri daşıyırdı… Elə bil huşunu itirmişdilər. Qorxudan bəm-bəyaz idilər. Manea Menesku (vitse-prezidentlərdən biri) və Emil Bobu onların arxasınca qaçırdılar. Menesku, Bobu, Neaqo və təhlükəsizlik xidmətinin başqa bir zabiti arxadakı dörd kürsüyə oturdular… Çauşeskunu içəri çəkərkən, nümayişçilərin terrasa qaçdığını gördüm… Kifayət qədər yer yox idi, Yelena Çauşesku və mən stullarla qapı arasında qalmışdıq… Sadəcə dörd sərnişin daşımağımız lazım idi amma altı nəfər idik."
Malutanın sözlərinə görə, onlar Snaqova gedəndə saat 12:08 idi. Orada Çauşesku Maluşanı prezident otağına apardı və ona silahlı mühafizə üçün əsgərlərlə dolu iki helikopter və Snaqova gəlməsi üçün başqa bir Dauphin helikopteri gətirməyi əmr etdi. Maluşan bölük komandiri telefonla cavab verdi: "İnqilab oldu… Tək başınasan… Uğurlar!". Malutan sonra Çauşeskuya dedi ki, ikinci mühərrik isinir və onlar dərhal yola düşməlidirlər, lakin o, altı deyil, yalnız dörd nəfər götürə bilərdi. Menesku və Bobu geridə qaldı. Çauşesku Maluşana Tituya getməyi əmr etdi. Titu yaxınlığında olarkən Maluşan vertolyotu yuxarı və aşağı saldığını deyir. O, Çauşeskuya yalan danışaraq deyib ki, bu, zenit atəşinin qarşısını almaq üçündür, çünki onlar indi uçuş məsafəsində olacaqlar. Çauşesku panikaya düşdü və ona enməsini söylədi.
Piteştiyə gedən köhnə yolun yanındakı tarlaya endi. Malutan daha sonra dörd sərnişininə daha çoxunu edə bilməyəcəyini söylədi. Sekuritatın adamları yolun kənarına çıxaraq yoldan keçən maşınları saxlamağa başlayıblar. İki maşın dayandı, biri meşə gözətçisi, digəri isə həkimin idarə etdiyi qırmızı Dacia idi. Həkim isə bu işə qarışdığına sevinmədi və qısa müddətdən sonra mühərrikin sıradan çıxdığını deyərək Çauşeskunu aldatdı. Daha sonra bir velosiped ustasının maşını saxlanıldı və o, onları Tarqovişte tərəfə apardı. Təmirçi Nikolae Petrisor onları şəhərin kənarındakı kənd təsərrüfatı texniki institutunda gizlənə biləcəklərinə inandırdı. Çatdıqlarında o, Çauşeskunu bir otağa apardı və sonra onların qapısını kilitlədi. Onlar saat 15:30 radələrində yerli polis tərəfindən həbs edilib, daha sonra bəzi adamları ətrafda gəzib-dolaşdıqdan sonra Tqrqovişte qarnizonunun hərbi birləşməsinə köçürülüb və məhkəməyə qədər bir neçə gün əsir saxlanılıblar.
Dekabrın 24-də yeni yaradılmış Milli Azadlıq Cəbhəsi Şurasının (MSŞ) sədri İon İliyesku Fövqəladə Hərbi Tribunalın, Çauşeskunun soyqırım və digər cinayətlərə görə mühakimə olunması üçün hərbi tribunalın yaradılması haqqında fərman imzalayıb. Buxarestin şimal-qərbindəki Târqovişte kazarmasında saxlanılan Çauşesku və həyat yoldaşı, təxminən bir saat davam edən məhkəmə prosesindən sonra 1989-cu il dekabrın 25-də kütləvi qətl, korrupsiya, vəzifədən sui-istifadə, vətənə xəyanət və dövlət əmlakını mənimsəmə ittihamları ilə edama məhkum edildi. Onlar elə həmin gün güllələnərək edam ediliblər.
Yeni rejim
Tezliklə çoxpartiyalı sistem yarandı. İon İliyeskunun sədrliyi ilə yaradılmış keçmiş kommunist idarəçiləri, əsgərlər və keçmiş partiya dissidentlərindən ibarət Milli Azadlıq Cəbhəsi (MSC) şiddətli müqavimətlə üzləşsə də, etirazlar və üsyanlar Buxarestə gətirilən mədənçilərin köməyi ilə zorakılıqla yatırıldı. işçiləri tərəfindən döyülərək dağıdılıb. Nümayişçilər polis qüvvələrinin yetərsizliyi səbəbindən mədənçilərin özləri tərəfindən döyülərək dağıdılıb. Bununla belə, şura 1990-cı ilin fevralında hakimiyyəti müxalifətlə bölüşməyə razı oldu. 1990-cı il mayın 20-də keçirilən ilk azad seçkilərdə Milli Azadlıq Cəbhəsi (FSN) böyük səs çoxluğu ilə qalib gəldi.
İstinadlar
- "Revoluția din 1989 și ultimele zile de comunism". descopera.org. 28 mart 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 21 aprel 2023.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ruminiya inqilabi Ruminiya prezidenti Nikolae Causeskunu hakimiyyetden devirmek ucun 1989 cu ilin dekabrinda xalq ve Ruminiya ordusu terefinden heyata kecirilen inqilab Ruminiya serq blokunda sosialist rejimlerinin suqutu zamani hakimiyyetin qanli sekilde deyisdirildiyi yegane olke oldu Ruminiya inqilabirum Revoluția romanăTarix 16 25 dekabr 1989Yeri Ruminiya Arad Brasov Buxarest ve TimisoaraNeticesi Kommunist Ruminiyanin dagilmasi Nikolay ve Yelena Causeskunun edamiKomandan lar Nikolae Causesku Ion Iliesku ve muxtelif musteqil liderlerUmumi itkiler689 1 290 olu 3 321 yarali Vikianbarda elaqeli mediafayllarInqilabdan evvelki sertler1965 ci ilden Ruminiyaya rehberlik eden Nikolae Causeskunun iqtisadi ve inkisaf siyasetinin Ruminiyanin resurslarini sixaraq heyata kecirmesi olkede genis qitliga ve yoxsullugun artmasina sebeb oldu 1970 ci illerde pis maliyye idareciliyi ve yanlis investisiya qerarlari neticesinde Ruminiyanin xarici borcu cox yuksek hedde catdi Bu borcun qisa muddetde baglanmasi ucun aparilan qenaet siyaseti erzaq mehsullarinin normaya salinmasi evlerin 14 den yuxari qizdirilmasinin qadagan edilmesi 1982 ci ilden olkenin kend teserrufati ve senaye mehsullarinin boyuk hissesinin ixraci Parlament Sarayi kimi mohtesem ve lazimsiz tikinti layiheleri 13 min kendden 6 mininin bosaldilib sokulmesi ve sakinlerinin yeni tikilmis menzillere kocurulmesi qerari naraziliqla yekunlasib Nikolae Causesku 1980 ci illerde partiya ve hokumet uzerinde sert nezareti saxlamaq ucun sert siyaset yurutmeye basladi 1988 ci ilde Sovet Ittifaqinda tetbiq edilen aciqliq qlasnost ve yenidenqurma perestroyka siyaseti Ruminiyada qebul edilmedi SSRI nin nezareti altinda olan diger serq bloku olkelerinde SSRI de heyata kecirilen bu siyasetlerin yaratdigi islahat dalgasindan sonra muxalifete qarsi mezlum munasibet daha da keskinlesdi 1989 cu ilin oktyabr ve noyabr aylarinda Berlin divarinin ucurulmasi ve serq bloku liderlerinin bir bir siradan cixarilmasi Nikolay Causeskunun geleceyi ile bagli narahatligina sebeb olmadi 1989 cu ilin noyabrinda Ruminiya Kommunist Partiyasinin 14 cu qurultayinda Nikolae Causesku yeniden partiyanin bas katibi secildi TimisoaraLakin serqi avropadaki sosialist olkelerinde bas veren rejim deyisiklikleri ve azadliq herekatlari tezlikle Ruminiyada da oz eksini tapdi Ruminiyanin simal qerbindeki Transilvaniyadaki macar azligi butun dovr erzinde tezyiq altinda olub Transilvaniya bolgesinin cenubundaki Timisoara seherinde bir macar kesisinin rejime muxalif oldugu esasi ile surgune gonderilmeye cehd edildikden sonra qiyam basladi Dekabrin 16 da baslayan hadiseler polisin ve Sekuritatin gizli polis mudaxilesi ile daha da genislenib Etirazlar ilkin sebeblerinden kenara cixdi ve birbasa Causesku rejimini hedef almaga basladi Igtisaslar ve etirazlar ertesi gun de davam etdi rayon komitesinin binasi zebt olundu Hadiseler gerginlesdikce ordu iceri girdi dekabrin 18 i seher saatlarinda sehere nezaret ancaq elde edile bildi Hemin gun seherde herbi veziyyet elan edilib Dekabrin 20 de yurus istirakcilari sehere daxil oldular etirazcilarin boyuk bir qrupu seherin Operey meydanini zebt etdi Irana sefer eden Nikolae Causeskunun yerine onun heyat yoldasi Yelena Causesku hadiseleri sakitlesdirmek ucun etirazcilara mehbuslarin ekseriyyetinin azad edilmesini teklif etse de qiyamcilar Causesku geri cekilene qeder davam edeceklerini bildirerek bu teklifi redd edibler Causeskunun dekabrin 20 de axsam qayitmasina baxmayaraq veziyyet daha da gerginlesdi Hemin axsam televiziya cixisinda Causesku Timisoarada bas verenleri xarici guclerin Ruminiyanin daxili islerine mudaxilesi ve Ruminiyanin suverenliyinin pozulmasi kimi qiymetlendirib Budapest radiosu ilk olaraq Timisoarada bas verenleri dunyaya catdirdi qerb mediasi ise qirgindan xeber verdi on minlerle insanin olumunden danisdi milli televiziyadan melumat ala bilmeyen Ruminiya xalqini Causesku rejimine qarsi ayaga qalxmaga tesviq etdi Causeskunun nezaretinde olan Ruminiya Televiziyasi dekabrin 21 de Varsava Muqavilesi olkelerinin Ruminiyaya girmesinin qarsisini almaq Causeskuya destek vermek ucun 1968 ci ilde oldugu kimi Buxarestde boyuk bir toplanti kecirileceyini aciqladi Causeskunun devrilmesiHerbi qacis ve Causeskunun suqutu Causesku veziyyete hakim kimi gorunse de igtisaslar tezlikle Buxareste yayildi dekabrin 21 de Causeskunun Buxarestde cixisi zamani dinleyicilerin reaksiyasi Causeskunun hakimiyyeti itirmesinin en bariz isaresi idi Dekabrin 21 den 22 ne kecen gece usyancilar arasinda bezen ordu birlesmelerinin de desteklediyi siddetli kuce toqqusmalari ile Causeskunun komandanligi altinda gizli polis quvveleri olan Sekuritate arasinda siddetli kuce toqqusmalari bas verdi Sonra Causeskunun butun eleyhdarlari yayim binalarini ictimai qurumlari ve polis menteqelerini ele kecirdiler Bu sebebden dovlet qurumlari oz vezifelerini tam yerine yetire bilmediler ve dovlet televiziyasi TVR tez tez kesildi Dekabrin 22 de seher saat 9 30 radelerinde Causeskunun mudafie naziri Vasile Milea subheli sekilde olub Causeskunun verdiyi aciqlamada Milea xeyanet etdiyi ucun isden cixarildigi ve xeyaneti ifsa edildikden sonra intihar etdiyi bildirilib Hemin vaxt ustunluk teskil eden fikir o idi ki Milea Causeskunun numayiscilere ates acmaq emrini yerine yetirmekde tereddud edir baxmayaraq ki hemin seher Buxarest seher merkezine tanklar gonderilmisdi Milea evvelce Causesku ile Timisoaraya heqiqi doyus sursati olmadan qosun gonderdiyine gore mubahise edirdi Adi esgerler Milanin heqiqeten de oldurulduyune inanirdilar ve az qala kutlevi sekilde inqilaba getdiler Yuksek rutbeli komandirler indi Causeskunu itirilmis bir is kimi gorurduler ve oz adamlarini rejime sadiq saxlamaq ucun hec bir sey gostermirdiler Bu Causeskunun hakimiyyetde qalmaq sanslarina faktiki son qoydu Milanin nece olduyune dair hesablamalar ferqlidir Ailesi ve bir nece astsubay onun oz ofisinde Sekuritate terefinden gullelendiyine inanarken basqa bir qrup zabit onun intihar etdiyine inanirdi 2005 ci ilde aparilan arasdirma neticesinde nazirin ureyinden ates acaraq ozunu oldurduyu lakin gullenin ureyinden kecdiyi yaxinliqdaki damara deydiyi ve qisa muddet sonra onun olumune sebeb oldugu qenaetine gelib Milanin olumunden xeber tutan Causesku Viktor Stankuleskunu mudafie naziri teyin etdi Stankulesku qisa tereddudden sonra bu vezifeni qebul edib Bununla bele Stankulesku Causeskunun xeberi olmadan qosunlara oz qerargahlarina qayitmagi emr etdi ve Causeskunu vertolyotla getmeye razi saldi bununla da diktator qacib Eyni zamanda qezebli etirazcilar Kommunist Partiyasinin qerargahina basqin etmeye basladilar Stankulesku ve onun tabeliyinde olan esgerler onlara qarsi cixmadilar Causeskunun emrlerini yerine yetirmekden imtina eden Stankulesku diktaturanin devrilmesinde merkezi rol oynadi Gunun ikinci yarisinda Stankulesku son hadiselerden sonra hakimiyyete can atan basqalari arasindan Ion Iliyeskunun siyasi qrupunu secdi Helikopter cixarma Causeskunun izdiham qarsisinda ikinci ugursuz cehdinden sonra o arvadi Yelena ile birlikde dama qalxan lifte minib Bir qrup etirazci binaya zorla daxil ola bilib Causeskunun muhafizecilerini zerersizlesdirib ve eyvana cixmazdan evvel onun ofisinden kecib Onlar Causeskudan cemi bir nece metr arali olduqlarindan xebersiz idiler Liftin elektrik cereyani sonuncu mertebeye catmazdan evvel kesilib ve Causeskunun muhafizecileri lifti zorla acib cutluyu damin ustune cixariblar 22 dekabr 1989 cu il saat 11 20 de Causeskunun siravi pilotu polkovnik leytenant Vasile Malusan general leytenant Oprutadan prezidenti goturmek ucun Saray meydanina getmek gosterisi aldi Saray meydani uzerinden ucarken orada enis etmeyin mumkun olmadigini gorub Saat 11 44 de Malutan 203 ag Daupin helikopterini terrasa endirdi Pencerelerin birinden ag horgu perdeni yelleyen kisi onu asagi saldi Malusan dedi Sonra ikinci pilot Stelika yanima geldi ve dedi ki terrasa gelen numayisciler var Sonra Causesku cixdi her ikisini az qala cangudenleri dasiyirdi Ele bil husunu itirmisdiler Qorxudan bem beyaz idiler Manea Menesku vitse prezidentlerden biri ve Emil Bobu onlarin arxasinca qacirdilar Menesku Bobu Neaqo ve tehlukesizlik xidmetinin basqa bir zabiti arxadaki dord kursuye oturdular Causeskunu iceri cekerken numayiscilerin terrasa qacdigini gordum Kifayet qeder yer yox idi Yelena Causesku ve men stullarla qapi arasinda qalmisdiq Sadece dord sernisin dasimagimiz lazim idi amma alti nefer idik Malutanin sozlerine gore onlar Snaqova gedende saat 12 08 idi Orada Causesku Malusani prezident otagina apardi ve ona silahli muhafize ucun esgerlerle dolu iki helikopter ve Snaqova gelmesi ucun basqa bir Dauphin helikopteri getirmeyi emr etdi Malusan boluk komandiri telefonla cavab verdi Inqilab oldu Tek basinasan Ugurlar Malutan sonra Causeskuya dedi ki ikinci muherrik isinir ve onlar derhal yola dusmelidirler lakin o alti deyil yalniz dord nefer goture bilerdi Menesku ve Bobu geride qaldi Causesku Malusana Tituya getmeyi emr etdi Titu yaxinliginda olarken Malusan vertolyotu yuxari ve asagi saldigini deyir O Causeskuya yalan danisaraq deyib ki bu zenit atesinin qarsisini almaq ucundur cunki onlar indi ucus mesafesinde olacaqlar Causesku panikaya dusdu ve ona enmesini soyledi Pitestiye geden kohne yolun yanindaki tarlaya endi Malutan daha sonra dord sernisinine daha coxunu ede bilmeyeceyini soyledi Sekuritatin adamlari yolun kenarina cixaraq yoldan kecen masinlari saxlamaga baslayiblar Iki masin dayandi biri mese gozetcisi digeri ise hekimin idare etdiyi qirmizi Dacia idi Hekim ise bu ise qarisdigina sevinmedi ve qisa muddetden sonra muherrikin siradan cixdigini deyerek Causeskunu aldatdi Daha sonra bir velosiped ustasinin masini saxlanildi ve o onlari Tarqoviste terefe apardi Temirci Nikolae Petrisor onlari seherin kenarindaki kend teserrufati texniki institutunda gizlene bileceklerine inandirdi Catdiqlarinda o Causeskunu bir otaga apardi ve sonra onlarin qapisini kilitledi Onlar saat 15 30 radelerinde yerli polis terefinden hebs edilib daha sonra bezi adamlari etrafda gezib dolasdiqdan sonra Tqrqoviste qarnizonunun herbi birlesmesine kocurulub ve mehkemeye qeder bir nece gun esir saxlaniliblar Dekabrin 24 de yeni yaradilmis Milli Azadliq Cebhesi Surasinin MSS sedri Ion Iliyesku Fovqelade Herbi Tribunalin Causeskunun soyqirim ve diger cinayetlere gore muhakime olunmasi ucun herbi tribunalin yaradilmasi haqqinda ferman imzalayib Buxarestin simal qerbindeki Tarqoviste kazarmasinda saxlanilan Causesku ve heyat yoldasi texminen bir saat davam eden mehkeme prosesinden sonra 1989 cu il dekabrin 25 de kutlevi qetl korrupsiya vezifeden sui istifade vetene xeyanet ve dovlet emlakini menimseme ittihamlari ile edama mehkum edildi Onlar ele hemin gun gullelenerek edam edilibler Yeni rejimRuminiya inqilabinin bayragi hesab edilen sosializm dovrunun gerbi ile desikli Ruminiya bayragi herbi muzey Buxarest Tezlikle coxpartiyali sistem yarandi Ion Iliyeskunun sedrliyi ile yaradilmis kecmis kommunist idarecileri esgerler ve kecmis partiya dissidentlerinden ibaret Milli Azadliq Cebhesi MSC siddetli muqavimetle uzlesse de etirazlar ve usyanlar Buxareste getirilen medencilerin komeyi ile zorakiliqla yatirildi iscileri terefinden doyulerek dagidilib Numayisciler polis quvvelerinin yetersizliyi sebebinden medencilerin ozleri terefinden doyulerek dagidilib Bununla bele sura 1990 ci ilin fevralinda hakimiyyeti muxalifetle bolusmeye razi oldu 1990 ci il mayin 20 de kecirilen ilk azad seckilerde Milli Azadliq Cebhesi FSN boyuk ses coxlugu ile qalib geldi Istinadlar Revoluția din 1989 și ultimele zile de comunism descopera org 28 mart 2009 tarixinde Istifade tarixi 21 aprel 2023