Florens Naytingel (ing. Florence Nightingale; 12 may 1820[…], Florensiya, Böyük Toskana hersoqluğu – 13 avqust 1910[…], London, İngiltərə, Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı) — Xeyirxah tibb bacısı.
Florens Naytingel | |
---|---|
ing. Florence Nightingale | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Florensiya, İtaliya |
Vəfat tarixi | (90 yaşında) |
Vəfat yeri | London, Böyük Britaniya Park Leyn Sauz küçəsi |
Milliyyəti | ingilis |
Fəaliyyəti | tibb bacısı |
Üzvlüyü | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Florens Naytingel tibb bacıları ixtisası və hospitalların islahatının təşəbüsçüsü kimi məşhurdu. O, öz missiyasını insanlara xidmət və insanları xəstəliklərdən, ölümdən azad etməkdə görürdü. Buna o bütün həyatını həsr etmişdi. Naytingeyl (ing.nightingale)-bülbül mənasına gəlir.
Florens Naytingelin əsas xidməti Britaniya ordusun tibbi xidmətini islahati və tibb bacılarının işini ciddi xidmıtə çevirilməsi idi. Tibbi xidmətlərin əsası Florens Naytingelin XIX əsirdə müharibələrdə iştirakı götürülüb.
Florens Naytingel 12 may 1820-ci ildə İtaliyanın Florensiya şəhərində zəngin ingilis sahibkarının ailəsinin Avropada uzun çəkən səyahəti zamanı anadan olub. Ailəsi Britaniyanın ali cəmiyyətinə aid idi.
20 yaşında Florens öz ailəsinə tibb bacisi olmaq arzusunu ifadə etdi. 7 il Florens xəstələrə qulluq usullarının hazırlanmasina həsr edir. Londonda bu barədə öyrəndilər və ona paytaxda fəaliyyət göstərən Tibb müəssəsində nəzarətçi yerini təklif etdilər. Florens Naytingel vətənə qayıtmag arzusunda idi və bu təklifi qəbul etdi. 1854-gi ildə Krım müharibəsi zamanı Florens Britaniyanın hərbi nazirindən məktub alır. Məktubda britaniya ordusunun hospitalların acınacaglı vəziyyətindən yazılmışdı. Florens bu məktuba cavab olaraq tibb bacılarını toplayıb Türkiyəyə yola düşürlər. Yaralı əsgərlər arasında Florens Naytingelin adı "Əlində çıraq olan xanım" olur.
Müharibədən sonra 1856-cı Florens daimi yorgunuqdan sonra ağır insulta tutulur və o həmişəlik əlil arabasına bağlanır.
1859-cu ildə Florens Naytinqel Hospitallar haqqında qeydlər adında kitab yazır. Bir ildən sonra 1860-ildə Hospital xidmətlərindən məktublar ikinci kitabı işıq üzü görür.
60-cı illərin əvvəlində Florens Naytinqel Hindistana səfərə gedir və İnsanlar Hindistanda necə saq qalırlar adında kitab yazır.
1872-ci ildə Britaniyanın hərbi hospitallarının baş eksperti olur.
1907-ci ildə Florens Britaniyanın ilk qadını olur, hansı ki Britaniya kralı V Qeorg tərəfindən Vətənə uqrunda xidmət ordeninə təltif olunur.
Florens Naytinqel 13 avgust 1910-cu ildə Londonda vəfat edib.
Krım savaşı dönəmi
Florens Naytinqelin tibb bacılığı dövrünün yüksəlişi və bütün diqqətlərin onun üzərində toplanmağının səbəbi Krım savaşı olmuşdu.1854-cü ilin mart ayında İngiltərə və Fransa birləşərək, Rusiyaya qarşı müharibə elan etmişdi. Sentyabr ayında müttəfiqlər Krıma çatmışdı. Tayms qazeti cəbhədəki ingilis əsgərləri haqqında dəhşət verici xəbərlər yayımlayırdı. Savaş naziri Sidney Herbert, bu vəziyyətdə "nəyə görə şəfqətli tibb bacılarımız yoxdu?" deyə isyan etmişdi. Və ardından Florens Naytinqelə məktub yazaraq bu iş üçün ən uyğun şəxsin onun olduğunu bildirmişdi.1854-ün oktyabr ayında özü və 38 tələbəsi ilə birlikdə İstanbuldakı ingilis düşərgəsinə göndərildi. Göndərildiyi xəstaxana vəziyyət çox pisi amma o, nə etmək lazım olduğunu bilirdi. İlk öncə xəstəxananın başdan-başa təmizlənməsini istədi. Üsküdarda olduğu ilk qış müddətində 4077 əsgər öz yarasından ziyadə tifo, tifüs, kolera ve dizanteriya kimi xəstəliklər səbəbilə dünyasını dəyişdi. Və maraqlıdır ki, qərb cəbhəsindəki ən çox ölüm Florensin olduğu xəstəxanada idi. Bu qədər çox ölümün səbəbini Florens qida və dərman ehtiyatının azlığında görürdü.
Çiraqlı qadın əfsanəsi
Krım savaşı müddətində gecə-gündüz demədən əsgərlərə baxdığı üçün əsgərlər Florens Naytinqelə "Çiraqlı qadın" adını vermişdilər.The Times qazetində ona "baxıcı mələk" adı verilmiş və bütün xəstəxananın divarlarında onun silüetinin olduğu yazılmışdı. Bütün işçi heyəti axşam evə getdiyində o, əlində ki çiraqla xəstəxanada gəzirdi. də dediyi kimi ölkənin qəhrəmanlarından biri olacaqdı.
Evə dönüş
BBC-nin verdiyi məlumata görə 1857-də ölkəsinə bir qəhrəman olaaraq dönmüşdü. Hətta həmin dönəm Kraliça Viktoriyadan daha məşhur olduğu deyilirdi. Lakin ölkəyə döndükdən sonra brusella xəstəlyinə yaxalanmışdı və artıq baxılması lazım olan o idi.
Xatirəsi
- 1912-ci ildə Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Liqası təsis edmişdir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- Найтингейл Флоренс // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Florens Naytingel ing Florence Nightingale 12 may 1820 Florensiya Boyuk Toskana hersoqlugu 13 avqust 1910 London Ingiltere Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis Kralligi Xeyirxah tibb bacisi Florens Naytingeling Florence NightingaleDogum tarixi 12 may 1820Dogum yeri Florensiya ItaliyaVefat tarixi 13 avqust 1910 90 yasinda Vefat yeri London Boyuk Britaniya Park Leyn Sauz kucesiMilliyyeti ingilisFealiyyeti tibb bacisiUzvluyu Kral statistika cemiyyeti Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFlorens Naytingel tibb bacilari ixtisasi ve hospitallarin islahatinin tesebuscusu kimi meshurdu O oz missiyasini insanlara xidmet ve insanlari xesteliklerden olumden azad etmekde gorurdu Buna o butun heyatini hesr etmisdi Naytingeyl ing nightingale bulbul menasina gelir Florens Naytingelin esas xidmeti Britaniya ordusun tibbi xidmetini islahati ve tibb bacilarinin isini ciddi xidmite cevirilmesi idi Tibbi xidmetlerin esasi Florens Naytingelin XIX esirde muharibelerde istiraki goturulub Florens Naytingel 12 may 1820 ci ilde Italiyanin Florensiya seherinde zengin ingilis sahibkarinin ailesinin Avropada uzun ceken seyaheti zamani anadan olub Ailesi Britaniyanin ali cemiyyetine aid idi 20 yasinda Florens oz ailesine tibb bacisi olmaq arzusunu ifade etdi 7 il Florens xestelere qulluq usullarinin hazirlanmasina hesr edir Londonda bu barede oyrendiler ve ona paytaxda fealiyyet gosteren Tibb muessesinde nezaretci yerini teklif etdiler Florens Naytingel vetene qayitmag arzusunda idi ve bu teklifi qebul etdi 1854 gi ilde Krim muharibesi zamani Florens Britaniyanin herbi nazirinden mektub alir Mektubda britaniya ordusunun hospitallarin acinacagli veziyyetinden yazilmisdi Florens bu mektuba cavab olaraq tibb bacilarini toplayib Turkiyeye yola dusurler Yarali esgerler arasinda Florens Naytingelin adi Elinde ciraq olan xanim olur Florens Naytingelin 1854 cu ilde calismaga basladigi Selimiye qislasindaki muveqqeti xestexana 1856 Muharibeden sonra 1856 ci Florens daimi yorgunuqdan sonra agir insulta tutulur ve o hemiselik elil arabasina baglanir 1859 cu ilde Florens Naytinqel Hospitallar haqqinda qeydler adinda kitab yazir Bir ilden sonra 1860 ilde Hospital xidmetlerinden mektublar ikinci kitabi isiq uzu gorur 60 ci illerin evvelinde Florens Naytinqel Hindistana sefere gedir ve Insanlar Hindistanda nece saq qalirlar adinda kitab yazir 1872 ci ilde Britaniyanin herbi hospitallarinin bas eksperti olur 1907 ci ilde Florens Britaniyanin ilk qadini olur hansi ki Britaniya krali V Qeorg terefinden Vetene uqrunda xidmet ordenine teltif olunur Florens Naytinqel 13 avgust 1910 cu ilde Londonda vefat edib Krim savasi donemiFlorens Naytinqelin tibb baciligi dovrunun yukselisi ve butun diqqetlerin onun uzerinde toplanmaginin sebebi Krim savasi olmusdu 1854 cu ilin mart ayinda Ingiltere ve Fransa birleserek Rusiyaya qarsi muharibe elan etmisdi Sentyabr ayinda muttefiqler Krima catmisdi Tayms qazeti cebhedeki ingilis esgerleri haqqinda dehset verici xeberler yayimlayirdi Savas naziri Sidney Herbert bu veziyyetde neye gore sefqetli tibb bacilarimiz yoxdu deye isyan etmisdi Ve ardindan Florens Naytinqele mektub yazaraq bu is ucun en uygun sexsin onun oldugunu bildirmisdi 1854 un oktyabr ayinda ozu ve 38 telebesi ile birlikde Istanbuldaki ingilis dusergesine gonderildi Gonderildiyi xestaxana veziyyet cox pisi amma o ne etmek lazim oldugunu bilirdi Ilk once xestexananin basdan basa temizlenmesini istedi Uskudarda oldugu ilk qis muddetinde 4077 esger oz yarasindan ziyade tifo tifus kolera ve dizanteriya kimi xestelikler sebebile dunyasini deyisdi Ve maraqlidir ki qerb cebhesindeki en cox olum Florensin oldugu xestexanada idi Bu qeder cox olumun sebebini Florens qida ve derman ehtiyatinin azliginda gorurdu Ciraqli qadin efsanesiKrim savasi muddetinde gece gunduz demeden esgerlere baxdigi ucun esgerler Florens Naytinqele Ciraqli qadin adini vermisdiler The Times qazetinde ona baxici melek adi verilmis ve butun xestexananin divarlarinda onun siluetinin oldugu yazilmisdi Butun isci heyeti axsam eve getdiyinde o elinde ki ciraqla xestexanada gezirdi de dediyi kimi olkenin qehremanlarindan biri olacaqdi Eve donusBBC nin verdiyi melumata gore 1857 de olkesine bir qehreman olaaraq donmusdu Hetta hemin donem Kralica Viktoriyadan daha meshur oldugu deyilirdi Lakin olkeye dondukden sonra brusella xestelyine yaxalanmisdi ve artiq baxilmasi lazim olan o idi Xatiresi1912 ci ilde Beynelxalq Qizil Xac ve Qizil Aypara Liqasi Florens Naytingel medalini tesis edmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 Najtingejl Florens Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Vikisitatda Florens Naytingel ile elaqedar sitatlar var Xarici kecidler