Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Diabetes mellitus (DM), Diabet (yun. διαβήτης "süzənək" və lat. mellitus "bal kimi şirin") və ya Şəkər xəstəliyi, Şəkərli diabet – şəkərin qanda xroniki artımıdır. Diabetlə əlaqəli ağırlaşmaların hamısının səbəbi qlükozanın qanda yüksək olmasıdır. Pasient qanda şəkərin miqdarını idarə edə bilərsə, şəkərli diabet xəstəlik yox, həyat tərzinə çevriləcəkdir ki, bununla da ağırlaşmaların qarşısını almaq olar. Bu həyat tərzi isə diabetin tipindən asılı olur. Şəkərli diabetin hal hazırda 2 tipi vardır. Diabet tip 1 pasientləri üçün gündəlik insulin inyeksiyaları mütləqdir, bəzi pasientlərdə avtomatik insulin pompaları implantasiya oluna bilər. Diabet tip 2 pasientlərinə isə həb şəklində dərmanlar (yaxud insulin, əgər həb şəkilli preparatlar qanda qlükozanı norma çərçivəsində saxlamağa qadir deyilsə)mütləqdir.
| XBT-10 təsnifatı | ||
|---|---|---|
 Mavi çevrə şəkərli diabetin ümumi qəbulolunmuş simvoludur. | ||
| E10 | Birincili insulinasılıqlı şəkərli diabet – I tip | |
| E11 | İkincili insulinasılıqlı şəkərli diabet – II tip | |
| XBT-10 onlayn (ÜST — 2006-cı il versiyası) | ||
Hazırda dünyada 371 milyondan çox insan bu xəstəlikdən əziyyət çəkir. Beynəlxalq Diabet Federasiyasının(IDF)məlumatına görə 187 milyondan çox insan isə hələdə diabet olmasından xəbərsizdir.
Şəkərli diabetin yüksək artımı eyni zamanda onun yaratdığı tibbi, sosial, iqtisadi, psixoloji və digər problemləri də çox qabardır. Məhz bu baxımdan (BDF) və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) tövsiyəsi ilə hər il 14 noyabr Ümumdünya diabet günü kimi qeyd olunur. 2006-cı ildə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı xüsusi bəyannamə qəbul edib və bu sənəddə şəkərli diabeti "ağır xroniki xəstəlik" kimi səciyyələndirib.
Tarixi
Orta əsr təbabətinə görə bu xəstəliyin əsas səbəblərindən biri yemək rejiminin və böyrəyin funksiyasının pozulmasıdır. Çoxlu ət, və heyvan yağları işlədilən ölkələrdə şəkər xəstəliyinə tutulurlar. Ağır yağlar, xörəklər işlədilən adamlara bu xəstəlik tez tə"sir göstərir.
Keçmiş həkimlər bu xəstəliyin səbəbini böyrək funksiyasının pozulmasında gördüklərindən, onlar müalicəni də böyrəyin qüvvətlənməsi və onun funksiyasının normallaşması istiqamətində aparmışlar. Əgər xəstələrin (xüsusilə cavan yaşlıların) ümumi vəziyyəti imkan verirsə, onlardan həcəmət qoymaq yolu ilə qan alırlar. Susuzluq zamanı xəstələri soyuq su içməyə qoymur, onları sərin yerdə yatızdırır, böyrək nahiyəsinə sərin kompres qoyur, xüsusilə turş meyvələr verirlər.
Şəkər xəstəliyi olan şəxslərdə böyrəyin tənzimlənməsi üçün, soyuq və qəbizlik xüsusiyyəti olan yeməklər, turp yeməklər, qora, zirinc, limon, keşniş, düyü işlətmək, sərin havada olmaq tövsiyə olunur. Qədim təbabətdə xəstələri şəkərli maddələr, o cümlədən bal yeməkdən çəkindirməmiş, yalnız xəstəliyin şiddətli dövründə onlara həmin qidaları işlətməyi qadağan etmişlər.
Keçmiş təbiblərin əqidəsincə, xəstələr yağlı yeməklərin üzərinə darçın səpsələr, onun zərərini xeyli azaltmış olarlar. Darçın yağların həll olunmasına yaxşı kömək göstərir. Bu xəstəliyə tutulanlara paxla, lobya və dənli bitkilər işlətmək məsləhət görülür. Onlar pəhriz məqsədilə çöl dovşanı və keçi əti yeməlidirlər.
Meyvələrdən çiyələk, böyürtkən, əzgil, nar (narı içərisinin tumları ilə birlikdə yemək lazımdır), zirinc, zoğal axtası, qarağat, alma və armud daha faydalıdır.
Pəhriz
Bu xəstəliyi olanlar üçün ən yaxşı qida maddələrindən biri yeralmasıdır. Onlar kartofu kabab kimi və ya buxarda bişirib yeyə bilərlər. Vəzəri, xiyar işlətmək də faydalı vasitələrdir. Qoz, fındıq və püstə şəkər xəstələri üçün xeyirli hesab edilir.
Xəstələrin şəkərə olan ehtiyacını tə"min etmək üçün, şəkər əvəzinə təbii bal işlətmək daha münasibdir. Belə xəstələr səhərlər acqarına 40 gün ərzində gündə 30q abqora içsələr, onların şəkəri aşağı düşər. Onlara çayı tut qurusu ilə içmək, qatıq, qurut kimi qida maddələri işlətmək məsləhət görülür. Şəkər xəstələri şabalıd, çuğundur, kök, şalğam, banan, yemiş, xurma işlətməkdən çəkinməlidirlər. Susuzluq. Xəstələr tez-tez susuzluqdan şikayət edirlər. Xüsusilə soyuqdəymə hallarında, bədən üzvlərinin iltihablaşmasında daha çox susuzluq yaranır. Bu zaman ən sadə və çox işlənən vasitələrdən biri limon şərbətidir. Quşüzümü şərbəti də bu baxımdan faydalıdır. Onun şirəsinə şəkər qatmaqla bir qədər şirinləşdirib işlədirlər. Qızdırma olduqda bu şərbətə daha çox ehtiyac duyulur. Xiyar və kahı, suda bişirilmiş qabaq tumunun şirəsini susuzluq hallarında istifadə edirlər.
Yemiş və qarpızda çox su olduğundan, onlar da susuzluq hallarında olduqca faydalıdır. Qara tut, armud, xoşməzə sulu heyva, susuzluqu yatırmaqda sınanmış meyvələrdən hesab edilir. Heyva şirəsi daha yaxşıdır. Bu zaman təsirli vasitələrdən biri də portağal və ya narıngidən hazırlanmış çox şirin olmayan şərbətdir.
Susuzluğu aradan qaldırmaqda ayran sınanmış bir içkidir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- . 2016-03-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-14.
- . 2009-08-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-02-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Diabetes mellitus DM Diabet yun diabhths suzenek ve lat mellitus bal kimi sirin ve ya Seker xesteliyi Sekerli diabet sekerin qanda xroniki artimidir Diabetle elaqeli agirlasmalarin hamisinin sebebi qlukozanin qanda yuksek olmasidir Pasient qanda sekerin miqdarini idare ede bilerse sekerli diabet xestelik yox heyat terzine cevrilecekdir ki bununla da agirlasmalarin qarsisini almaq olar Bu heyat terzi ise diabetin tipinden asili olur Sekerli diabetin hal hazirda 2 tipi vardir Diabet tip 1 pasientleri ucun gundelik insulin inyeksiyalari mutleqdir bezi pasientlerde avtomatik insulin pompalari implantasiya oluna biler Diabet tip 2 pasientlerine ise heb seklinde dermanlar yaxud insulin eger heb sekilli preparatlar qanda qlukozani norma cercivesinde saxlamaga qadir deyilse mutleqdir XBT 10 tesnifatiMavi cevre sekerli diabetin umumi qebulolunmus simvoludur Mavi cevre sekerli diabetin umumi qebulolunmus simvoludur E10 Birincili insulinasiliqli sekerli diabet I tipE11 Ikincili insulinasiliqli sekerli diabet II tipXBT 10 onlayn UST 2006 ci il versiyasi Hazirda dunyada 371 milyondan cox insan bu xestelikden eziyyet cekir Beynelxalq Diabet Federasiyasinin IDF melumatina gore 187 milyondan cox insan ise helede diabet olmasindan xebersizdir Sekerli diabetin yuksek artimi eyni zamanda onun yaratdigi tibbi sosial iqtisadi psixoloji ve diger problemleri de cox qabardir Mehz bu baximdan BDF ve Umumdunya Sehiyye Teskilatinin UST tovsiyesi ile her il 14 noyabr Umumdunya diabet gunu kimi qeyd olunur 2006 ci ilde Umumdunya Sehiyye Teskilati xususi beyanname qebul edib ve bu senedde sekerli diabeti agir xroniki xestelik kimi seciyyelendirib TarixiOrta esr tebabetine gore bu xesteliyin esas sebeblerinden biri yemek rejiminin ve boyreyin funksiyasinin pozulmasidir Coxlu et ve heyvan yaglari isledilen olkelerde seker xesteliyine tutulurlar Agir yaglar xorekler isledilen adamlara bu xestelik tez te sir gosterir Kecmis hekimler bu xesteliyin sebebini boyrek funksiyasinin pozulmasinda gorduklerinden onlar mualiceni de boyreyin quvvetlenmesi ve onun funksiyasinin normallasmasi istiqametinde aparmislar Eger xestelerin xususile cavan yaslilarin umumi veziyyeti imkan verirse onlardan hecemet qoymaq yolu ile qan alirlar Susuzluq zamani xesteleri soyuq su icmeye qoymur onlari serin yerde yatizdirir boyrek nahiyesine serin kompres qoyur xususile turs meyveler verirler Seker xesteliyi olan sexslerde boyreyin tenzimlenmesi ucun soyuq ve qebizlik xususiyyeti olan yemekler turp yemekler qora zirinc limon kesnis duyu isletmek serin havada olmaq tovsiye olunur Qedim tebabetde xesteleri sekerli maddeler o cumleden bal yemekden cekindirmemis yalniz xesteliyin siddetli dovrunde onlara hemin qidalari isletmeyi qadagan etmisler Kecmis tebiblerin eqidesince xesteler yagli yemeklerin uzerine darcin sepseler onun zererini xeyli azaltmis olarlar Darcin yaglarin hell olunmasina yaxsi komek gosterir Bu xesteliye tutulanlara paxla lobya ve denli bitkiler isletmek meslehet gorulur Onlar pehriz meqsedile col dovsani ve keci eti yemelidirler Meyvelerden ciyelek boyurtken ezgil nar nari icerisinin tumlari ile birlikde yemek lazimdir zirinc zogal axtasi qaragat alma ve armud daha faydalidir PehrizBu xesteliyi olanlar ucun en yaxsi qida maddelerinden biri yeralmasidir Onlar kartofu kabab kimi ve ya buxarda bisirib yeye bilerler Vezeri xiyar isletmek de faydali vasitelerdir Qoz findiq ve puste seker xesteleri ucun xeyirli hesab edilir Xestelerin sekere olan ehtiyacini te min etmek ucun seker evezine tebii bal isletmek daha munasibdir Bele xesteler seherler acqarina 40 gun erzinde gunde 30q abqora icseler onlarin sekeri asagi duser Onlara cayi tut qurusu ile icmek qatiq qurut kimi qida maddeleri isletmek meslehet gorulur Seker xesteleri sabalid cugundur kok salgam banan yemis xurma isletmekden cekinmelidirler Susuzluq Xesteler tez tez susuzluqdan sikayet edirler Xususile soyuqdeyme hallarinda beden uzvlerinin iltihablasmasinda daha cox susuzluq yaranir Bu zaman en sade ve cox islenen vasitelerden biri limon serbetidir Qusuzumu serbeti de bu baximdan faydalidir Onun siresine seker qatmaqla bir qeder sirinlesdirib isledirler Qizdirma olduqda bu serbete daha cox ehtiyac duyulur Xiyar ve kahi suda bisirilmis qabaq tumunun siresini susuzluq hallarinda istifade edirler Yemis ve qarpizda cox su oldugundan onlar da susuzluq hallarinda olduqca faydalidir Qara tut armud xosmeze sulu heyva susuzluqu yatirmaqda sinanmis meyvelerden hesab edilir Heyva siresi daha yaxsidir Bu zaman tesirli vasitelerden biri de portagal ve ya naringiden hazirlanmis cox sirin olmayan serbetdir Susuzlugu aradan qaldirmaqda ayran sinanmis bir ickidir Hemcinin baxForestye xesteliyiIstinadlar 2016 03 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 14 2009 08 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 02 03