Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xədicə Sultan (14 iyun 1768, Konstantinopol – 17 iyul 1821, Konstantinopol) — 26-cı Osmanlı sultanı III Mustafanın qızı.
| Xədicə Sultan | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 14 iyun 1768 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 17 iyul 1821 (53 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Atası | III Mustafa |
| Anası | Adilşah Sultan |
| Həyat yoldaşı | |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Xədicə Sultan 14 iyun 1768-cı ildə Topqapı sarayında dünyaya gəlmişdir. Atası Osmanlı sultanı III Mustafa, anası isə Ayşə Adilşah Sultandır. Uşaqlıq illəri ilə bağlı yetərli məlumat yoxdur. Ancaq 1774-cü ilin noyabrında atası Sultan Mustafanın vəfat etməsi və əmisi Sultan Əbdülhəmidin taxta çıxmasıyla anası və özündən 2 yaş böyük bacısı Beyhan Sultanla birlikdə Köhnə saraya göndərildilər.
12 il boyunca burada sakit həyat yaşayan Beyhan Sultan və bacısının bu dönəmdə səhhətinin pisləşdiyi bilinir. Anası Adilşah Sultanın Sultan Əbdülhəmidə yazdığı məktubda tez-tez ürəyi getdiyi və gün keçdikcə daha da içinə qapandığı qeyd olunur. Evlilik yaşına çatmasının ardından anasının xahişiylə əmisi Sultan Əbdülhəmid qardaşı qızları üçün münasib bir bəy namizədi axtarmağa başladı. 22 aprel 1784-cü ildə böyük bacısı Beyhan Sultanın keçmiş Hələb bəylərbəyi Silahdar Mustafa Paşayla baş tutan toy mərasimi əsnasında Xədicə Sultan da vəzir Seyid Əhməd Paşayla nişanlandı. Ancaq cütlüyün toy mərasimi yalnız 3 il sonra - 1787-ci ilin oktyabrında baş tutdu.
Bu nigahdan Xədicə Sultanın övladı olmasa da, Əhməd Paşanın çox övladı vardı. Bunlardan biri isə gələcəkdə Sultan Əbdülhəmidin qızı Hibətullah Sultanla evləndirilən Ələddin Paşadır. Əmisinin vəfatı və ögey qardaşı Sultan Səlimin taxta çıxmasının ardından Əhməd Paşa paytaxtdan uzaqlaşdırıldı. Bu səbəblə Xədicə Sultan bir müddət həyat yoldaşı ilə birlikdə İzmitdə yaşadı. 1798-ci ilədək Anadolu və Rumelinin müxtəlif əyalətlərində xidmət göstərən Əhməd Paşa ən son xidmət yeri olan Ərzurumda 1799-cu ildə vəfat etdi və Xədicə Sultan ömrü boyunca bir daha evlənmədi.
Anası Adilşah Sultanın 1803-cü ildə vəfatından sonra onun adına bir çox xeyriyyə işləri gördü. Bunlardan ən mühümü isə bəzi mənbələrdə öz adıyla anılan və 1805-1806-cı illərdə inşa olunan indiki Adilşah Qadın məscidi (digər adı Xədicə Sultan məscidi) oldu. Bundan başqa bacısı Beyhan Sultan kimi, İstanbulun fərqli yerlərində çeşmələr inşa etdirərək paytaxtdakı su problemini böyük miqyasda həll etmişdi.Saksoniya, Vyana və Fransadan xeyli miqdarda çini satın alan Xədicə Sultanın bunlardan ibarət geniş bir kolleksiyası vardı. Bundan başqa fransız rəssam və memar Antoni Mellinq 1790-cı ildən etibarən onun xidmətində çalışmağa başlamışdı. Mellinq artıq türkcə öyrənmiş ancaq Osmanlı qrafikasını bilmədiyi üçün Xədicə Sultanla latın qrafikası ilə yazışırdı. Beləliklə, əlifba dəyişikliklərindən 125 il əvvəl türkcə latın qrafikası istifadə edilmişdir. Bu məktublar Fransada şəxsi kolleksiyada qorunmaqdadır.
Təmir və yenidənqurma işləri 3 il davam edən Neşədabad qəsri sonralar onun adıyla anılmağa başlandı. Ancaq onun bu sarayın təmiri və daxili dizaynı üçün xərclədiyi məbləğlər paytaxt əhalisinin dilinə düşmüşdü. Bu səbəblə aldığı külli miqdarda borc isə ölümündən sonra Sultan Mahmud tərəfindən ödənilmişdi. Dəbdəbəli saray həyatı yaşayan Xədicə Sultan 17 iyul 1821-ci ildə vəfat etdi və cənazəsi Əyyubsultandakı nə dəfn olundu. Ölümünün ardından Ortaköy sahilində yerləşən ona aid sahilsarayı Sultan Mahmudun qızlarından Adilə Sultana təsis olundu.
Mənbə
- Peirce, Leslie P. (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press.
- Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık.
İstinadlar
- Uluçay, M. Çağatay (2011). Padişahların kadınları ve kızları (5 bas.). Ankara: Ötüken. ISBN 9789754378405.
- Faroqhi, Suraiya (29 Kasım 2005). Sultanın Konuları: Kültür ve Günlük Yaşam Osmanlı İmparatorluğu'nda. IBTauris. ss. 232.
- Artan, Tülay (2011). Eighteenth century Ottoman princesses as collectors: Chinese and European porcelains in the Topkapı Palace Museum
- Panzac, Daniel (1995). Histoire économique et sociale de l'Empire ottoman et de la Turquie (1326-1960): actes du sixième congrès international tenu à Aix-en-Provence du 1er au 4 juillet 1992. Peeters Publishers. ss. 574 n. 5.
- Kolay, Arif (2017). Hayırsever, Dindar, Nazik ve Şâire Bir Padişah Kızı: Âdile Sultan
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Xedice Sultan Xedice Sultan 14 iyun 1768 Konstantinopol 17 iyul 1821 Konstantinopol 26 ci Osmanli sultani III Mustafanin qizi Xedice SultanSexsi melumatlarDogum tarixi 14 iyun 1768 1768 06 14 Dogum yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiVefat tarixi 17 iyul 1821 1821 07 17 53 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiDefn yeriAtasi III MustafaAnasi Adilsah SultanHeyat yoldasi Seyid Ehmed PasaAilesi Osmanli xanedani Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiXedice Sultan 14 iyun 1768 ci ilde Topqapi sarayinda dunyaya gelmisdir Atasi Osmanli sultani III Mustafa anasi ise Ayse Adilsah Sultandir Usaqliq illeri ile bagli yeterli melumat yoxdur Ancaq 1774 cu ilin noyabrinda atasi Sultan Mustafanin vefat etmesi ve emisi Sultan Ebdulhemidin taxta cixmasiyla anasi ve ozunden 2 yas boyuk bacisi Beyhan Sultanla birlikde Kohne saraya gonderildiler Antoni Mellinq terefinden dizayn edilen Xedice Sultan sahilsarayi Ortakoy 12 il boyunca burada sakit heyat yasayan Beyhan Sultan ve bacisinin bu donemde sehhetinin pislesdiyi bilinir Anasi Adilsah Sultanin Sultan Ebdulhemide yazdigi mektubda tez tez ureyi getdiyi ve gun kecdikce daha da icine qapandigi qeyd olunur Evlilik yasina catmasinin ardindan anasinin xahisiyle emisi Sultan Ebdulhemid qardasi qizlari ucun munasib bir bey namizedi axtarmaga basladi 22 aprel 1784 cu ilde boyuk bacisi Beyhan Sultanin kecmis Heleb beylerbeyi Silahdar Mustafa Pasayla bas tutan toy merasimi esnasinda Xedice Sultan da vezir Seyid Ehmed Pasayla nisanlandi Ancaq cutluyun toy merasimi yalniz 3 il sonra 1787 ci ilin oktyabrinda bas tutdu Bu nigahdan Xedice Sultanin ovladi olmasa da Ehmed Pasanin cox ovladi vardi Bunlardan biri ise gelecekde Sultan Ebdulhemidin qizi Hibetullah Sultanla evlendirilen Eleddin Pasadir Emisinin vefati ve ogey qardasi Sultan Selimin taxta cixmasinin ardindan Ehmed Pasa paytaxtdan uzaqlasdirildi Bu sebeble Xedice Sultan bir muddet heyat yoldasi ile birlikde Izmitde yasadi 1798 ci iledek Anadolu ve Rumelinin muxtelif eyaletlerinde xidmet gosteren Ehmed Pasa en son xidmet yeri olan Erzurumda 1799 cu ilde vefat etdi ve Xedice Sultan omru boyunca bir daha evlenmedi Anasi Adilsah Sultanin 1803 cu ilde vefatindan sonra onun adina bir cox xeyriyye isleri gordu Bunlardan en muhumu ise bezi menbelerde oz adiyla anilan ve 1805 1806 ci illerde insa olunan indiki Adilsah Qadin mescidi diger adi Xedice Sultan mescidi oldu Bundan basqa bacisi Beyhan Sultan kimi Istanbulun ferqli yerlerinde cesmeler insa etdirerek paytaxtdaki su problemini boyuk miqyasda hell etmisdi Saksoniya Vyana ve Fransadan xeyli miqdarda cini satin alan Xedice Sultanin bunlardan ibaret genis bir kolleksiyasi vardi Bundan basqa fransiz ressam ve memar Antoni Mellinq 1790 ci ilden etibaren onun xidmetinde calismaga baslamisdi Mellinq artiq turkce oyrenmis ancaq Osmanli qrafikasini bilmediyi ucun Xedice Sultanla latin qrafikasi ile yazisirdi Belelikle elifba deyisikliklerinden 125 il evvel turkce latin qrafikasi istifade edilmisdir Bu mektublar Fransada sexsi kolleksiyada qorunmaqdadir Temir ve yenidenqurma isleri 3 il davam eden Nesedabad qesri sonralar onun adiyla anilmaga baslandi Ancaq onun bu sarayin temiri ve daxili dizayni ucun xerclediyi meblegler paytaxt ehalisinin diline dusmusdu Bu sebeble aldigi kulli miqdarda borc ise olumunden sonra Sultan Mahmud terefinden odenilmisdi Debdebeli saray heyati yasayan Xedice Sultan 17 iyul 1821 ci ilde vefat etdi ve cenazesi Eyyubsultandaki ne defn olundu Olumunun ardindan Ortakoy sahilinde yerlesen ona aid sahilsarayi Sultan Mahmudun qizlarindan Adile Sultana tesis olundu MenbePeirce Leslie P 1993 The Imperial Harem Women and Sovereignty in the Ottoman Empire Oxford University Press ISBN 978 0 195 08677 5 Sakaoglu Necdet 2008 Bu mulkun kadin sultanlari Valide sultanlar hatunlar hasekiler kadinefendiler sultanefendiler Oglak Yayincilik ISBN 978 9 753 29623 6IstinadlarUlucay M Cagatay 2011 Padisahlarin kadinlari ve kizlari 5 bas Ankara Otuken ISBN 9789754378405 Faroqhi Suraiya 29 Kasim 2005 Sultanin Konulari Kultur ve Gunluk Yasam Osmanli Imparatorlugu nda IBTauris ss 232 ISBN 978 1 850 43760 4 Artan Tulay 2011 Eighteenth century Ottoman princesses as collectors Chinese and European porcelains in the Topkapi Palace Museum Panzac Daniel 1995 Histoire economique et sociale de l Empire ottoman et de la Turquie 1326 1960 actes du sixieme congres international tenu a Aix en Provence du 1er au 4 juillet 1992 Peeters Publishers ss 574 n 5 ISBN 978 9 068 31799 2 Kolay Arif 2017 Hayirsever Dindar Nazik ve Saire Bir Padisah Kizi Adile Sultan