Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rocer Mervin Seyvori (ing. Roger Mervyn Savory 27 yanvar 1925, Piterboro[d], Kembricşir qraflığı[d] – 17 fevral 2022) — iranşünas və Səfəvilər dövrü üzrə mütəxəssis.
| Rocer Seyvori | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 27 yanvar 1925 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 17 fevral 2022 (97 yaşında) |
| Elm sahəsi | İranşünaslıq |
| İş yeri | |
Həyatı
Rocer Seyvori Londonda Vladimir Minorskinin yanında oxumuşdu.
İngilis dilinə tərcümə edilmiş şərq mənbələri sırasına ("Tarixi Aləm-arayi Abbasi" və "Təzkirat-əl-Mülük"ü də aid etmək İsgəndər bəy Münşinin "Tarixi Aləm-arayi Abbasi" əsərini fars dilindən ingiliscəyə Rocer Seyvori tərcümə etmişdir. O, iki cildlik bu tərcüməni 1979-cu ildə işıq üzü görmüş "İran irsi" seriyasında nəşr etdirmişdir. Özünün dediyi kimi. R. Seyvori, fars dilini bilməyən tədqiqatçılara Səfəvi dövrü tarixşünaslığının ən əhəmiyyətli mənbələrindən biri olan adı çəkilən əsərlə tanış olmaq imkanı vermək istəyi ilə bu tərcüməni etmişdir.
Səfəvi dövlətinin tarixinə dair ən məşhur əsərlər sırasında Toronta Universitetinin professoru Rocer Seyvorinin "İran Səfəvilərin hakimiyyəti altında" əsəri və "Səfəvi İranının tarixinə dair hekayələr" adlanan məqalələr toplusu xüsusi yer tutur. Bu əsərlərdə müəllif müxtəlif mənbələr — Qərbi Avropa və Amerika tarixşünaslığında toplanmış faktiki materiallardan və şərq mənbələrindən istifadə edərək Səfəvi dövlətinin yaranışı, dövlət quruluşu, hüquqi və inzibati idarəçiliyi, xarici siyasət məsələlərini, xüsusilə Qərblə əlaqələrini geniş işıqlandırmış, sülalənin mövcudiyyatının müxtəlif mərhələlərində sosial, iqtisadi, siyasi tarixini, intellektual həyatını araşdırmışdır. Müəllifın Səfəvi dövlətinin tənəzzül və süqutu ilə bağlı fikir və mülahizələri Azərbaycan tarixi üçün xüsusilə önəmlidir, lakin R. Seyvorinin Səfəvilərin türk mənşəli olmasını şübhə altına alması, əlbəttə ki, qeyri-məqbuldur.
Amerika Şərqşünaslıq Cəmiyyətinin dərgisində dərc etdirdiyi "Səfəvilər dövründə Xəlifət əl-xülafa institutu" məqaləsində R. Seyvori, sufilik ideoloji bazası üzərində hakimiyyətə gəlmiş Səfəvilərin zamanında sufıliyin böhranı, onun mövqelərinin geriləməsi, sufi təriqətlərinin daxili quruluşu və s. barədə olduqca maraqlı məlumat verir.
Rocer Seyvori I Şah Abbas Səfəvinin dövründən bəri Səfəvilər dövlətinin paytaxtı İsfahan haqqında yazır: "İsfahan şəhərinin iqtisadi inkişafında və ümumdövlət miqyaslı ticarət mərkəzinə çevrilməsində I Şah Abbas və onun xələflərinin xüsusi qayğısı ilə yanaşı onların həyata keçirdikləri iqtisadi tədbirlərin də rolu az olmamışdı. Belə ki, yeni bazarlar, karvansaralar və ya-şayış binalarının tikilməsi ilə iqtisadiyyatı daha da canlanan şəhərin əhalisinin sayı xeyli artmışdı. Artıq 12 darvazası və çoxlu karvansarası olan bu şəhərin ərazisi 40, yaxud 100 km (şəhərin çevrəsinin uzuluğu nəzərdə tutulur – Ə. Ç.) əhalisinin sayı isə təqribən 600 minlə 1 milyon yüz min nəfər arasında idi. Şəhər ətrafında 1500 kənd yerləşirdi".
Toronta Universitetinin professoru Rocer Seyvorinin fikrincə, ümumiyyətlə, "zəif və bacarıqsız şahların hakimiyyəti dövründə, bir qayda olaraq, üləmalar siyasi institutlarda öz müstəqil mövqelərini qabartmağa çalışırdılar. Təəccüblü deyil ki, üst-üstə 56 il (1666–1722) hakimiyyətdə olmuş nisbətən zəif Səfəvi hökmdarları olan şah Süleyman və şah Sultan Hüseyn dövründə klerikallar hakimiyyət pilləsində bu vaxta qədər heç zaman qalxa bilmədikləri ən yüksək (apogey) mərtəbəyə yetişmişdilər. Özlərinin… on ikinci imamın nümayəndələri kimi üstünlüklərə (preroqativlərə) malik olmalarını vəchlə vurğulayan müctəhidlər "xüsusi" hüquqlardan məharətlə yararlanırdılar".
R. Seyvori bununla bağlı yazır ki, "dövlət işlərinə biganəlik həm Süleyman, həm də Sultan Hüseyn hakimiyyətinin … xarakterik cəhəti olmuşdur. Bu biganəlik imperiya daxilində korrupsiya, rüşvətxorluğun artması və əyabtlərdə idarəetmənin effektsizliyi ilə nəticələnirdi. Yolların təhlükəliliyi… artmışdı. Yola çıxmış adamlar onları qorumalı olan məmurlar tərəfindən qarət olunurdular".
R. Seyvori isə bunu "dövlət işlərinə biganəliyin Süleyman …hakimiyyətinin xarakterik cəhəti" olması ilə izah edir. Onun fikrincə, bu biganəlik xarici siyasət sahəsində durğunluq, ölkənin maraqlarının qorunmaması, əraziləri genişləndirmək iddiasının yoxluğu səbəbindən ordunun gücünün, təbii ki, zəifləməsi ilə müşayət olunurdu.
Əsərləri
- Rocer Seyvori. İran əsre Səfəvi. Tərcome-ye Kambiz Əzizi. Tehran, Nəşre mərkəz, 1374, 390 s.
- Savory, R. M. & Wickens, G. M. (1964) Persia in Islamic Times: a Practical Bibliography of its History, Culture and Language, W. J. Watson (ed.), Montreal: Institute of Islamic Studies, McGill University.
- Savory, R. M. (ed.) (1976) Introduction to Islamic Civilisation, New York: Cambridge University Press. Reprint. (1980) "Students’ edition," New Delhi: Vikas.
- Eskandar Beg Monshi (1978) The History of Shaah ‘Abbās the Great (Tārīkh-e ‘Ālamārā-ye ‘Abbāsī), 2 vols., R. M. Savory (trans.), Persian Heritage Series no. 28, Boulder: Westview Press.
- Savory, R. M. (1980) Iran Under the Safavids, Cambridge: Cambridge University Press.
- (1984) Īrān-e ‘Asr-e Ṣafavī, trans. A. Ṣabā, Tehran.
- (1993) Īrān-e ‘Asr-e Ṣafavī, trans. K. ‘Azīzī, Tehran.
- Savory, R. M. (1980) The Persian Gulf States: a General Survey, C. E. Bosworth, R. M. Burrel, K. M. Mclachlan & R. M. Savory (eds.), general ed. A. J. Coltrell, Baltimore and London: Johns Hopkins University Press.
- Savory, R. M. & Agius, D. A. (eds.) (1984) Logos Islamikos: Studia Islamica in Honorem Georgii Michaelis Wickens, Papers in Mediaeval Studies no. 6, Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies.
- Savory, R. M. (1987) Studies on the History of Safavid Iraan, London: Variorum Reprints.
Mənbə
- Dadaşova R. İ. Rocer Seyvori Səfəvi dövlətinin tənəzzül və süqut səbəbləri haqqında. – S.157–166.
- Namazova L. S. 1960–1970-ci illərdə Rocer Seyvorinin əsərlərində Azərbaycan Səfəvi dövlətinin tarixinin tədqiqinə dair. http://az.strategiya.az/news.php?id=108005
İstinadlar
- Rocer Seyvori. İran əsre Səfəvi. Tərcome-ye Kambiz Əzizi. Tehran, Nəşre mərkəz, 1374, 390 səh. s. 161–162, 172.
- Savory, R. M. (1980) Iran Under the Safavids, Cambridge: Cambridge University Press. s. 238
- Savory, R. M. (1980) Iran Under the Safavids, Cambridge: Cambridge University Press. s. 241
- Savory, R. M. (1980) Iran Under the Safavids, Cambridge: Cambridge University Press.s. 241
Xarici keçidlər
- Iranian Studies in Canada 2011-05-21 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rocer Mervin Seyvori ing Roger Mervyn Savory 27 yanvar 1925 Piterboro d Kembricsir qrafligi d 17 fevral 2022 iransunas ve Sefeviler dovru uzre mutexessis Rocer SeyvoriDogum tarixi 27 yanvar 1925 1925 01 27 Dogum yeri Piterboro d Kembricsir qrafligi d Ingiltere Birlesmis KralliqVefat tarixi 17 fevral 2022 2022 02 17 97 yasinda Elm sahesi IransunasliqIs yeri Toronto UniversitetiHeyatiRocer Seyvori Londonda Vladimir Minorskinin yaninda oxumusdu Ingilis diline tercume edilmis serq menbeleri sirasina Tarixi Alem arayi Abbasi ve Tezkirat el Muluk u de aid etmek Isgender bey Munsinin Tarixi Alem arayi Abbasi eserini fars dilinden ingilisceye Rocer Seyvori tercume etmisdir O iki cildlik bu tercumeni 1979 cu ilde isiq uzu gormus Iran irsi seriyasinda nesr etdirmisdir Ozunun dediyi kimi R Seyvori fars dilini bilmeyen tedqiqatcilara Sefevi dovru tarixsunasliginin en ehemiyyetli menbelerinden biri olan adi cekilen eserle tanis olmaq imkani vermek isteyi ile bu tercumeni etmisdir Sefevi dovletinin tarixine dair en meshur eserler sirasinda Toronta Universitetinin professoru Rocer Seyvorinin Iran Sefevilerin hakimiyyeti altinda eseri ve Sefevi Iraninin tarixine dair hekayeler adlanan meqaleler toplusu xususi yer tutur Bu eserlerde muellif muxtelif menbeler Qerbi Avropa ve Amerika tarixsunasliginda toplanmis faktiki materiallardan ve serq menbelerinden istifade ederek Sefevi dovletinin yaranisi dovlet qurulusu huquqi ve inzibati idareciliyi xarici siyaset meselelerini xususile Qerble elaqelerini genis isiqlandirmis sulalenin movcudiyyatinin muxtelif merhelelerinde sosial iqtisadi siyasi tarixini intellektual heyatini arasdirmisdir Muellifin Sefevi dovletinin tenezzul ve suqutu ile bagli fikir ve mulahizeleri Azerbaycan tarixi ucun xususile onemlidir lakin R Seyvorinin Sefevilerin turk menseli olmasini subhe altina almasi elbette ki qeyri meqbuldur Amerika Serqsunasliq Cemiyyetinin dergisinde derc etdirdiyi Sefeviler dovrunde Xelifet el xulafa institutu meqalesinde R Seyvori sufilik ideoloji bazasi uzerinde hakimiyyete gelmis Sefevilerin zamaninda sufiliyin bohrani onun movqelerinin gerilemesi sufi teriqetlerinin daxili qurulusu ve s barede olduqca maraqli melumat verir Rocer Seyvori I Sah Abbas Sefevinin dovrunden beri Sefeviler dovletinin paytaxti Isfahan haqqinda yazir Isfahan seherinin iqtisadi inkisafinda ve umumdovlet miqyasli ticaret merkezine cevrilmesinde I Sah Abbas ve onun xeleflerinin xususi qaygisi ile yanasi onlarin heyata kecirdikleri iqtisadi tedbirlerin de rolu az olmamisdi Bele ki yeni bazarlar karvansaralar ve ya sayis binalarinin tikilmesi ile iqtisadiyyati daha da canlanan seherin ehalisinin sayi xeyli artmisdi Artiq 12 darvazasi ve coxlu karvansarasi olan bu seherin erazisi 40 yaxud 100 km seherin cevresinin uzulugu nezerde tutulur E C ehalisinin sayi ise teqriben 600 minle 1 milyon yuz min nefer arasinda idi Seher etrafinda 1500 kend yerlesirdi Toronta Universitetinin professoru Rocer Seyvorinin fikrince umumiyyetle zeif ve bacariqsiz sahlarin hakimiyyeti dovrunde bir qayda olaraq ulemalar siyasi institutlarda oz musteqil movqelerini qabartmaga calisirdilar Teeccublu deyil ki ust uste 56 il 1666 1722 hakimiyyetde olmus nisbeten zeif Sefevi hokmdarlari olan sah Suleyman ve sah Sultan Huseyn dovrunde klerikallar hakimiyyet pillesinde bu vaxta qeder hec zaman qalxa bilmedikleri en yuksek apogey mertebeye yetismisdiler Ozlerinin on ikinci imamin numayendeleri kimi ustunluklere preroqativlere malik olmalarini vechle vurgulayan muctehidler xususi huquqlardan meharetle yararlanirdilar R Seyvori bununla bagli yazir ki dovlet islerine biganelik hem Suleyman hem de Sultan Huseyn hakimiyyetinin xarakterik ceheti olmusdur Bu biganelik imperiya daxilinde korrupsiya rusvetxorlugun artmasi ve eyabtlerde idareetmenin effektsizliyi ile neticelenirdi Yollarin tehlukeliliyi artmisdi Yola cixmis adamlar onlari qorumali olan memurlar terefinden qaret olunurdular R Seyvori ise bunu dovlet islerine biganeliyin Suleyman hakimiyyetinin xarakterik ceheti olmasi ile izah edir Onun fikrince bu biganelik xarici siyaset sahesinde durgunluq olkenin maraqlarinin qorunmamasi erazileri genislendirmek iddiasinin yoxlugu sebebinden ordunun gucunun tebii ki zeiflemesi ile musayet olunurdu EserleriRocer Seyvori Iran esre Sefevi Tercome ye Kambiz Ezizi Tehran Nesre merkez 1374 390 s Savory R M amp Wickens G M 1964 Persia in Islamic Times a Practical Bibliography of its History Culture and Language W J Watson ed Montreal Institute of Islamic Studies McGill University Savory R M ed 1976 Introduction to Islamic Civilisation New York Cambridge University Press Reprint 1980 Students edition New Delhi Vikas Eskandar Beg Monshi 1978 The History of Shaah Abbas the Great Tarikh e Alamara ye Abbasi 2 vols R M Savory trans Persian Heritage Series no 28 Boulder Westview Press Savory R M 1980 Iran Under the Safavids Cambridge Cambridge University Press 1984 iran e Asr e Ṣafavi trans A Ṣaba Tehran 1993 iran e Asr e Ṣafavi trans K Azizi Tehran Savory R M 1980 The Persian Gulf States a General Survey C E Bosworth R M Burrel K M Mclachlan amp R M Savory eds general ed A J Coltrell Baltimore and London Johns Hopkins University Press Savory R M amp Agius D A eds 1984 Logos Islamikos Studia Islamica in Honorem Georgii Michaelis Wickens Papers in Mediaeval Studies no 6 Toronto Pontifical Institute of Mediaeval Studies Savory R M 1987 Studies on the History of Safavid Iraan London Variorum Reprints MenbeDadasova R I Rocer Seyvori Sefevi dovletinin tenezzul ve suqut sebebleri haqqinda S 157 166 Namazova L S 1960 1970 ci illerde Rocer Seyvorinin eserlerinde Azerbaycan Sefevi dovletinin tarixinin tedqiqine dair http az strategiya az news php id 108005IstinadlarRocer Seyvori Iran esre Sefevi Tercome ye Kambiz Ezizi Tehran Nesre merkez 1374 390 seh s 161 162 172 Savory R M 1980 Iran Under the Safavids Cambridge Cambridge University Press s 238 Savory R M 1980 Iran Under the Safavids Cambridge Cambridge University Press s 241 Savory R M 1980 Iran Under the Safavids Cambridge Cambridge University Press s 241Xarici kecidlerIranian Studies in Canada 2011 05 21 at the Wayback Machine