Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dama Valeri Ceyn Morris Qudoll (ing. Dame Valerie Jane Morris Goodall; 3 aprel 1934[…], Hampsted, Böyük London) — BMT-nin sülhməramlı səfiri, Böyük Britaniyadan olan məşhur primatoloq, və . Böyük Britaniyanın sahibidir.
| Ceyn Qudoll | |
|---|---|
| ing. Jane Goodall | |
 | |
| Doğum adı | Valerie Jane Morris-Goodall |
| Doğum tarixi | 3 aprel 1934[…](90 yaş) |
| Doğum yeri |
|
| Elm sahəsi | aktivizm |
| Elmi dərəcəsi | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 | |
| janegoodall.org janegoodall.es/es/ | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
O, 45 ildən çox Tanzaniyada yerləşən Qombe - Strim Milli parkında yaşayan şimpanzelərin sosial həyatını öyrənməsi və beynəlxalq Ceyn Qudoll İnstitutunun yaradıcısı kimi məşhurlaşmışdır.
Bioqrafiya
Ceyn Qudoll 1934-cü ildə Londonda anadan olmuşdur. O, hələ uşaq olarkən, atası ona şimpanze oyuncağı hədiyyə vermişdir. Oyuncaq onda şimpanzelərə maraq yaratmış və indiyə qədər də o, bu oyuncaqdan ayrılmamışdır.Valideynlərinin boşanmasından sonra 12 yaşlı Ceyn anası ilə birlikdə Bornmuta gəlir.
Məktəbi bitirdikdən sonra, o, ofisiant kimi çalışmış, amma 1957-ci ildə keçmiş sinif yoldaşının dəvəti ilə özünün çoxdankı arzusu olan Afrikaya səyahət etmək qərarına gəlir. O, Keniyaya işləməyə yollanır. Keniya Milli muzeyində o, muzey direktoru olan məşhur antropoloq assistenti və katibəsi kimi işləməyə başlayır. Tezliklə Luis Liki onu öz xanımı ilə birlikdə Şərqi Afrikada yerləşən qazıntılarda müşayət etməyə dəvət elədi. Liki həmçinin, ona Tanzaniyada yerləşən Qombe Strim Milli parkında yaşayan şimpanzelərin öyrənilməsi ilə məşğul olmağı tapşırır. Liki bu müşahidələrinin əsasında ibtidai insanların həyatı haqda nəticələrin çıxarılması dururdu. Ceyn anası ilə birlikdə Tanzaniyaya gəlir və aktiv şəkildə tədqiqat işləri ilə məşğul olmağa başlayır.
Baxmayaraq ki, Ceyn nə universitetdə oxumuş, nə bakalavr dərəcəsini almışdı, lakin onun qeyri-adi əhəmiyyətə malik olan tədqiqatları ona 1962-ci ildə Kembric Universitetinin Darvin kollecində doktorluq dərəcəsini almaq çün dissertasiya işini təqdim etmək mərhələsinə keçməyə icazə verirlər. Nəticədə, 1964 -cü ildə Ceyn Qudoll doktorluq dissertasiyasını uğurla müdafiə edir. O, qorillalarla ömrünü keçirmiş məşhur və öyrənən ilə birlikdə 60-ci illərin əvvəlindən insanabənzər meymunların öyrənilməsi ilə məşğul olan uzunmüddətli tədqiqatın 3 əsas tədqiqatçısından biridir. Onları elmi aləmdə "Likinin mələkləri" adlandırırlar.
Şimpanzelərin dünyası haqda biliklərə görə Ceyn Qudolla minnətdar olmaq lazımdır. O, ilk dəfə şimpanzelərin sadə avasitələri: budaqlar, termitlər, çəkic və qoz qabığını sındırmaq üçün istifadə etdikləri daşlar barədə məlumatlar vermişdir. Şimpanzelər üzərində müşahidələr aparan Ceyn onların bunlardan təkcə sadə alət kimi yox, öz ehtiyaclarını ödəmək üçün yaratdıqları alətlər barədə də məlumatlar vermişdir. Baxmayaraq, çoxlu canlılar alətlərdən istifadə edir, lakin alətləri hazırlamaq insanabənzərlərin heyvanlardan əsas fərqidir.
Sonra o, şimpanzelərin müxtəlif heyvanların ətini yeməsini, birlikdə ova getməsi və öz aralarında dava apardığını müşahidə etmişdir. Meymunların "ictimai münasibətləri" mürəkkəb çətin anlaşılan olmuşdur.
Qudoll heyvanlara nömrə əvəzinə ad verən qoyan ilk tədqiqatçıdır. Elmi dairələrdə bu praktika pislənmiş və bu emosional faktorun tədqiqatin obyektivliyinin itirilməsinə gətirib çıxardığı bildirilmişdir. Buna baxmayaraq, Ceynin nümunəsini çoxlu alimlər davam etdirmişdir. Ceynin şimpanzeləri arasında onunla ilk dost olan Devidi, Devidin dostu Qoliafı, sürünün başçısı Maykı, qoca Cici "xala"nı və öz uşaqları ilə birlikdə yaşayan ana Fyunu misal göstərmək olar.
1977-ci ildə Ceyn Qudoll Qombe qoruğunu dəstəkləmək üçün Ceyn Qudoll İnstitutunun əsasını qoymuşdur. İnstitutun bütün dünyada 19 bölməsi vardır. Qudoll bütün dünyadakı şimpanzelərin və onların yaşayış qoruyucusu sayılır və ildə 300 gün ərzində səyahət eləyir. Ceyn Qudoll İnstitutu dünyada Afrikanın təbii zənginliyinin müdafiəsinin təmin edilməsi ilə bağlı özünün novator proqramlarının hazırlanması sayəsində çox geniş şöhrətə malikdir. Qudoll BMT-yə ekologiya ilə bağlı məsələlərdə köməyini davam etdirir və YUNESKO-nun proekti əsasında insanabənzər primatların qorunub saxlanması işi ilə məşğul olur.
Ceyn Qudoll həmçinin, Afrikadan kənarda - Floridada yerləşən ən böyük şimpanze qoruğunun üzvüdür.O, həmçinin Edinburqda yerləşən "Heyvanların hüququ üzrə vəkillər" təşkilatının keçmiş prezidenti olmuşdur.
1991-ci ildə Ceyn Qudoll hal-hazırda dünyanın 100 ölkəsində fəaliyyət göstərən "Roots & Shoots" uşaq təşkilatının əsasını qoymuşdur. Bu təşkilat ətraf mühitin qorunması, insanlar və heyvanlara yardımın edilməsi ilə bağlı proektlərin həyata keçirilməsi ilə məşğul olur.
2002-ci ilin aprelində BMT-nin keçmiş baş katibi Kofi Annan Ceyn Qudollu BMT-nin sülhməramlı səfiri təyin etmişdir.
2008-ci ilin mayında o, heyvanlar üzərində alternativ metodların təcrübəsinə görə Nobel mükafatının verilməsi təşəbbüsünü irəli sürmüşdür.
2007-ci il 7 iyulda "Live Earth" adlı beynəlxalq musiqi festivalını təşkil etmişdir.
Mükafatları
1990: Yaponiyanın nüfuzlu ordeni olan Kioto mükafatını almışdır;
1995: Kraliça II Elizabet tərəfindən ona təqdim olunan Britaniya imperiyasının və Milli Coğrafiya Cəmiyyəti tərəfindən Medalı ilə təltif olunmuşdur;
1999: ;
2002: Konrad Lorens mükafatı;
2003: Canlı təbiət haqda elmin inkişafına görə Bencamin Franklin Medalı;
2006 : Fransa nın Fəxri Legion ordeninin zabiti.
Şəxsi həyatı
Qudoll iki dəfə ailə həyatı qurmuşdur. 1964 -cü il 28 mart tarixində o, zadəgan əsilli holland animalist-fotoqrafı barın Hüqo van Laviklə nigaha girmişdir. 1968 -ci ildə Qudoll Tanzaniya da yerləşən Serenqeti qoruğunda öz həyat yoldaşına vəhşi heyvanların şəkillərinin çəkilməsində kömək edirdi. Bu tədqiqatların nəticəsi "Günahsız qatillər" adlı kitab olmuşdur. 1974 -cu ildə Ceyn və Hüqo boşanırlar.
1975 -ci ildə Ceyn Tanzaniya milli parklarının direktoru və parlament üzvü ilə ikinci dəfə nigaha girir. Yoldaşı 1980 -ci ildə vəfat etmişdir.
Ceyn və onun balaca bacısı prozopaqnoziya xəstəliyindən - insanların sifətini tanımamaq bacarıqsızlığından əziyyət çəkirlər.
Ceyn Qudoll KİV-də
Ceyn Qudoll The Walt Disney Company kompaniyasından Həyat ağacında adı olan lövhəciyə layiq görülmüşdür. Burada həmçinin, Volt Disneyin yaratdığı "Heyvanlar krallığı"nda Ceyni ilk illərdən müşayət edən sevimli şimpanzesi Devidin də rəsminə rast gələ bilərik.
Qudoll " " multiplikasiya serialında peyda olmuş və özü özünü səsləndirir.
Ceyn Qudoll "The Far Side" jurnalında rəssam-multiplikator Hari Larsonun çap olunan komikslərindən birinə düşür. Rəsmdə iki bəzənmiş şimpanze təsvir edilmişdir. Onlardan biri insan saçı geyinərək deyir: "Nə oldu , bu Ceyn Qudollun təcrübələrinə düşmüsən?". Ceyn Qudoll İnstitutu bu rəsmləri axmaqlıq hesab etmişdir. Hətta Ceyn Qudollun vəkillərinin Larsona qəzəbli bir məktub yazmasına baxmayaraq, Ceyn özü bunu zarafat kimi qəbul etmişdir. Bundan əlavə, o, bu komiksdən olan rəsmli köynəklərin satışını həyata keçirərək, vəhşi şimpanzelərə dəstək üçün yaradılmış fond üçün xeyli gəlir əldə etmişdir.
Müğənni Stivi Niks özünün "Street Angel" ("Küçə mələyi") albomuna Ceyn Qudolun şərəfinə "Ceyn" mahnısını əlavə etmişdir.
Məşhur multiplikasiya serialı olan "Simpsonlar "ın epizodlarından biri olan "Simpsonlar Safaridə" adlı epizodda Ceyn Qudollun obrazı əsasında yaradılmış qadın alim şimpanzelərə gizli şəkildə ona brilliant gətirməyi öyrədirdi.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Jane Goodall // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Dr. Jane Goodall // filmportal.de. 2005.
- http://www.janegoodall.org/janes-story.
- NNDB (ing.). 2002.
- Golser T. „Affenflüsterin“ macht weiter: „Ein fremder weißer Menschenaffe“: Jane Goodall ist 90 (alm.). 2024.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dama Valeri Ceyn Morris Qudoll ing Dame Valerie Jane Morris Goodall 3 aprel 1934 Hampsted Boyuk London BMT nin sulhmeramli sefiri Boyuk Britaniyadan olan meshur primatoloq ve Boyuk Britaniyanin sahibidir Ceyn Qudolling Jane GoodallDogum adi Valerie Jane Morris GoodallDogum tarixi 3 aprel 1934 1934 04 03 90 yas Dogum yeri Hampsted Kamden d Boyuk London Ingiltere Birlesmis KralliqElm sahesi aktivizmElmi derecesi texnika elmleri doktoruUzvluyu Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Amerika Felsefe Cemiyyeti d Mukafatlarijanegoodall org janegoodall es es Vikianbarda elaqeli mediafayllar O 45 ilden cox Tanzaniyada yerlesen Qombe Strim Milli parkinda yasayan simpanzelerin sosial heyatini oyrenmesi ve beynelxalq Ceyn Qudoll Institutunun yaradicisi kimi meshurlasmisdir BioqrafiyaCeyn Qudoll 1934 cu ilde Londonda anadan olmusdur O hele usaq olarken atasi ona simpanze oyuncagi hediyye vermisdir Oyuncaq onda simpanzelere maraq yaratmis ve indiye qeder de o bu oyuncaqdan ayrilmamisdir Valideynlerinin bosanmasindan sonra 12 yasli Ceyn anasi ile birlikde Bornmuta gelir Mektebi bitirdikden sonra o ofisiant kimi calismis amma 1957 ci ilde kecmis sinif yoldasinin deveti ile ozunun coxdanki arzusu olan Afrikaya seyahet etmek qerarina gelir O Keniyaya islemeye yollanir Keniya Milli muzeyinde o muzey direktoru olan meshur antropoloq assistenti ve katibesi kimi islemeye baslayir Tezlikle Luis Liki onu oz xanimi ile birlikde Serqi Afrikada yerlesen qazintilarda musayet etmeye devet eledi Liki hemcinin ona Tanzaniyada yerlesen Qombe Strim Milli parkinda yasayan simpanzelerin oyrenilmesi ile mesgul olmagi tapsirir Liki bu musahidelerinin esasinda ibtidai insanlarin heyati haqda neticelerin cixarilmasi dururdu Ceyn anasi ile birlikde Tanzaniyaya gelir ve aktiv sekilde tedqiqat isleri ile mesgul olmaga baslayir Baxmayaraq ki Ceyn ne universitetde oxumus ne bakalavr derecesini almisdi lakin onun qeyri adi ehemiyyete malik olan tedqiqatlari ona 1962 ci ilde Kembric Universitetinin Darvin kollecinde doktorluq derecesini almaq cun dissertasiya isini teqdim etmek merhelesine kecmeye icaze verirler Neticede 1964 cu ilde Ceyn Qudoll doktorluq dissertasiyasini ugurla mudafie edir O qorillalarla omrunu kecirmis meshur ve oyrenen ile birlikde 60 ci illerin evvelinden insanabenzer meymunlarin oyrenilmesi ile mesgul olan uzunmuddetli tedqiqatin 3 esas tedqiqatcisindan biridir Onlari elmi alemde Likinin melekleri adlandirirlar Simpanzelerin dunyasi haqda biliklere gore Ceyn Qudolla minnetdar olmaq lazimdir O ilk defe simpanzelerin sade avasiteleri budaqlar termitler cekic ve qoz qabigini sindirmaq ucun istifade etdikleri daslar barede melumatlar vermisdir Simpanzeler uzerinde musahideler aparan Ceyn onlarin bunlardan tekce sade alet kimi yox oz ehtiyaclarini odemek ucun yaratdiqlari aletler barede de melumatlar vermisdir Baxmayaraq coxlu canlilar aletlerden istifade edir lakin aletleri hazirlamaq insanabenzerlerin heyvanlardan esas ferqidir Sonra o simpanzelerin muxtelif heyvanlarin etini yemesini birlikde ova getmesi ve oz aralarinda dava apardigini musahide etmisdir Meymunlarin ictimai munasibetleri murekkeb cetin anlasilan olmusdur Ceyn Qudoll 2006 ci il Honkonq Universiteti Qudoll heyvanlara nomre evezine ad veren qoyan ilk tedqiqatcidir Elmi dairelerde bu praktika pislenmis ve bu emosional faktorun tedqiqatin obyektivliyinin itirilmesine getirib cixardigi bildirilmisdir Buna baxmayaraq Ceynin numunesini coxlu alimler davam etdirmisdir Ceynin simpanzeleri arasinda onunla ilk dost olan Devidi Devidin dostu Qoliafi surunun bascisi Mayki qoca Cici xala ni ve oz usaqlari ile birlikde yasayan ana Fyunu misal gostermek olar 1977 ci ilde Ceyn Qudoll Qombe qorugunu desteklemek ucun Ceyn Qudoll Institutunun esasini qoymusdur Institutun butun dunyada 19 bolmesi vardir Qudoll butun dunyadaki simpanzelerin ve onlarin yasayis qoruyucusu sayilir ve ilde 300 gun erzinde seyahet eleyir Ceyn Qudoll Institutu dunyada Afrikanin tebii zenginliyinin mudafiesinin temin edilmesi ile bagli ozunun novator proqramlarinin hazirlanmasi sayesinde cox genis sohrete malikdir Qudoll BMT ye ekologiya ile bagli meselelerde komeyini davam etdirir ve YUNESKO nun proekti esasinda insanabenzer primatlarin qorunub saxlanmasi isi ile mesgul olur Ceyn Qudoll hemcinin Afrikadan kenarda Floridada yerlesen en boyuk simpanze qorugunun uzvudur O hemcinin Edinburqda yerlesen Heyvanlarin huququ uzre vekiller teskilatinin kecmis prezidenti olmusdur 1991 ci ilde Ceyn Qudoll hal hazirda dunyanin 100 olkesinde fealiyyet gosteren Roots amp Shoots usaq teskilatinin esasini qoymusdur Bu teskilat etraf muhitin qorunmasi insanlar ve heyvanlara yardimin edilmesi ile bagli proektlerin heyata kecirilmesi ile mesgul olur 2002 ci ilin aprelinde BMT nin kecmis bas katibi Kofi Annan Ceyn Qudollu BMT nin sulhmeramli sefiri teyin etmisdir 2008 ci ilin mayinda o heyvanlar uzerinde alternativ metodlarin tecrubesine gore Nobel mukafatinin verilmesi tesebbusunu ireli surmusdur 2007 ci il 7 iyulda Live Earth adli beynelxalq musiqi festivalini teskil etmisdir Mukafatlari1990 Yaponiyanin nufuzlu ordeni olan Kioto mukafatini almisdir 1995 Kralica II Elizabet terefinden ona teqdim olunan Britaniya imperiyasinin ve Milli Cografiya Cemiyyeti terefinden Medali ile teltif olunmusdur 1999 2002 Konrad Lorens mukafati 2003 Canli tebiet haqda elmin inkisafina gore Bencamin Franklin Medali 2006 Fransa nin Fexri Legion ordeninin zabiti Sexsi heyatiQudoll iki defe aile heyati qurmusdur 1964 cu il 28 mart tarixinde o zadegan esilli holland animalist fotoqrafi barin Huqo van Lavikle nigaha girmisdir 1968 ci ilde Qudoll Tanzaniya da yerlesen Serenqeti qorugunda oz heyat yoldasina vehsi heyvanlarin sekillerinin cekilmesinde komek edirdi Bu tedqiqatlarin neticesi Gunahsiz qatiller adli kitab olmusdur 1974 cu ilde Ceyn ve Huqo bosanirlar 1975 ci ilde Ceyn Tanzaniya milli parklarinin direktoru ve parlament uzvu ile ikinci defe nigaha girir Yoldasi 1980 ci ilde vefat etmisdir Ceyn ve onun balaca bacisi prozopaqnoziya xesteliyinden insanlarin sifetini tanimamaq bacariqsizligindan eziyyet cekirler Ceyn Qudoll KIV deCeyn Qudoll The Walt Disney Company kompaniyasindan Heyat agacinda adi olan lovheciye layiq gorulmusdur Burada hemcinin Volt Disneyin yaratdigi Heyvanlar kralligi nda Ceyni ilk illerden musayet eden sevimli simpanzesi Devidin de resmine rast gele bilerik Qudoll multiplikasiya serialinda peyda olmus ve ozu ozunu seslendirir Ceyn Qudoll The Far Side jurnalinda ressam multiplikator Hari Larsonun cap olunan komikslerinden birine dusur Resmde iki bezenmis simpanze tesvir edilmisdir Onlardan biri insan saci geyinerek deyir Ne oldu bu Ceyn Qudollun tecrubelerine dusmusen Ceyn Qudoll Institutu bu resmleri axmaqliq hesab etmisdir Hetta Ceyn Qudollun vekillerinin Larsona qezebli bir mektub yazmasina baxmayaraq Ceyn ozu bunu zarafat kimi qebul etmisdir Bundan elave o bu komiksden olan resmli koyneklerin satisini heyata kecirerek vehsi simpanzelere destek ucun yaradilmis fond ucun xeyli gelir elde etmisdir Mugenni Stivi Niks ozunun Street Angel Kuce meleyi albomuna Ceyn Qudolun serefine Ceyn mahnisini elave etmisdir Meshur multiplikasiya seriali olan Simpsonlar in epizodlarindan biri olan Simpsonlar Safaride adli epizodda Ceyn Qudollun obrazi esasinda yaradilmis qadin alim simpanzelere gizli sekilde ona brilliant getirmeyi oyredirdi IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Jane Goodall Encyclopaedia Britannica ing Dr Jane Goodall filmportal de 2005 http www janegoodall org janes story NNDB ing 2002 Golser T Affenflusterin macht weiter Ein fremder weisser Menschenaffe Jane Goodall ist 90 alm 2024 Xarici kecidler