Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həsən Rza Paşa (türk. Hasan Rıza Paşa; d.1871, Tosya - 30 yanvar 1913, Şkoder) — Türk əsgəri.
| Həsən Rza Paşa | |
|---|---|
| Hasan Rıza Paşa | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Tosya |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Şkoder |
| Vətəndaşlığı |  Türkiyə |
| Təhsili |
|
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Xidmət illəri | 1889—1913 |
| Rütbəsi | Mirliva |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Bağdad ve Kastamonunun qubernatoru olan Namık Paşanın oğlu Həsən Rza Paşa güman edilir ki, ibtidai məktəbini İstanbulda bitirib. 1886 - 1889-cu illərdə Beşiktaş Hərbi Liseyini və Bursa Hərbi Liseyini bitirdi. 1889-cu ildə Türkiyə Quru Qoşunları məktəbinə daxil oldu və 1892-ci ildə məzun oldu. 1895-ci ildə orduya bir heyət kapitanı olaraq qatıldı.
Tophanə və Məktəblər Naziri "Müşir" rütbəsini daşıyan Mustafa Zəki Paşanın qızı Aişə Sahibə ilə evlənmiş onların 4 övladı olmuşdur. Osmanlı Hərbi Kollecindən məzun olduqdan sonra Mahmud Muxtar Paşa tərəfindən müəllim müavini olaraq təyin edildi. 1897-ci il Osmanlı-Yunan müharibəsinin tələbi ilə Alasonian Ordusunda bir tapşırığa təyin edildi və 7 oktyabr 1897-ci ildə baş polkovnik rütbəsinə, 21 avqust 1898-ci ildə mayor rütbəsinə, 18 aprel 1899-cu ildə isə rayon qubernatoru rütbəsinə qədər yüksəldi.
Almaniyadakı təhsili və missiyası
1899-cu ilin mayında Almaniyaya oxumağa getdi. O dövrlərdə mərkəzi Mets şəhəri olan və məşhur general Joshua Hetzlerin rəhbərliyi ilə 16-cı korpusun piyada alaylarından birinə leytenant rütbəsi ilə daxil oldu. Bir il yarım piyada alayında xidmət etdikdən sonra Alman ordusunda ilk leytenant rütbəsinə yüksəldi və istədiyi süvari və artilleriya alaylarından birinə keçmək üçün ondan soruşulduqda o yenidən Metzdəki əjdaha süvari alaylarından birinə təyin olunmağını istədi və yenidən Metzin komandasında qaldı. General Hetzlerin fanatı idi. Hamı Hetzlerin şiddətli nizam-intizamından və Metz Qarnizonunun sonsuz xidmət və yorğunluğundan qaçarkən o məhz bundan faydalanmaq üçün yalnız Metzin rəhbərlyi altında xidmət etmək istədi və özünü Almaniyanı bütün əyləncəli həyatından məhrum etdi. Bir il süvari əjdaha alayında xidmət etdikdən sonra altı ay Metzin komandasında bir bölmə işçisi kimi xidmət etdi. Daha sonra digər türk dostları ilə birlikdə Berlindəki Baş qərargaha təhvil verildi. Bir il Alman Baş Qərargahın müxtəlif şöbələrinin xidmətlərini öyrənmək üçün çalışdığı zamanda Kriegsakademiedə də iştirak etdi və yuxarı sinif kurslarını izləməyə başladı. Almaniyanın Türinq bölgəsində davam edən bu heyət turu, imtahanlar əsnasında Türk və Alman sinif yoldaşları arasında üstünlük və hətta şəxsiyyət göstəriciləri xüsusilə önəmli şəkildə diqqətləri çəkdi. Alman Baş qərargahın bu Türk zabitləri haqqında ayrı-ayrı verdiyi hesabatda Həsən Rza üçün Türk Ordusunun Böyük Baş qərargahına rəhbərlik edə biləcəyini söylədi.
Türkiyəyə dönüşü və müxtəlif vəzifələri
Alman Ordusundaki dörd il xidmətdən sonra Türkiyəyə qayıdan Həsən Rza Paşa Almaniyada olarkən 11 dekabr 1901-ci ildə Miralay rütbəsinə yüksəldilmişdir. Almaniyadan qayıtdıqdan sonra 8 aprel 1903-cü ildə Baş Qərargah rəisi vəzifəsinə təyin edildi. 6 avqust 1903-cü ildə Mirliva rütbəsinə yüksəldi və Paşa oldu. 31 yanvar 1904-cü ildə Baş Qərargah vəzifəsini icra edərkən eyni zamanda Hərbi Akademiyaya müəllim təyin edildi. 12 sentyabr 1904-cü ildə Ali Hərbi Təftiş Kollegiyasının üzvü təyin edildi. 10 dekabr 1906-cı ildə Ferik rütbəsinə yüksəldi.
İkinci Məşrutiyyət elanından sonra Ədirnə 2-ci ordunun komandanlığı altında 20-ci Nizamiye Diviziyasına təyin edildi. O dövrdə 2-ci Ordu Komandiri Nazim Paşa idi. İttihad və Tərəqqi cəmiyyəti tərəfindən verilmiş Tasfiye-i Rüteb Qanununa əsasən 19 avqust 1909-cu ildə o, rayon qubernatoru vəzifəsinə keçirilmişdir. 4 oktyabr 1909-cu ildə Baş Qərargahın 3-cü şöbəsinə təyin edildi.
21 mart 1910-cu ildə yenidən Miralay rütbəsinə yüksəldi və 6-cı Ordu Qərargah rəisi təyin edildi. 6-cı Ordunun komandiri Nazim Paşa ilə Bağdada getdi. 6-cı Ordunun Baş Qərargah rəisi vəzifəsini icra etməyə davam etdi, lakin 22 iyun 1910-cu ildə Bağdaddakı 11-ci Nizamiyə Diviziyasına təyin edildi və hər iki vəzifəni birlikdə icra etdi. Korpus təşkilatının qəbulundan sonra 6-cı Ordu "4-cü Ordu Müfəttişliyi" adını alsa da, lakin o Baş Qərargah rəisi vəzifəsini davam etdirdi. Sonra 4-cü Ordu Baş qərargahından istefa etdi və 21 aprel 1911-ci ildə İstanbula qayıtdı. 23 may 1911-ci ildə İstanbul və Çanaqqala boğazları, Saloniki və İzmir limanlarının hakimliyi üçün qurulan komissiyaya təyin edildi.
Şkoder komandanlığı və qubernatorluğu
1911-ci ildə Malisor qiyamında Qərb ordusunun komandanlığı ilə Şkoderə gedən Birinci Ferik Köləmən Abdulla Paşanın Baş qərargah rəisi təyin edilsə də, istefa etdi. 1911-ci il 19 iyulda 24-cü Müstəqil Şkoder Diviziyasının komandiri təyin edildi. Şkoderdə xidmət edərkən Monteneqro Hökuməti tərəfindən Birinci dərəcədən "Danilo Ordeni"nə layiq görüldü. Ordenin qəbul edilməsi üçün o dövrün ənənələrinə görə nişan taxması 16 mart 1912-ci ildə ortaya çıxdı. Şkoder valisi olan Hayri bəy vəzifəsindən azad edildikdən sonra 27 mart 1912-ci ildə Şkoder valisi təyin edildi.
Birinci Balkan Döyüşünün başlaması ilə Şkoder şəhərini Monteneqro Ordusuna qarşı müdafiə etdi. Şkoder mühasirəsindəki böyük uğurlarına görə yenidən Mirliva rütbəsinə yüksəlməsini dair padişahın əmri çıxsa da, bu xəbəri öyrənmədən eyni gün mühasirədəki müavini Əsəd Paşa Toptani tərəfindən öldürüldü. Şəhərin müdafiəsinin komandiri Əsəd Toptani Çernoqoriyalılar ilə razılaşdı və şəhəri təhvil verdi.
Ölümündən sonra
Albanlar Həsən Rza Paşanı Şkoderanın Monteneqronlara qarşı qəhrəmancasına müdafiəsinə görə bir qəhrəman olaraq görürlər. Albaniyadakı bir Türk-Alban Məktəbi onun adını daşıyır. 1996-cı ilin avqustunda Albaniya Prezidenti Sali Berişa tərəfindən Şkoder mühasirəsində göstərdiyi qəhrəmanlığa görə birinci dərəcəli "Qəhrəmanlığ"a görə medalı ilə təltif edilmişdir.
Mənbə
- ""Hakmarrja", dhunohet monumenti i Hasan Riza Pashës". 1 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-28.
- Uli, Prenk. Hasan Riza Pasha: Mbrojtës i Shkodrës në Luftën Ballkanike, 1912-1913. Albin, 1995. səh. 34-40. 2023-07-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-28.
- Door Miranda, Vickers. The Albanians: A Modern History. 1999. 2023-07-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-28.
- Elsie, Robert. A Biographical Dictionary of Albanian History. 2012. səh. 192. ISBN . 2023-07-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-28.
- "Shkodra përkujtoi Hasan Riza Pashën". 1 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-28.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hesen Rza Pasa turk Hasan Riza Pasa d 1871 Tosya 30 yanvar 1913 Skoder Turk esgeri Hesen Rza PasaHasan Riza PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1871Dogum yeri TosyaVefat tarixi 30 yanvar 1913Vefat yeri SkoderVetendasligi TurkiyeTehsili Osmanli Herbi Mektebi d Turkiye Quru Qosunlari mektebiHerbi fealiyyetiXidmet illeri 1889 1913Rutbesi Mirliva Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiBagdad ve Kastamonunun qubernatoru olan Namik Pasanin oglu Hesen Rza Pasa guman edilir ki ibtidai mektebini Istanbulda bitirib 1886 1889 cu illerde Besiktas Herbi Liseyini ve Bursa Herbi Liseyini bitirdi 1889 cu ilde Turkiye Quru Qosunlari mektebine daxil oldu ve 1892 ci ilde mezun oldu 1895 ci ilde orduya bir heyet kapitani olaraq qatildi Tophane ve Mektebler Naziri Musir rutbesini dasiyan Mustafa Zeki Pasanin qizi Aise Sahibe ile evlenmis onlarin 4 ovladi olmusdur Osmanli Herbi Kollecinden mezun olduqdan sonra Mahmud Muxtar Pasa terefinden muellim muavini olaraq teyin edildi 1897 ci il Osmanli Yunan muharibesinin telebi ile Alasonian Ordusunda bir tapsiriga teyin edildi ve 7 oktyabr 1897 ci ilde bas polkovnik rutbesine 21 avqust 1898 ci ilde mayor rutbesine 18 aprel 1899 cu ilde ise rayon qubernatoru rutbesine qeder yukseldi Almaniyadaki tehsili ve missiyasi 1899 cu ilin mayinda Almaniyaya oxumaga getdi O dovrlerde merkezi Mets seheri olan ve meshur general Joshua Hetzlerin rehberliyi ile 16 ci korpusun piyada alaylarindan birine leytenant rutbesi ile daxil oldu Bir il yarim piyada alayinda xidmet etdikden sonra Alman ordusunda ilk leytenant rutbesine yukseldi ve istediyi suvari ve artilleriya alaylarindan birine kecmek ucun ondan sorusulduqda o yeniden Metzdeki ejdaha suvari alaylarindan birine teyin olunmagini istedi ve yeniden Metzin komandasinda qaldi General Hetzlerin fanati idi Hami Hetzlerin siddetli nizam intizamindan ve Metz Qarnizonunun sonsuz xidmet ve yorgunlugundan qacarken o mehz bundan faydalanmaq ucun yalniz Metzin rehberlyi altinda xidmet etmek istedi ve ozunu Almaniyani butun eylenceli heyatindan mehrum etdi Bir il suvari ejdaha alayinda xidmet etdikden sonra alti ay Metzin komandasinda bir bolme iscisi kimi xidmet etdi Daha sonra diger turk dostlari ile birlikde Berlindeki Bas qerargaha tehvil verildi Bir il Alman Bas Qerargahin muxtelif sobelerinin xidmetlerini oyrenmek ucun calisdigi zamanda Kriegsakademiede de istirak etdi ve yuxari sinif kurslarini izlemeye basladi Almaniyanin Turinq bolgesinde davam eden bu heyet turu imtahanlar esnasinda Turk ve Alman sinif yoldaslari arasinda ustunluk ve hetta sexsiyyet gostericileri xususile onemli sekilde diqqetleri cekdi Alman Bas qerargahin bu Turk zabitleri haqqinda ayri ayri verdiyi hesabatda Hesen Rza ucun Turk Ordusunun Boyuk Bas qerargahina rehberlik ede bileceyini soyledi Turkiyeye donusu ve muxtelif vezifeleri Alman Ordusundaki dord il xidmetden sonra Turkiyeye qayidan Hesen Rza Pasa Almaniyada olarken 11 dekabr 1901 ci ilde Miralay rutbesine yukseldilmisdir Almaniyadan qayitdiqdan sonra 8 aprel 1903 cu ilde Bas Qerargah reisi vezifesine teyin edildi 6 avqust 1903 cu ilde Mirliva rutbesine yukseldi ve Pasa oldu 31 yanvar 1904 cu ilde Bas Qerargah vezifesini icra ederken eyni zamanda Herbi Akademiyaya muellim teyin edildi 12 sentyabr 1904 cu ilde Ali Herbi Teftis Kollegiyasinin uzvu teyin edildi 10 dekabr 1906 ci ilde Ferik rutbesine yukseldi Ikinci Mesrutiyyet elanindan sonra Edirne 2 ci ordunun komandanligi altinda 20 ci Nizamiye Diviziyasina teyin edildi O dovrde 2 ci Ordu Komandiri Nazim Pasa idi Ittihad ve Tereqqi cemiyyeti terefinden verilmis Tasfiye i Ruteb Qanununa esasen 19 avqust 1909 cu ilde o rayon qubernatoru vezifesine kecirilmisdir 4 oktyabr 1909 cu ilde Bas Qerargahin 3 cu sobesine teyin edildi 21 mart 1910 cu ilde yeniden Miralay rutbesine yukseldi ve 6 ci Ordu Qerargah reisi teyin edildi 6 ci Ordunun komandiri Nazim Pasa ile Bagdada getdi 6 ci Ordunun Bas Qerargah reisi vezifesini icra etmeye davam etdi lakin 22 iyun 1910 cu ilde Bagdaddaki 11 ci Nizamiye Diviziyasina teyin edildi ve her iki vezifeni birlikde icra etdi Korpus teskilatinin qebulundan sonra 6 ci Ordu 4 cu Ordu Mufettisliyi adini alsa da lakin o Bas Qerargah reisi vezifesini davam etdirdi Sonra 4 cu Ordu Bas qerargahindan istefa etdi ve 21 aprel 1911 ci ilde Istanbula qayitdi 23 may 1911 ci ilde Istanbul ve Canaqqala bogazlari Saloniki ve Izmir limanlarinin hakimliyi ucun qurulan komissiyaya teyin edildi Skoder komandanligi ve qubernatorlugu1911 ci ilde Malisor qiyaminda Qerb ordusunun komandanligi ile Skodere geden Birinci Ferik Kolemen Abdulla Pasanin Bas qerargah reisi teyin edilse de istefa etdi 1911 ci il 19 iyulda 24 cu Musteqil Skoder Diviziyasinin komandiri teyin edildi Skoderde xidmet ederken Monteneqro Hokumeti terefinden Birinci dereceden Danilo Ordeni ne layiq goruldu Ordenin qebul edilmesi ucun o dovrun enenelerine gore nisan taxmasi 16 mart 1912 ci ilde ortaya cixdi Skoder valisi olan Hayri bey vezifesinden azad edildikden sonra 27 mart 1912 ci ilde Skoder valisi teyin edildi Birinci Balkan Doyusunun baslamasi ile Skoder seherini Monteneqro Ordusuna qarsi mudafie etdi Skoder muhasiresindeki boyuk ugurlarina gore yeniden Mirliva rutbesine yukselmesini dair padisahin emri cixsa da bu xeberi oyrenmeden eyni gun muhasiredeki muavini Esed Pasa Toptani terefinden olduruldu Seherin mudafiesinin komandiri Esed Toptani Cernoqoriyalilar ile razilasdi ve seheri tehvil verdi Olumunden sonraAlbanlar Hesen Rza Pasani Skoderanin Monteneqronlara qarsi qehremancasina mudafiesine gore bir qehreman olaraq gorurler Albaniyadaki bir Turk Alban Mektebi onun adini dasiyir 1996 ci ilin avqustunda Albaniya Prezidenti Sali Berisa terefinden Skoder muhasiresinde gosterdiyi qehremanliga gore birinci dereceli Qehremanlig a gore medali ile teltif edilmisdir Menbe Hakmarrja dhunohet monumenti i Hasan Riza Pashes 1 December 2018 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 28 Uli Prenk Hasan Riza Pasha Mbrojtes i Shkodres ne Luften Ballkanike 1912 1913 Albin 1995 seh 34 40 2023 07 23 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 28 Door Miranda Vickers The Albanians A Modern History 1999 2023 07 23 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 28 Elsie Robert A Biographical Dictionary of Albanian History 2012 seh 192 ISBN 978 1780764313 2023 07 23 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 28 Shkodra perkujtoi Hasan Riza Pashen 1 December 2018 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 28