Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sol Perlmutter (22 sentyabr 1959, Şampeyn, İllinoys) — Lawrance Berkeley milli laboratoriyasında bir astronom olub, UC Berkeleydə Fizika sahəsinin professorudur. Brayn Şmidt və Adam Rays ilə birlikdə 2011-ci ildə Fizika üzrə Nobel mükafatını qazanmışdır. Perlmutter Amerika Elm və İncəsənət Akademiyasının bir üzvüdür və 2003-cü ildə (Amerika elmi inkişaf təşkilatı) seçilmişdir. Eyni zamanda Amerika Milli Elm Akademiyasının fizika bölməsinin üzvüdür.
| Sol Perlmutter | |
|---|---|
| ing. Saul Perlmutter | |
 | |
| Doğum tarixi | 22 sentyabr 1959(64 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Elm sahəsi | astrofizika |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Sol Perlmutter bir Aşkinaz yəhudisi olan Daniel D. Perlmutterin 3 uşağından biri olaraq dünyaya gəlmişdir. Atası Pensilvaniya Universitetində kimyəvi və Biomolekulyar mühəndisliyindən, anası Felice isə Temple Universitetindən təqaüdçüdür. Anası tərəfindən babası müəllim Samuel Davidson 1919-cu ildə Besarabyanın qəsəbəsi olan Floreştidən Kanadaya köç etmiştir. Sonra arvadı Çayka ilə birlikdə Nyu-Yorka köç etmişdir.
Təhsili
Perlmutter uşaqlığını Filadelfiyanının qonşusu olan Mount Airydə keçirmişdir. İbtidai məktəbə Germantaun yaxınlığında olan Greene Street Friends Schools məktəbinə getmişdir. Ardını 7-ci sinifdən 12-ci sinfə qədər Germantaun Friends Schoolda oxumuşdur. 1981-ci ildə Harvard Universitetindən mana cum laude ünvanı ilə məzun olmuşdur. 1986-cı ildə Kaliforniya Universitetində doktorluq dissertasiyasını tamamlamışdır. Perlmutterin doktorluq tezisi olan "An Astrometric Search for a Stellar Companion to the Sun" Nemesis ulduzu üçün axtarış edəcək avtomatik bir teleskopun inkişaf etdirilməsi və istifadəsi haqqında məlumatlar bildirməkdə idi. Eyni zamanda öz teleskopunu istifadə edərək Nemesis və komet haqqında axtarış etməkdə idi. Sonra bu iş ona kosmos sahəsində mükafat qazanmasını təmin etdi. Perlmutter avtomatik super nova axtarış fikrini Luis Alvarezə bildirmişdir. 1968-ci ildə Nobel mükafatı alan Alvarez bu fikrini Perlmutterin assistenti ilə paylaşmıştır.
Ailəsi
Perlmutterin iki bacısı var. Biri Şira Perlmutter (d.1956) vəkil, digəri Tova Perlmutter mənfəət məqsədi güdməyən bir idarəçidir. Tova Berkeleydə antropoloq olan Laura Nelson ilə evlidir və Nova adında bir qızları var.
Fəaliyyəti
Perlmutter Milli Lawrence Berkeley laboratoriyasındakı Supernova Kosmos layihəsinin başına keçmişdir. Bu layihənin komandası Rays və Şmidt başçılığında irəliləyən Type la super nova müşahidələrindən kainatın gənişləməsinin sürətlənməsinə dair dəlillər tapan High-z Supernova Search Team ilə rəqabət içərisində idi. Type la super nova bir ağ kiçik ulduzun cüt ulduzdan kütlə götürərək Çandrasekar sərhədini keçdiyi zaman meydana gəlməkdədir. Bütün Type la super novaların təxmini şəkildə meydana gəldiyinə inanılmaqdadır. Type la super novalar standart şam meydana gətirə bilər ki, bu əsas işıqlandırma gücü hər vəziyyətdə təxmini olaraq eyni olduğu mənasına gəlir. Tədqiqatçılar partlamaların parlaqlığını dünyadan ölçərək super novaların uzaqlığı haqqında nəticəyə gələ bilmişlər.
Supernova Kosmos Layihəsi uzaqda yaranan supernovaların Habl qaydalarının nəzərdə tutduğu qədər sürətli bir şəkildə içə çökmədiyi şəklində nəticələnmişdir. Buna görə milyonlarla il əvvəl ibarət olan super novadan bəri kainatın genişləməsinin sürətləndiyi ortaya çıxmışdır. The High-z komandası da buna bənzər bir nəticəyə gəlmişdilər. İki komandanın da hesabatı bir neçə həftə ara ilə nəşr olundu və elm birliyi tərəfindən təsdiqlənmiş nəzəriyyələr sayəsində sürətlicə qəbul edildi. Bu nəticə daha sonra digər dəlillərlə dəstəklənmişdir. Bu tapıntılar kainatın təbiətinə dair araşdırmaları canlandırdı, xüsusilə qaranlıq enerjinin roluyla əlaqədar olaraq. Bu iş Perlmutter və Şmidtə 2011-ci ildə Fizika üzrə Nobel mükafatını qazandırmışdır.
Perlmutter ayrıca Supernova / Acceleration Probe layihəsi adı altında uzaq kainatdakı super novaları tapmaq və üzərində çalışmaq üçün bir peyk inşa etməyi qarşısına məqsəd kimi qoymuşdur. Bu peyk kainatın böyümə sürətlənməsi nisbətini daha diqqətə çarpan hala gəlməsini təmin edəcək.
Perlmutter hal-hazırda Berkeleydə müəllim kimi fəaliyyət göstərir və qlobal istiləşmə haqqında bir layihə icra etməkdədir.
Mükafatları
Perlmutter 2002-ci ildə Amerika Enerji Nazirliyi E. O. Lawrence fizika mükafatını qazandı. 2003-cü ildə Kaliforniyada ilin elm adamı mükafatını qazandı və 1005 John Scott və Padua mükafatlarına da layiq görüldü. 2006-cı ildə Shaw Mükafatını Adam Rays və Brayn P. Şmidt ilə paylaşdı. Eyni il Milli Antonio Feltrinelli mükafatını qazandı.
2007-ci ildə Perlmutter və komandası 500.000 dollarlıq Gruber Kosmos mükafatını kainatın böyüməsinin sürətlənməsini kəşf etdiklərinə görə High-Z komandası ilə paylaşdı.
2010-cu ildə Perlmutter Kaliforniya Universitetindəki Miller İnstitutuna qocaman üzv olaraq qəbul edildi.
2011-ci ildə Perlmutter və Rays Albert Eynşteyn Medalına layiq görüldülər.
2011-ci ildə Fizika üzrə Nobel mükafatını Rays və Şmidt ilə paylaşdı. Mükafatın ehtiva etdiyi 10 milyon İsveç kronunu da Rays və Şmidt ilə yarı yarıya paylaşdı.
Yenə eyni şəkildə 2015-ci ildə Perlmutterin komandası Əsas Fizika Mükafatları adı altında 3 milyon dolları Rays və Şmidt ilə paylaşdı.
Populyar mədəniyyət
2011-ci ildə Big Bang Theory adlı serialda Perlmutter "The Speckerman Recurrence" istinadına alınmışdır. Hissədə Şeldon Cooper adlı xarakter diz- üstü kompüterindən Nobel mükafatlarını izləməkdədir və qısqanc bir şəkildə "Dr. Perlmutterin Nobel mükafatını tutmağına baxın. Problem nədir Sol, biri mükafatını oğurlayacaq deyə qorxursan? Sənin Eynşteynin kosmik sabitini oğurladığın kimi!" çıxış edər. Sonra "İndi də Perlmutter Kralın əlini sıxır. Saatına nəzarət et Gustaf, onuda icra etmiş ola bilər." deyir.
Perlmutterin 2011-ci ildə nəşr olunan "The Rhinitis Revelation" adlı hissədə də adı keçir. Anası ilə olan bir danışmada Şeldon belə deyir: "Sənə sabah üçün bir sürprizim var ana. Sabah səni Perlmutterin Nobel mükafatı qazanan kosmos işləri haqqındakı dərsə aparacam. Ən gözəl tərəfi isə dərsin sonrasında sual cavab qismi olacaq, onu başa düşmədim deyə cavablayacağı bir neçə sual hazırladım. ". Bölümün sonrasında isə Şeldon Perlmutterin dərsi və sual-cavab haqqında tənqidlərə məruz qalmışdır.
Xarici keçidlər
- Supernova Cosmology Project Website
- Supernova Cosmology Project
- Shaw Prize Press Release
- Nobel Prize in Physics Press Release
- [1]
İstinadlar
- Saul Perlmutter // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Montenegro A. ORCID Public Data File 2023. 2023. doi:10.23640/07243.24204912.V1
- https://www.amacad.org/person/saul-perlmutter.
- NNDB (ing.). 2002.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sol Perlmutter 22 sentyabr 1959 Sampeyn Illinoys Lawrance Berkeley milli laboratoriyasinda bir astronom olub UC Berkeleyde Fizika sahesinin professorudur Brayn Smidt ve Adam Rays ile birlikde 2011 ci ilde Fizika uzre Nobel mukafatini qazanmisdir Perlmutter Amerika Elm ve Incesenet Akademiyasinin bir uzvudur ve 2003 cu ilde Amerika elmi inkisaf teskilati secilmisdir Eyni zamanda Amerika Milli Elm Akademiyasinin fizika bolmesinin uzvudur Sol Perlmuttering Saul PerlmutterDogum tarixi 22 sentyabr 1959 1959 09 22 64 yas Dogum yeri Sampeyn Illinoys ABSElm sahesi astrofizikaIs yeri Berkli Kaliforniya UniversitetiTehsili Harvard Universiteti Berkli Kaliforniya Universiteti 1986 Uzvluyu ABS Milli Elmler Akademiyasi 2002 Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi 2007 Amerika Fizik Cemiyyeti d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarSol Perlmutter 2006 ci ilde Brayn Smidt ve Adam Rays ile Shaw Astronomiya Mukafatini alarken HeyatiSol Perlmutter bir Askinaz yehudisi olan Daniel D Perlmutterin 3 usagindan biri olaraq dunyaya gelmisdir Atasi Pensilvaniya Universitetinde kimyevi ve Biomolekulyar muhendisliyinden anasi Felice ise Temple Universitetinden teqaudcudur Anasi terefinden babasi muellim Samuel Davidson 1919 cu ilde Besarabyanin qesebesi olan Florestiden Kanadaya koc etmistir Sonra arvadi Cayka ile birlikde Nyu Yorka koc etmisdir Tehsili Perlmutter usaqligini Filadelfiyaninin qonsusu olan Mount Airyde kecirmisdir Ibtidai mektebe Germantaun yaxinliginda olan Greene Street Friends Schools mektebine getmisdir Ardini 7 ci sinifden 12 ci sinfe qeder Germantaun Friends Schoolda oxumusdur 1981 ci ilde Harvard Universitetinden mana cum laude unvani ile mezun olmusdur 1986 ci ilde Kaliforniya Universitetinde doktorluq dissertasiyasini tamamlamisdir Perlmutterin doktorluq tezisi olan An Astrometric Search for a Stellar Companion to the Sun Nemesis ulduzu ucun axtaris edecek avtomatik bir teleskopun inkisaf etdirilmesi ve istifadesi haqqinda melumatlar bildirmekde idi Eyni zamanda oz teleskopunu istifade ederek Nemesis ve komet haqqinda axtaris etmekde idi Sonra bu is ona kosmos sahesinde mukafat qazanmasini temin etdi Perlmutter avtomatik super nova axtaris fikrini Luis Alvareze bildirmisdir 1968 ci ilde Nobel mukafati alan Alvarez bu fikrini Perlmutterin assistenti ile paylasmistir Ailesi Perlmutterin iki bacisi var Biri Sira Perlmutter d 1956 vekil digeri Tova Perlmutter menfeet meqsedi gudmeyen bir idarecidir Tova Berkeleyde antropoloq olan Laura Nelson ile evlidir ve Nova adinda bir qizlari var FealiyyetiPerlmutter Milli Lawrence Berkeley laboratoriyasindaki Supernova Kosmos layihesinin basina kecmisdir Bu layihenin komandasi Rays ve Smidt basciliginda irelileyen Type la super nova musahidelerinden kainatin genislemesinin suretlenmesine dair deliller tapan High z Supernova Search Team ile reqabet icerisinde idi Type la super nova bir ag kicik ulduzun cut ulduzdan kutle goturerek Candrasekar serhedini kecdiyi zaman meydana gelmekdedir Butun Type la super novalarin texmini sekilde meydana geldiyine inanilmaqdadir Type la super novalar standart sam meydana getire biler ki bu esas isiqlandirma gucu her veziyyetde texmini olaraq eyni oldugu menasina gelir Tedqiqatcilar partlamalarin parlaqligini dunyadan olcerek super novalarin uzaqligi haqqinda neticeye gele bilmisler Supernova Kosmos Layihesi uzaqda yaranan supernovalarin Habl qaydalarinin nezerde tutdugu qeder suretli bir sekilde ice cokmediyi seklinde neticelenmisdir Buna gore milyonlarla il evvel ibaret olan super novadan beri kainatin genislemesinin suretlendiyi ortaya cixmisdir The High z komandasi da buna benzer bir neticeye gelmisdiler Iki komandanin da hesabati bir nece hefte ara ile nesr olundu ve elm birliyi terefinden tesdiqlenmis nezeriyyeler sayesinde suretlice qebul edildi Bu netice daha sonra diger delillerle desteklenmisdir Bu tapintilar kainatin tebietine dair arasdirmalari canlandirdi xususile qaranliq enerjinin roluyla elaqedar olaraq Bu is Perlmutter ve Smidte 2011 ci ilde Fizika uzre Nobel mukafatini qazandirmisdir Perlmutter ayrica Supernova Acceleration Probe layihesi adi altinda uzaq kainatdaki super novalari tapmaq ve uzerinde calismaq ucun bir peyk insa etmeyi qarsisina meqsed kimi qoymusdur Bu peyk kainatin boyume suretlenmesi nisbetini daha diqqete carpan hala gelmesini temin edecek Perlmutter hal hazirda Berkeleyde muellim kimi fealiyyet gosterir ve qlobal istilesme haqqinda bir layihe icra etmekdedir MukafatlariPerlmutter 2002 ci ilde Amerika Enerji Nazirliyi E O Lawrence fizika mukafatini qazandi 2003 cu ilde Kaliforniyada ilin elm adami mukafatini qazandi ve 1005 John Scott ve Padua mukafatlarina da layiq goruldu 2006 ci ilde Shaw Mukafatini Adam Rays ve Brayn P Smidt ile paylasdi Eyni il Milli Antonio Feltrinelli mukafatini qazandi 2007 ci ilde Perlmutter ve komandasi 500 000 dollarliq Gruber Kosmos mukafatini kainatin boyumesinin suretlenmesini kesf etdiklerine gore High Z komandasi ile paylasdi 2010 cu ilde Perlmutter Kaliforniya Universitetindeki Miller Institutuna qocaman uzv olaraq qebul edildi 2011 ci ilde Perlmutter ve Rays Albert Eynsteyn Medalina layiq gorulduler 2011 ci ilde Fizika uzre Nobel mukafatini Rays ve Smidt ile paylasdi Mukafatin ehtiva etdiyi 10 milyon Isvec kronunu da Rays ve Smidt ile yari yariya paylasdi Yene eyni sekilde 2015 ci ilde Perlmutterin komandasi Esas Fizika Mukafatlari adi altinda 3 milyon dollari Rays ve Smidt ile paylasdi Perlmutter Aula Magnada Nobel ile bagli dersini izah ederkenPopulyar medeniyyet2011 ci ilde Big Bang Theory adli serialda Perlmutter The Speckerman Recurrence istinadina alinmisdir Hissede Seldon Cooper adli xarakter diz ustu komputerinden Nobel mukafatlarini izlemekdedir ve qisqanc bir sekilde Dr Perlmutterin Nobel mukafatini tutmagina baxin Problem nedir Sol biri mukafatini ogurlayacaq deye qorxursan Senin Eynsteynin kosmik sabitini ogurladigin kimi cixis eder Sonra Indi de Perlmutter Kralin elini sixir Saatina nezaret et Gustaf onuda icra etmis ola biler deyir Perlmutterin 2011 ci ilde nesr olunan The Rhinitis Revelation adli hissede de adi kecir Anasi ile olan bir danismada Seldon bele deyir Sene sabah ucun bir surprizim var ana Sabah seni Perlmutterin Nobel mukafati qazanan kosmos isleri haqqindaki derse aparacam En gozel terefi ise dersin sonrasinda sual cavab qismi olacaq onu basa dusmedim deye cavablayacagi bir nece sual hazirladim Bolumun sonrasinda ise Seldon Perlmutterin dersi ve sual cavab haqqinda tenqidlere meruz qalmisdir Xarici kecidlerSupernova Cosmology Project Website Supernova Cosmology Project Shaw Prize Press Release Nobel Prize in Physics Press Release 1 IstinadlarSaul Perlmutter Brockhauz Ensiklopediyasi alm Montenegro A ORCID Public Data File 2023 2023 doi 10 23640 07243 24204912 V1 https www amacad org person saul perlmutter NNDB ing 2002