Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aeta (Özlərini ata və ya puqut adlandırırlar) — Avstraloid irqinə mənsub qəbilə, Filippin adalarının köklü xalqlarındandır. Qədim avtoxton əhalisinin törəmələridir.
 | |||
| Ümumi sayı | |||
|---|---|---|---|
| 50,000 (təxmini) | |||
| Yaşadığı ərazilər | |||
| |||
| Dili | |||
|
| |||
| Dini | |||
Luzon adasının şərqində dağlıq və dağ ətəyi ərazilərində yarılmışdır. Onların Eta, Atta, Aqta, Baluqa və duqanat qəbilələri vardır. Onların kiçil bir qrupu Neqros adası, Panay adalarının daxili hissələrində və Mindanao adasının şimal-şərqində yauılmışlar. Bəzən Aetalara Mindoro və Palavan adalarında yayılmış avstraloidlər də olara aid edilirlər. Sayları 50 min nəfər (1967), onların 30,000 Luzon adasında yaşayır. Müxtəlif ləhcələrdə danışırlar. Dil Malay-polineziya dillərinə daxildir. Son zamanlar tamamən qonşu fillipin dillərində danışırlar.
Yanması
Aetaların antrpologiyasına gəldikdə neqiroitdirlər. Onlarda Asiyanın Andamanlılar və Semanqlar]]a bənzərlikləri vardır. Bu bənzərliklər əsasən qara dərili olması və boydan kiçik olmaları ilədir (Sentinellər bu baxımdan fərqlənirlər). Bu baxımından onlar Afrika bənzəyirlər. Qədim zamanlarda Cənubi və Cənub-Şərqi Asiya ərazilərində geniş yayılmışdılar. Onların törəmələri indi Hindistan və Hind-Çin yarımadası ərazisində yaşayırlar (Veddlər, , Semanqlar və b.). Onların sayı olduqca azdır və digər iri xalqların onları əhatələdiyi ərazilərdə yayılmışlar.
Aeta (eta) — Taqal dilində eta, atta, — ita, və ya puqut adlandırırlar. Özlərini ata və ya puqut adlandırırlar. Onlar arasında fərqliliklər özünü açıq aydın göstərir. Bəzilərində papuasların, bəzilərində isə qonşu xalqların əlamətləri vardır.
Təsərrüfat ənənələri
Əsas məşğuliyyətləri ovdur. Onlar əsasən çöl qabanları, quş və maral ovlayırlar. Üstəlik meşələrdə təbii şəkildə yayılmış arıların ballarını, meşə mevələrini, yığırlar. Onlar arasında dəniz balıqçılığı inkişaf etmişdir. Ov alətləri kimi nizə, ox, tələ və qırmaqdan ibarətdir. Sumpitan adlı alət ilə ovu uzaq məsafədən vura bilirlər (Bambukdan hazırlanır). Od və tüstü yolu ilə özlərinə məxsus ov edirlər.
Ənənəvi geyimləri kişilərdə qurşağa bənzər olub nahiyələrini bağlayırlar. Qadınlar isə don geyirlər. Ziynət əşyaları sadə olub qaban dişlərindən və bambukdan hazırlayırlar. Saçlarını qırxır, dişlərini oyur və döymə vurmurlar.
Ənənəvi yaşayış yerləri bambukdan hazırlanan üzəri isə yarpaqlarla örtülü olan evlərdə yaşayırlar. Əsasən balıq, ət və meşə bitkiləri ilə qidalanırlar.
Qohum ailələr qurulur.
İnancları
Onların ənənəvi inancları Animizm, Magiya, təbiət qüvvələrinə və yuxulara inanırlar. Özlərinə xass musiqi və rəqslərə malikdirlər. Hazırda isə bu adət-ənənələr itmək üzrədir.
Ədəbiyyat
- Энциклопедия "Народы и религии мира", М.-1998.
- Malayziyanın kiçik xalqları, İndoneziya və Filippin. Red. N. N. Çeboksarov, А. İ. Kuzneçov. М.:Elm, 1982.
Mənbə
- Aetaların şəkilləri
İstinadlar
- Thomas N. Headland, John D. Early,. Population Dynamics of a Philippine Rain Forest People: The San Ildefonso Agta. University Press of Florida. Mar 1, 1998. 208. August 19, 2014 tarixində . İstifadə tarixi: November 30, 2015.
- "The Aeta". peoplesoftheworld.org. 2012-02-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-30.
- Ash, Caroline. "Editors' Choice: Highlights of the recent literature: Live Fast, Die Young". Science. 319 (5859). January 4, 2008. doi:10.1126/science.319.5859.13c. July 8, 2010 tarixində . İstifadə tarixi: November 30, 2015.
- Migliano AB, Vinicius L, Lahr MM. "Life history trade-offs explain the evolution of human pygmies". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 104 (51). December 2007: 20216–9. doi:10.1073/pnas.0708024105. PMC 2154411. PMID 18077366.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aeta Ozlerini ata ve ya puqut adlandirirlar Avstraloid irqine mensub qebile Filippin adalarinin koklu xalqlarindandir Qedim avtoxton ehalisinin toremeleridir Aetalar Umumi sayi50 000 texmini Yasadigi erazilerDiliDiniAnimizm Luzon adasinin serqinde dagliq ve dag eteyi erazilerinde yarilmisdir Onlarin Eta Atta Aqta Baluqa ve duqanat qebileleri vardir Onlarin kicil bir qrupu Neqros adasi Panay adalarinin daxili hisselerinde ve Mindanao adasinin simal serqinde yauilmislar Bezen Aetalara Mindoro ve Palavan adalarinda yayilmis avstraloidler de olara aid edilirler Saylari 50 min nefer 1967 onlarin 30 000 Luzon adasinda yasayir Muxtelif lehcelerde danisirlar Dil Malay polineziya dillerine daxildir Son zamanlar tamamen qonsu fillipin dillerinde danisirlar YanmasiGenc Aetali qiz 1901 Aetalarin antrpologiyasina geldikde neqiroitdirler Onlarda Asiyanin Andamanlilar ve Semanqlar a benzerlikleri vardir Bu benzerlikler esasen qara derili olmasi ve boydan kicik olmalari iledir Sentineller bu baximdan ferqlenirler Bu baximindan onlar Afrika benzeyirler Qedim zamanlarda Cenubi ve Cenub Serqi Asiya erazilerinde genis yayilmisdilar Onlarin toremeleri indi Hindistan ve Hind Cin yarimadasi erazisinde yasayirlar Veddler Semanqlar ve b Onlarin sayi olduqca azdir ve diger iri xalqlarin onlari ehatelediyi erazilerde yayilmislar Aeta eta Taqal dilinde eta atta ita ve ya puqut adlandirirlar Ozlerini ata ve ya puqut adlandirirlar Onlar arasinda ferqlilikler ozunu aciq aydin gosterir Bezilerinde papuaslarin bezilerinde ise qonsu xalqlarin elametleri vardir Teserrufat eneneleriEsas mesguliyyetleri ovdur Onlar esasen col qabanlari qus ve maral ovlayirlar Ustelik meselerde tebii sekilde yayilmis arilarin ballarini mese mevelerini yigirlar Onlar arasinda deniz baliqciligi inkisaf etmisdir Ov aletleri kimi nize ox tele ve qirmaqdan ibaretdir Sumpitan adli alet ile ovu uzaq mesafeden vura bilirler Bambukdan hazirlanir Od ve tustu yolu ile ozlerine mexsus ov edirler Enenevi geyimleri kisilerde qursaga benzer olub nahiyelerini baglayirlar Qadinlar ise don geyirler Ziynet esyalari sade olub qaban dislerinden ve bambukdan hazirlayirlar Saclarini qirxir dislerini oyur ve doyme vurmurlar Enenevi yasayis yerleri bambukdan hazirlanan uzeri ise yarpaqlarla ortulu olan evlerde yasayirlar Esasen baliq et ve mese bitkileri ile qidalanirlar Qohum aileler qurulur InanclariOnlarin enenevi inanclari Animizm Magiya tebiet quvvelerine ve yuxulara inanirlar Ozlerine xass musiqi ve reqslere malikdirler Hazirda ise bu adet eneneler itmek uzredir EdebiyyatEnciklopediya Narody i religii mira M 1998 Malayziyanin kicik xalqlari Indoneziya ve Filippin Red N N Ceboksarov A I Kuznecov M Elm 1982 MenbeAetalarin sekilleriIstinadlarThomas N Headland John D Early Population Dynamics of a Philippine Rain Forest People The San Ildefonso Agta University Press of Florida Mar 1 1998 208 August 19 2014 tarixinde Istifade tarixi November 30 2015 The Aeta peoplesoftheworld org 2012 02 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 30 Ash Caroline Editors Choice Highlights of the recent literature Live Fast Die Young Science 319 5859 January 4 2008 doi 10 1126 science 319 5859 13c July 8 2010 tarixinde Istifade tarixi November 30 2015 Migliano AB Vinicius L Lahr MM Life history trade offs explain the evolution of human pygmies Proc Natl Acad Sci U S A 104 51 December 2007 20216 9 doi 10 1073 pnas 0708024105 PMC 2154411 PMID 18077366