Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Seyid Hüseyn Təbatəbai Bürucirdi — İslam alimi.
| Seyid Hüseyn Bürucirdi | |
|---|---|
| Ayətullah-üzma Seyid Hüseyn Bürucirdi | |
 | |
| Digər adı | Ayətullah Bürucirdi |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bürucird, İran |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Qum, İran |
| Təhsili |
|
| Tanınmış yetirmələri | Ruhullah Musəvi Xomeyni, Hüseynəli Müntəziri, Məhəmməd Kazım Şəriətmədari |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix boyu İslam dünyasında məzhəblərarası münasibətləri yumşaltmağa çalışan bir sıra görkəmli alimlər olmuşdur. Bu mühüm vəzifəni yerinə yetirməyə çalışanlardan biri də XX əsrin məşhur alimi Seyid Hüseyn Bürucirdidir.
Ayətullah-üzma Seyid Hüseyn Bürucirdi 1875-ci ildə İranın Luristan əyalətinin Bürucird şəhərində doğulmuşdur. Xeyli elm adamı yetişdirən tanınmış ailəyə mənsubdur. Kiçik yaşlarından dini elmlərə böyük həvəs göstərmiş, ilk təhsilini Nurbəxş mədrəsəsində almışdır. Bu dövrdə əsas müəllimi atası Seyid Əli olmuşdur. Sonra isə biliyini artırmaq üçün İsfahana yollanmışdır. Orada , , , , və Mirzə Cahangir xan Qaşqay kimi tanınmış alimlərdən təhsil almışdır. İyirmi iki yaşında ikən atasının təkidilə doğma şəhərinə qayıdaraq ailə həyatı qurmuş və bir neçə ay burada qaldıqdan sonra həyat yoldaşı ilə birgə yenidən İsfahana dönmüş və təhsilini davam etdirmişdir. Doqquz ildən sonra atasının israrı nəticəsində Bürucird şəhərinə qayıtmışdır. Atası onu daha yaxşı təhsil alması üçün İraqın Nəcəf şəhərinə göndərmək qərarına gəlmişdir. Seyid Hüseyn oraya kiçik qardaşı İsmayılla getmişdir. Nəcəfdə təhsilini və kimi tanınmış fiqh alimlərindən almışdır. O, yalnız şiə məzhəbi deyil, bütün İslam məzhəbləri üzrə kamil biliyə yiyələnmişdir. Bundan başqa, Şeyxüşşəria Fətullah ibn Məhəmməd əl-İsfahanidən hədis elmini öyrənmişdir.
Atasının ölüm xəbəri onu Bürucirdə qayıtmağa məcbur etmiş və o, Bürucirddə bir müddət yubanmalı olmuşdur. Həmin ərəfədə, müəllimi Məhəmməd Kazım Xorasanidən məktub almışdır. Məktubda ustadı ondan Nəcəfə qayıtmağı xahiş edirdi. Səfər hazırlıqları görülən anda Məhəmməd Kazım Xorasaninin vəfat xəbəri gəlmişdir. Bədbəxtliklər bu dövrdə Bürucirdini durmadan təqib etmişdir. Daha bir faciə isə qızının vaxtsız vəfat etməsi olmuşdur. Çətinliklərə mətinliklə sinə gərən alimin əqidəsi bu hadisələrdən heç də sarsılmamış, Bürucirddə qalaraq, hədis elmi üzrə bir çox tələbə yetişdirmişdir.
Çoxillik pedoqoji fəaliyyətdən sonra Qum-Elm Hövzəsi alimlərinin təkidli xahişlərinə əsasən, oraya getmişdir. Qum Elm Hövzəsi 1921-ci ildə Əbdülkərim Xeyri tərəfindən qurulmuş, 1937-ci ildə onun vəfat etməsindən sonra fəaliyyəti dayandırılmışdır. Quma gələn Seyid Hüseyn, böyük alim Əbul Həsən İsfahaninin ölümündən sonra mərceyi-təqlid (bütün sahələr üzrə fətva vermək səlahiyyəti) dərəcəsi almışdır. O bu dövrdə şiə elm dünyasının yeganə söz sahibi olmuşdur. Onun bu qədər yüksək mövqeyə çatması fiqh elmi sahəsində yeni fikirlər ortaya qoyması ilə əlaqədardır. Seyid Hüseyn Bürucirdinin təkidi ilə, Şeyx Müfid və Əbu Cəfər ət-Tusinin əsərləri dərsliklər siyahısına daxil edilmişdir. Həmin dövrdə, onun təklifi əsasında Qumda şiə fiqhi ilə yanaşı, sünni fiqhinin də tədrisinə başlanmışdır. Seyid Hüseyn Bürucirdinin böyük səyləri hesabına Qum elm mərkəzi kimi Nəcəfi geridə qoyaraq, şiə dünyasının əsas şəhərinə çevrilmişdir. Məsələn, onun gəldiyi dövrdə tələbələrin sayı 2500 olduğu halda, cəmi on ildən sonra 4000-ə yüksəlmişdir. Bürucirdi tələbələrin xərclərini ödəməklə kifayətlənməyib, bir sıra ölkələrdəki İslam icmalarına maddi yardımlarını əsirgəməmişdir. Aldığı ianələr hesabına Qumda Məscidül-Əzəm məscidi, mədrəsə və xəstəxana inşa etdirmişdir. Həmçinin, İranın bəzi şəhərlərində də məscid və mədrəsələrin tikintisinə yardım göstərmişdir.
Seyid Hüseyn Bürucirdi İslamın məzhəbləri arasında qarşılıqlı dialoqa, tolerantlığa, dostluğa və anlayışa böyük önəm vermiş, sünni və şiə məzhəbi üzvlərini yaxınlaşdırmaq məqsədi uğrunda səylərini əsirgəməmişdir. Məhz onun və Əl-Əzhər Universitetinin rektoru Şeyx Əbdülməcid Səlimin təşəbbüsü ilə "İslam məzhəblərinin yaxınlaşması" təşkilatı yaradılmışdır. Bu təşkilatın bütün İslam dünyası üçün əvəzsiz xidmətləri olmuşdur. Seyid Hüseyn Bürucirdini Əl-Əzhər Universitetinin sonrakı rektoru Şeyx Mahmud Şaltut ilə səmimi dostluq telləri bağlamışdır.
Bürucirdinin daha bir xidməti isə təhsil sistemindəki islahatlarla əlaqədardır. O, müasir elmlərin İslam dini ilə ziddiyyət təşkil etmədiyi qənaətində olmuşdur. Bunun üçün də mədrəsələrdə təbiət elmlərinin tədrisini təşkil etmişdir. Habelə, İranda təhsil sahəsindəki ziddiyyətli vəziyyəti aradan qaldırmaq məqsədi ilə dini və dünyəvi biliklərin verildiyi ibtidai və orta məktəblər şəbəkəsinin açılmasına yardımçı olmuşdur. Seyid Hüseyn Bürucirdi fəaliyyəti dövründə siyasətə qarışmamış, tələbələrinin və ardıcıllarının çoxsaylı tənqid və təkidlərinə baxmayaraq, Şah rejiminə qarşı loyallığı ilə seçilmişdir. O, şahla səmimi münasibət yaratmışdır. Bu münasibət şahın Bürucirdini əməliyyatdan sonra xəstəxanada ziyarəti ilə başlanmışdır. Həmin dövrdə İranın siyasi vəziyyətinin kifayət qədər mürəkkəb olmasına baxmayaraq, Bürucirdi bu prosesə qarışmamışdır. Onun bu mövqeyi bəzi ruhanilər tərəfindən narazılıqla qarşılansa da, Ayətullahın böyük mənəvi nüfuzu qarşısında heç kəs açıq şəkildə etiraz etməyə cəsarət tapmamışdır.
1961-ci il martın 31-də Qumda vəfat edən Ayətullah-üzma Seyid Hüseyn Bürucirdi Məscidül-Əzəm məscidinin girişinin yaxınlığında dəfn edilmişdir. O, Murtuza Mütəhhəri və Məhəmməd Ələvi Gürgani kimi bir sıra görkəmli tələbələr yetişdirmişdir. Bürucirdi İslam elmlərinə dair xeyli kitabların müəllifidir.
Mənbə
- Müəllif: Vüqar Əliyev
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Seyid Huseyn Tebatebai Burucirdi Islam alimi Seyid Huseyn BurucirdiAyetullah uzma Seyid Huseyn BurucirdiDiger adi Ayetullah BurucirdiDogum tarixi 1875Dogum yeri Burucird IranVefat tarixi 31 mart 1961Vefat yeri Qum IranTehsili Qum elmiyye hovzesi d Taninmis yetirmeleri Ruhullah Musevi Xomeyni Huseyneli Munteziri Mehemmed Kazim Serietmedari Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tarix boyu Islam dunyasinda mezheblerarasi munasibetleri yumsaltmaga calisan bir sira gorkemli alimler olmusdur Bu muhum vezifeni yerine yetirmeye calisanlardan biri de XX esrin meshur alimi Seyid Huseyn Burucirdidir Ayetullah uzma Seyid Huseyn Burucirdi 1875 ci ilde Iranin Luristan eyaletinin Burucird seherinde dogulmusdur Xeyli elm adami yetisdiren taninmis aileye mensubdur Kicik yaslarindan dini elmlere boyuk heves gostermis ilk tehsilini Nurbexs medresesinde almisdir Bu dovrde esas muellimi atasi Seyid Eli olmusdur Sonra ise biliyini artirmaq ucun Isfahana yollanmisdir Orada ve Mirze Cahangir xan Qasqay kimi taninmis alimlerden tehsil almisdir Iyirmi iki yasinda iken atasinin tekidile dogma seherine qayidaraq aile heyati qurmus ve bir nece ay burada qaldiqdan sonra heyat yoldasi ile birge yeniden Isfahana donmus ve tehsilini davam etdirmisdir Doqquz ilden sonra atasinin israri neticesinde Burucird seherine qayitmisdir Atasi onu daha yaxsi tehsil almasi ucun Iraqin Necef seherine gondermek qerarina gelmisdir Seyid Huseyn oraya kicik qardasi Ismayilla getmisdir Necefde tehsilini ve kimi taninmis fiqh alimlerinden almisdir O yalniz sie mezhebi deyil butun Islam mezhebleri uzre kamil biliye yiyelenmisdir Bundan basqa Seyxusseria Fetullah ibn Mehemmed el Isfahaniden hedis elmini oyrenmisdir Atasinin olum xeberi onu Burucirde qayitmaga mecbur etmis ve o Burucirdde bir muddet yubanmali olmusdur Hemin erefede muellimi Mehemmed Kazim Xorasaniden mektub almisdir Mektubda ustadi ondan Necefe qayitmagi xahis edirdi Sefer hazirliqlari gorulen anda Mehemmed Kazim Xorasaninin vefat xeberi gelmisdir Bedbextlikler bu dovrde Burucirdini durmadan teqib etmisdir Daha bir facie ise qizinin vaxtsiz vefat etmesi olmusdur Cetinliklere metinlikle sine geren alimin eqidesi bu hadiselerden hec de sarsilmamis Burucirdde qalaraq hedis elmi uzre bir cox telebe yetisdirmisdir Coxillik pedoqoji fealiyyetden sonra Qum Elm Hovzesi alimlerinin tekidli xahislerine esasen oraya getmisdir Qum Elm Hovzesi 1921 ci ilde Ebdulkerim Xeyri terefinden qurulmus 1937 ci ilde onun vefat etmesinden sonra fealiyyeti dayandirilmisdir Quma gelen Seyid Huseyn boyuk alim Ebul Hesen Isfahaninin olumunden sonra merceyi teqlid butun saheler uzre fetva vermek selahiyyeti derecesi almisdir O bu dovrde sie elm dunyasinin yegane soz sahibi olmusdur Onun bu qeder yuksek movqeye catmasi fiqh elmi sahesinde yeni fikirler ortaya qoymasi ile elaqedardir Seyid Huseyn Burucirdinin tekidi ile Seyx Mufid ve Ebu Cefer et Tusinin eserleri derslikler siyahisina daxil edilmisdir Hemin dovrde onun teklifi esasinda Qumda sie fiqhi ile yanasi sunni fiqhinin de tedrisine baslanmisdir Seyid Huseyn Burucirdinin boyuk seyleri hesabina Qum elm merkezi kimi Necefi geride qoyaraq sie dunyasinin esas seherine cevrilmisdir Meselen onun geldiyi dovrde telebelerin sayi 2500 oldugu halda cemi on ilden sonra 4000 e yukselmisdir Burucirdi telebelerin xerclerini odemekle kifayetlenmeyib bir sira olkelerdeki Islam icmalarina maddi yardimlarini esirgememisdir Aldigi ianeler hesabina Qumda Mescidul Ezem mescidi medrese ve xestexana insa etdirmisdir Hemcinin Iranin bezi seherlerinde de mescid ve medreselerin tikintisine yardim gostermisdir Seyid Huseyn Burucirdi Islamin mezhebleri arasinda qarsiliqli dialoqa tolerantliga dostluga ve anlayisa boyuk onem vermis sunni ve sie mezhebi uzvlerini yaxinlasdirmaq meqsedi ugrunda seylerini esirgememisdir Mehz onun ve El Ezher Universitetinin rektoru Seyx Ebdulmecid Selimin tesebbusu ile Islam mezheblerinin yaxinlasmasi teskilati yaradilmisdir Bu teskilatin butun Islam dunyasi ucun evezsiz xidmetleri olmusdur Seyid Huseyn Burucirdini El Ezher Universitetinin sonraki rektoru Seyx Mahmud Saltut ile semimi dostluq telleri baglamisdir Burucirdinin daha bir xidmeti ise tehsil sistemindeki islahatlarla elaqedardir O muasir elmlerin Islam dini ile ziddiyyet teskil etmediyi qenaetinde olmusdur Bunun ucun de medreselerde tebiet elmlerinin tedrisini teskil etmisdir Habele Iranda tehsil sahesindeki ziddiyyetli veziyyeti aradan qaldirmaq meqsedi ile dini ve dunyevi biliklerin verildiyi ibtidai ve orta mektebler sebekesinin acilmasina yardimci olmusdur Seyid Huseyn Burucirdi fealiyyeti dovrunde siyasete qarismamis telebelerinin ve ardicillarinin coxsayli tenqid ve tekidlerine baxmayaraq Sah rejimine qarsi loyalligi ile secilmisdir O sahla semimi munasibet yaratmisdir Bu munasibet sahin Burucirdini emeliyyatdan sonra xestexanada ziyareti ile baslanmisdir Hemin dovrde Iranin siyasi veziyyetinin kifayet qeder murekkeb olmasina baxmayaraq Burucirdi bu prosese qarismamisdir Onun bu movqeyi bezi ruhaniler terefinden naraziliqla qarsilansa da Ayetullahin boyuk menevi nufuzu qarsisinda hec kes aciq sekilde etiraz etmeye cesaret tapmamisdir 1961 ci il martin 31 de Qumda vefat eden Ayetullah uzma Seyid Huseyn Burucirdi Mescidul Ezem mescidinin girisinin yaxinliginda defn edilmisdir O Murtuza Mutehheri ve Mehemmed Elevi Gurgani kimi bir sira gorkemli telebeler yetisdirmisdir Burucirdi Islam elmlerine dair xeyli kitablarin muellifidir MenbeMuellif Vuqar Eliyev