Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fəxrəddin Ərdoğan və ya Piroğlu Fəxrəddin bəy (1874 – 25 may 1958) — Türkiyə Böyük Millət Məclisinin I çağırış millət vəkili, Qars valisi, Cənub-Qərbi Qafqaz Cümhuriyyəti xarici işlər naziri, Qars Milli İslam Şurası Müvəqqəti Heyətinin başçısı.
| Fəxrəddin Ərdoğan | |
|---|---|
| Fəxrəddin bəy Mehmet bəy oğlu Ərdoğan | |
 | |
| 3 avqust 1921 – 16 aprel 1923 | |
| Seçki dairəsi | Qars |
| Əvvəlki | vəzifə təsis olundu |
| Sonrakı | Əhməd Ağaoğlu |
Qars valisi | |
| 30 oktyabr 1920 – ? | |
| 27 mart 1919 – 13 aprel 1919 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis olundu |
| Sonrakı | vəzifə ləğv olundu |
Qars müvəqqəti valisi | |
| 11 yanvar 1919 – ? | |
| Dövlət | Qars Milli İslam Şurası |
| Əvvəlki | İbrahim bəy Cahangirzadə |
Qars Milli İslam Şurası Müvəqqəti Heyətinin başçısı | |
| 14 noyabr 1918 – 30 noyabr 1918 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis olundu |
| Sonrakı | vəzifə ləğv olundu |
Qars İslam Şurası sədri | |
| 5 noyabr 1918 – 14 noyabr 1918 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis olundu |
| Sonrakı | vəzifə ləğv olundu |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1874 |
| Vəfat tarixi | 25 may 1958 |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
Həyatı
Fəxrəddin bəy 1874-cü ildə Sivasın Divriği qəsəbəsinin Yağıbasan kəndində Sultan xanım və Mehmet bəyin ailəsində doğulmuşdur. Rüşdiyyə təhsili almışdır. Həmçinin xüsusi təhsil də almışdır. 1889-cu ildə Divriğidən İstanbula əmisi Musa Ağanın yanına köçmüşdür. İstanbulda 5 il qaldıqdan sonra əvvəlcə Bolqarıstana, daha sonra Rumıniyaya getmişdir.
İstanbula dönməsinin təhlükəli olacağını nəzərə alaraq 1 iyun 1894-cü ildə Batuma, oradan da Sarıqamışdakı Asbuğa kəndindəki əmisi oğlu İsmayıl Ağanın evinə getmişdir.1897-ci ildə Qarsa əmisinin yanına köçmüşdür.
Bir müddət sonra sürgünlərdən qaçmaq üçün Osmanlı dövlətinin Kars konsulluğundan gizlicə pasport alaraq Sivasa dönmüşdür.
Lakin bir müddət sonra Asbuğada evi basılaraq həbs olunmuş, əvvəl Sarıqamışa, sonra Qarsa götürülmüş, 18 gün sonra isə Tiflisə köçürülmüşdür. Orada türk hərbi xəfiyyəsi adı ilə həbsdə saxlanılan Fəxrəddin bəy 20 gün sonra Bakıya köçürülmüşdür. Buradan isə sırası ilə Rostov, Xorkov, Tula həbsxanalarında 15–20 gün qalan Fəxrəddin bəy nəhayət Orenburg həbsxanasına göndərilir. Orenburgda həbs sənədləri tapılmadığı üçün sərbəst buraxılır.
Orenburgda 27 fevral (11 mart) 1917 tarixində Əzurum cəbhəsi kimsəziləri üçün təşkil olunun ədəbiyyat gecəsində sənədləri tapıldı iddiası ilə həbs olunsa da, otel sahibi ona kəfil olur. Elə səhəri gün bolşeviklər hökuməti ələ keçirir. Bu hadisə zamanı bəzi sənədlər yanır, iddiaya görə yanan sənədlərin arasında Fəxrəddin bəyin də sənədi var idi. Daha sonra Orta Asiya üzərindən keçərək Qarsa gələn Fəxrəddin bəy, 1919-cu ildə yenidən Türkiyəyə qayıdır. 1921-ci ildə TBMM üzvlüyü səbəbi ilə Ankaraya köçsə də, 1923-cü ildə Qarsa geri dönür. 1937-ci ildə şiddətli pnevmoniyaya yoluxduğu üçün yenidən Ankaraya köçən Fəxrəddin bəy 25 may 1958-ci ildə vəfat edir.
Ailəsi
Evli olmuşdur, 1 uşağı var.
Pirizadələr nəslinə mənsub olduğu üçün "Piroğlu" ləqəbini götürmüşdür.
Siyasi fəaliyyəti
Fəxrəddin bəy İttihadi İslam Cəmiyyətinin Qars şöbəsinin üzvü və sədri olmuşdur. Daha sonra cəmiyyət İttihadi-Türk adlanmışdır.
1906-cı ildə Fəxrəddin bəy dostlarıyla birgə Difai Partiyasının Qars şöbəsini də yaratmışdır. Həmçinin eyni vaxtda Nəşri-Maarifin Qarsdakı fəaliyyətlərinə dəstək olmuşdur.
14 noyabr 1918-ci ildə Qarsda, indiki Atatürk prospektində yerləşən bələdiyyə binasının altındakı keçmiş Səhiyyə İdarəsinin binasında Birinci Qars Konqresi toplandı. Konqresdə Fəxrəddin bəy Piroğlu başçılığında 8 nəfərlik Müvəqqəti Heyət, Emin ağa Acalovun rəhbərliyində isə Milli İslam Şurası Ümumi Mərkəzi qurulmuşdur. Şuranın rəhbər müavinliyinə Fəxrəddin bəy təyin olundu.
Mütasarrıf Hilmi Uran bəy 9 yanvar 1918-ci ildə Qarsı tərk etmiş, Milli Şura tərəfindən İbrahim bəy Cahangirzadə Qars valisi təyin olunmuşdur. 11 yanvar tarixində xəstələndiyi üçün onun yerinə müvəqqəti olaraq bu vəzifəni Fəxrəddin bəy Piroğlu icra etmişdir.
27 mart 1919-cu ildə Cənub-Qərbi Qafqaz Cümhuriyyəti Parlamenti tərəfindən təsdiqlənən Nazirlər Şurasında xarici işlər naziri vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 13 aprel tarixində cümhuriyyətin dağılmasıyla Türkiyədə fəaliyyət göstərmişdir.
Fəxrəddin bəy Ərzurum konqresinin nümayəndəsi olmuş, lakin konqresə İstanbul hökuməti tərəfindən haqqında həbs qərarı çıxdığı üçün qatılmamışdır. O bununla bağlı Mustafa Kamalla görüşmüş və məsləhətləşmişdir.
Qarsın Kazım Qarabəkir tərəfindən azad olunmasından sonra, 30 oktyabr 1920-ci ildə Fəxrəddin bəy buraya vali təyin olunur. Fəxrəddin bəy 1921-ci ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin I çağırışına Qarsdan millət vəkili seçilmək üçün seçkilərə qatılmış, 21 namizəd arasından 86 səs alaraq 3-cü olmuş və Qarsın 3 millət vəkilindən biri seçilmişdir. 3 avqust 1921-ci il tarixli TBMM iclasında ilk dəfə iştirak edən Fəxrəddin bəy şikayət, torpaq kadastrı, səhiyyə komissiyalarının üzvü olmuşdur. 11 avqust 1921 tarixində 5 maddəlik bölgədəki vergilərin sadəcə 1921-ci il üçün rus idarəsindəki qədər alınması ilə bağlı təklifi 163 millətvəkilindən 161-nin lehinə səsiylə qəbul olunmuşdur. 16 aprel 1923-cü ildən I çağırış TBMM fəaliyyətinə son vermiş, Fəxrəddin bəy isə Qarsa köçmüşdür. Orada Fəxrəddin bəy Cümhuriyyət Xalq Partiyası Qars İl Təşkilatında, Xalq Evi Uşaq Əsirgəmə Qurumunda və Hava Qurumunda aktiv faəliyyət göstərmişdir.
İstiqlal savaşı dönəmindən bəhs edən "Türk Ellərində Xatirələrim" adlı xatirə kitabı var.
Mənbə
Ədəbiyyat
- Fəxrəddin Ərdoğan. Türk ellərində xatiratlarım. Ankara. Türkiyə Cümhuriyyəti Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi. 1998. ISBN .
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2021-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-23.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-23.
- "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. (#archive_missing_date) tarixində .
- "Arxivlənmiş surət". 2021-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-23.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fexreddin Erdogan ve ya Piroglu Fexreddin bey 1874 25 may 1958 Turkiye Boyuk Millet Meclisinin I cagiris millet vekili Qars valisi Cenub Qerbi Qafqaz Cumhuriyyeti xarici isler naziri Qars Milli Islam Surasi Muveqqeti Heyetinin bascisi Fexreddin ErdoganFexreddin bey Mehmet bey oglu ErdoganTurkiye Boyuk Millet Meclisinin I cagiris millet vekili3 avqust 1921 16 aprel 1923Secki dairesiQarsEvvelkivezife tesis olunduSonrakiEhmed AgaogluQars valisi30 oktyabr 1920 Kazim Qarabekir terefindenCenub Qerbi Qafqaz Cumhuriyyeti xarici isler naziri27 mart 1919 13 aprel 1919Evvelkivezife tesis olunduSonrakivezife legv olunduQars muveqqeti valisi11 yanvar 1919 DovletQars Milli Islam SurasiEvvelkiIbrahim bey CahangirzadeQars Milli Islam Surasi Muveqqeti Heyetinin bascisi14 noyabr 1918 30 noyabr 1918Evvelkivezife tesis olunduSonrakivezife legv olunduQars Islam Surasi sedri5 noyabr 1918 14 noyabr 1918Evvelkivezife tesis olunduSonrakivezife legv olunduSexsi melumatlarDogum tarixi 1874Vefat tarixi 25 may 1958 1958 05 25 Partiya Ittihad ve Tereqqi Difai PartiyasiFealiyyeti siyasetciHeyatiFexreddin bey 1874 cu ilde Sivasin Divrigi qesebesinin Yagibasan kendinde Sultan xanim ve Mehmet beyin ailesinde dogulmusdur Rusdiyye tehsili almisdir Hemcinin xususi tehsil de almisdir 1889 cu ilde Divrigiden Istanbula emisi Musa Aganin yanina kocmusdur Istanbulda 5 il qaldiqdan sonra evvelce Bolqaristana daha sonra Ruminiyaya getmisdir Istanbula donmesinin tehlukeli olacagini nezere alaraq 1 iyun 1894 cu ilde Batuma oradan da Sariqamisdaki Asbuga kendindeki emisi oglu Ismayil Aganin evine getmisdir 1897 ci ilde Qarsa emisinin yanina kocmusdur Bir muddet sonra surgunlerden qacmaq ucun Osmanli dovletinin Kars konsullugundan gizlice pasport alaraq Sivasa donmusdur Lakin bir muddet sonra Asbugada evi basilaraq hebs olunmus evvel Sariqamisa sonra Qarsa goturulmus 18 gun sonra ise Tiflise kocurulmusdur Orada turk herbi xefiyyesi adi ile hebsde saxlanilan Fexreddin bey 20 gun sonra Bakiya kocurulmusdur Buradan ise sirasi ile Rostov Xorkov Tula hebsxanalarinda 15 20 gun qalan Fexreddin bey nehayet Orenburg hebsxanasina gonderilir Orenburgda hebs senedleri tapilmadigi ucun serbest buraxilir Orenburgda 27 fevral 11 mart 1917 tarixinde Ezurum cebhesi kimsezileri ucun teskil olunun edebiyyat gecesinde senedleri tapildi iddiasi ile hebs olunsa da otel sahibi ona kefil olur Ele seheri gun bolsevikler hokumeti ele kecirir Bu hadise zamani bezi senedler yanir iddiaya gore yanan senedlerin arasinda Fexreddin beyin de senedi var idi Daha sonra Orta Asiya uzerinden kecerek Qarsa gelen Fexreddin bey 1919 cu ilde yeniden Turkiyeye qayidir 1921 ci ilde TBMM uzvluyu sebebi ile Ankaraya kocse de 1923 cu ilde Qarsa geri donur 1937 ci ilde siddetli pnevmoniyaya yoluxdugu ucun yeniden Ankaraya kocen Fexreddin bey 25 may 1958 ci ilde vefat edir Ailesi Evli olmusdur 1 usagi var Pirizadeler nesline mensub oldugu ucun Piroglu leqebini goturmusdur Siyasi fealiyyetiFexreddin bey Ittihadi Islam Cemiyyetinin Qars sobesinin uzvu ve sedri olmusdur Daha sonra cemiyyet Ittihadi Turk adlanmisdir 1906 ci ilde Fexreddin bey dostlariyla birge Difai Partiyasinin Qars sobesini de yaratmisdir Hemcinin eyni vaxtda Nesri Maarifin Qarsdaki fealiyyetlerine destek olmusdur 14 noyabr 1918 ci ilde Qarsda indiki Ataturk prospektinde yerlesen belediyye binasinin altindaki kecmis Sehiyye Idaresinin binasinda Birinci Qars Konqresi toplandi Konqresde Fexreddin bey Piroglu basciliginda 8 neferlik Muveqqeti Heyet Emin aga Acalovun rehberliyinde ise Milli Islam Surasi Umumi Merkezi qurulmusdur Suranin rehber muavinliyine Fexreddin bey teyin olundu Mutasarrif Hilmi Uran bey 9 yanvar 1918 ci ilde Qarsi terk etmis Milli Sura terefinden Ibrahim bey Cahangirzade Qars valisi teyin olunmusdur 11 yanvar tarixinde xestelendiyi ucun onun yerine muveqqeti olaraq bu vezifeni Fexreddin bey Piroglu icra etmisdir 27 mart 1919 cu ilde Cenub Qerbi Qafqaz Cumhuriyyeti Parlamenti terefinden tesdiqlenen Nazirler Surasinda xarici isler naziri vezifesine teyin olunmusdur 13 aprel tarixinde cumhuriyyetin dagilmasiyla Turkiyede fealiyyet gostermisdir Fexreddin bey Erzurum konqresinin numayendesi olmus lakin konqrese Istanbul hokumeti terefinden haqqinda hebs qerari cixdigi ucun qatilmamisdir O bununla bagli Mustafa Kamalla gorusmus ve meslehetlesmisdir Qarsin Kazim Qarabekir terefinden azad olunmasindan sonra 30 oktyabr 1920 ci ilde Fexreddin bey buraya vali teyin olunur Fexreddin bey 1921 ci ilde Turkiye Boyuk Millet Meclisinin I cagirisina Qarsdan millet vekili secilmek ucun seckilere qatilmis 21 namized arasindan 86 ses alaraq 3 cu olmus ve Qarsin 3 millet vekilinden biri secilmisdir 3 avqust 1921 ci il tarixli TBMM iclasinda ilk defe istirak eden Fexreddin bey sikayet torpaq kadastri sehiyye komissiyalarinin uzvu olmusdur 11 avqust 1921 tarixinde 5 maddelik bolgedeki vergilerin sadece 1921 ci il ucun rus idaresindeki qeder alinmasi ile bagli teklifi 163 milletvekilinden 161 nin lehine sesiyle qebul olunmusdur 16 aprel 1923 cu ilden I cagiris TBMM fealiyyetine son vermis Fexreddin bey ise Qarsa kocmusdur Orada Fexreddin bey Cumhuriyyet Xalq Partiyasi Qars Il Teskilatinda Xalq Evi Usaq Esirgeme Qurumunda ve Hava Qurumunda aktiv faeliyyet gostermisdir Istiqlal savasi doneminden behs eden Turk Ellerinde Xatirelerim adli xatire kitabi var MenbeEdebiyyat Fexreddin Erdogan Turk ellerinde xatiratlarim Ankara Turkiye Cumhuriyyeti Medeniyyet ve Turizm Nazirliyi 1998 ISBN 975 17 2029 X Istinadlar Arxivlenmis suret 2021 08 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 23 Arxivlenmis suret 2021 08 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 23 TBMM Albumu tbmm gov tr archive missing date tarixinde Arxivlenmis suret 2021 08 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 23