Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Apollon 14 (ing. Apollo 14) - ABŞ-ın Apollon proqramının səkkizinci missiyası, Aya enən üçüncü və Ay dağlıq ərazilərinə ilk enən missiya idi.
| Apollon 14 | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumat | |
| Ölkə | ABŞ |
| Təşkilat | NASA |
| Uçuş məlumatları | |
| Gəminin adı | Apollo 14 Comand and Service Modul |
| Daşıyıcı raket | Saturn 5 Sa- 509 |
| Buraxılma yeri | Florida, ABŞ |
| Buraxılma tarixi | 31 yanvar, 1971-ci il |
| Eniş | 9 fevral 1971 |
| 1971-008A | |
| 04900 | |
| Ekipaj | |
| Ekipaj üzvləri | Stuart Rusa, Alan Şepard, Edqar Mitçel. |
| Emblem | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Missiya ilkin olaraq 1970-ci il üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin Apollon 13-ün uğursuzluğu ilə bağlı araşdırmalar və nəticədə kosmik gəmidə dəyişikliklər edilməsi zərurəti səbəbiylə təxirə salındı. Komandir Alan Şepard, komanda modulunun pilotu Stuart Rusa və Ay modulunun pilotu Edqar Mitçel 31 yanvar 1971-ci il bazar günü 16:03:02-də doqquz günlük missiya üçün yola düşdülər. Ayın enişinə gedərkən ekipaj ardıcıl ikinci missiyanı dayandıra biləcək nasazlıqların öhdəsindən gəldi və bəlkə də Apollon proqramını vaxtından əvvəl sona çatdırdı.
Şepard və Mitçel səthdə olarkən, Rusa Komandanlıq və Xidmət Modulunun göyərtəsində Ay orbitində qaldı, elmi təcrübələr apardı və gələcək Apollo 16 missiyasının eniş yeri də daxil olmaqla fotoşəkil çəkdi. O, özü ilə bir neçə yüz toxum götürdü, bir çoxu qayıdandan sonra cücərdi və sonrakı illərdə geniş yayılmış ay ağacları adlanan ağacları meydana gətirdi. Ayın səthindən buraxıldıqdan və uğurla yerləşdikdən sonra kosmik gəmi Yerə qaytarıldı və burada fevralın 9-da üç astronavt Sakit Okeana təhlükəsiz şəkildə endilər.
Ekipaj və mühəndislər
- Əsas heyət
- Alan Şepard — komandir (2-ci kosmosa uçuş)
- Stuart Rusa — komanda modulunun pilotu (1-ci kosmik uçuş)
- Edqar Mitçel — Ay modulunun pilotu (1-ci kosmosa uçuş)
Alan Şepard uçuş zamanı ən yaşlı idi (47 yaş). Ekipaj bütövlükdə minimal uçuş təcrübəsinə malik idi: Şepard Merkuri proqramı çərçivəsində cəmi 15 dəqiqəlik suborbital uçuşda olmuşdu. Rusa və Mitçel isə ilk uçuşlarını edirdilər.
Mühəndislər
- Pete Frank (direktor)
- Dave Reed (uçuş dinamikası mühəndisi)
- Frankl Van Rensselaer (sürətləndirmə sistemləri mühəndisi)
Ay modulundan və yerləşdirilmiş antenadan kölgələr görünür.
Ekipaj bölməsi 9 fevral 1971-ci ildə Amerika Samoası ilə Yeni Zelandiyanın Şimal adası arasında, vertolyot daşıyıcısı New Orleansdan 6,4 km məsafədə yerləşən nöqtədə 21:05-də Sakit Okeana endi.
Helikopter 49 dəqiqəyə gəminin heyətini təyyarədaşıyan gəmiyə çatdırdı.
Uçuşun nəticələri
- Apollon 13 fəlakətindən sonra düşmüş Amerika kosmik proqramının nüfuzu bərpa olundu.
- Saturn 5-Apollon raket-kosmik kompleksinin etibarlılığı və səmərəliliyi bir daha nümayiş etdirildi. Uçuş zamanı müşahidə olunan nasazlıqlar uğurla aradan qaldırılıb və onlar bütövlükdə uçuşun uğuruna mane olmadı.
- Astronavtların iştirakı ilə Ayın tədqiqinin avtomatik maşınların uçuşları ilə müqayisədə üstünlükləri bir daha nümayiş etdirildi, qeyd olundu ki, Ay ekspedisiyalarının Apollon kosmik gəmilərində uçuşlarının əsas vəzifələri artıq texniki deyil, elmi vəzifələrdir.
- Astronavtların yüksək fiziki hazırlığı, xüsusilə, uçuş zamanı 47 yaşında olan Şepardın fiziki dözümlülüyü. Astronavtlar heç bir pis təsirlə qarşılaşmadılar. Şepard yarım kiloqram çəki qazandı (Amerikanın insan astronavtika tarixində ilk hal). Uçuş zamanı astronavtlar heç bir dərman qəbul etməyiblər.
- Apollon 14 astronavtları tərəfindən Yerə çatdırılan Böyük Berta adlı ay qayasında sirkonu müəyyən etmək və qayanın yaşını müəyyən etmək mümkün olub — təxminən 4–4,1 milyard il (və ya 4,51 milyard il). Bu mineral Yerdə əmələ gəlib və ondan asteroid və ya komet olaraq təxminən 4 milyard il əvvəl Aya uçub, o zaman Ay Yerə indi olduğundan üç dəfə yaxın olub.
"Ay ağacları"
Apollon 14-ün göyərtəsində beş növ ağacın təxminən 500 toxumu Yerə gətirildi: buxur şamı, çinar, likvidambara, sekvoya və Menzis psevdo-hemlok . Onlar komanda modulunun pilotu Stüart Rusanın şəxsi baqajında kiçik konteynerdə olublar. Yerə qayıtdıqdan sonra ABŞ Meşə Xidmətinin uşaq bağçalarında cücərdildilər. 1975–1976-cı illərdə Vaşinqtondakı Ağ Evdə, bir çox ştatlarda, universitetlərdə və NASA mərkəzlərində ABŞ-in yaranmasının və Müstəqillik Bəyannaməsinin qəbulunun 200-cü ildönümünü qeyd etmək üçün "ay ağaclarının" tingləri əkilmişdir. Eyni zamanda, bitkilərin dəqiq harada əkilməsi ilə bağlı heç bir qeyd aparılmayıb. 2016-cı ilin fevralına qədər mütəxəssislər 25 ştatda 75 "ay ağacı" tapmağı bacardılar.
İstinadlar
- https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action?id=1971-008A.
- "https://web.archive.org/web/20190721143057/https://history.nasa.gov/afj/ap14fj/01_day01_launch" (ingilis). 2019-07-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-04-23.
- "Луна стала старше". 2019-01-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-25.
- Dr. Williams, David R. "The "Moon Trees"" (ingilis). NASA. 2016-02-10. 2021-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-03-30.
- "Moon mission's living monuments: Apollo 14's 'Moon Trees' 45 years later". Space News (ingilis). collectSPACE. 2016-02-03. 2017-04-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-03-30.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Apollon 14 ing Apollo 14 ABS in Apollon proqraminin sekkizinci missiyasi Aya enen ucuncu ve Ay dagliq erazilerine ilk enen missiya idi Apollon 14Umumi melumatOlke ABSTeskilat NASAUcus melumatlariGeminin adi Apollo 14 Comand and Service ModulDasiyici raket Saturn 5 Sa 509Buraxilma yeri Florida ABSBuraxilma tarixi 31 yanvar 1971 ci ilEnis 9 fevral 19711971 008A04900EkipajEkipaj uzvleri Stuart Rusa Alan Separd Edqar Mitcel Emblem Apollon 13Apollon 15 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Missiya ilkin olaraq 1970 ci il ucun nezerde tutulmusdu lakin Apollon 13 un ugursuzlugu ile bagli arasdirmalar ve neticede kosmik gemide deyisiklikler edilmesi zerureti sebebiyle texire salindi Komandir Alan Separd komanda modulunun pilotu Stuart Rusa ve Ay modulunun pilotu Edqar Mitcel 31 yanvar 1971 ci il bazar gunu 16 03 02 de doqquz gunluk missiya ucun yola dusduler Ayin enisine gederken ekipaj ardicil ikinci missiyani dayandira bilecek nasazliqlarin ohdesinden geldi ve belke de Apollon proqramini vaxtindan evvel sona catdirdi Separd ve Mitcel sethde olarken Rusa Komandanliq ve Xidmet Modulunun goyertesinde Ay orbitinde qaldi elmi tecrubeler apardi ve gelecek Apollo 16 missiyasinin enis yeri de daxil olmaqla fotosekil cekdi O ozu ile bir nece yuz toxum goturdu bir coxu qayidandan sonra cucerdi ve sonraki illerde genis yayilmis ay agaclari adlanan agaclari meydana getirdi Ayin sethinden buraxildiqdan ve ugurla yerlesdikden sonra kosmik gemi Yere qaytarildi ve burada fevralin 9 da uc astronavt Sakit Okeana tehlukesiz sekilde endiler Ekipaj ve muhendislerEsas heyetAlan Separd komandir 2 ci kosmosa ucus Stuart Rusa komanda modulunun pilotu 1 ci kosmik ucus Edqar Mitcel Ay modulunun pilotu 1 ci kosmosa ucus Alan Separd ucus zamani en yasli idi 47 yas Ekipaj butovlukde minimal ucus tecrubesine malik idi Separd Merkuri proqrami cercivesinde cemi 15 deqiqelik suborbital ucusda olmusdu Rusa ve Mitcel ise ilk ucuslarini edirdiler Muhendisler Pete Frank direktor Dave Reed ucus dinamikasi muhendisi Frankl Van Rensselaer suretlendirme sistemleri muhendisi Apollo 14 ile Saturn 5 dasiyici raketinin buraxilisiMeftil cercivede bayraq Ay modulundan ve yerlesdirilmis antenadan kolgeler gorunur Mitcel xeriteye uygun hereket edir Apollo 14 missiyasi suya enisi Ekipaj bolmesi 9 fevral 1971 ci ilde Amerika Samoasi ile Yeni Zelandiyanin Simal adasi arasinda vertolyot dasiyicisi New Orleansdan 6 4 km mesafede yerlesen noqtede 21 05 de Sakit Okeana endi Helikopter 49 deqiqeye geminin heyetini teyyaredasiyan gemiye catdirdi Ucusun neticeleriApollon 13 felaketinden sonra dusmus Amerika kosmik proqraminin nufuzu berpa olundu Saturn 5 Apollon raket kosmik kompleksinin etibarliligi ve semereliliyi bir daha numayis etdirildi Ucus zamani musahide olunan nasazliqlar ugurla aradan qaldirilib ve onlar butovlukde ucusun uguruna mane olmadi Astronavtlarin istiraki ile Ayin tedqiqinin avtomatik masinlarin ucuslari ile muqayisede ustunlukleri bir daha numayis etdirildi qeyd olundu ki Ay ekspedisiyalarinin Apollon kosmik gemilerinde ucuslarinin esas vezifeleri artiq texniki deyil elmi vezifelerdir Astronavtlarin yuksek fiziki hazirligi xususile ucus zamani 47 yasinda olan Separdin fiziki dozumluluyu Astronavtlar hec bir pis tesirle qarsilasmadilar Separd yarim kiloqram ceki qazandi Amerikanin insan astronavtika tarixinde ilk hal Ucus zamani astronavtlar hec bir derman qebul etmeyibler Apollon 14 astronavtlari terefinden Yere catdirilan Boyuk Berta adli ay qayasinda sirkonu mueyyen etmek ve qayanin yasini mueyyen etmek mumkun olub texminen 4 4 1 milyard il ve ya 4 51 milyard il Bu mineral Yerde emele gelib ve ondan asteroid ve ya komet olaraq texminen 4 milyard il evvel Aya ucub o zaman Ay Yere indi oldugundan uc defe yaxin olub Ay agaclari Apollon 14 un goyertesinde bes nov agacin texminen 500 toxumu Yere getirildi buxur sami cinar likvidambara sekvoya ve Menzis psevdo hemlok Onlar komanda modulunun pilotu Stuart Rusanin sexsi baqajinda kicik konteynerde olublar Yere qayitdiqdan sonra ABS Mese Xidmetinin usaq bagcalarinda cucerdildiler 1975 1976 ci illerde Vasinqtondaki Ag Evde bir cox statlarda universitetlerde ve NASA merkezlerinde ABS in yaranmasinin ve Musteqillik Beyannamesinin qebulunun 200 cu ildonumunu qeyd etmek ucun ay agaclarinin tingleri ekilmisdir Eyni zamanda bitkilerin deqiq harada ekilmesi ile bagli hec bir qeyd aparilmayib 2016 ci ilin fevralina qeder mutexessisler 25 statda 75 ay agaci tapmagi bacardilar Istinadlarhttps nssdc gsfc nasa gov nmc spacecraft display action id 1971 008A https web archive org web 20190721143057 https history nasa gov afj ap14fj 01 day01 launch ingilis 2019 07 21 tarixinde Istifade tarixi 2021 04 23 Luna stala starshe 2019 01 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 25 Dr Williams David R The Moon Trees ingilis NASA 2016 02 10 2021 03 18 tarixinde Istifade tarixi 2016 03 30 Moon mission s living monuments Apollo 14 s Moon Trees 45 years later Space News ingilis collectSPACE 2016 02 03 2017 04 28 tarixinde Istifade tarixi 2016 03 30