Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cunqariya (monq. Зүүнгар «sağ əl»; çin. 準噶爾 Zhǔngáěr, qırğ. Жуңгарстан; qaz. Жоңғария; uyğ. جۇڭغار ئويمانلىقى) — Mərkəzi Asiyada yerlən səhra Çinin şimal-qərbi, Monqolustanın qərbi və Qazaxıstanın şimal-şərqini əhatə edir. Şimal və şərqdə Monqol Altayı, cənubda isə Tyan-Şan dağları ilə əhatələnir. Mərkəzi Asiyanın tarixi və coğrafi regionudur. Səhrada əsasən yarımsəhra və çöl lanşaftı yayılmışdır. Cunqariyanın sahəsi 777 000 km² təşkil edir.
| Cunqariya səhrası | |
|---|---|
 Cunqariya səhrası | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 777,000 km² |
| Yerləşməsi | |
| Ölkələr | |
| | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Cunqariya düzənliyi dağ silsilələri ilə əhatələnmişdir. Şimal-qərbdən Cunqar Alatausu, şimal-şərqdən Monqol Altayı, cənubdan Şərqi Tyan-Şan dağları, şərqdən isə Monqol Qobisi ilə əhatələnir.
Dəhranın ümumi sahəsi 777 000 km² təşkil edir. Geniş əraziyə malik səhra vaxtı ilə tarizdə mövcud olmuş dənizin dibidir. Dəniz Perm dövründə 280 milyon il öncə mövcud olmuşdur. Düzənliyin mərkəzində sahəsinə görə ikinci böyük səhra (düzənlikdə) yerləşir. Çində Dzosotın-Elisun adlanır (uyğurca Qurbantonqut). Səhranın mərkəzi hissəsi istənlən dəniz və okeanlardan uzqalığına görə Ginnesin Rekordlar Kitabına daxil edilmişdir ().
Cunqariyanın şimal və şərq hissəsi əsasən Cınqıl və Qrabendən təşkil olunub. Qərb hissə gilli, cənub isə qumlu suxurlardan ibarətdir. Bəzi hissələr duz gölləri və soranlıqlardır.
İqlimi
Özünün iqlim xüsusiyyətlərinə görə Cunqariya Qobidən kəskin fərqlənmir. Əsas fərqlər isə güçlü buxarlanma nisbətində yağıntının cuzi miqdarda düşmədi ilə seçilir. Yayda kəskin istilər, qışda isə sərt şaxtalar müşahidə edilir. Güçlü qum fırtınaları əsasən yaz ayları müşahidə edilir.
Fauna
Cunqariya səhrasında Antilop, Xara-Sulta; Sayqa (təkcə qərb hissədə) yayılmışdır. Səhrada vəhşi dəvələrədə rast gəlinir. Cunqariyanın cənubunda üç növ təkdırnaqlı yayılmışdır: Ciqetay, Qulan və vəhşi Prjevalski atı.
Quşlardan 160 növünə rast (köçərilər və yumurta qoyaraq bala verənlər) gəlinir. Quşların böyük əksəriyəti Ulyanur gölü və Urunqu çayı boyunca yayılmışlar.
Flora
Bitkilər aləmi baxımından Cunqariya Qobinin hissələri arasında ən kasıbı hesab etmək olar. Səhranın şərq hissəsi digər ərazilərə nisbətəndə çoxdur. Cunqariyanın hec bir yerində ağaca rast gəlmək olmaz. Kol bitkilərindən Saksaul, Acılıqotu, Qəpikotu və Cuzqun, otlardan : Yovşan, Qızılsəbət, , təpəliklərdə isə Rəvənd və kiçik zanbaqlara rast gəlinir.
Tarixi
Səhranın ərazisində vaxtı ilə Cunqar xanlığı mövcud olmuşdur.
İstinadlar
- Lattimore (1973), p. 238
- Stahle, Laura N. "Ethnic Resistance and State Environmental Policy: Uyghurs and Mongols" (PDF). University of southern California. August 2009.[ölü keçid]
- Guinness Book of World Records, 1991. By Donald McFarlan, Norris McWhirter. P. 138
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cunqariya monq Zүүngar sag el cin 準噶爾 Zhǔngaer qirg Zhungarstan qaz Zhongariya uyg جۇڭغار ئويمانلىقى Merkezi Asiyada yerlen sehra Cinin simal qerbi Monqolustanin qerbi ve Qazaxistanin simal serqini ehate edir Simal ve serqde Monqol Altayi cenubda ise Tyan San daglari ile ehatelenir Merkezi Asiyanin tarixi ve cografi regionudur Sehrada esasen yarimsehra ve col lansafti yayilmisdir Cunqariyanin sahesi 777 000 km teskil edir Cunqariya sehrasiCunqariya sehrasiUmumi melumatlarSahesi 777 000 km Yerlesmesi46 16 00 sm e 86 50 00 s u Olkeler CXR Monqolustan QazaxistanCunqariya sehrasiCunqariya sehrasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiCunqariya duzenliyi dag silsileleri ile ehatelenmisdir Simal qerbden Cunqar Alatausu simal serqden Monqol Altayi cenubdan Serqi Tyan San daglari serqden ise Monqol Qobisi ile ehatelenir Dehranin umumi sahesi 777 000 km teskil edir Genis eraziye malik sehra vaxti ile tarizde movcud olmus denizin dibidir Deniz Perm dovrunde 280 milyon il once movcud olmusdur Duzenliyin merkezinde sahesine gore ikinci boyuk sehra duzenlikde yerlesir Cinde Dzosotin Elisun adlanir uygurca Qurbantonqut Sehranin merkezi hissesi istenlen deniz ve okeanlardan uzqaligina gore Ginnesin Rekordlar Kitabina daxil edilmisdir 46 16 80 sm e 86 40 20 s u Cunqariyanin simal ve serq hissesi esasen Cinqil ve Qrabenden teskil olunub Qerb hisse gilli cenub ise qumlu suxurlardan ibaretdir Bezi hisseler duz golleri ve soranliqlardir IqlimiOzunun iqlim xususiyyetlerine gore Cunqariya Qobiden keskin ferqlenmir Esas ferqler ise guclu buxarlanma nisbetinde yagintinin cuzi miqdarda dusmedi ile secilir Yayda keskin istiler qisda ise sert saxtalar musahide edilir Guclu qum firtinalari esasen yaz aylari musahide edilir FaunaCunqariya sehrasinda Antilop Xara Sulta Sayqa tekce qerb hissede yayilmisdir Sehrada vehsi develerede rast gelinir Cunqariyanin cenubunda uc nov tekdirnaqli yayilmisdir Ciqetay Qulan ve vehsi Prjevalski ati Quslardan 160 novune rast koceriler ve yumurta qoyaraq bala verenler gelinir Quslarin boyuk ekseriyeti Ulyanur golu ve Urunqu cayi boyunca yayilmislar FloraBitkiler alemi baximindan Cunqariya Qobinin hisseleri arasinda en kasibi hesab etmek olar Sehranin serq hissesi diger erazilere nisbetende coxdur Cunqariyanin hec bir yerinde agaca rast gelmek olmaz Kol bitkilerinden Saksaul Aciliqotu Qepikotu ve Cuzqun otlardan Yovsan Qizilsebet tepeliklerde ise Revend ve kicik zanbaqlara rast gelinir TarixiSehranin erazisinde vaxti ile Cunqar xanligi movcud olmusdur IstinadlarLattimore 1973 p 238 Stahle Laura N Ethnic Resistance and State Environmental Policy Uyghurs and Mongols PDF University of southern California August 2009 olu kecid Guinness Book of World Records 1991 By Donald McFarlan Norris McWhirter P 138