Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Sənə, bəşəriyyət!" — rəssam Tahir Salahovun 1961-ci ildə çəkdiyi rəsm-panno əsəri. İlk dəfə 1961-ci il aprelin 12-də Bakıda təşkil edilmiş respublika bədii sərgisində nümayiş etdirilmişdir. Əsər Bakının Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində saxlanılır. Əsər Tahir Salahovun ən məşhur işlərindən sayılır.
| Sənə, bəşəriyyət! | ||
|---|---|---|
| ||
| Rəssam | Tahir Salahov | |
| Tarixi | 1961 | |
| Ölçüləri | 180 sm × 594 sm | |
| Materialı | Kətan, yağlı boya | |
| Saxlanıldığı yer | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi | |
Tarixi
Böyük kətan Salahovun atelyesinə yerləşmədiyi üçün, rəssam yaxınlıqdakı məktəbdə rəsmi çəkmişdir. Salahovun sözlərinə görə, o, rəsmi sifarişlə deyil, "ruhun daxili, optimist əmri ilə" çəkmişdir. Sənət tənqidçisi Nurəddin Həbibovun fikrincə, rəssam əsərdə heyranlığını çatdırmaq istəyirdi. Fiqurların ovucu içərisində hətta ilk peyklər kimi bir şey görünür. Sənət tənqidçisi isə rəsmi Salahovun "ən qəribə" əsərini adlandırın. Dyoqotun fikrincəm əsərdə "" açıq şəkildə göstərilir və fiqurlar valkiriyalara bənzəyir.
 | 1959-cu ildə, insanın kosmosa uçuşundan iki il əvvəl gecənin bir vaxtı mən qəflətən yuxudan ayıldım və kosmik səmada yanar ulduzlar arasında uçan, antik çöhrəli kişi və qadın eskizi çəkdim. Az sonra mən həmin eskizi kətan üzərinə köçürdüm və məhz Yuri Qaqarin kosmosa uçan gün bu işi sərgidə nümayiş etdirdim. |  |
Əsər ilk dəfə 12 aprel 1961-ci ildə Bakıda təşkil edilmiş respublika bədii incəsənət sərgisində nümayiş etdirilmişdir. Rəssamın sözlərinə görə, onun "sövq-təbii hisslərim zamanı qabaqlayıbmış, məhz həmin gün hamı eşitdi ki, Yuri Qaqarin kosmosa uçmuşdur. Kosmik Odisseya belə başladı". Kətan üzərində təsvir edilmiş, uzadılmış əllərində işıq saçan sferalar tutmuş halda mavi səmada uçan iki insan fiquru Yuri Qaqarinin şücaətinə romantik himn kimi qəbul edilmiş və cəmiyyətdə geniş əks-səda doğurmuşdu. Əsərin məna konnotasiyaları kosmosa ilk uçuş, kainatın fəth edilməsi perspektivi, eyforiya və nikbinlikdir.
Tahir Salahov bir dəfə özünün bu əsəri barədə demişdir:
| | 1959-cu ildə, insanın kosmosa uçuşundan iki il əvvəl gecənin bir vaxtı mən qəflətən yuxudan ayıldım və kosmik səmada yanar ulduzlar arasında uçan, antik çöhrəli kişi və qadın eskizi çəkdim. Az sonra mən həmin eskizi kətan üzərinə köçürdüm və məhz Yuri Qaqarin kosmosa uçan gün bu işi sərgidə nümayiş etdirdim. | |
SSRİ-də əsəri formalist iş kimi adlandırırdılar. Salahov daxili narahatlıq hissləri keçirməyinə baxmayaraq, "Sənə, bəşəriyyət" əsərini 1962-ci ildə SSRİ Rəssamlar İttifaqının Moskvada, təşkil edilmiş hesabat sərgisinə göndərməyi qərara aldı. Əsəri Moskvaya gətirdilər, sərgidə asdılar. Ənənəyə görə ertəsi gün montajdan sonra, vernisajdan əvvəl Mədəniyyət Nazirliyinin rəhbərləri Manejə gəlir, oradakı işlərə diqqətlə baxır, həm də xoşlarına gəlməyən əsərləri sərgidən götürürdülər. Rəssama artıq demişdilər ki, Azərbaycan Respublikası üçün ayrılmış zaldan "Sənə bəşəriyyət!" əsərini hökmən götürəcəklər. Salahov qeyd edirdi ki, bu ərəfədə Bakıya gəlmiş bədii komissiya Mədəniyyət Nazirliyinə artıq məruzə etmişdi ki, "Azərbaycanda, Moskva rəislərinin gözündən uzaqda formalizm tüğyan edir, yerli rəssamlar sovet xalqının qəhrəmanlıqlarla dolu adi iş günləri əvəzinə hansısa uçan adamların şəklini çəkirlər və ümumiyyətlə, orada nə baş verdiyini bilmək olmur." Buna görə də komissiyanı gözləmədən, Tahir Salahov qalmaqaldan qaçmaq üçün öz rəsmini çıxartdı. Bu rəssam üçün çox ağır olsa da, Salahov bu hərəkəti ilə Rəssamlar İttifaqını pis vəziyyətdən çıxartdı və buna görə SSRİ Rəssamlar İttifaqı idarə heyətinin birinci katibi Sergey Gerasimov sonradan ona təşəkkür etdi.
Rəsm bundan sonra Bakıya göndərilmiş və indiyə qədər Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində saxlanılır. Əsər 2008-ci ildə bərpa edilmişdir. "Sənə bəşəriyyət!" əsərinin çəkildiyi vaxtdan 2008-ci ildə ekspozisiyaya qoyulduğu günə qədər Rusiyada heç kəs onu görməmişdi. Elə Azərbaycanda da çoxlarının ondan xəbəri yox idi. Rəssamın qızı, 2008-ci ildə Moskvada bu əsərin sərgisini təşkil etmiş Aydan Salahovanın fikrincə, geniş tamaşaçı kütləsinin hətta bu əsərin reproduksiyası ilə də tanış olmamasının səbəbi əsərin böyük ölçüləri ilə bağlıdır. Aydan Salahova deyir:
| | Bu əsərin bəsirəti, əhatəliliyi və rənglər qamması onu görənlərin hamısını heyran edirdi. Lakin ölçüləri o qədər böyük idi ki, hətta onun normal fotoşəklini də çəkmək mümkün olmurdu. Buna görə də o, bir növ unudulmuşdu – onu yalnız 1961-ci ildən asıldığı muzey zalına gələnlər görmüşdü. | |
1961-ci ildə təqdim olunduqdan sonra bu əsər 2008-ci il dekabrın 9-da Moskvada "Aydan qalereyası" sərgisində nümayiş etdirilmişdir. Tahir Salahovun 80 illik yubileyinə həsr edilmiş həmin sərgidə yalnız bir eksponat vardı – "Sənə bəşəriyyət!".' 2008-ci ildə bu əsər Venesiya biennalesində də göstərilmişdir.
Tahir Salahovun xalça üzərinə köçürülmüş əsərləri arasında "Sənə bəşəriyyət!" də vardır. 2011-ci ilin yanvar ayında Moskvada sumqayıtlı ustalar tərəfindən toxunmuş xalçaların sərgisi təşkil edilmişdir.
Poçt markası və səhv
2011-ci ilin aprel ayının 12-də Azərbaycan Respublikası Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin "Azərmarka" şirkəti tərəfindən insanın kosmasa uçuşunun 50 illiyinə həsr olunmuş 3 poçt markası təqdim edilmişdir. Tirajı 25 min ədəd olan həmin markalardan biri, 1 manat nominallı marka "Sənə, bəşəriyyət" əsərinə həsr olunmuşdur. Lakin poçt markasının üzərində əsərin adı düzgün əks etdirilməmişdir. Belə ki, ədəbi dilin qaydalarına görə xitablardan əvvəl vergül işarəsi qoyulmalıdır. Əsərin adındakı "Sənə" sözü də bəşəriyyətə xitabla işlədildiyi üçün iki sözün arasında vergül qoyulmalı idi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Kaplanova, Sofiya. Tahir Salahov. Советский художник. 1967. səh. 6. (#accessdate_missing_url)
- "Азербайджанский гимн подвигу Юрия Гагарина". sputnik.az. sputnik.az. 2018-01-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2018.
- "Предвидение художника: "Тебе, человечество!" Таира Салахова". www.ng.ru (Rusca). www.ng.ru. 2013-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2018.
- Н. Габибов. Глава четвертая 1956—1967 годы // Живопись / Редакторы В. Моргулис, Н. Воронина, В. Савицкая. — Искусство Советского Азербайджана. — Советский художник, 1970. — С. 130. — 207 с.
- Vasilyeva, Janna. . Итоги (№ 5 / 659). 26 yanvar 2009. 2018-04-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2018.
- Дёготь, Екатерина. "Горение внутреннее и внешнее". os.colta.ru. os.colta.ru. 2013-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2018.
- "АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ ГИМН ПОДВИГУ ЮРИЯ ГАГАРИНА". www.anl.az. www.anl.az. 2013-01-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2018.
- "ВЫСТАВКА ОДНОЙ РАБОТЫ ТАИРА САЛАХОВА "ТЕБЕ, ЧЕЛОВЕЧЕСТВО!"". www.rah.ru. www.rah.ru. 2018-01-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2018.
- "Yuri Qaqarinin şücaətinə Azərbaycan himni". azertag.az. azertag.az. 28 yanvar 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2018.
- 12.04.2011. İnsanın kosmasa ilk uçuşunun 50 illiyi. azermarka.az 2015-10-04 at the Wayback Machine (az.)
- "Azərmarka" MMC insanın ilk kosmosa uçuşunun 50 illiyinə həsr edilmiş poçt markaları buraxıb. interfax.az[ölü keçid] (az.)
Xarici keçidlər
- Yuri Qaqarinin şücaətinə Azərbaycan himni. azertag.gov.az[ölü keçid] (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sene beseriyyet ressam Tahir Salahovun 1961 ci ilde cekdiyi resm panno eseri Ilk defe 1961 ci il aprelin 12 de Bakida teskil edilmis respublika bedii sergisinde numayis etdirilmisdir Eser Bakinin Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyinde saxlanilir Eser Tahir Salahovun en meshur islerinden sayilir Sene beseriyyet Ressam Tahir SalahovTarixi 1961Olculeri 180 sm 594 smMateriali Ketan yagli boyaSaxlanildigi yer Azerbaycan Milli Incesenet MuzeyiTarixiBoyuk ketan Salahovun atelyesine yerlesmediyi ucun ressam yaxinliqdaki mektebde resmi cekmisdir Salahovun sozlerine gore o resmi sifarisle deyil ruhun daxili optimist emri ile cekmisdir Senet tenqidcisi Nureddin Hebibovun fikrince ressam eserde heyranligini catdirmaq isteyirdi Fiqurlarin ovucu icerisinde hetta ilk peykler kimi bir sey gorunur Senet tenqidcisi ise resmi Salahovun en qeribe eserini adlandirin Dyoqotun fikrincem eserde aciq sekilde gosterilir ve fiqurlar valkiriyalara benzeyir 1959 cu ilde insanin kosmosa ucusundan iki il evvel gecenin bir vaxti men qefleten yuxudan ayildim ve kosmik semada yanar ulduzlar arasinda ucan antik cohreli kisi ve qadin eskizi cekdim Az sonra men hemin eskizi ketan uzerine kocurdum ve mehz Yuri Qaqarin kosmosa ucan gun bu isi sergide numayis etdirdim Eser ilk defe 12 aprel 1961 ci ilde Bakida teskil edilmis respublika bedii incesenet sergisinde numayis etdirilmisdir Ressamin sozlerine gore onun sovq tebii hisslerim zamani qabaqlayibmis mehz hemin gun hami esitdi ki Yuri Qaqarin kosmosa ucmusdur Kosmik Odisseya bele basladi Ketan uzerinde tesvir edilmis uzadilmis ellerinde isiq sacan sferalar tutmus halda mavi semada ucan iki insan fiquru Yuri Qaqarinin sucaetine romantik himn kimi qebul edilmis ve cemiyyetde genis eks seda dogurmusdu Eserin mena konnotasiyalari kosmosa ilk ucus kainatin feth edilmesi perspektivi eyforiya ve nikbinlikdir Tahir Salahov bir defe ozunun bu eseri barede demisdir 1959 cu ilde insanin kosmosa ucusundan iki il evvel gecenin bir vaxti men qefleten yuxudan ayildim ve kosmik semada yanar ulduzlar arasinda ucan antik cohreli kisi ve qadin eskizi cekdim Az sonra men hemin eskizi ketan uzerine kocurdum ve mehz Yuri Qaqarin kosmosa ucan gun bu isi sergide numayis etdirdim Azerbaycanli ressam Aygun Huseynova 2015 ci ilde Sene beseriyyet eserinde tesvir olunmus sehnenin onden gorunusunu islemisdir SSRI de eseri formalist is kimi adlandirirdilar Salahov daxili narahatliq hissleri kecirmeyine baxmayaraq Sene beseriyyet eserini 1962 ci ilde SSRI Ressamlar Ittifaqinin Moskvada teskil edilmis hesabat sergisine gondermeyi qerara aldi Eseri Moskvaya getirdiler sergide asdilar Eneneye gore ertesi gun montajdan sonra vernisajdan evvel Medeniyyet Nazirliyinin rehberleri Maneje gelir oradaki islere diqqetle baxir hem de xoslarina gelmeyen eserleri sergiden gotururduler Ressama artiq demisdiler ki Azerbaycan Respublikasi ucun ayrilmis zaldan Sene beseriyyet eserini hokmen goturecekler Salahov qeyd edirdi ki bu erefede Bakiya gelmis bedii komissiya Medeniyyet Nazirliyine artiq meruze etmisdi ki Azerbaycanda Moskva reislerinin gozunden uzaqda formalizm tugyan edir yerli ressamlar sovet xalqinin qehremanliqlarla dolu adi is gunleri evezine hansisa ucan adamlarin seklini cekirler ve umumiyyetle orada ne bas verdiyini bilmek olmur Buna gore de komissiyani gozlemeden Tahir Salahov qalmaqaldan qacmaq ucun oz resmini cixartdi Bu ressam ucun cox agir olsa da Salahov bu hereketi ile Ressamlar Ittifaqini pis veziyyetden cixartdi ve buna gore SSRI Ressamlar Ittifaqi idare heyetinin birinci katibi Sergey Gerasimov sonradan ona tesekkur etdi Resm bundan sonra Bakiya gonderilmis ve indiye qeder Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyinde saxlanilir Eser 2008 ci ilde berpa edilmisdir Sene beseriyyet eserinin cekildiyi vaxtdan 2008 ci ilde ekspozisiyaya qoyuldugu gune qeder Rusiyada hec kes onu gormemisdi Ele Azerbaycanda da coxlarinin ondan xeberi yox idi Ressamin qizi 2008 ci ilde Moskvada bu eserin sergisini teskil etmis Aydan Salahovanin fikrince genis tamasaci kutlesinin hetta bu eserin reproduksiyasi ile de tanis olmamasinin sebebi eserin boyuk olculeri ile baglidir Aydan Salahova deyir Bu eserin besireti ehateliliyi ve rengler qammasi onu gorenlerin hamisini heyran edirdi Lakin olculeri o qeder boyuk idi ki hetta onun normal fotoseklini de cekmek mumkun olmurdu Buna gore de o bir nov unudulmusdu onu yalniz 1961 ci ilden asildigi muzey zalina gelenler gormusdu 1961 ci ilde teqdim olunduqdan sonra bu eser 2008 ci il dekabrin 9 da Moskvada Aydan qalereyasi sergisinde numayis etdirilmisdir Tahir Salahovun 80 illik yubileyine hesr edilmis hemin sergide yalniz bir eksponat vardi Sene beseriyyet 2008 ci ilde bu eser Venesiya biennalesinde de gosterilmisdir Tahir Salahovun xalca uzerine kocurulmus eserleri arasinda Sene beseriyyet de vardir 2011 ci ilin yanvar ayinda Moskvada sumqayitli ustalar terefinden toxunmus xalcalarin sergisi teskil edilmisdir Poct markasi ve sehv2011 ci ilin aprel ayinin 12 de Azerbaycan Respublikasi Rabite ve Informasiya Texnologiyalari Nazirliyinin Azermarka sirketi terefinden insanin kosmasa ucusunun 50 illiyine hesr olunmus 3 poct markasi teqdim edilmisdir Tiraji 25 min eded olan hemin markalardan biri 1 manat nominalli marka Sene beseriyyet eserine hesr olunmusdur Lakin poct markasinin uzerinde eserin adi duzgun eks etdirilmemisdir Bele ki edebi dilin qaydalarina gore xitablardan evvel vergul isaresi qoyulmalidir Eserin adindaki Sene sozu de beseriyyete xitabla isledildiyi ucun iki sozun arasinda vergul qoyulmali idi 2011 ci ilde buraxilmis poct markasiHemcinin baxBestekar Qara Qarayevin portretiIstinadlarKaplanova Sofiya Tahir Salahov Sovetskij hudozhnik 1967 seh 6 accessdate missing url Azerbajdzhanskij gimn podvigu Yuriya Gagarina sputnik az sputnik az 2018 01 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 yanvar 2018 Predvidenie hudozhnika Tebe chelovechestvo Taira Salahova www ng ru Rusca www ng ru 2013 04 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 yanvar 2018 N Gabibov Glava chetvertaya 1956 1967 gody Zhivopis Redaktory V Morgulis N Voronina V Savickaya Iskusstvo Sovetskogo Azerbajdzhana Sovetskij hudozhnik 1970 S 130 207 s Vasilyeva Janna Itogi 5 659 26 yanvar 2009 2018 04 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 yanvar 2018 Dyogot Ekaterina Gorenie vnutrennee i vneshnee os colta ru os colta ru 2013 04 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 yanvar 2018 AZERBAJDZhANSKIJ GIMN PODVIGU YuRIYa GAGARINA www anl az www anl az 2013 01 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 yanvar 2018 VYSTAVKA ODNOJ RABOTY TAIRA SALAHOVA TEBE ChELOVEChESTVO www rah ru www rah ru 2018 01 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 yanvar 2018 Yuri Qaqarinin sucaetine Azerbaycan himni azertag az azertag az 28 yanvar 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 yanvar 2018 12 04 2011 Insanin kosmasa ilk ucusunun 50 illiyi azermarka az 2015 10 04 at the Wayback Machine az Azermarka MMC insanin ilk kosmosa ucusunun 50 illiyine hesr edilmis poct markalari buraxib interfax az olu kecid az Xarici kecidlerYuri Qaqarinin sucaetine Azerbaycan himni azertag gov az olu kecid az