Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sahib Əliyev (tam adı: Sahib Müseyib oğlu Əliyev; 15 mart 1933 – 7 fevral 1990) — Azərbaycan alimi, Azərbaycan-sovet kimyaçı alimi, kimya elmləri doktoru (1967), professor (1971), Azərbaycan MEA-nın həqiqi üzvü.
| Sahib Əliyev | |
|---|---|
| Sahib Müseyib oğlu Əliyev | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Gədəbəy,Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | (56 yaşında) |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ |
| Elmi dərəcəsi | kimya elmləri doktoru (1967) |
| Elmi adı | akademik |
| İş yeri | Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu |
| Təhsili | Azərbaycan Sənaye İnstitutu |
| Mükafatları | SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı, Ümumittifaq Xalq Təssərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin gümüş medalı və diplomları ilə təltif olunmuşdur |
Həyatı
Görkəmli alim, istedadlı tədqiqatçı, akademik, kimya elmləri doktoru, professor Sahi Müseib oğlu Əliyev 1933-cü ildə indiki Gədəbəy rayonunda anadan olmuşdur. 1949-cu ildə orta məktəbi medalla bitirdikdən sonra Azərbaycan Sənaye İnstitutununa (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) daxil olmuş, 1954-cü ildə fərqlənmə diplomu ilə bitirərək mühəndis–texnoloq ixtisasına yiyələnmişdir.
Sahib Əliyevin əmək fəaliyyəti AMEA Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu (NKPİ) ilə bağlı olmuşdur. O, burada aspiranturaya daxil olmuş, 1958-ci ildə namizədlik dissertasiyasını, 1965-ci ildə isə "Alkil, alkenilaromatik karbohidrogenlərin və onların oksitörəmələrinin heterogen katalitik sintezi və çevrilmələrinin tədqiqi" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını uğurla müdafiə etmişdir. 1971-ci ildə professor elmi adına layiq görülmüşdür. O, 1983-cü ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1989-cu ildə həqiqi üzvü seçilmişdir.
Yüksək nəzəri biliyi, təşkilatçılıq bacarığına malik Sahib Əliyev artıq 1958-ci ildə laboratoriya müdirinin müavini, 1969-cu ildə laboratoriya müdiri vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1970–1976-cı illərdəo, laboratoriya müdiri vəzifəsi ilə yanaşı, "Plastik kütlələr" şöbəsinin müdiri vəzifəsini, 1982-ci ildən NKPİ–nin elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsini icra etmişdir.
Akademik Sahib Əliyev 1990-cı il fevralın 7–də qəflətən vəfat etmişdir.
Gözəl alim, gözəl təşkilatçı, tələbkar müəllim eyni zamanda çox sadə, xeyirxah, təmkinli və işinə məsuliyyətlə yanaşan akademik Sahib Museyib oğlu Əliyevin əziz xatirəsi əzizlərinin, onunla birgə çalışmış insanların, tələbələrinin yaddaşında daima yaşayacaqdır.
Elmi fəaliyyəti
Akademik S. Əliyevin əsas elmi fəaliyyəti aromatik karbohidrogenlərin, poliqomerlərin, polimerlərin kimyası və texnologiyasına karbohidrogenlərin oliqomerləşməsi, alkilləşməsi, oksidləşməsi və s. başqa reaksiyalar üçün yüksək keyfiyyətli homogen və "heterogenləşdirilmiş" katalizatorların hazırlanmasına, sənaye polimerlərinin kimyəvi modifikasiyasına həsr edilmişdir. Sahib Əliyev respublikada Neft kimyası və polimer kimyasının prioritet istiqamətlərinin inkişafında böyük rol oynamış kimyaçı alimlərdəndir. O, respublikada və onun hüdudlarından kənarda, aromatikkarbohidrogenlərin heterogen–katalitik və destruktiv alkilləşmə, alkil və tsikloalkilaromatik birləşmələrin dehidrogenləşməsi, alken və arilalkenlərin homogen və heterogen metalkompleks katalizatorlar və sərbəst–radikal inisiatorları iştirakında oliqomerləşməsi, polimerləşməsi sahəsində apardığı fundamental tədqiqatlarla tanınmışdır.
Sahib Əliyev rəhbərliyi altında neftin pirolizi prosesinda alınan maye məhsulların kompleks emalı, laklar və boyalar istehsalında tətbiq tapmış bitki yağlarının effektiv əvəzedicilərinin, örtükəmələgətirici oliqomerlərin alınması prosesləri işlənib hazırlanmışdır. Onun rəhbərliyi ilə aromatiksulfoturşuların, yüksək təmizlik dərəcəsinə malik a–naftolun və paraakilfenolların prinsipcə tam yeni alınma texnologiyaları işlənib hazırlanmışdır.
Sahib Əliyev NKPİ–də işlənib hazırlanmış, metilizosionatın, n–metilkarbamin turşusunun naftil efirinin və onun əsasında "Muğan" preparatının alınma üsullarının müəlliflərindən biridir.
Onun rəhbərliyi altında kompleks yararlı fiziki–mexaniki xassələrlə xarakterizə olunan olqomer və birgə oliqomerlərin alınmasında tətbiq tapmış yeni sinif polifunksional, kondensləşməyə və polimerləşməyə qabil monomerlərin, vinil və paraizopropenilfenolların, onların allil, qlisidil–mürəkkəb efirlərinin, karbomatların alınma üsulları işlənib hazırlanmışdır.
Ömrünün son illərində Sahib Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılmış fundamental tədqiqatlar əsasında tikinti sənayesində beton məhlullarına kimyəvi qatqı kimi istifadə edilən superplastifikatorların, suda həllolan oliqosulfonatların yerli xammal —neftin katalitik krekinq prosesində alınan yüngül qazoyl fraksiyası əsasında ekoloji baxımdan səmərəli texnologiya üzrə alınmasının elmi əsasları işlənib hazırlanmış və sənaye miqyasında istehsalının təşkili üçün lazımi tövsiyələr verilmişdir.
Akademikin rəhbərliyi altında aparılmış çoxsaylı elmi tədqiqatların əsas nəticələri təcrübə–sənaye və sənaye miqyasında tətbiqini tapmışdır:– pirolizin maye məhsullarının kompleks emalı ilə oliqoarilalkenlərin və aromatik karbohidrogenlərin alınması prosesi, Koxtla–Yarve və Slants şəhərində "Şist emalı" kombinatlarında və Bakı "Neftqaz zavodunda; –oliqodivinilstirol lakının alınması prosesi, Azərbaycan MEA NKPİ–nin Təcrübə–sınaq və Sumqayıt şəhəri Sintetik Kauçuk zavodlarında; –oliqodivilstirol və polidien–yağ əlifi və onun əsasında boyaqların alınması prosesi, Kursk "Məişət kimyası", Mahacqala "Kimya" zavodlan və Ust–Kamenoqorsk "Titan–maqnezium" kombinatında; — yerli xammal, neftin katalitik krekinqindən alınan yüngül qazoyl fraksiyası əsasında beton qarışıqları üçün kimyəvi qatqının—superplastifıkatorun alınması prosesi, Azərbaycan MEA NKPİ–nin Təcrübə —sınaq zavodunda və Novomoskovski "Üzvi sintez" zavodunda.
Pedaqoji fəaliyyəti
Sahib Əliyevin böyük elmi fəaliyyəti onun pedaqoji fəaliyyətilə bilavasitə əlaqəli olmuşdur. 1960–70-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında Kimya–texnologiya fakültəsində və Texniki Universitetin Tikinti materialları kafedrasında müəllim işləmiş, yüksək ixtisaslı kadrların hazırlnması sahəsində böyük xidmətlər göstərmişdir.
Elmi-təşkilatı fəaliyyəti
Akademik Azərbaycan kimya elmini çoxsaylı Ümumittifaq, Beynəlxalq miqyaslı konfrans və simpoziumlarda iştirak etməklə və ləyaqətlə təmsil etmişdir. O, NKPİ–də Elmi Şuranın, NKPİ–də və M. Əzizbəyov adına Azərbaycan Neft–Kimya institutunda kimya elmləri doktoru və namizədi alimlik dərəcələrinin verilməsi üzrə İxtisaslaşdırılmış şuraların üzvü olmuşdur. Sahib Əliyev keçmiş SSRİ EA və Azərbaycan EA Neft kimyası üzrə Koordinasiya Şurasının üzvü, SSRİ Ümumittifaq Elmi–Tədqiqat Dəmir–Beton institutunda sementə və betona kimyəvi qatqılar üzrə məsləhətçi olmuşdur.
Təltif və mükafatları
- Məhsuldar elmi və elmi–pedaqoji fəaliyyətinə görə Sahib Əliyev Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı,
- Ümumittifaq Xalq Təssərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin gümüş medalı və diplomları ilə təltif olunmuşdur.
Elmi Tədqiqatları
Sahib Əliyev çox da uzun olmayan, lakin məhsuldar elmi fəaliyyəti dövründə neft kimyası və yüksək molekullu birləşmələr kimyası sahəsində elmi məktəb yaratmışdır: onun rəhbərliyi ilə 35 elmlər namizədi, 3 elmlər doktoru yetişmişdir.
Elmi əsərləri
S. Əliyev 165 müəlliflik şəhadətnaməsinin, ABŞ, İngiltərə, Fransa, Almaniya və başqa ölkələr tərəfindən alınmış 25 patentin, həmçinin 500-dən çox elmi əsərin müəllifi idi.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2021-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-09-25.
- . 2013-07-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-09-28.
- http://www.nkpi.az/?page=addread&id=473[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sahib Eliyev tam adi Sahib Museyib oglu Eliyev 15 mart 1933 7 fevral 1990 Azerbaycan alimi Azerbaycan sovet kimyaci alimi kimya elmleri doktoru 1967 professor 1971 Azerbaycan MEA nin heqiqi uzvu Sahib EliyevSahib Museyib oglu EliyevDogum tarixi 15 mart 1933Dogum yeri Gedebey Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIVefat tarixi 7 fevral 1990 56 yasinda Vetendasligi SSRIElmi derecesi kimya elmleri doktoru 1967 Elmi adi akademikIs yeri Neft Kimya Prosesleri InstitutuTehsili Azerbaycan Senaye InstitutuMukafatlari SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Fexri fermani Umumittifaq Xalq Tesserrufati Nailiyyetleri Sergisinin gumus medali ve diplomlari ile teltif olunmusdurHeyatiGorkemli alim istedadli tedqiqatci akademik kimya elmleri doktoru professor Sahi Museib oglu Eliyev 1933 cu ilde indiki Gedebey rayonunda anadan olmusdur 1949 cu ilde orta mektebi medalla bitirdikden sonra Azerbaycan Senaye Institutununa indiki Azerbaycan Dovlet Neft ve Senaye Universiteti daxil olmus 1954 cu ilde ferqlenme diplomu ile bitirerek muhendis texnoloq ixtisasina yiyelenmisdir Sahib Eliyevin emek fealiyyeti AMEA Neft Kimya Prosesleri Institutu NKPI ile bagli olmusdur O burada aspiranturaya daxil olmus 1958 ci ilde namizedlik dissertasiyasini 1965 ci ilde ise Alkil alkenilaromatik karbohidrogenlerin ve onlarin oksitoremelerinin heterogen katalitik sintezi ve cevrilmelerinin tedqiqi movzusunda doktorluq dissertasiyasini ugurla mudafie etmisdir 1971 ci ilde professor elmi adina layiq gorulmusdur O 1983 cu ilde Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu 1989 cu ilde heqiqi uzvu secilmisdir Yuksek nezeri biliyi teskilatciliq bacarigina malik Sahib Eliyev artiq 1958 ci ilde laboratoriya mudirinin muavini 1969 cu ilde laboratoriya mudiri vezifesine teyin olunmusdur 1970 1976 ci illerdeo laboratoriya mudiri vezifesi ile yanasi Plastik kutleler sobesinin mudiri vezifesini 1982 ci ilden NKPI nin elmi isler uzre direktor muavini vezifesini icra etmisdir Akademik Sahib Eliyev 1990 ci il fevralin 7 de qefleten vefat etmisdir Gozel alim gozel teskilatci telebkar muellim eyni zamanda cox sade xeyirxah temkinli ve isine mesuliyyetle yanasan akademik Sahib Museyib oglu Eliyevin eziz xatiresi ezizlerinin onunla birge calismis insanlarin telebelerinin yaddasinda daima yasayacaqdir Elmi fealiyyetiAkademik S Eliyevin esas elmi fealiyyeti aromatik karbohidrogenlerin poliqomerlerin polimerlerin kimyasi ve texnologiyasina karbohidrogenlerin oliqomerlesmesi alkillesmesi oksidlesmesi ve s basqa reaksiyalar ucun yuksek keyfiyyetli homogen ve heterogenlesdirilmis katalizatorlarin hazirlanmasina senaye polimerlerinin kimyevi modifikasiyasina hesr edilmisdir Sahib Eliyev respublikada Neft kimyasi ve polimer kimyasinin prioritet istiqametlerinin inkisafinda boyuk rol oynamis kimyaci alimlerdendir O respublikada ve onun hududlarindan kenarda aromatikkarbohidrogenlerin heterogen katalitik ve destruktiv alkillesme alkil ve tsikloalkilaromatik birlesmelerin dehidrogenlesmesi alken ve arilalkenlerin homogen ve heterogen metalkompleks katalizatorlar ve serbest radikal inisiatorlari istirakinda oliqomerlesmesi polimerlesmesi sahesinde apardigi fundamental tedqiqatlarla taninmisdir Sahib Eliyev rehberliyi altinda neftin pirolizi prosesinda alinan maye mehsullarin kompleks emali laklar ve boyalar istehsalinda tetbiq tapmis bitki yaglarinin effektiv evezedicilerinin ortukemelegetirici oliqomerlerin alinmasi prosesleri islenib hazirlanmisdir Onun rehberliyi ile aromatiksulfotursularin yuksek temizlik derecesine malik a naftolun ve paraakilfenollarin prinsipce tam yeni alinma texnologiyalari islenib hazirlanmisdir Sahib Eliyev NKPI de islenib hazirlanmis metilizosionatin n metilkarbamin tursusunun naftil efirinin ve onun esasinda Mugan preparatinin alinma usullarinin muelliflerinden biridir Onun rehberliyi altinda kompleks yararli fiziki mexaniki xasselerle xarakterize olunan olqomer ve birge oliqomerlerin alinmasinda tetbiq tapmis yeni sinif polifunksional kondenslesmeye ve polimerlesmeye qabil monomerlerin vinil ve paraizopropenilfenollarin onlarin allil qlisidil murekkeb efirlerinin karbomatlarin alinma usullari islenib hazirlanmisdir Omrunun son illerinde Sahib Eliyevin rehberliyi ile aparilmis fundamental tedqiqatlar esasinda tikinti senayesinde beton mehlullarina kimyevi qatqi kimi istifade edilen superplastifikatorlarin suda hellolan oliqosulfonatlarin yerli xammal neftin katalitik krekinq prosesinde alinan yungul qazoyl fraksiyasi esasinda ekoloji baximdan semereli texnologiya uzre alinmasinin elmi esaslari islenib hazirlanmis ve senaye miqyasinda istehsalinin teskili ucun lazimi tovsiyeler verilmisdir Akademikin rehberliyi altinda aparilmis coxsayli elmi tedqiqatlarin esas neticeleri tecrube senaye ve senaye miqyasinda tetbiqini tapmisdir pirolizin maye mehsullarinin kompleks emali ile oliqoarilalkenlerin ve aromatik karbohidrogenlerin alinmasi prosesi Koxtla Yarve ve Slants seherinde Sist emali kombinatlarinda ve Baki Neftqaz zavodunda oliqodivinilstirol lakinin alinmasi prosesi Azerbaycan MEA NKPI nin Tecrube sinaq ve Sumqayit seheri Sintetik Kaucuk zavodlarinda oliqodivilstirol ve polidien yag elifi ve onun esasinda boyaqlarin alinmasi prosesi Kursk Meiset kimyasi Mahacqala Kimya zavodlan ve Ust Kamenoqorsk Titan maqnezium kombinatinda yerli xammal neftin katalitik krekinqinden alinan yungul qazoyl fraksiyasi esasinda beton qarisiqlari ucun kimyevi qatqinin superplastifikatorun alinmasi prosesi Azerbaycan MEA NKPI nin Tecrube sinaq zavodunda ve Novomoskovski Uzvi sintez zavodunda Pedaqoji fealiyyetiSahib Eliyevin boyuk elmi fealiyyeti onun pedaqoji fealiyyetile bilavasite elaqeli olmusdur 1960 70 ci illerde Azerbaycan Dovlet Neft Akademiyasinda Kimya texnologiya fakultesinde ve Texniki Universitetin Tikinti materiallari kafedrasinda muellim islemis yuksek ixtisasli kadrlarin hazirlnmasi sahesinde boyuk xidmetler gostermisdir Elmi teskilati fealiyyetiAkademik Azerbaycan kimya elmini coxsayli Umumittifaq Beynelxalq miqyasli konfrans ve simpoziumlarda istirak etmekle ve leyaqetle temsil etmisdir O NKPI de Elmi Suranin NKPI de ve M Ezizbeyov adina Azerbaycan Neft Kimya institutunda kimya elmleri doktoru ve namizedi alimlik derecelerinin verilmesi uzre Ixtisaslasdirilmis suralarin uzvu olmusdur Sahib Eliyev kecmis SSRI EA ve Azerbaycan EA Neft kimyasi uzre Koordinasiya Surasinin uzvu SSRI Umumittifaq Elmi Tedqiqat Demir Beton institutunda semente ve betona kimyevi qatqilar uzre meslehetci olmusdur Teltif ve mukafatlariMehsuldar elmi ve elmi pedaqoji fealiyyetine gore Sahib Eliyev Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Fexri fermani Umumittifaq Xalq Tesserrufati Nailiyyetleri Sergisinin gumus medali ve diplomlari ile teltif olunmusdur Elmi TedqiqatlariSahib Eliyev cox da uzun olmayan lakin mehsuldar elmi fealiyyeti dovrunde neft kimyasi ve yuksek molekullu birlesmeler kimyasi sahesinde elmi mekteb yaratmisdir onun rehberliyi ile 35 elmler namizedi 3 elmler doktoru yetismisdir Elmi eserleriS Eliyev 165 muelliflik sehadetnamesinin ABS Ingiltere Fransa Almaniya ve basqa olkeler terefinden alinmis 25 patentin hemcinin 500 den cox elmi eserin muellifi idi Istinadlar Arxivlenmis suret 2021 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 09 25 2013 07 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 09 28 http www nkpi az page addread amp id 473 olu kecid