Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Boks — iki adamın müəyyən qaydalar çərçivəsində, hücum və müdafiə məqsədilə yumruqlarından istifadə edərək bir-birinə həmlə etdikləri bir idman növüdür. Boks qarşılaşmaları dünyanın çox ölkəsində maraqla izlənilir. Amma şiddət ehtiva etməsi səbəbiylə bu idmanın qadağan edilməsi lazım olduğunu düşünənlər də vardır.
| Boks | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mənşə ölkəsi | |
| Xüsusiyyətləri | |
| Oyunçu sayı | 2 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Boks qarşılaşmaları rinqdə keçirilir. Rinq, üç sıra kəndirlə bağlı və yerdən yüksəkdə kvadrat formasında bir sahədir. Peşəkar boksda rinqin böyüklüyü 5–6 m², həvəskar boksda isə ən az 3–6 m²dir. Boks qarşılaşmalarında, hər iki boksçu da eyni çəkidə (ağırlıqda) olmalıdır.Məşq üçün "armud" adlı alətdən istifadə olunur.
Peşəkar və həvəskar boksun qaydaları bir-birindən fərqlidir. Həvəskar boksçular 227 qr ağırlığında, peşəkar boksçular isə ağırlığı 170–283 qr arasında dəyişən əlcəklər istifadə edirlər. Peşəkar boksçular yalnız şort, həvəskar boksçular isə şort və atlet geyirlər. Həm həvəskar həm də peşəkar boksçular qarşılaşmada diş və qasıq qoruyucuları istifadə edirlər. Həvəskar boksçular ayrıca qoruyucu başlıq taxırlar.
Bu idman növü hələ 5000 il bundan əvvəl Misir və Babilistanda mövcud olub
Fanat: Boks demək olar ki, cəmiyyətin yarandığı ilk dövrlərdən dünya xalqları arasında yayılmağa başlayıb. Bu idman növü hələ beş min il bundan əvvəl Misir və Babilstanda mövcüd olan yumruq döyüşü əsasında inkişaf edib. Müasir boksa bənzəyən yumruq döyüşləri qədim Yunanıstanda da təşkil olunurdu. Eramızdan əvvəl 688-ci ildə boks antik Olimpiya Oyunlarının proqramına daxil edilmişdi.
İlk olimpiya çempionu adına yunanıstanlı Onamastus layiq görülmüşdür. Məşhur riyaziyyatçı və filosof Pifaqor da boks üzrə antik Olimpiya oyunlarının qaliblərindən olmuşdur. Arxeoloji qazıntılar nəticəsində Əlcəzairdə tapılan vaza üzərindəki rəsmlər onu göstərir ki, boks (yumruq döyüşü) qədim dövrlərdə Afrikanın cənubunda da özünə pərəstişkarlar tapıb.
Boksun idman növü kimi inkişaf etməsi
Müasir boks XVIII əsrin əvvəllərində İngiltərədə təşəkkül tapıb. 16 avqust 1743-cü ildə İngiltərə çempionu Cek Broton ilk qaydalar toplusunu — Broton qaydalarını hazırlayıb. 1867-ci ildə markiz Kuinsberrinin yeni boks yarış qaydaları qəbul olunub. Bundan sonra boks idman növü kimi inkişaf etməyə başlayıb. Artıq döyüş raundlara bölünməyə başladı. Raundlar arası qısa fasilələrdə idmançıların dincəlməsi yarışın tempini və hərəkət dinamikasını xeyli artırıb.
Tutmalara qadağa qoyulması boksu güləşə oxşamaqdan xilas edib. Daha yumuşaq əlcəklərdən istifadə olunması təhlükəsizlik yaratmaqla yanaşı, zərbələrin rəngarəngliyini də artırıb. Kuinsberrinin yarış qaydaları müasir boksda həm peşəkarlar, həm də həvəskarlar üçün əsas qayda oldu.
FİBA-nın yaranması
1924-cü ildə Beynəlxalq Həvəskar Boks Federasiyası (FİBA) yaradılıb. Bu təşkilat 1946-cı ildən AİBA adlanmaga başladı. İlk Avropa çempionatı 1924-cü ildə təşkil olunub. Dünya çempionatı isə bundan 50 il sonra 1974-cü ildə keçirilib. 1991-ci ilə qədər Dünya çempionatları hər dörd ildən bir təşkil olunurdu. Bundan sonra bu yarış Avropa çempionatları kimi iki ildən bir keçirilməyə başladı.
Dünya çempionatlarında qələbələrin sayına görə rekordçu kubalı Feliks Savondur — 6 qat Dünya çempionu. O, 2000-ci ildə Sidney Olimpiadasında 3 qat Olimpiya çempionu olduqdan sonra bu göstəricidə Teofilo Stevinson və Laslo Pappanı qabaqladı. Avropa çempionatlarında ən yaxşı nəticə göstərmiş boksçu polşalı Zbiqnev Petşikovskidir. O, qitə çempionatında 4 dəfə fəxri kürsünün ən yüksək pilləsinə qalxıb.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Boks iki adamin mueyyen qaydalar cercivesinde hucum ve mudafie meqsedile yumruqlarindan istifade ederek bir birine hemle etdikleri bir idman novudur Boks qarsilasmalari dunyanin cox olkesinde maraqla izlenilir Amma siddet ehtiva etmesi sebebiyle bu idmanin qadagan edilmesi lazim oldugunu dusunenler de vardir BoksUmumi melumatlarMense olkesi IngiltereXususiyyetleriOyuncu sayi 2 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Boks qarsilasmalari rinqde kecirilir Rinq uc sira kendirle bagli ve yerden yuksekde kvadrat formasinda bir sahedir Pesekar boksda rinqin boyukluyu 5 6 m heveskar boksda ise en az 3 6 m dir Boks qarsilasmalarinda her iki bokscu da eyni cekide agirliqda olmalidir Mesq ucun armud adli aletden istifade olunur Pesekar ve heveskar boksun qaydalari bir birinden ferqlidir Heveskar bokscular 227 qr agirliginda pesekar bokscular ise agirligi 170 283 qr arasinda deyisen elcekler istifade edirler Pesekar bokscular yalniz sort heveskar bokscular ise sort ve atlet geyirler Hem heveskar hem de pesekar bokscular qarsilasmada dis ve qasiq qoruyuculari istifade edirler Heveskar bokscular ayrica qoruyucu basliq taxirlar Bu idman novu hele 5000 il bundan evvel Misir ve Babilistanda movcud olub Fanat Boks demek olar ki cemiyyetin yarandigi ilk dovrlerden dunya xalqlari arasinda yayilmaga baslayib Bu idman novu hele bes min il bundan evvel Misir ve Babilstanda movcud olan yumruq doyusu esasinda inkisaf edib Muasir boksa benzeyen yumruq doyusleri qedim Yunanistanda da teskil olunurdu Eramizdan evvel 688 ci ilde boks antik Olimpiya Oyunlarinin proqramina daxil edilmisdi Ilk olimpiya cempionu adina yunanistanli Onamastus layiq gorulmusdur Meshur riyaziyyatci ve filosof Pifaqor da boks uzre antik Olimpiya oyunlarinin qaliblerinden olmusdur Arxeoloji qazintilar neticesinde Elcezairde tapilan vaza uzerindeki resmler onu gosterir ki boks yumruq doyusu qedim dovrlerde Afrikanin cenubunda da ozune perestiskarlar tapib Boksun idman novu kimi inkisaf etmesiMuasir boks XVIII esrin evvellerinde Ingilterede tesekkul tapib 16 avqust 1743 cu ilde Ingiltere cempionu Cek Broton ilk qaydalar toplusunu Broton qaydalarini hazirlayib 1867 ci ilde markiz Kuinsberrinin yeni boks yaris qaydalari qebul olunub Bundan sonra boks idman novu kimi inkisaf etmeye baslayib Artiq doyus raundlara bolunmeye basladi Raundlar arasi qisa fasilelerde idmancilarin dincelmesi yarisin tempini ve hereket dinamikasini xeyli artirib Tutmalara qadaga qoyulmasi boksu gulese oxsamaqdan xilas edib Daha yumusaq elceklerden istifade olunmasi tehlukesizlik yaratmaqla yanasi zerbelerin rengarengliyini de artirib Kuinsberrinin yaris qaydalari muasir boksda hem pesekarlar hem de heveskarlar ucun esas qayda oldu FIBA nin yaranmasi1924 cu ilde Beynelxalq Heveskar Boks Federasiyasi FIBA yaradilib Bu teskilat 1946 ci ilden AIBA adlanmaga basladi Ilk Avropa cempionati 1924 cu ilde teskil olunub Dunya cempionati ise bundan 50 il sonra 1974 cu ilde kecirilib 1991 ci ile qeder Dunya cempionatlari her dord ilden bir teskil olunurdu Bundan sonra bu yaris Avropa cempionatlari kimi iki ilden bir kecirilmeye basladi Dunya cempionatlarinda qelebelerin sayina gore rekordcu kubali Feliks Savondur 6 qat Dunya cempionu O 2000 ci ilde Sidney Olimpiadasinda 3 qat Olimpiya cempionu olduqdan sonra bu gostericide Teofilo Stevinson ve Laslo Pappani qabaqladi Avropa cempionatlarinda en yaxsi netice gostermis bokscu polsali Zbiqnev Petsikovskidir O qite cempionatinda 4 defe fexri kursunun en yuksek pillesine qalxib