Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zərənc— Əfqanıstan İslam Respublikasının Nimruz vilayətinin mərkəzi, qədim şəhər.
| Zərənc | |
|---|---|
| زرنج | |
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 476 m |
| Saat qurşağı | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
İranın şərqində Əfqanıstan sırhəd-sınırını kəsən Hilmənd çayının sağ yaxasında yerləşir.
Etimologiyası
Zərənc (Zərəng) adını, Hilmənd çayının Zərəh (Hamun) gölünə töküldüyü geniş sahəyə verilən yunanca Zaranqiana (Zaranqa, Zaranka) və Qədim Fars dilində Dranqiana ismindən almışdır. Kəlimənin kökəni və mənası haqqında fərqli görüş və fərziyyələr olmaqla birlikdə Qədim Farscada “dəniz, böyük göl, böyük çay”, Yeni Farscada “dağın zirvəsi” anlamına gəldiyi qeyd edilir .
Tarixi
Zərənc Sasanilər dövründə Sistan bölgəsinin mərkəziydi və məhəlli hökmdarlar burada əyləşirdi. Zərənc və çəvrəsində Sasani hökmdarlarından II Şapur (309-379) və I Qubad (488-531) dönəmlərinə aid pullar tapılmışdır. V və VI əsrlərdə burada Sasanilərin Bizansa qarşı dəstəklədiyi Nəsturi xristianlarının bir piskoposluq mərkəzinin olduğu qeyd edilir .
Xəlifə Ömər dönəmində Asım ibn Amr və Abdullah ibn Umeyr komandasındakı İslam birlikləri Sistan bölgəsinə yürüdü (644). Burada məğlub etdikləri Sasani birliklərini təqib edərək Zərənci mühasirə edincə şəhər əhalisinin istəyi üzərinə bəlli miqdardakı vergi qarşılığında barış andlaşması bağlandı. Zərənc əhalisinin andlaşmanı pozması üzündən 650-ci ildə Bəsrə valisi Abdullah ibn Amir tərəfindən Sistan fəthləriylə vəzifələndirilən Rəbi ibn Ziyad əl-Harisi Zərənci mühasirə etdi. Şəhərin hakimi Pərviz Rəbi ilə, hər birinin əlində birər qızıl qədəh olan 2000 kölə vermək şərtiylə yeni anlaşma bağladı. Rəbi, Sistan bölgəsi fəthlərini tamamlayınca Zərəncə getdi və burada iki il qaldı . 653-cü ildə Zərənc əhalisi üsyan edib müsəlman valini şəhərdən çıxardı; bunun üzərinə Abdullah ibn Amirin Sistan valiliyinə təyin etdiyi Əbdürrəhman ibn Səmürə 8000 nəfərlik bir ordu ilə Zərənci mühasirə etdi. Çətin durumda qalan şəhər əhalisi 2 milyon dirhəm və 2000 kölə verərək müsəlmanlarla təkrar barış bağladı. Əbdürrəhman bölgədəki digər şəhərləri ələ keçirdikdən sonra Zərəncə yerləşib İslamı yaymağa çalışdı. Ancak Əbdürrəhman xəlifə Osmanın şəhid edilməsi üzərinə Bəsrəyə dönüncə Zərənc əhalisi təkrar üsyan etdi. Həzrət Əli tərəfindən Sistana göndərilən Hasəkə ibn Attab əl-Həbati şəhərin mərzibanı ilə bir anlaşma bağlayaraq hakimiyəti yenidən bərpa etdi .
Müaviyə dönəmində təkrar Sistan valiliyinə gətirilən Əbdürrəhman b. Səmürə müsəlmanlar arasındakı siyasi mübarizələr üzündən üsyan etmiş olan şəhər əhalisini itaət altına alıb fəthlərini Kabilə qədər çatdırdı və Rəbi ibn Ziyad bölgə valiliyinə gəlincəyə qədər (666) bölgəni Zərənc şəhərindən idarə etdi. Bu arada Həsən Bəsri, Zərəncə gəlib üç il dərs verdi. Əbdürrəhman onun dərs verdiyi yerə şəhərin cümə camisini inşa etdirdi. Fəqət Əbdürrəhman ibn Səmürə kimi güclü bir valinin çıxarılmasının ardından bölgədə üsyanlar və qarışıqlıqlar yenidən başladı (666). Özəlliklə bölgənin fəthində iştirak etmiş olan Bəni Qeys, Bəkir və Təmim qəbilələri arasındaki güc mücadiləsini fürsət bilən Rutbil ünvanlı Kabil şahı üsyan edib Zərənc və çevrəsini ələ keçirdi . Müsəlmanlar bu üsyanı yatırdıysa da aralarındakı mücadilələr üzündən Kabil şahı təkrar qiyam qaldırdı və vergi ödəməyi durdurdu. 670 və ya 671-ci ildə Rəbi ibn Ziyadın çıxarılmasından sonra vəzifəyə gətirilən vali, Rutbil ilə bir anlaşma bağladı. Ancaq Zərənc şəhəri və Sistan bölgəsindəki qarışıqlıqlar Əbdülməlik ibn Mərvan dönəmindən (685-705) Abbasilərin ilk illərinə qədər davam etdi.
Mənsurun 768-ci ildə Sistan valiliyinə təyin etdiyi Man b. Zaidə Rutbil ilə savaşıb bir çox qənimət və əsir ələ keçirdi ; ancaq Zərəncli bir xarici tərəfindən öldürüldü. Yerinə gələn Yəzid b. Məzyəd bölgədə basqıcı bir siyasət izləyincə işdən çıxarıldı. Kabilin Harunərrəşid zamanında 795-ci ildə fəthi və Məmun dönəmində də (813-833) Rutbilin müsəlmanlığı qəbul etməsiylə Zərənc və çevrəsində bir müddət sakit günlər yaşandı. Zərənc və çevrəsi Tahirilər dönəmində də bir çox xarici üsyanına sahnə oldu.
Həmçinin bax
İstinadlar
- İA, XIII, 538; EIr., VII, 536.
- EI² [İng.], XI, 458.
- Bəlazüri, s. 554-555.
- Yenə orda, s. 556.
- İbn əl-Əsir, IV, 463, 484-485.
- Tarix-i Sistan, s. 144
Xarici keçidlər
- Zaranj shows promise for future of Nimroz province 2012-09-21 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zerenc Efqanistan Islam Respublikasinin Nimruz vilayetinin merkezi qedim seher Zerencزرنج30 57 36 sm e 61 51 36 s u Olke EfqanistanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 476 mSaat qursagi UTC 04 30Xeriteni goster gizle Zerenc Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiIranin serqinde Efqanistan sirhed sinirini kesen Hilmend cayinin sag yaxasinda yerlesir EtimologiyasiZerenc Zereng adini Hilmend cayinin Zereh Hamun golune tokulduyu genis saheye verilen yunanca Zaranqiana Zaranqa Zaranka ve Qedim Fars dilinde Dranqiana isminden almisdir Kelimenin kokeni ve menasi haqqinda ferqli gorus ve ferziyyeler olmaqla birlikde Qedim Farscada deniz boyuk gol boyuk cay Yeni Farscada dagin zirvesi anlamina geldiyi qeyd edilir TarixiZerenc Sasaniler dovrunde Sistan bolgesinin merkeziydi ve mehelli hokmdarlar burada eylesirdi Zerenc ve cevresinde Sasani hokmdarlarindan II Sapur 309 379 ve I Qubad 488 531 donemlerine aid pullar tapilmisdir V ve VI esrlerde burada Sasanilerin Bizansa qarsi desteklediyi Nesturi xristianlarinin bir piskoposluq merkezinin oldugu qeyd edilir Xelife Omer doneminde Asim ibn Amr ve Abdullah ibn Umeyr komandasindaki Islam birlikleri Sistan bolgesine yurudu 644 Burada meglub etdikleri Sasani birliklerini teqib ederek Zerenci muhasire edince seher ehalisinin isteyi uzerine belli miqdardaki vergi qarsiliginda baris andlasmasi baglandi Zerenc ehalisinin andlasmani pozmasi uzunden 650 ci ilde Besre valisi Abdullah ibn Amir terefinden Sistan fethleriyle vezifelendirilen Rebi ibn Ziyad el Harisi Zerenci muhasire etdi Seherin hakimi Perviz Rebi ile her birinin elinde birer qizil qedeh olan 2000 kole vermek sertiyle yeni anlasma bagladi Rebi Sistan bolgesi fethlerini tamamlayinca Zerence getdi ve burada iki il qaldi 653 cu ilde Zerenc ehalisi usyan edib muselman valini seherden cixardi bunun uzerine Abdullah ibn Amirin Sistan valiliyine teyin etdiyi Ebdurrehman ibn Semure 8000 neferlik bir ordu ile Zerenci muhasire etdi Cetin durumda qalan seher ehalisi 2 milyon dirhem ve 2000 kole vererek muselmanlarla tekrar baris bagladi Ebdurrehman bolgedeki diger seherleri ele kecirdikden sonra Zerence yerlesib Islami yaymaga calisdi Ancak Ebdurrehman xelife Osmanin sehid edilmesi uzerine Besreye donunce Zerenc ehalisi tekrar usyan etdi Hezret Eli terefinden Sistana gonderilen Haseke ibn Attab el Hebati seherin merzibani ile bir anlasma baglayaraq hakimiyeti yeniden berpa etdi Muaviye doneminde tekrar Sistan valiliyine getirilen Ebdurrehman b Semure muselmanlar arasindaki siyasi mubarizeler uzunden usyan etmis olan seher ehalisini itaet altina alib fethlerini Kabile qeder catdirdi ve Rebi ibn Ziyad bolge valiliyine gelinceye qeder 666 bolgeni Zerenc seherinden idare etdi Bu arada Hesen Besri Zerence gelib uc il ders verdi Ebdurrehman onun ders verdiyi yere seherin cume camisini insa etdirdi Feqet Ebdurrehman ibn Semure kimi guclu bir valinin cixarilmasinin ardindan bolgede usyanlar ve qarisiqliqlar yeniden basladi 666 Ozellikle bolgenin fethinde istirak etmis olan Beni Qeys Bekir ve Temim qebileleri arasindaki guc mucadilesini furset bilen Rutbil unvanli Kabil sahi usyan edib Zerenc ve cevresini ele kecirdi Muselmanlar bu usyani yatirdiysa da aralarindaki mucadileler uzunden Kabil sahi tekrar qiyam qaldirdi ve vergi odemeyi durdurdu 670 ve ya 671 ci ilde Rebi ibn Ziyadin cixarilmasindan sonra vezifeye getirilen vali Rutbil ile bir anlasma bagladi Ancaq Zerenc seheri ve Sistan bolgesindeki qarisiqliqlar Ebdulmelik ibn Mervan doneminden 685 705 Abbasilerin ilk illerine qeder davam etdi Mensurun 768 ci ilde Sistan valiliyine teyin etdiyi Man b Zaide Rutbil ile savasib bir cox qenimet ve esir ele kecirdi ancaq Zerencli bir xarici terefinden olduruldu Yerine gelen Yezid b Mezyed bolgede basqici bir siyaset izleyince isden cixarildi Kabilin Harunerresid zamaninda 795 ci ilde fethi ve Memun doneminde de 813 833 Rutbilin muselmanligi qebul etmesiyle Zerenc ve cevresinde bir muddet sakit gunler yasandi Zerenc ve cevresi Tahiriler doneminde de bir cox xarici usyanina sahne oldu Hemcinin baxSistan Seferiler sulalesiIstinadlarIA XIII 538 EIr VII 536 EI Ing XI 458 Belazuri s 554 555 Yene orda s 556 Ibn el Esir IV 463 484 485 Tarix i Sistan s 144Xarici kecidlerVikianbarda Zerenc ile elaqeli mediafayllar var Zaranj shows promise for future of Nimroz province 2012 09 21 at the Wayback Machine