Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Bu məqaləni lazımdır. |
Azərbaycanda zərb çalğı alətlərinin kökləri çox-çox qədimlərə, ibtidai yaşayış dövrlərinə gedib çıxır. Bu dövrlərdə insanlar müəyyən vasitələrlə ritmlər yaratmışlar. Belə vasitələrdən biri ayaqdöymə zərb üsulu idi ki, bu zaman qazılmış quyunun üzərinə quru ağac döşəyər, üstünü müxtəlif heyvan dəriləri ilə örtərək onu ayaqla döyəcləməklə çeşidli ritmlər alarlarmış. İlk zərb alətləri, çox güman ki, belə yaranmışdır.
İndi də zorxana oyunlarından birinin adı "Ayaqdöymə" adlanır. Azərbaycanda ən qədim insan məskənlərindən biri olan Qobustanda Cingirdağın ətəklərində on-on iki min il əvvəllərə aid edilən qaya rəsmləri ilə yanaşı, "Qaval daşı" adlanan böyük bir qaya parçası da vardır. Bu qayanı əl, ayaq və yaxud hər hansı bir cisimlə döyəclədikdə, qavalın tembrinə uyğun səslər alınır. Belə güman edilir ki, həmin qaya parçası ulu əcdadlarımız tərəfindən zərb aləti kimi istifadə olunduğundan bu günümüzə "Qaval daşı" adı ilə gəlib çatmışdır. Qaval daşı bu gün də zərb alətlərinə xas olan keyfiyyətlərini saxlamaqdadır. Zərb çalğı alətlərinin müxtəlif növləri Azərbaycan ərazisində tarixən çox geniş yayılmış və xalqımızın mədəni həyatında özünəməxsus rol oynamışdır. Alətşünaslığımızın səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri də onun zərb çalğı alətləri ilə zənginliyidir.
Hazırda musiqi sənətimizin inkişafında başlıca rol oynayan bir çox zərb alətlərindən geniş istifadə edilir. Bu alətlər, əsasən, 3 növə ayrılır:
- Membranlı. Qrupa təbil, , qoşa nağara, nağara, dümbək və bu növ digər zərb alətləri daxildir.
- İdiofonlu. Buraya kasa və saxsı qablar, müxtəlif növlü laqqutular, şax-şaxlar, , və s. aid edilə bilər.
- İdiomembranlı. Bu növ zərb alətlərinə qaval və dəf aid edilir.
Membranlı zərb çalğı alətləri arasında ən geniş yayılmışı nağaradır. Xalqımızın adət və ənənələrinin, toy-bayram şənliklərinin aparıcı çalğı alətlərindən sayılan nağaranın bir sıra növləri mövcuddur. Ölçüləri ilə fərqləndirilən bu növlər böyük nağara, cürə nağara, çiling nağara, qoltuq nağara, əl nağara adlandırılır. Bu alət, əsasən, iki quruluşda mövcuddur: birüzlü və ikiüzlü. Birüzlülərə qoşa nağara, , təbil,dəf, qaval, ikiüzlülərə böyük nağara (kos nağara), cürə nağara və qoltuq nağara aid edilir. Nağaralar arasında ən çox yayılanı qoltuq nağara və qoşa nağara hesab edilir.
Zəngin və müxtəlif növlü zərb çalğı alətlərindən bir çoxu: , , , təbil, , zil, , zəng, , , , davul, , xalxal və başqaları musiqi mədəniyyətimizin inkişafı tarixində müstəsna rol oynamış, lakin bu günümüzə gəlib çatmamışdır.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Azerbaycanda zerb calgi aletlerinin kokleri cox cox qedimlere ibtidai yasayis dovrlerine gedib cixir Bu dovrlerde insanlar mueyyen vasitelerle ritmler yaratmislar Bele vasitelerden biri ayaqdoyme zerb usulu idi ki bu zaman qazilmis quyunun uzerine quru agac doseyer ustunu muxtelif heyvan derileri ile orterek onu ayaqla doyeclemekle cesidli ritmler alarlarmis Ilk zerb aletleri cox guman ki bele yaranmisdir Indi de zorxana oyunlarindan birinin adi Ayaqdoyme adlanir Azerbaycanda en qedim insan meskenlerinden biri olan Qobustanda Cingirdagin eteklerinde on on iki min il evvellere aid edilen qaya resmleri ile yanasi Qaval dasi adlanan boyuk bir qaya parcasi da vardir Bu qayani el ayaq ve yaxud her hansi bir cisimle doyecledikde qavalin tembrine uygun sesler alinir Bele guman edilir ki hemin qaya parcasi ulu ecdadlarimiz terefinden zerb aleti kimi istifade olundugundan bu gunumuze Qaval dasi adi ile gelib catmisdir Qaval dasi bu gun de zerb aletlerine xas olan keyfiyyetlerini saxlamaqdadir Zerb calgi aletlerinin muxtelif novleri Azerbaycan erazisinde tarixen cox genis yayilmis ve xalqimizin medeni heyatinda ozunemexsus rol oynamisdir Aletsunasligimizin seciyyevi xususiyyetlerinden biri de onun zerb calgi aletleri ile zenginliyidir Hazirda musiqi senetimizin inkisafinda baslica rol oynayan bir cox zerb aletlerinden genis istifade edilir Bu aletler esasen 3 nove ayrilir Membranli Qrupa tebil qosa nagara nagara dumbek ve bu nov diger zerb aletleri daxildir Idiofonlu Buraya kasa ve saxsi qablar muxtelif novlu laqqutular sax saxlar ve s aid edile biler Idiomembranli Bu nov zerb aletlerine qaval ve def aid edilir Membranli zerb calgi aletleri arasinda en genis yayilmisi nagaradir Xalqimizin adet ve enenelerinin toy bayram senliklerinin aparici calgi aletlerinden sayilan nagaranin bir sira novleri movcuddur Olculeri ile ferqlendirilen bu novler boyuk nagara cure nagara ciling nagara qoltuq nagara el nagara adlandirilir Bu alet esasen iki qurulusda movcuddur biruzlu ve ikiuzlu Biruzlulere qosa nagara tebil def qaval ikiuzlulere boyuk nagara kos nagara cure nagara ve qoltuq nagara aid edilir Nagaralar arasinda en cox yayilani qoltuq nagara ve qosa nagara hesab edilir Zengin ve muxtelif novlu zerb calgi aletlerinden bir coxu tebil zil zeng davul xalxal ve basqalari musiqi medeniyyetimizin inkisafi tarixinde mustesna rol oynamis lakin bu gunumuze gelib catmamisdir