Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zaksenhauzen həbs düşərgəsi (alm. Konzentrationslager Sachsenhausen) — Üçüncü Reyx tərəfindən İkinci dünya müharibəsi dövründə Almaniyanın paytaxtı Berlin şəhərində yaradılmış, 1936–1945-ci illərdə fəaliyyət göstərmiş Nasist həbs düşərgəsi.
İşləmək azadlıq gətirir
Zaksenhauzen düşərgəsi Üçüncü Reyx tərəfindən yaradılan həbs düşərgələrinin idarə mərkəzi olmuşdur. SS birləşmələrinində əsas təlim bazalarınan olan Zaksenhauzen həbs düşərgəsi digərlərinə nisbətən daim daha çox önəmə sahib olmuşdur. 1936-cı ildə yaradılan düşərgədə, müxətlif növ kabinalar və işgəncə otaqları vardı burada İndustie Zentrum adlanan və yalnız xüsusi həkimlərin bıraxıldığı əməliyyat mərkəzləri vardı. Burada məhbuslar üzərində müəyyən təcrübələr aparılır, onların işgəncələrə hansı şəkildə dözümlü olmaları yoxlanılırdı. Zaksenhauzendə qaz kameraları vasitəsilə minlərlə insan öldürülmüşdür.
Zaksenhauzen həbs düşərgəsinin girişində alman dilində Arbeit Macht Frei (işləmək azadlıq gətirir) cümləsi yazılmışdır. 2 may, 1945-ci ildə SSRİ ordusu tərəfindən azad edilən həbs düşərgəsində, 200 mindən çox insan saxlanılmış və onlardan 100 mini müxtəlif xəstəliklərdən vəfat etmişdir. Məhkumlar əsasən düzgün qidalanmama, vərəm və dondurucu şaxtalar səbəbindən vəfat edirdilər. Yuxarıda göstərilən səbəblərdən başqa bir çox insan İndustie Zentrum otaqlarında tibbi təcrüblələr əsnasında öldürülmüşdür.
Nasist mənbələrində Zaksenhauzen düşərgəsində saxlanılan qadınlar haqqında məlumat verilərkən, onların ümumi sayı 2 min şəklində göstərilir. Bu qadınlara Aufseherin adlanan alman qadın nəzarətçilər nəzarət edirdi. Nasist mənbələri düşərgədə saxlanılan hər 10 şəxsə bir SS zabitinin düşdüyü göstərilmişdir. Bir çox Nasist həbs düşərgəsində olduğu kimi bu düşərgədə də məhkumların saxlanılma şəraiti insanlıq normallarından aşağı olmuşdur. Məhkumların təbii ehtiyaclarının ödənilməsinə şərait yaradılmır, 120 məhkuma bir tuael ayrılır, yeməklər vaxtı-vaxtında verilmir, məhkumlar səbəb gösərilmədən döyülür və təhqir olunurdular. Müqavimət göstərənlər isə düşərgənin girişində asılaraq edam olunur və günlərlə burada saxlanılırdı. Bununla digər məhkumlara müqavimətinin mənasız olduğu fikri aşılanırdı.
Üçüncü Reyx 1936-cı ildə Münhen Olimpiadasını keçirən zaman Estervegan həbs düşərgəsindən gətirilən 50 nəfər məhkum tərəfindən Nasist Almaniyasının ilk həbs düşərgəsi inşa olunmağa başlandı. Zaksenhauzen düşərgəsi haqqında Adolf Hitler tam muasir ifadəsini işlətmişdir. Düşərgədə açıldığı ilk gündən etibarən yalnız Homosekusallar və siyasi məhbuslar saxlanılırdı. 1938-ci ilin noyabr ayında baş vermiş Kristal Gecə poqromundan sonra düşərgəyə minlərlə yəhudi məhbus gətirilmişdir. İkinci dünya müharibəsinin başlanmasından az əvvəl 1939-cu ilin sentyabr ayının ortalarında, Alman polisi Berlin şəhərində yaşayan 900 nəfər yəhudini xüsusi əməliyyatla həbs edərək, Zaksenhauzenə gətirmişdir. Gətirilən məhbusların çoxu açlıq və baxımsızlığ səbəbindən bir neçə aydan sonra ölmüşdülər. 1940-cı ildə Almanlar tərəfindən işğal olunan Polşadan minlərlə şəxs dəmiremalı sahəsidə çalışdırılmaq ücün Zaksenhauzen həbs düşərgəsinə gətirilmişdir.
4 aprel, 1941-ci ildə Eyxberq Ruhi Xəstəxanasının baş həkimi olan Fredrix Mannak adlı SS həkimi, 14f13 kod adından istifadə edərək, Zaksenhauzen həbs düşərgəsində saxlanılan məhkumların üzərində bəzi tibbi təcrüblər aparmışdır. Aparılan təcrüblərdə xəstələrin müxətlif əlavələrə neçə təsir göstərdiyi araşdırılırdı. Tibbi təcrübə ücün yaramayan bəzi xəstə məhkumlar isə Alman zabitləri tərəfindən Zaksenhauzen həbs düşərgəsinin qaz kamerlalarına aparılmış və orada öldürülmüşdür.
1941-ci ilin avqust ayında SSRİ ordusunun əsir düşmüş 18 minlik əsgəri Zaksenhauzen həbs düşərgəsinə göndərilmişdir. Əsirlərin düşərgəyə çatmasından bir həftə sonra 13 min əsri güllələnərək öldürülmüşdür. 1944-cü ilin avqust ayında Varşavada başlanan üsyanın nəticəsində almanlar 3.500 nəfər Zaksenhauzen düşərgəsindən olmaqla, ümumilikdə 65 min nəfər polyakı müxtəlif həbs düşərgələrinə göndərmişdilər.
Müttəfiqlərin Almaniyaya doğru yaxınlaşması Zaksenhauzen həbs düşərgəsində vəziyyəti dəyişdirmişdir. Artıq məhbuslara yemək verilmir və digər ehtiyaclarını ödəmək üçün heç bir şərait yaradılmırdı. Məhbuslar arasında ölüm yürüşü adlanan bu dövr təxminən 2 ay çəkmişdir. Bu dövr ərzində gücsüz və xəstə olan məhkumların böyük bir qismi ölmüşdür. Zaksenhauzen həbs düşərgəsində saxlanılan və sağ qalmağı bacaran məhbuslar SSRİ ordusu tərəfindən 2 may, 1945-ci ildə Sakhvern kəndi yaxınlığında azad edilmişdir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zaksenhauzen hebs dusergesi alm Konzentrationslager Sachsenhausen Ucuncu Reyx terefinden Ikinci dunya muharibesi dovrunde Almaniyanin paytaxti Berlin seherinde yaradilmis 1936 1945 ci illerde fealiyyet gostermis Nasist hebs dusergesi Arbeit macht frei Islemek azadliq getirirMehkumlar 19 dekabr 1938Zaksenhauzen hebs dusergesinde mehkumlar terefinden istifade olunan gundelik geyim Zaksenhauzen dusergesi Ucuncu Reyx terefinden yaradilan hebs dusergelerinin idare merkezi olmusdur SS birlesmelerininde esas telim bazalarinan olan Zaksenhauzen hebs dusergesi digerlerine nisbeten daim daha cox oneme sahib olmusdur 1936 ci ilde yaradilan dusergede muxetlif nov kabinalar ve isgence otaqlari vardi burada Industie Zentrum adlanan ve yalniz xususi hekimlerin biraxildigi emeliyyat merkezleri vardi Burada mehbuslar uzerinde mueyyen tecrubeler aparilir onlarin isgencelere hansi sekilde dozumlu olmalari yoxlanilirdi Zaksenhauzende qaz kameralari vasitesile minlerle insan oldurulmusdur Zaksenhauzen hebs dusergesinin girisinde alman dilinde Arbeit Macht Frei islemek azadliq getirir cumlesi yazilmisdir 2 may 1945 ci ilde SSRI ordusu terefinden azad edilen hebs dusergesinde 200 minden cox insan saxlanilmis ve onlardan 100 mini muxtelif xesteliklerden vefat etmisdir Mehkumlar esasen duzgun qidalanmama verem ve dondurucu saxtalar sebebinden vefat edirdiler Yuxarida gosterilen sebeblerden basqa bir cox insan Industie Zentrum otaqlarinda tibbi tecrubleler esnasinda oldurulmusdur Nasist menbelerinde Zaksenhauzen dusergesinde saxlanilan qadinlar haqqinda melumat verilerken onlarin umumi sayi 2 min seklinde gosterilir Bu qadinlara Aufseherin adlanan alman qadin nezaretciler nezaret edirdi Nasist menbeleri dusergede saxlanilan her 10 sexse bir SS zabitinin dusduyu gosterilmisdir Bir cox Nasist hebs dusergesinde oldugu kimi bu dusergede de mehkumlarin saxlanilma seraiti insanliq normallarindan asagi olmusdur Mehkumlarin tebii ehtiyaclarinin odenilmesine serait yaradilmir 120 mehkuma bir tuael ayrilir yemekler vaxti vaxtinda verilmir mehkumlar sebeb goserilmeden doyulur ve tehqir olunurdular Muqavimet gosterenler ise dusergenin girisinde asilaraq edam olunur ve gunlerle burada saxlanilirdi Bununla diger mehkumlara muqavimetinin menasiz oldugu fikri asilanirdi Ucuncu Reyx 1936 ci ilde Munhen Olimpiadasini keciren zaman Estervegan hebs dusergesinden getirilen 50 nefer mehkum terefinden Nasist Almaniyasinin ilk hebs dusergesi insa olunmaga baslandi Zaksenhauzen dusergesi haqqinda Adolf Hitler tam muasir ifadesini isletmisdir Dusergede acildigi ilk gunden etibaren yalniz Homosekusallar ve siyasi mehbuslar saxlanilirdi 1938 ci ilin noyabr ayinda bas vermis Kristal Gece poqromundan sonra dusergeye minlerle yehudi mehbus getirilmisdir Ikinci dunya muharibesinin baslanmasindan az evvel 1939 cu ilin sentyabr ayinin ortalarinda Alman polisi Berlin seherinde yasayan 900 nefer yehudini xususi emeliyyatla hebs ederek Zaksenhauzene getirmisdir Getirilen mehbuslarin coxu acliq ve baximsizlig sebebinden bir nece aydan sonra olmusduler 1940 ci ilde Almanlar terefinden isgal olunan Polsadan minlerle sexs demiremali saheside calisdirilmaq ucun Zaksenhauzen hebs dusergesine getirilmisdir 4 aprel 1941 ci ilde Eyxberq Ruhi Xestexanasinin bas hekimi olan Fredrix Mannak adli SS hekimi 14f13 kod adindan istifade ederek Zaksenhauzen hebs dusergesinde saxlanilan mehkumlarin uzerinde bezi tibbi tecrubler aparmisdir Aparilan tecrublerde xestelerin muxetlif elavelere nece tesir gosterdiyi arasdirilirdi Tibbi tecrube ucun yaramayan bezi xeste mehkumlar ise Alman zabitleri terefinden Zaksenhauzen hebs dusergesinin qaz kamerlalarina aparilmis ve orada oldurulmusdur 1941 ci ilin avqust ayinda SSRI ordusunun esir dusmus 18 minlik esgeri Zaksenhauzen hebs dusergesine gonderilmisdir Esirlerin dusergeye catmasindan bir hefte sonra 13 min esri gullelenerek oldurulmusdur 1944 cu ilin avqust ayinda Varsavada baslanan usyanin neticesinde almanlar 3 500 nefer Zaksenhauzen dusergesinden olmaqla umumilikde 65 min nefer polyaki muxtelif hebs dusergelerine gondermisdiler Muttefiqlerin Almaniyaya dogru yaxinlasmasi Zaksenhauzen hebs dusergesinde veziyyeti deyisdirmisdir Artiq mehbuslara yemek verilmir ve diger ehtiyaclarini odemek ucun hec bir serait yaradilmirdi Mehbuslar arasinda olum yurusu adlanan bu dovr texminen 2 ay cekmisdir Bu dovr erzinde gucsuz ve xeste olan mehkumlarin boyuk bir qismi olmusdur Zaksenhauzen hebs dusergesinde saxlanilan ve sag qalmagi bacaran mehbuslar SSRI ordusu terefinden 2 may 1945 ci ilde Sakhvern kendi yaxinliginda azad edilmisdir