Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Zöhrə Akçurina (krımtat. Зөһрә Акчурина) Bibi-Zöhrə Əsfəndiyar qızı Qaspralı (Qasprinskaya) (krımtat. Биби-Зөһрә Әсфәндияр кызы Гаспралы (Гаспринская)) bəzi mənbələrdə Zöhrə (Bibi-Zöhrə) Əsfəndiyar qızı Akçurina (krımtat. Зухра (Биби-Зегра) Асфандияровна Акчурина; 1862 – 13 aprel 1903, Tavriya quberniyası[d]) — ilk krım tatar qadın jurnalist, “Tərcüman” qəzetinin naşirlərindən biri.
| Zöhrə Akçurina | |
|---|---|
| tatar. Зөһрә Акчурина | |
 | |
| Doğum tarixi | 1862 |
| Vəfat tarixi | 13 aprel 1903 |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı | |
| Uşaqları | |
| Fəaliyyəti | jurnalist |
Görkəmli Krım tatar pedaqoq İsmayıl Qaspıralının həyat yoldaşı, “Tərcüman” qəzetinin naşirləri, jurnalistlər Rüfət Qaspıralı və Şəfiqə Qaspıralının anası, tatar əsilli Türkiyə siyasətçisi və yazıçısı, Türk Tarix Qurumunun ilk sədri Yusif Akçuranın əmisi qızı.
Həyatı
Zöhrə Akçurina 1862-ci ildə Simbirsk quberniyasının Sengileyevski rayonunun Staraya Timoşkina kəndində məşhur tatar knyazları nəsli olan Akçurinlər ailəsində anadan olub. Atası - Əsfəndiyar Akçurin, anası - Fatimə Akçurina idi.
Zöhrə uşaqlığını Koromışlovka kəndində keçirib. Artıq uşaqlıqdan həmyaşıdlarından fərqlənirdi: “gözəl, çevik, özünəməxsus iti zehni ilə seçilən və yaxşı danışıq qabiliyyətinə malik idi”. Uşaqlıqdan evdə təhsil almış, ona dərs deyən bir rus dayəsi olmuşdur. O, o dövrlər üçün yaxşı təhsil və müsəlman adət-ənənəsinə uyğun tərbiyə almışdı. Valideynləri Asılzat ailəsindən nümunə götürərək Zöhrəyə rus dilini, rus ədəbiyyatını və musiqisini öyrədən rus əsilli bir dayə tutmuşdular. Ayaz İshaki dayə barədə 1914-cü ildə “İl” qəzetində belə yazırdı: "Dayənin o qədər də biliyi olmasa da, onun başqa bir dünyadan, rus həyatından gəlməsi, Rusiyanın çiçəklənən ədəbiyyatına bir az da bələd olması, balaca Zöhrənin fantaziyalarına xoş ovqat bəxş etməsi, onun dünyagörüşünün genişlənməsinə və s. təsir etmişdir".
İsmayıl Qaspıralı ilə görüş və nigah
Atasının qardaşı İbrahim Kuramşah oğlu Akçurin (1859-?) Simbirsk Kadet Korpusunu bitirdikdən sonra müalicə üçün Krıma yola düşmüşdü. Zöhrə də əmisi ilə Krıma getmişdi. 1880-ci ildə Krımda Akçurinlər Baxçasaray şəhərinin qlavası İsmayıl Qaspıralı ilə tanış olurlar. İsmayılın Rusiyadakı müsəlmanların ehtiyacları üçün rus və Avropa mədəniyyətinə malik olmağın zəruriliyindən bəhs edən “Rus İslamı” broşürasını oxuyan Akçurinlər onun fikirlərinə heyran qaldılar. İsmayıl Qasprinski Zuxra ilə ilk görüşünü belə xatırlayırdı: “Mənə elə gəldi ki, onun üstünə su belə düşmür”.
Simbirskə qayıdan Zöhrə Akçurina ilk olaraq İsmayıl Qaspıralıya məktub yazır. Məktub mübadiləsindən sonra, bir müddət sonra gənclər “öz talelərini bağlamağa” qərar verirlər. 1881-ci ildə Makardjinski yarmarkasında görüşən Qaspıralı İbrahim Akçurindən Zöhrənin atası ilə aralarında vasitəçi olmasını xahiş etdi, lakin ondan razılıq almadı.
İsmayıl Koromıslovkaya özü getməyə qərar verdi. Qonşu rus kəndində yerləşib Zöhrəyə xəbər göndərdi ki, mən gəlirəm. Lakin Zöhrənin atası Əsfəndiyar əfəndi qızını zadəgan nəslindən olan İsmayıl Qaspıralıya ərə verməyə razı olmadı. Ancaq gənclər birlikdə olmağa qərar verirlər. Gecə Akçura bağında iki şahidin iştirakı ilə o dövrlərin unikal nikah müqaviləsi imzalandı - "aldım-birdəm" ("aldı və verdi"). Səhər müqavilə Əsfəndiyar əfəndiyə təqdim olundu. Qızın atası fabrikdə işin dayandırılmasını və işçilərə çağırılmamış qonağı döyməyi əmr edib. Bu zaman Zöhrə eyvana qaçaraq: “Mən səninəm! Mən əbədi olaraq sənin olacam!" deyə qışqırdı. İsmayıl Qaspıralının üzərində qızılla işlənmiş şəhər qlavası formasının olması onu döyülməkdən xilas etdi. Belə ki, işçilər belə formada olan adama əl qaldırmağa cəsarət etmədilər. İsmayıl Qaspıralı öz haqlarını qorumaq ümidi ilə Ufaya müfti Səliməger Təfkilevi qəbuluna yollandı. Müfti şahidlərin iştirakı ilə bağlanmış müqaviləni qaydalara uyğun hesab etdi və məsələni sülh yolu ilə həll etmək üçün nəslin ağsaqqalı Timerbulat Kuramşinoviç Akçurini (1826-1906) görüşə dəvət etdi. Bundan sonra Akçurinlər toy şənliyi təşkil etmək qərarına gəldilər.
Ayaz İshakinin İsmayıl Qaspıralının ölümündən sonra “İl” qəzetində dərc olunan toy məclisi ilə bağlı “İsmayıl bəy, Zöhrə xanım Qaspıralılar” adlı məqaləsi Akçurinlər ailəsində narazılıq yaratdı. İbrahim Akçurin və Məhbubcamal Akçurin cavab yazıları yazaraq, nigah hadisəsinin əvvəlcə iki ailənin münasibətlərinə kölgə salsa da, sonradan onlar arasında dostluğun yarandığını vurğulayıblar. Rizaəddin bin Fəxrəddin “Məşhur xanımlar” əsərində Zöhrə Akçurinanı “tatar qadınları arasında mirvari” adlandırır və qeyd edir ki, o, özünü maarifçiliyə həsr etmək istəyinin güclü olması səbəbindən qohumlarının fikir ayrılığına baxmayaraq, doğma Simbirsk vilayətini tərk edərək Krıma Baxçasaray şəhərinə gedib.
Qəzetdə fəaliyyəti
1883-cü ilin aprelində 32 yaşlı İsmayıl Qaspıralı rus və tatar dillərində “Tərcüman-Tərcüməçi” qəzetini nəşr etmək üçün icazə alır. 21 yaşlı Zöhrə Akçurina ərinin təşəbbüsünü dəstəkləyir. O, cehiz və zinət əşyalarını qəzetlərin nəşrinə xərcləyirdi. 5-6 il ərzində bütün dizayn, sənədləşmə, qəzetə yeni abunəçilərin cəlb edilməsi ilə bağlı bütün işləri Zöhrə həyata keçirdi.
Qəzetin nəşri başlayanda həyat yoldaşı ilə birgə çap maşınını əl ilə çevirir, çap edir, çeşidləyir, qatlayır, ünvanı yazır, möhür vurur və poçt şöbəsinə təhvil verirdilər. Qəzetin növbəti nömrəsi abunəçilərə göndərildikdən sonra yenisi üzərində işləməyə başlayırdılar. İsmayıl Qaspıralı qəzetin rus bölməsi üçün adətən rus dilində məqalələr yazır, Zöhrə Akçurina isə yazılı mətnləri düzəldir, sadələşdirir və ərindən yaxşı bildiyi tatar dilinə tərcümə edirdi. Qəzet həftədə 1-2 nömrə çıxırdı. Kiçik formatlı qəzetin bir tərəfində rusca, digər tərəfində tatarca mətnlər olurdu.
Qəzetin tirajı da getdikcə artırdı. Əgər birinci ildə (1883) qəzetin 320 abunəçisi var idisə, 1884-cü ildə 406, 1885-ci ildə isə 1000 abunəçi olmuşdur. Qəzet öz xərclərini ancaq XX əsrin əvvəllərində qarşılamağa başladı. 20 il ərzində İsmayıl Qaspıralı və Zöhrə Akçurina onların işini davam etdirəcək tələbələrini hazırlaya bildilər. İsmayıl bəyin başqa şəhərlərə işləməyə getdiyi bir vaxtda qəzetin nəşri tamamilə Zöhrə Akçurinanın nəzarətində idi. O, məktublara cavablar yazır, qəzetdə Volqa-Ural bölgəsinə həsr edilmiş məqalələr hazırlayır və nəşr edirdi.
Ailəsi
- Həyat yoldaşı - İsmayıl Qaspıralı (1851-1914).
- Qızları - Şəfiqə (1886-1975), Nigar (1896-?).
- Oğulları - Rüfət (1884-1925), Cavad-Mənsur (1897-1958), Heydər-Əli (1898-?).
Xatirəsi
2015-ci ilin avqustunda “Yusuf Akçura: irs və müasirlik” mövzusunda beynəlxalq konfrans keçirilib. Həm bu konfransda, həm də bir neçə gün əvvəl Kazanda, sonra Ulyanovskda və Starotimoşkino ailə mülkündə Rusiya və Türkiyədən olan alimlər Akçurinlər ailəsinin tarixinə dair məruzələrlə çıxış ediblər. Bu konfrans çərçivəsində Starotimoşkino kənd kitabxanasına Zöhrə Qaspıralı-Akçurinanın adı verilib.
İstinadlar
- Хәмидуллин, Л.Х. "Акчурина Зөһрә Әсфәндияр кызы". Tatarica (tatar). İstifadə tarixi: 2023-06-06.
- Хаблемитоглу, Наджип. Шефика Гаспирали и тюркское женское движение в России (1893—1920). Стамбул: Toplumsal Dönüşüm. 2004 [Şefika Gaspiralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi (1893-1920)]. 672. ISBN .
- Евгений Пажитнов. Родословная Исмаила Гаспринского Arxiv surəti 5 may 2023 tarixindən (Wayback Machine) saytında
- , 2017-01-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2016-07-28. 2017-01-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-26.
Ədəbiyyat
- ru:Татарский энциклопедический словарь. Казань: Институт татарской энциклопедии АН РТ, 1999. .
- А. Х. Махмутова. Лишь тебе, народ, служенье. Казань: «Мәгариф», 2003.
- А. Х. Махмутова. Пора и нам зажечь огонь свободы. Казань: ТКН, 2006.
- Т. И. Биктимерова. Ступени образования до Сорбонны. Казань:, 2011.
- А. Беляев. Историческая генеалогия татарского народа. Казань: ТКН, 2012. .
Xarici keçidlər
- Род Акчуриных
- Зухра Акчурина
- Динара Тибаева. "Жемчужина татарской культуры". Проект «Хранители Родины».
- "Как симбирянка Биби-Зухра Акчурина стала «матерью нации»". ru:Аргументы и Факты. 2014-03-06.
- А. Х. Махмутова. "Акчурина-Гаспринская, Зухра (1862-1903)". Исламский портал.
- А. Х. Махмутова. "Ощущение было такое, как будто всего меня ошпарили кипятком" (Зухра и Исмаил Гаспринские) // Гасырлар авазы - Эхо веков (3—4). 2014. 118–125. ISSN 2073-7475.
- "Зухра Акчурина-Гаспринская (1862–1903), не бывает нации без её матерей". ИД «Медина». 2020-04-30.
- "Казанские бренды начала XX века – мыло и чернила – выпускали с его портретом". Бизнес Online. 2021-03-13.
- "Реформатор Исмаил Гаспринский и его любовь к Зухре". 2021-09-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 0 saniye evvel En Merker muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Zohre Akcurina krimtat Zoһrә Akchurina Bibi Zohre Esfendiyar qizi Qasprali Qasprinskaya krimtat Bibi Zoһrә Әsfәndiyar kyzy Gaspraly Gasprinskaya bezi menbelerde Zohre Bibi Zohre Esfendiyar qizi Akcurina krimtat Zuhra Bibi Zegra Asfandiyarovna Akchurina 1862 13 aprel 1903 Tavriya quberniyasi d ilk krim tatar qadin jurnalist Tercuman qezetinin nasirlerinden biri Zohre Akcurinatatar Zoһrә AkchurinaDogum tarixi 1862Vefat tarixi 13 aprel 1903 1903 04 13 Vefat yeri Tavriya quberniyasi d Rusiya imperiyasiDefn yeri Zincirli medreseHeyat yoldasi Ismayil QaspiraliUsaqlari Sefiqe Yusifbeyli Rufet QaspiraliFealiyyeti jurnalist Gorkemli Krim tatar pedaqoq Ismayil Qaspiralinin heyat yoldasi Tercuman qezetinin nasirleri jurnalistler Rufet Qaspirali ve Sefiqe Qaspiralinin anasi tatar esilli Turkiye siyasetcisi ve yazicisi Turk Tarix Qurumunun ilk sedri Yusif Akcuranin emisi qizi HeyatiZohre Akcurina 1862 ci ilde Simbirsk quberniyasinin Sengileyevski rayonunun Staraya Timoskina kendinde meshur tatar knyazlari nesli olan Akcurinler ailesinde anadan olub Atasi Esfendiyar Akcurin anasi Fatime Akcurina idi Zohre usaqligini Koromislovka kendinde kecirib Artiq usaqliqdan hemyasidlarindan ferqlenirdi gozel cevik ozunemexsus iti zehni ile secilen ve yaxsi danisiq qabiliyyetine malik idi Usaqliqdan evde tehsil almis ona ders deyen bir rus dayesi olmusdur O o dovrler ucun yaxsi tehsil ve muselman adet enenesine uygun terbiye almisdi Valideynleri Asilzat ailesinden numune goturerek Zohreye rus dilini rus edebiyyatini ve musiqisini oyreden rus esilli bir daye tutmusdular Ayaz Ishaki daye barede 1914 cu ilde Il qezetinde bele yazirdi Dayenin o qeder de biliyi olmasa da onun basqa bir dunyadan rus heyatindan gelmesi Rusiyanin ciceklenen edebiyyatina bir az da beled olmasi balaca Zohrenin fantaziyalarina xos ovqat bexs etmesi onun dunyagorusunun genislenmesine ve s tesir etmisdir Ismayil Qaspirali ile gorus ve nigah Atasinin qardasi Ibrahim Kuramsah oglu Akcurin 1859 Simbirsk Kadet Korpusunu bitirdikden sonra mualice ucun Krima yola dusmusdu Zohre de emisi ile Krima getmisdi 1880 ci ilde Krimda Akcurinler Baxcasaray seherinin qlavasi Ismayil Qaspirali ile tanis olurlar Ismayilin Rusiyadaki muselmanlarin ehtiyaclari ucun rus ve Avropa medeniyyetine malik olmagin zeruriliyinden behs eden Rus Islami brosurasini oxuyan Akcurinler onun fikirlerine heyran qaldilar Ismayil Qasprinski Zuxra ile ilk gorusunu bele xatirlayirdi Mene ele geldi ki onun ustune su bele dusmur Simbirske qayidan Zohre Akcurina ilk olaraq Ismayil Qaspiraliya mektub yazir Mektub mubadilesinden sonra bir muddet sonra gencler oz talelerini baglamaga qerar verirler 1881 ci ilde Makardjinski yarmarkasinda gorusen Qaspirali Ibrahim Akcurinden Zohrenin atasi ile aralarinda vasiteci olmasini xahis etdi lakin ondan raziliq almadi Ismayil Koromislovkaya ozu getmeye qerar verdi Qonsu rus kendinde yerlesib Zohreye xeber gonderdi ki men gelirem Lakin Zohrenin atasi Esfendiyar efendi qizini zadegan neslinden olan Ismayil Qaspiraliya ere vermeye razi olmadi Ancaq gencler birlikde olmaga qerar verirler Gece Akcura baginda iki sahidin istiraki ile o dovrlerin unikal nikah muqavilesi imzalandi aldim birdem aldi ve verdi Seher muqavile Esfendiyar efendiye teqdim olundu Qizin atasi fabrikde isin dayandirilmasini ve iscilere cagirilmamis qonagi doymeyi emr edib Bu zaman Zohre eyvana qacaraq Men seninem Men ebedi olaraq senin olacam deye qisqirdi Ismayil Qaspiralinin uzerinde qizilla islenmis seher qlavasi formasinin olmasi onu doyulmekden xilas etdi Bele ki isciler bele formada olan adama el qaldirmaga cesaret etmediler Ismayil Qaspirali oz haqlarini qorumaq umidi ile Ufaya mufti Selimeger Tefkilevi qebuluna yollandi Mufti sahidlerin istiraki ile baglanmis muqavileni qaydalara uygun hesab etdi ve meseleni sulh yolu ile hell etmek ucun neslin agsaqqali Timerbulat Kuramsinovic Akcurini 1826 1906 goruse devet etdi Bundan sonra Akcurinler toy senliyi teskil etmek qerarina geldiler Ayaz Ishakinin Ismayil Qaspiralinin olumunden sonra Il qezetinde derc olunan toy meclisi ile bagli Ismayil bey Zohre xanim Qaspiralilar adli meqalesi Akcurinler ailesinde naraziliq yaratdi Ibrahim Akcurin ve Mehbubcamal Akcurin cavab yazilari yazaraq nigah hadisesinin evvelce iki ailenin munasibetlerine kolge salsa da sonradan onlar arasinda dostlugun yarandigini vurgulayiblar Rizaeddin bin Fexreddin Meshur xanimlar eserinde Zohre Akcurinani tatar qadinlari arasinda mirvari adlandirir ve qeyd edir ki o ozunu maarifciliye hesr etmek isteyinin guclu olmasi sebebinden qohumlarinin fikir ayriligina baxmayaraq dogma Simbirsk vilayetini terk ederek Krima Baxcasaray seherine gedib Qezetde fealiyyeti 1883 cu ilin aprelinde 32 yasli Ismayil Qaspirali rus ve tatar dillerinde Tercuman Tercumeci qezetini nesr etmek ucun icaze alir 21 yasli Zohre Akcurina erinin tesebbusunu destekleyir O cehiz ve zinet esyalarini qezetlerin nesrine xercleyirdi 5 6 il erzinde butun dizayn senedlesme qezete yeni abunecilerin celb edilmesi ile bagli butun isleri Zohre heyata kecirdi Qezetin nesri baslayanda heyat yoldasi ile birge cap masinini el ile cevirir cap edir cesidleyir qatlayir unvani yazir mohur vurur ve poct sobesine tehvil verirdiler Qezetin novbeti nomresi abunecilere gonderildikden sonra yenisi uzerinde islemeye baslayirdilar Ismayil Qaspirali qezetin rus bolmesi ucun adeten rus dilinde meqaleler yazir Zohre Akcurina ise yazili metnleri duzeldir sadelesdirir ve erinden yaxsi bildiyi tatar diline tercume edirdi Qezet heftede 1 2 nomre cixirdi Kicik formatli qezetin bir terefinde rusca diger terefinde tatarca metnler olurdu Qezetin tiraji da getdikce artirdi Eger birinci ilde 1883 qezetin 320 abunecisi var idise 1884 cu ilde 406 1885 ci ilde ise 1000 abuneci olmusdur Qezet oz xerclerini ancaq XX esrin evvellerinde qarsilamaga basladi 20 il erzinde Ismayil Qaspirali ve Zohre Akcurina onlarin isini davam etdirecek telebelerini hazirlaya bildiler Ismayil beyin basqa seherlere islemeye getdiyi bir vaxtda qezetin nesri tamamile Zohre Akcurinanin nezaretinde idi O mektublara cavablar yazir qezetde Volqa Ural bolgesine hesr edilmis meqaleler hazirlayir ve nesr edirdi AilesiHeyat yoldasi Ismayil Qaspirali 1851 1914 Qizlari Sefiqe 1886 1975 Nigar 1896 Ogullari Rufet 1884 1925 Cavad Mensur 1897 1958 Heyder Eli 1898 Xatiresi2015 ci ilin avqustunda Yusuf Akcura irs ve muasirlik movzusunda beynelxalq konfrans kecirilib Hem bu konfransda hem de bir nece gun evvel Kazanda sonra Ulyanovskda ve Starotimoskino aile mulkunde Rusiya ve Turkiyeden olan alimler Akcurinler ailesinin tarixine dair meruzelerle cixis edibler Bu konfrans cercivesinde Starotimoskino kend kitabxanasina Zohre Qaspirali Akcurinanin adi verilib IstinadlarHәmidullin L H Akchurina Zoһrә Әsfәndiyar kyzy Tatarica tatar Istifade tarixi 2023 06 06 Hablemitoglu Nadzhip Shefika Gaspirali i tyurkskoe zhenskoe dvizhenie v Rossii 1893 1920 Stambul Toplumsal Donusum 2004 Sefika Gaspirali ve Rusya da Turk Kadin Hareketi 1893 1920 672 ISBN 975 6 44880 6 Evgenij Pazhitnov Rodoslovnaya Ismaila Gasprinskogo Arxiv sureti 5 may 2023 tarixinden Wayback Machine saytinda 2017 01 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 07 28 2017 01 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 26 Edebiyyatru Tatarskij enciklopedicheskij slovar Kazan Institut tatarskoj enciklopedii AN RT 1999 ISBN 0 9530650 3 0 A H Mahmutova Lish tebe narod sluzhene Kazan Mәgarif 2003 A H Mahmutova Pora i nam zazhech ogon svobody Kazan TKN 2006 T I Biktimerova Stupeni obrazovaniya do Sorbonny Kazan 2011 A Belyaev Istoricheskaya genealogiya tatarskogo naroda Kazan TKN 2012 ISBN 978 5 298 02215 6 Xarici kecidlerRod Akchurinyh Zuhra Akchurina Dinara Tibaeva Zhemchuzhina tatarskoj kultury Proekt Hraniteli Rodiny Kak simbiryanka Bibi Zuhra Akchurina stala materyu nacii ru Argumenty i Fakty 2014 03 06 A H Mahmutova Akchurina Gasprinskaya Zuhra 1862 1903 Islamskij portal A H Mahmutova Oshushenie bylo takoe kak budto vsego menya oshparili kipyatkom Zuhra i Ismail Gasprinskie Gasyrlar avazy Eho vekov 3 4 2014 118 125 ISSN 2073 7475 Zuhra Akchurina Gasprinskaya 1862 1903 ne byvaet nacii bez eyo materej ID Medina 2020 04 30 Kazanskie brendy nachala XX veka mylo i chernila vypuskali s ego portretom Biznes Online 2021 03 13 Reformator Ismail Gasprinskij i ego lyubov k Zuhre 2021 09 03