Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yuxarı göl (ing. Lake Superior) — Şimali Amerikada göl. Böyük göllər sistemində ən böyük və ən dərin göldür. Göllərin dünyada sahəsinə görə sıralamasıda ikinci yeri tutur. Göl həm də yerüstü ərazisinə görə dünyanın ən böyük 1-ci və həcminə görə 3-cü şirinsulu gölüdür.
| Yuxarı göl | |
|---|---|
| ing. Lake Superior | |
 Yuxarı göldə Podkova körfəsi. Ontario, Kanada | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 183 m |
| Eni | 257 km |
| Uzunluğu | 563 km |
| Sahil uzunluğu | 4385* |
| Sahəsi | 82,7 min |
| Həcmi | 12.100.000 hm³, 12.100 km³ |
| Dərin yeri | 406 m |
| Tökülən çay | 200-dən çox qolu |
| Axan çay | |
| Yerləşməsi | |
| Ölkələr | |
| Yerləşməsi | Ontario, Minnesota Viskonsin Miçiqan |
| | |
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Göl şimaldan Kanadanın sərhədində Ontario əyaləti, qərbdən və cənubdan isə ABŞ-nin Minnesota, Viskonsin və Miçiqan ştatları ilə əhatə olunub.
Hidroqrafiyası
Yuxarı göl bilavasitə Huron gölünə boşalır. Göl ərazisinə görə bölgədəki və dünyadakı ən böyük şirinsulu göl olmaqla yanaşı, su tutumuna görə Sibirdəki Baykal gölü və Şərqi Afrikadakı Tanqanika gölündən sonra 3-cü şirinsulu göldür.
Yuxarı göl sahəsinə görə dünyadakı göllər arasında Xəzərdən sonra ikinci yer tutur. Xəzər hal-hazırda təmamilə təcrid olunmuş halıyla şorsulu göllər siyahısına daxil olsa da tarixdən əvvəl dəfələrlə Aralıq dənizi ilə birləşmiş və yenidən Qara dəniz vasitəsilə təcrid olunmuşdur.
Yuxarı gölün sahəsi 83,103 km2-dir və bu da təxminən Cənubi Karolina və ya Avstriyanın ölçüsü qədərdir. Maksimum uzunluğu 350 mil (563 km), maksimum genişliyi isə 160 mil (257 km)-dir. Gölün orta dərinliyi 483 fut (147 m), maksimum dərinliyi isə 1,333 fut (406 m)-dir. Yuxarı göl 12,100 km3 həcmində su tutumuna malikdir. Göldə Şimali və Cənubi Amerikanın bütün quru sahəsini 30 sm. dərinliyində örtmək üçün kifayət qədər su var. Gölün sahil xətləri adalar da daxil olmaqla 2,726 mil (4,387 km)-ə qədər uzanır.
Su səviyyəsi
Gölün orta səviyyəsi dəniz səviyyəsindən 600 fut (183 m) yuxarıdır. Təxminən 1887-ci ilə qədər Yuxarı göldəki su səviyyəsini buradakı ən böyük təbii su nəqli olan Müqəddəs Maris çayı müəyyənləşdirirdi. 1921-ci ildən etibarən nəqliyyat və hidroelektrik enerjisi sahəsindəki inkişaf Müqəddəs Maris çayı üzərindəki anbarlar, bəndlər və digər idarəetmə quruluşları ilə nəticələndi.Göldəki su səviyyəsini, o cümlədən Hudson hövzəsində suyun dəyişməsini, Beynəlxalq Birləşmiş Komissiya tərəfindən 1914-cü ildə qurulan Beynəlxalq Göl Üstün İdarəetmə Şurası tənzimləyir.
Yuxarı gölün su səviyyəsi 2007-ci ilin sentyabrında bundan əvvəlki, 1926-cı ildəki rekordan bir qədər də aşağı səviyyəyə düşərək rekor nəticədə aşağı nəticə göstərdi. Su səviyyəsi bir neçə günə bərpa edildi.
Gölün su səviyyəsi aydan-aya dəyişir. Oktyabr-Noyabr aylarında su ən yüksək səviyyədə olur. Gölün normal nisbi yüksəkliyi verilən nöqtədən 1.17 fut (0.36 m) yuxarıdır. 1986-cı ilin qışında gölün səviyyəsi rokord göstəriciyə, 1.883 fut (0.574 m) nisbi yüksəkliyə çatdı.
Gölün ən aşağı səviyyəsi mart və aprel aylarında baş verir. Bu zaman su 0.33 fut (0.10 m)-ə qədər aşağı düşür. 1926-cı ilin qışında göl ən aşağı qeydə alınan səviyyəyə 1.58 fut (0.48 m)-ə qədər düşdü.
Coğrafiyası
Yuxarı göldəki ən böyük ada Miçiqan ştatındakı İsle Royaldır. İsle Royalda bir neçə göl daha var. Digər tanınmış adalara Viskonsin əyalətindəki Madelin adası, Ontario əyalətindəki Miçipicoten adası və Miçiqan əyalətindəki Qrand İsland adası daxildir.
İstinadlar
- . United States Environmental Protection Agency. May 25, 2011. October 29, 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 9, 2011.
- "Great Lakes Atlas: Factsheet #1". United States Environmental Protection Agency. April 11, 2011. February 2, 2013 tarixində . İstifadə tarixi: November 10, 2011.
- Wright, John W., redaktorThe New York Times Almanac (2007). New York: Penguin Books. 2006. səh. 64. ISBN .
- Minnesota Sea Grant. . University of Minnesota. February 20, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 9, 2007.
- "Lake Superior Hits Record Lows". The Globe and Mail. Toronto. Associated Press. October 1, 2007. June 10, 2008 tarixində . İstifadə tarixi: October 6, 2007.
- . Great Lakes Information Network. October 20, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 23, 2007.
- Detroit District. Monthly Bulletin of Lake Levels for The Great Lakes. United States Army Corps of Engineers. September 2009.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yuxari gol ing Lake Superior Simali Amerikada gol Boyuk goller sisteminde en boyuk ve en derin goldur Gollerin dunyada sahesine gore siralamasida ikinci yeri tutur Gol hem de yerustu erazisine gore dunyanin en boyuk 1 ci ve hecmine gore 3 cu sirinsulu goludur Yuxari goling Lake SuperiorYuxari golde Podkova korfesi Ontario KanadaUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 183 mEni 257 kmUzunlugu 563 kmSahil uzunlugu 4385 Sahesi 82 7 minHecmi 12 100 000 hm 12 100 km Derin yeri 406 mTokulen cay 200 den cox qoluAxan cayYerlesmesi47 46 03 sm e 87 22 16 q u Olkeler ABS KanadaYerlesmesi Ontario Minnesota Viskonsin MiciqanYuxari goladalarla birlikde Vikianbarda elaqeli mediafayllar Gol simaldan Kanadanin serhedinde Ontario eyaleti qerbden ve cenubdan ise ABS nin Minnesota Viskonsin ve Miciqan statlari ile ehate olunub HidroqrafiyasiYuxari gol bilavasite Huron golune bosalir Gol erazisine gore bolgedeki ve dunyadaki en boyuk sirinsulu gol olmaqla yanasi su tutumuna gore Sibirdeki Baykal golu ve Serqi Afrikadaki Tanqanika golunden sonra 3 cu sirinsulu goldur Yuxari gol sahesine gore dunyadaki goller arasinda Xezerden sonra ikinci yer tutur Xezer hal hazirda temamile tecrid olunmus haliyla sorsulu goller siyahisina daxil olsa da tarixden evvel defelerle Araliq denizi ile birlesmis ve yeniden Qara deniz vasitesile tecrid olunmusdur Yuxari golun sahesi 83 103 km2 dir ve bu da texminen Cenubi Karolina ve ya Avstriyanin olcusu qederdir Maksimum uzunlugu 350 mil 563 km maksimum genisliyi ise 160 mil 257 km dir Golun orta derinliyi 483 fut 147 m maksimum derinliyi ise 1 333 fut 406 m dir Yuxari gol 12 100 km3 hecminde su tutumuna malikdir Golde Simali ve Cenubi Amerikanin butun quru sahesini 30 sm derinliyinde ortmek ucun kifayet qeder su var Golun sahil xetleri adalar da daxil olmaqla 2 726 mil 4 387 km e qeder uzanir Su seviyyesiGolun orta seviyyesi deniz seviyyesinden 600 fut 183 m yuxaridir Texminen 1887 ci ile qeder Yuxari goldeki su seviyyesini buradaki en boyuk tebii su neqli olan Muqeddes Maris cayi mueyyenlesdirirdi 1921 ci ilden etibaren neqliyyat ve hidroelektrik enerjisi sahesindeki inkisaf Muqeddes Maris cayi uzerindeki anbarlar bendler ve diger idareetme quruluslari ile neticelendi Goldeki su seviyyesini o cumleden Hudson hovzesinde suyun deyismesini Beynelxalq Birlesmis Komissiya terefinden 1914 cu ilde qurulan Beynelxalq Gol Ustun Idareetme Surasi tenzimleyir Yuxari golun su seviyyesi 2007 ci ilin sentyabrinda bundan evvelki 1926 ci ildeki rekordan bir qeder de asagi seviyyeye duserek rekor neticede asagi netice gosterdi Su seviyyesi bir nece gune berpa edildi Golun su seviyyesi aydan aya deyisir Oktyabr Noyabr aylarinda su en yuksek seviyyede olur Golun normal nisbi yuksekliyi verilen noqteden 1 17 fut 0 36 m yuxaridir 1986 ci ilin qisinda golun seviyyesi rokord gostericiye 1 883 fut 0 574 m nisbi yuksekliye catdi Golun en asagi seviyyesi mart ve aprel aylarinda bas verir Bu zaman su 0 33 fut 0 10 m e qeder asagi dusur 1926 ci ilin qisinda gol en asagi qeyde alinan seviyyeye 1 58 fut 0 48 m e qeder dusdu CografiyasiYuxari goldeki en boyuk ada Miciqan statindaki Isle Royaldir Isle Royalda bir nece gol daha var Diger taninmis adalara Viskonsin eyaletindeki Madelin adasi Ontario eyaletindeki Micipicoten adasi ve Miciqan eyaletindeki Qrand Island adasi daxildir Istinadlar United States Environmental Protection Agency May 25 2011 October 29 2010 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi November 9 2011 Great Lakes Atlas Factsheet 1 United States Environmental Protection Agency April 11 2011 February 2 2013 tarixinde Istifade tarixi November 10 2011 Wright John W redaktorThe New York Times Almanac 2007 New York Penguin Books 2006 seh 64 ISBN 0 14 303820 6 Minnesota Sea Grant University of Minnesota February 20 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi August 9 2007 Lake Superior Hits Record Lows The Globe and Mail Toronto Associated Press October 1 2007 June 10 2008 tarixinde Istifade tarixi October 6 2007 Great Lakes Information Network October 20 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi October 23 2007 Detroit District Monthly Bulletin of Lake Levels for The Great Lakes United States Army Corps of Engineers September 2009