Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yustus fon Libix (12 may 1803[…], Darmştat, Hessen knyazlığı[d][…] – 18 aprel 1873[…], Münxen) — alman kimyaçısı, professor, Bavariya Elmlər Akademiyasının prezidenti.
| Yustus fon Libix | |
|---|---|
| alm. Justus von Liebig | |
 | |
| Doğum tarixi | 12 may 1803[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 18 aprel 1873[…](69 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcəsi | |
| İş yerləri | |
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |   |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yustus fon Libix 1803-cü il mayın 12-də Darmştadtda anadan olmuşdur. O, 1820-ci ildə Bonn, 1821-ci ildə Erlangen universitetlərində təhsil almış, 1822-1824-cü illərdə Parisdə J.Gey-Lyüssakla birgə çalışmışdır. Erlangenə qayıtdıqdan sonra doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmiş, 1824-ci ildə A.Humboldtun tövsiyəsi ilə Hessen Universitetində kimya professoru kimi çalışmışdı. 1852-ci ildən ömrünün sonuna qədər Libix Münhen Universitetinin professoru; 1860-cı ildə Bavariya Elmlər Akademiyasının prezidenti olmuşdu.
Elmi fəaliyyəti
Libixin ən əhəmiyyətli işləri üzvi kimya sahəsinə aiddir. Mühüm üzvi birləşmələrin kəşfi, üzvi birləşmələrin yeni analiz və yeni birləşmələr qrupunun sintezi üsullarının işlənilməsi, üzvi kimyanın nəzəri əsaslarının yaradılması Libixə məxsusdur. 1823-cü ildə o, gümüş fulminatın tərkibcə gümüş izotsionatla eyni olduğunu müəyyən etmişdi. Bu da ilk izomer nümunəsi oldu. 1832-ci ildə o, F.Völerlə birlikdə göstərmişdi ki, benzoy turşusu – benzaldehid – benzoil xlorid - benzoilsulfid sırasında daha sonra benzoil adlanan C6H5SO qrupu dəyişmədən bir birləşmədən digərinə keçir. Analoji olaraq etilradikal qrupu spirt – efir – etilxlorid –azot turşusunun efiri - benzoy turşusunun efiri sırasında dəyişməz olaraq qalır. Bu işlər mürəkkəb radikallar nəzəriyyəsinin təməlini qoymuşdu. Libix ilk dəfə olaraq (fransız kimyaçısı E.Subeyranla eyni zamanda və ondan asılı olmayaraq) 1831-ci ildə xloroformu almış və 1835-ci ildə sirkə aldehidini almış, hippur, süd və digər karbon turşularını kəşf etmişdi. 1831-1833-cü illərdə o, həmçinin üzvi birləşmələrdə karbon və hidrogenin müəyyənləşdirilməsi üsulunu təkmilləşdirmişdi. J.Düma ilə birlikdə Libix çoxəsaslı üzvi turşuları tədqiq etmiş və turşuların əsaslığına görə təsnifatını təklif etmişdi.
Libix kimyanın digər sahələrində də çox işlər görmüşdü. O, halogenləri tədqiq etmiş, brom almış, platin, gümüş, qurğuşun, manqan və s. aktivləşdirmə fəaliyyətini araşdırmışdı. Bunula da o hal-hazırda qeyri-üzvi kataliz adlanan bir sahənin yaranması üçün şərait yaratmışdı. Libix analitik kimyanın bir sıra üsullarını işləmişdi: kobaltın nikeldən ayrılması, dərman maddələrində hydrogen sianid turşusunun müəyyən edilməsi və s.
Libix aqrokimya və biokimyanın əsasını qoyanlardan biri sayılır. O, bitkilərin mineral qidalanma nəzəriyyəsini əsaslandırmış və torpaq münbitliyinin yaxşılaşdırılmasının elmi əsaslarını yaratmış, bitki fiziologiyasında karbon qazı və bağlı azotun rolunu araşdırmışdır. Libix həm də qidanın problemlərini tədqiq etmiş, qida məhsullarını yağlar, zülallar və karbohidratlara bölməyi təklif etmiş, yağlar və karbohidratların orqanizm üçün yanacaq olduğunu müəyyən etmişdi.
Libix kimyanın tədrisini kökündən dəyişmiş, tədris sisteminə genişmiqyaslı laboratoriya dərsləri və tələbələrin müstəqil tədqiqatlarını daxil etmişdi. 1824-ci ildə Libix Hessendə Almaniyada ilk kimya laboratoriyası yaratmışdı. Libixin elmi məktəbinin məzunları A.Kekule, A. Vürtz, A.Hoffmann, N.Zinin və digər məşhur kimyaçılardır.
Libixin əsas əsərləri sırasında "Üzvi kimyanın fiziologiya və patologiyaya tətbiqi" (1842), "Üzvi analiz üzrə təlimatlar" (1837) və "Əkinçiliyin təbii qanunları" (1865) adlı nəşrləri göstərmək olar.
Mənbə
- Биографии великих химиков. Перевод с нем. под ред. Быкова Г.В. – М.: Мир, 1981. 320 с.
- Волков В.А., Вонский Е.В., Кузнецова Г.И. Выдающиеся химики мира. – М.: ВШ, 1991. 656
Həmçinin bax
İstinadlar
- Ladenburg Liebig, Justus von (alm.). // Allgemeine Deutsche Biographie L: 1883. Vol. 18. S. 589–605.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Либих, Юстус (rus.). // Большая советская энциклопедия / под ред. О. Ю. Шмидт 1 Москва: Акционерное общество «Советская энциклопедия», 1920.
- www.accademiadellescienze.it (it.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yustus fon Libix 12 may 1803 Darmstat Hessen knyazligi d 18 aprel 1873 Munxen alman kimyacisi professor Bavariya Elmler Akademiyasinin prezidenti Yustus fon Libixalm Justus von Liebig Dogum tarixi 12 may 1803 1803 05 12 Dogum yeri Darmstat Hessen knyazligi d Vefat tarixi 18 aprel 1873 1873 04 18 69 yasinda Vefat yeri Munxen Yuxari Bavariya Bavariya Almaniya imperiyasiElm sahesi kimyaElmi derecesi elmler doktoruIs yerleri Munhen Ludviq Maksimilian Universiteti Gissen Universiteti Heydelberq UniversitetiTehsili Erlangen Nurnberq Universiteti d Bonn Universiteti 1819 Uzvluyu London Kral Cemiyyeti 1840 Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi Isvec Kral Elmler Akademiyasi Bavariya Elmler Akademiyasi d Gottingen Elmler Akademiyasi d Peterburq Elmler Akademiyasi Macaristan Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Rusiya Elmler Akademiyasi Prussiya Elmler Akademiyasi d ABS Milli Elmler Akademiyasi 1867 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYustus fon Libix 1803 cu il mayin 12 de Darmstadtda anadan olmusdur O 1820 ci ilde Bonn 1821 ci ilde Erlangen universitetlerinde tehsil almis 1822 1824 cu illerde Parisde J Gey Lyussakla birge calismisdir Erlangene qayitdiqdan sonra doktorluq dissertasiyasini mudafie etmis 1824 ci ilde A Humboldtun tovsiyesi ile Hessen Universitetinde kimya professoru kimi calismisdi 1852 ci ilden omrunun sonuna qeder Libix Munhen Universitetinin professoru 1860 ci ilde Bavariya Elmler Akademiyasinin prezidenti olmusdu Elmi fealiyyetiLibixin en ehemiyyetli isleri uzvi kimya sahesine aiddir Muhum uzvi birlesmelerin kesfi uzvi birlesmelerin yeni analiz ve yeni birlesmeler qrupunun sintezi usullarinin islenilmesi uzvi kimyanin nezeri esaslarinin yaradilmasi Libixe mexsusdur 1823 cu ilde o gumus fulminatin terkibce gumus izotsionatla eyni oldugunu mueyyen etmisdi Bu da ilk izomer numunesi oldu 1832 ci ilde o F Volerle birlikde gostermisdi ki benzoy tursusu benzaldehid benzoil xlorid benzoilsulfid sirasinda daha sonra benzoil adlanan C6H5SO qrupu deyismeden bir birlesmeden digerine kecir Analoji olaraq etilradikal qrupu spirt efir etilxlorid azot tursusunun efiri benzoy tursusunun efiri sirasinda deyismez olaraq qalir Bu isler murekkeb radikallar nezeriyyesinin temelini qoymusdu Libix ilk defe olaraq fransiz kimyacisi E Subeyranla eyni zamanda ve ondan asili olmayaraq 1831 ci ilde xloroformu almis ve 1835 ci ilde sirke aldehidini almis hippur sud ve diger karbon tursularini kesf etmisdi 1831 1833 cu illerde o hemcinin uzvi birlesmelerde karbon ve hidrogenin mueyyenlesdirilmesi usulunu tekmillesdirmisdi J Duma ile birlikde Libix coxesasli uzvi tursulari tedqiq etmis ve tursularin esasligina gore tesnifatini teklif etmisdi Libix kimyanin diger sahelerinde de cox isler gormusdu O halogenleri tedqiq etmis brom almis platin gumus qurgusun manqan ve s aktivlesdirme fealiyyetini arasdirmisdi Bunula da o hal hazirda qeyri uzvi kataliz adlanan bir sahenin yaranmasi ucun serait yaratmisdi Libix analitik kimyanin bir sira usullarini islemisdi kobaltin nikelden ayrilmasi derman maddelerinde hydrogen sianid tursusunun mueyyen edilmesi ve s Libix aqrokimya ve biokimyanin esasini qoyanlardan biri sayilir O bitkilerin mineral qidalanma nezeriyyesini esaslandirmis ve torpaq munbitliyinin yaxsilasdirilmasinin elmi esaslarini yaratmis bitki fiziologiyasinda karbon qazi ve bagli azotun rolunu arasdirmisdir Libix hem de qidanin problemlerini tedqiq etmis qida mehsullarini yaglar zulallar ve karbohidratlara bolmeyi teklif etmis yaglar ve karbohidratlarin orqanizm ucun yanacaq oldugunu mueyyen etmisdi Libix kimyanin tedrisini kokunden deyismis tedris sistemine genismiqyasli laboratoriya dersleri ve telebelerin musteqil tedqiqatlarini daxil etmisdi 1824 ci ilde Libix Hessende Almaniyada ilk kimya laboratoriyasi yaratmisdi Libixin elmi mektebinin mezunlari A Kekule A Vurtz A Hoffmann N Zinin ve diger meshur kimyacilardir Libixin esas eserleri sirasinda Uzvi kimyanin fiziologiya ve patologiyaya tetbiqi 1842 Uzvi analiz uzre telimatlar 1837 ve Ekinciliyin tebii qanunlari 1865 adli nesrleri gostermek olar MenbeBiografii velikih himikov Perevod s nem pod red Bykova G V M Mir 1981 320 s Volkov V A Vonskij E V Kuznecova G I Vydayushiesya himiki mira M VSh 1991 656Hemcinin baxLimitleyici amiller qanunuIstinadlarLadenburg Liebig Justus von alm Allgemeine Deutsche BiographieL 1883 Vol 18 S 589 605 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Libih Yustus rus Bolshaya sovetskaya enciklopediya pod red O Yu Shmidt 1 Moskva Akcionernoe obshestvo Sovetskaya enciklopediya 1920 www accademiadellescienze it it