Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yucin Qladstoun O'Nil (ing. Eugene Gladstone O'Neill; 16 oktyabr 1888[…], Nyu-York, Nyu-York ştatı – 27 noyabr 1953[…], Boston) - amerika yazıçısı, dramaturq, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1936), Pulitser mükafatı laureatı (1920, 1922, 1928).
| Yucin O'Nil | |
|---|---|
| ing. Eugene Gladstone O'Neill | |
 | |
| Doğum tarixi | 16 oktyabr 1888[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 27 noyabr 1953[…](65 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | ağciyər iltihabı |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | dramaturq, ssenarist, yazıçı |
| Əsərlərinin dili | ingilis dili |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 | |
| eoneill.com | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Amerikan yazıçısı və dramaturqu Yucin O`Nil səyyar aktyor ailəsində doğulmuş, həyatının ilk yeddi ilini "təkərlər üstündə" keçirmişdi. Təhsil həyatına anası ilə Nyu-Yorkda yaşadığı illərdə başlamışdı. Lakin bu dövr də asan olmamışdı. Ella O`Nil morfi düşkününə çevrildiyindən oğlu üçün ciddi problemlər yaratmışdı. İnanclı katolik ruhunda tərbiyə olunan kiçik Yucin Allaha dua etməklə anasına xilas yolu tapacağını fikirləşirdi. Dualarının səmərəsiz qaldığını görəndən sonra kilsədən həmişəlik üz döndərmişdi. Bir sözlə, kiçik yaşda üzləşdiyi böyük problemlər onun uşaq psixikasına təsirsiz ötüşməmişdi.
Yucin O`Nil 1906-cı ildə Prinston universitetinə daxil olsa da, burada cəmisi bir il oxumuşdu. Onu dərslərdən daha çox avaraçılıq və Nyu-Yorkun gecə həyatı maraqlandırırdı. 21 yaşı tamam olanda atasının iradəsi ilə hesablaşmadan evlənmişdi. Toydan sonra isə qızıl axtaranlara qoşulub Hondurasa getmişdi. Bir il sonra Nyu-Yorka qayıtmışdı. 1910-cu ildə öz adını verdiyi oğlu doğulmuşdu. Lakin körpənin dünyaya gəlməsi də onu evə, ailəyə bağlaya bilməmişdi. Avara və sərsəriyə çevrilən Yucin O`Nil bu dəfə həyatının il yarısını İngiltərə və Argentinada keçirmişdi. Əsas məşğuliyyəti günəmuzd işlər və dilənçilik idi. Bütün bunlar sonda birinci arvadının boşanma qərarı verməsinə səbəb oldu. Çox ehtimal ki, belə ekstremal şəraitdə böyüdüyündən ilk övladı - sonralar teatr tənqidçisi kimi tanınan kiçik Yucin 40 yaşında həyatına intiharla son qoymuşdu.
İntihar, bəlkə də, müəyyən dərəcədə bu ailə üçün faciəli ənənə idi. Çünki 1912-ci ildə yaşamaqdan bezən ata Yucin də özünü öldürmək fikrinə düşmüş, yalnız baş tutmayan cəhddən sonra həyatını yenidən qurmaq qərarına gəlmişdi. Atasının acınacaqlı aqibəti Nyu-Londonda, yerli qəzetə müxbir işləyən Yucin O`Nili silkələmişdi. O, avara həyatdan əl çəkmək və "nəyin bahasına olursa olsun" yazıçı olmaq qərarı vermişdi. 1914-cü ildə bu məqsədlə hətta Harvard universitetinə, Corc Beykerin dramaturgiya kursuna daxil olmuşdu. 1916-cı ildə ilk pyesi tamaşaya qoyulmuşdu. Yucin O`Nil yaradıcılığının başlanğıc dövründən salon və ailə-məişət dramı ənənələrindən qətiyyətlə imtina etmiş, həyatın dibindəki adamları teatra gətirmək qərarına gəlmişdi. Bu mənada Avqust Strindberin əsərləri Yucin O`Nilin ilham mənbəyi və "müasir dramaturgiya dərsliyi" olmuşdu. Müəllifin 1920-ci ildə Brodveydə oynanan "Üfüqün arxasında" pyesi Amerika teatrına yeni istedadın gəldiyindən xəbər verirdi. Bu əsərə görə Yucin O`Nil növbəti il Pulitser mükafatına layiq görüldü. Sonralar müəllifin "Anna Kristi" (1922), "Qəribə interlyudiya" (1928) və "Gecəyə çevrilən uzun gün" (1941) pyesləri də eyni mükafatla qeyd edildi və o, dördqat Pultsier laureatı oldu.
1920-1943-cü illərdə Yucin O`Nil 20-dən çox pyes yazmışdı. Ədəbi istiqamətlərinə görə onları romantik, realist, ekspressionist, janrlarına görə komediya, faciə kimi xarakterizə etmək mümkündür. 20-ci illərin sonlarında o, toxunduğu problemlərlə cəmiyyəti silkələməyi bacaran ən populyar amerikan dramaturqu idi. Şübhəsiz, Yucin O`Nilin heç kəsi laqeyd buraxmayan əsərləri mövzu seçimi və insan talelərindəki tragik məqamları əks etdirməsi ilə bağlı idi.
Lakin müəllifin ədəbi uğurları ilə müqayisədə şəxsi həyatını uğurlu saymaq mümkün deyildi. 1918-ci ildə o, ikinci nikahla yazıçı qadın Aqnes Boultonla evlənmiş, on il sonra isə ayrılmışdı. Bu nikahdan oğlu Şeyn və qızı Una doğulmuşdu. 1920-1923-cü illərdə Yucin O`Nil atasını, anasını və sevimli qardaşı Ceymsi itirmişdi. Qızı Una 18 yaşında ikən atasının bütün etirazlarına baxmayaraq, məşhur aktyor, 54 yaşlı Çarli Çaplinə ərə getmişdi. Narkotika asılılığına düşən oğlu Şeyn intihar etmişdi. Yucin O`Nilin aktrisa Şarlotta Montereylə üçüncü nikahı da uğurlu olmamışdı. Nəticədə bütün bu ailə dramları onun həyatını məşəqqətə çevirmişdi.
1936-cı ildə Yucin O`Nil "faciə janrını yeni şərhdə təqdim edən dram əsərlərinin dərinliyinə, həqiqiliyinə və təsir gücünə görə" amerikan dramaturqları içərisində ilk Nobel laureatı oldu. Xəstəliyi ucbatından Stokholma gedə bilməsə də Nobel mühazirəsinin mətnini İsveç Akademiyasına göndərmişdi. Səmimi təşəkkürünü bildirən müəllif yazırdı: "Bu mükafat təkcə mənə deyil, Amerikadakı bütün həmkarlarıma verilib. Fikrimcə, bu Nobel mükafatı Avropanın Amerika teatrının yetkinliyini etiraf etməsinin simvoludur". Yucin O`Nil Nobel mükafatı laureatı olanda "Buz gətirən gələcək" (1939), "Gecəyə çevrilən uzun gün" (1941) və "Taleyin ögey övladları üçün Ay" (1943) kimi diqqətəlayiq əsərlərini Amerika və Avropa tamaşaçılarına təqdim etməmişdi. Məhz bu əsərlər amerikan dramaturqunun yaradıcılığının yüksələn xətlə inkişafının göstəriciləri idi.
İlk tamaşası Stokholm Kral teatrında oynanan "Gecəyə çevrilən uzun gün" dramında müəllif Taysonların timsalında öz ailəsinin həyatını qələmə almışdı. O`Nil ailəsində olduğu kimi, burada da aktyor ata məsuliyyətsiz həyat tərzi və düşünülməmiş hərəkətləri ilə arvadını narkomanlığa məcbur edib. Oğullarından biri əyyaş, o biri xəyalpərvərdir. "Qanlı göz yaşları və dərin acılarla" yazdığı bu pyes Ralf Riçardson və Ketrin Xepbern kimi kino ulduzlarının iştirakı ilə ekranlaşdırılmışdı. Eyni mövzu daha dramatik çalarlarla "Taleyin ögey övladları üçün Ay" pyesində də davam etdirilmişdi. Əsəb sisteminin tam pozulması nəticəsində Yucin O`Nilin həyatının son on ili faciəvi olmuşdu. Xəstəlik ucbatından bir sıra mövzuları səhnə əsərlərinə çevirə bilməmişdi. Tragizm baxımından Çexov səviyyəsinə yüksəlməyi bacarmasa da, Yucin O`Nil "amerikan dramının yaradıcısı" adını bu gün də özündə saxlayır.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Gelb B., Gelb A. Eugene O'Neill // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118590014 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yucin Qladstoun O Nil ing Eugene Gladstone O Neill 16 oktyabr 1888 Nyu York Nyu York stati 27 noyabr 1953 Boston amerika yazicisi dramaturq Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1936 Pulitser mukafati laureati 1920 1922 1928 Yucin O Niling Eugene Gladstone O NeillDogum tarixi 16 oktyabr 1888 1888 10 16 Dogum yeri Nyu York Nyu York stati ABSVefat tarixi 27 noyabr 1953 1953 11 27 65 yasinda Vefat yeri Boston Saffolk dairesi d Massacusets ABSVefat sebebi agciyer iltihabiTehsili Prinston UniversitetiFealiyyeti dramaturq ssenarist yaziciEserlerinin dili ingilis diliUzvluyu Amerika Incesenet ve Edebiyyat Akademiyasi d Mukafatlarieoneill com Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAmerikan yazicisi ve dramaturqu Yucin O Nil seyyar aktyor ailesinde dogulmus heyatinin ilk yeddi ilini tekerler ustunde kecirmisdi Tehsil heyatina anasi ile Nyu Yorkda yasadigi illerde baslamisdi Lakin bu dovr de asan olmamisdi Ella O Nil morfi duskunune cevrildiyinden oglu ucun ciddi problemler yaratmisdi Inancli katolik ruhunda terbiye olunan kicik Yucin Allaha dua etmekle anasina xilas yolu tapacagini fikirlesirdi Dualarinin semeresiz qaldigini gorenden sonra kilseden hemiselik uz dondermisdi Bir sozle kicik yasda uzlesdiyi boyuk problemler onun usaq psixikasina tesirsiz otusmemisdi Yucin O Nil 1906 ci ilde Prinston universitetine daxil olsa da burada cemisi bir il oxumusdu Onu derslerden daha cox avaraciliq ve Nyu Yorkun gece heyati maraqlandirirdi 21 yasi tamam olanda atasinin iradesi ile hesablasmadan evlenmisdi Toydan sonra ise qizil axtaranlara qosulub Hondurasa getmisdi Bir il sonra Nyu Yorka qayitmisdi 1910 cu ilde oz adini verdiyi oglu dogulmusdu Lakin korpenin dunyaya gelmesi de onu eve aileye baglaya bilmemisdi Avara ve serseriye cevrilen Yucin O Nil bu defe heyatinin il yarisini Ingiltere ve Argentinada kecirmisdi Esas mesguliyyeti gunemuzd isler ve dilencilik idi Butun bunlar sonda birinci arvadinin bosanma qerari vermesine sebeb oldu Cox ehtimal ki bele ekstremal seraitde boyuduyunden ilk ovladi sonralar teatr tenqidcisi kimi taninan kicik Yucin 40 yasinda heyatina intiharla son qoymusdu Intihar belke de mueyyen derecede bu aile ucun facieli enene idi Cunki 1912 ci ilde yasamaqdan bezen ata Yucin de ozunu oldurmek fikrine dusmus yalniz bas tutmayan cehdden sonra heyatini yeniden qurmaq qerarina gelmisdi Atasinin acinacaqli aqibeti Nyu Londonda yerli qezete muxbir isleyen Yucin O Nili silkelemisdi O avara heyatdan el cekmek ve neyin bahasina olursa olsun yazici olmaq qerari vermisdi 1914 cu ilde bu meqsedle hetta Harvard universitetine Corc Beykerin dramaturgiya kursuna daxil olmusdu 1916 ci ilde ilk pyesi tamasaya qoyulmusdu Yucin O Nil yaradiciliginin baslangic dovrunden salon ve aile meiset drami enenelerinden qetiyyetle imtina etmis heyatin dibindeki adamlari teatra getirmek qerarina gelmisdi Bu menada Avqust Strindberin eserleri Yucin O Nilin ilham menbeyi ve muasir dramaturgiya dersliyi olmusdu Muellifin 1920 ci ilde Brodveyde oynanan Ufuqun arxasinda pyesi Amerika teatrina yeni istedadin geldiyinden xeber verirdi Bu esere gore Yucin O Nil novbeti il Pulitser mukafatina layiq goruldu Sonralar muellifin Anna Kristi 1922 Qeribe interlyudiya 1928 ve Geceye cevrilen uzun gun 1941 pyesleri de eyni mukafatla qeyd edildi ve o dordqat Pultsier laureati oldu 1920 1943 cu illerde Yucin O Nil 20 den cox pyes yazmisdi Edebi istiqametlerine gore onlari romantik realist ekspressionist janrlarina gore komediya facie kimi xarakterize etmek mumkundur 20 ci illerin sonlarinda o toxundugu problemlerle cemiyyeti silkelemeyi bacaran en populyar amerikan dramaturqu idi Subhesiz Yucin O Nilin hec kesi laqeyd buraxmayan eserleri movzu secimi ve insan talelerindeki tragik meqamlari eks etdirmesi ile bagli idi Lakin muellifin edebi ugurlari ile muqayisede sexsi heyatini ugurlu saymaq mumkun deyildi 1918 ci ilde o ikinci nikahla yazici qadin Aqnes Boultonla evlenmis on il sonra ise ayrilmisdi Bu nikahdan oglu Seyn ve qizi Una dogulmusdu 1920 1923 cu illerde Yucin O Nil atasini anasini ve sevimli qardasi Ceymsi itirmisdi Qizi Una 18 yasinda iken atasinin butun etirazlarina baxmayaraq meshur aktyor 54 yasli Carli Capline ere getmisdi Narkotika asililigina dusen oglu Seyn intihar etmisdi Yucin O Nilin aktrisa Sarlotta Montereyle ucuncu nikahi da ugurlu olmamisdi Neticede butun bu aile dramlari onun heyatini meseqqete cevirmisdi 1936 ci ilde Yucin O Nil facie janrini yeni serhde teqdim eden dram eserlerinin derinliyine heqiqiliyine ve tesir gucune gore amerikan dramaturqlari icerisinde ilk Nobel laureati oldu Xesteliyi ucbatindan Stokholma gede bilmese de Nobel muhaziresinin metnini Isvec Akademiyasina gondermisdi Semimi tesekkurunu bildiren muellif yazirdi Bu mukafat tekce mene deyil Amerikadaki butun hemkarlarima verilib Fikrimce bu Nobel mukafati Avropanin Amerika teatrinin yetkinliyini etiraf etmesinin simvoludur Yucin O Nil Nobel mukafati laureati olanda Buz getiren gelecek 1939 Geceye cevrilen uzun gun 1941 ve Taleyin ogey ovladlari ucun Ay 1943 kimi diqqetelayiq eserlerini Amerika ve Avropa tamasacilarina teqdim etmemisdi Mehz bu eserler amerikan dramaturqunun yaradiciliginin yukselen xetle inkisafinin gostericileri idi Ilk tamasasi Stokholm Kral teatrinda oynanan Geceye cevrilen uzun gun draminda muellif Taysonlarin timsalinda oz ailesinin heyatini qeleme almisdi O Nil ailesinde oldugu kimi burada da aktyor ata mesuliyyetsiz heyat terzi ve dusunulmemis hereketleri ile arvadini narkomanliga mecbur edib Ogullarindan biri eyyas o biri xeyalperverdir Qanli goz yaslari ve derin acilarla yazdigi bu pyes Ralf Ricardson ve Ketrin Xepbern kimi kino ulduzlarinin istiraki ile ekranlasdirilmisdi Eyni movzu daha dramatik calarlarla Taleyin ogey ovladlari ucun Ay pyesinde de davam etdirilmisdi Eseb sisteminin tam pozulmasi neticesinde Yucin O Nilin heyatinin son on ili facievi olmusdu Xestelik ucbatindan bir sira movzulari sehne eserlerine cevire bilmemisdi Tragizm baximindan Cexov seviyyesine yukselmeyi bacarmasa da Yucin O Nil amerikan draminin yaradicisi adini bu gun de ozunde saxlayir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Gelb B Gelb A Eugene O Neill Encyclopaedia Britannica ing Deutsche Nationalbibliothek Record 118590014 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax