Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nova Roma və ya Yeni Roma — İstanbul şəhəri Roma İmperatorluğunun paytaxtı elan edildiyi zaman imperator I Konstantin tərəfindən qoyulan, lakin qəbul edilməmiş qısa müddətli (330–337) Latın dilindəki adıdır.
İstanbulun on altı əsr boyunca paytaxt olma tarixi, 395-ci ildə Roma İmperatorluğunun Şərq-Qərb hissələrinə parçalanmasından 65 il əvvəl, 330-cu ildə Nova Roma olaraq başlanmışdır. Bizantionun (İstanbulun ilk şəhər adı) coğrafi mövqeyi Roma imperatoru I Konstantinin diqqətini çəkir. 11 may 330-cu ildə Konstantin Bizantion şəhərini Roma İmperiyasının yeni paytaxtı elan etdi və adını Yeni Roma (Latın dilində Nova Roma) adlandırdı. Nova Roma adı çox da qəbul edilmir və I Konstantinin ölümü ilə tamamilə ləğv edilərək Konstantinopol adı ilə əvəz olunur.
Nova Romanın yaradılması və paytaxt elan edib edilməsi (324–330)
I Konstantin, Liciniusu məğlub edərək Roma İmperatorluğunu birləşdirdi, Şotlandiyadan Qırmızı dənizə, Mərakeşdən Dəclə çayına qədər uzanan böyük bir imperatorluğun yeganə hökmdarı oldu. IV əsrin şərtlərinə görə, imperatorluğun sərvəti Şərqdən Misir və Kiçik Asiya vasitəsilə həyata keçirilən ticarətə əsaslanırdı. Bu səbəbdən, əfsanəyə görə e.ə. 667-ci ildə kral Bizas (Byzas) tərəfindən qurulan Bizantion (Byzantion) (Romalılar tərəfindən Latınlaşdırılan Byzantium) şəhərinin varlı şərq əyalətlərinə hakim olan misilsiz mövqeyi I Konstantinin diqqətini cəlb etmişdir. Byzantium, Pontus Euxinusa (Qara dəniz) və Asiyadan keçən ticarət yollarının çoxuna nəzarət edə biləcək strateji bir mövqedə yerləşirdi.
Böyük Konstantinin Byzantium üçün vacib planları var idi. Roma İmperiyasının birliyini hələ təzə bərpa etmişdi və bu birliyin davamlı olması üçün islahatların keçirilməsini vacib hesab edir və xristian kilsəsinin yayılmasını təşviq edirdi. Konstantin, Romanın artıq bir çox səbəbə görə paytaxt ola bilməyəcəyinin fərqində idi. Roma, imperatorluğun şərq sərhəd əyalətlərindən uzaqda idi və buna görə də ordu və inzibati institutlar arasında daima boşluq mövcud olurdu. Şəhər müntəzəm olaraq daşqınlar və malyariya nəticəsində məhv olurdu. Roma min ildən artıq bir müddətdə imperatorluğun paytaxtı olmuşdu, lakin Konstantinə görə paytaxtı dəyişdirmə vaxtı çatmışdı.
İmperatorluğun köhnəlmiş institutları və idarəetmə sistemi ilə Romadan idarə oluna bilməyəcəyini başa düşən I Konstantin 324-cü ildə Byzantium şəhərini yeni paytaxt kimi müəyyənləşdirilmişdir. Altı illik planlaşdırma işlərindən sonra, şəhər 330-cu il mayın 11-də rəsmi olaraq Roma İmperiyasının yeni paytaxtı elan edildi. Şəhərə "Yeni Roma" mənasını verən Nova Roma adını verən I Konstantin, Senatı və digər bütün inzibati institutları imperatorluğun yeni inzibati mərkəzi olacaq Nova Romaya köçürdü.
Roma Metropolisi Nova Romanın yenidənqurma işləri (330-337)
I Konstantin yeni paytaxtı üçün tarixin ən böyük şəhərsalma planlarından birini hazırladı. Bizim eranın 330-dan 337-ə qədər olan yeddi illik dövrdə şəhər tam bir inşaat sahəsinə çevrilmişdir; Çox sayda dini bina, yeni yollar və su boruları tikilmişdir. Bu gün Sultanəhməddə “At Meydanı” olaraq bilinən yerdə yerləşən Hippodromos (Sultanəhməd meydanı), Konstantin dövründə böyüdülmüş və bugünkü ölçüsünə çatmışdır. 100.000 nəfərin əyləşə biləcəyi ölçüdə inşa edilmiş Hippodromos tribunalarına məxsus hissələr İstanbul Arxeologiya Muzeyində mühafizə edilir və Spinadakı sütunlardan üçü (Tutmosis Sütunu, Burmalı Sütun və Trikotaj Sütunu) hələ də ayaqdadır.
Şəhəri əhatə edən Septimius Severus müdafiə divarlarını dağıtdıraraq ozy adını daşıyan yeni istehkam və qüllələr sistemi yaradan I Konstantin şəxsən yeni paytaxtın planını çəkmişdir. Bu gün də İstanbul şəhərinin divarların daxilində olan hissəsi, əsasən bu plana sadiq bir şəkildə formalaşdırılmışdır.
Nova Romadan Konstantinopola keçid
İlk dövrlərdən bəri yeni paytaxtın tarixçiləri şəhəri qurucusunun adına uyğun olaraq Konstantin şəhəri; Konstantinopol (Yunanca: Κωνσταντινούπολις və ya Κωνσταντίνου Πόλις) adlandırmağa başladılar. Tarixi müddətdə “Nova Roma” adı çox istifadə edilməmiş və imperatorun ölümündən sonra (337), “ikinci qurucusunun” adını daşıyan şəhər Konstantinopol adını alır, bu söz də Konstantin şəhəri deməkdir.
Konstantinopol paytaxt olduğu dövrdə köhnə ərazi sərhədlərindən sürətlə aşıb qərbə doğru yayılmağa başladı. Romanın işğalı və çöküşü ilə onu əvəzləyən Konstantinopol, 330 ilə 395-ci illər arasında Roma imperiyasının paytaxtı oldu. Daha sonra 395-ci ildə ikiyə ayrılan Roma İmperatorluğunun varisi olan dövlətin – Şərqi Roma İmperiyasının 1453-cü ildəki süqutuna qədər və ondan sonra da Osmanlı imperiyasının paytaxtı olmuşdur. Şəhər təxminən on altı əsr boyunca mütəmadi olaraq müvafiq ardıcıllığa uyğun formada Roma, Bizans, Latın və sonra yenidən Bizansın və ən sonda Osmanlı imperatorluqlarının paytaxtı olmağa davam etmişdir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nova Roma ve ya Yeni Roma Istanbul seheri Roma Imperatorlugunun paytaxti elan edildiyi zaman imperator I Konstantin terefinden qoyulan lakin qebul edilmemis qisa muddetli 330 337 Latin dilindeki adidir Istanbulun on alti esr boyunca paytaxt olma tarixi 395 ci ilde Roma Imperatorlugunun Serq Qerb hisselerine parcalanmasindan 65 il evvel 330 cu ilde Nova Roma olaraq baslanmisdir Bizantionun Istanbulun ilk seher adi cografi movqeyi Roma imperatoru I Konstantinin diqqetini cekir 11 may 330 cu ilde Konstantin Bizantion seherini Roma Imperiyasinin yeni paytaxti elan etdi ve adini Yeni Roma Latin dilinde Nova Roma adlandirdi Nova Roma adi cox da qebul edilmir ve I Konstantinin olumu ile tamamile legv edilerek Konstantinopol adi ile evez olunur Nova Romanin yaradilmasi ve paytaxt elan edib edilmesi 324 330 I Konstantin Liciniusu meglub ederek Roma Imperatorlugunu birlesdirdi Sotlandiyadan Qirmizi denize Merakesden Decle cayina qeder uzanan boyuk bir imperatorlugun yegane hokmdari oldu IV esrin sertlerine gore imperatorlugun serveti Serqden Misir ve Kicik Asiya vasitesile heyata kecirilen ticarete esaslanirdi Bu sebebden efsaneye gore e e 667 ci ilde kral Bizas Byzas terefinden qurulan Bizantion Byzantion Romalilar terefinden Latinlasdirilan Byzantium seherinin varli serq eyaletlerine hakim olan misilsiz movqeyi I Konstantinin diqqetini celb etmisdir Byzantium Pontus Euxinusa Qara deniz ve Asiyadan kecen ticaret yollarinin coxuna nezaret ede bilecek strateji bir movqede yerlesirdi Boyuk Konstantinin Byzantium ucun vacib planlari var idi Roma Imperiyasinin birliyini hele teze berpa etmisdi ve bu birliyin davamli olmasi ucun islahatlarin kecirilmesini vacib hesab edir ve xristian kilsesinin yayilmasini tesviq edirdi Konstantin Romanin artiq bir cox sebebe gore paytaxt ola bilmeyeceyinin ferqinde idi Roma imperatorlugun serq serhed eyaletlerinden uzaqda idi ve buna gore de ordu ve inzibati institutlar arasinda daima bosluq movcud olurdu Seher muntezem olaraq dasqinlar ve malyariya neticesinde mehv olurdu Roma min ilden artiq bir muddetde imperatorlugun paytaxti olmusdu lakin Konstantine gore paytaxti deyisdirme vaxti catmisdi Imperatorlugun kohnelmis institutlari ve idareetme sistemi ile Romadan idare oluna bilmeyeceyini basa dusen I Konstantin 324 cu ilde Byzantium seherini yeni paytaxt kimi mueyyenlesdirilmisdir Alti illik planlasdirma islerinden sonra seher 330 cu il mayin 11 de resmi olaraq Roma Imperiyasinin yeni paytaxti elan edildi Sehere Yeni Roma menasini veren Nova Roma adini veren I Konstantin Senati ve diger butun inzibati institutlari imperatorlugun yeni inzibati merkezi olacaq Nova Romaya kocurdu Roma Imperiyasinin yeni paytaxti Nova Roma ucun I Konstantin terefinden insasi baslatdirilmis Bozdogan kemeriRoma Metropolisi Nova Romanin yenidenqurma isleri 330 337 I Konstantin yeni paytaxti ucun tarixin en boyuk sehersalma planlarindan birini hazirladi Bizim eranin 330 dan 337 e qeder olan yeddi illik dovrde seher tam bir insaat sahesine cevrilmisdir Cox sayda dini bina yeni yollar ve su borulari tikilmisdir Bu gun Sultanehmedde At Meydani olaraq bilinen yerde yerlesen Hippodromos Sultanehmed meydani Konstantin dovrunde boyudulmus ve bugunku olcusune catmisdir 100 000 neferin eylese bileceyi olcude insa edilmis Hippodromos tribunalarina mexsus hisseler Istanbul Arxeologiya Muzeyinde muhafize edilir ve Spinadaki sutunlardan ucu Tutmosis Sutunu Burmali Sutun ve Trikotaj Sutunu hele de ayaqdadir Seheri ehate eden Septimius Severus mudafie divarlarini dagitdiraraq ozy adini dasiyan yeni istehkam ve qulleler sistemi yaradan I Konstantin sexsen yeni paytaxtin planini cekmisdir Bu gun de Istanbul seherinin divarlarin daxilinde olan hissesi esasen bu plana sadiq bir sekilde formalasdirilmisdir Konstantinin Hippodromu Sultanehmed meydani I Konstantin terefinden seheri metropol etmek ucun insa insa etdirilmistir Nova Romadan Konstantinopola kecidIlk dovrlerden beri yeni paytaxtin tarixcileri seheri qurucusunun adina uygun olaraq Konstantin seheri Konstantinopol Yunanca Kwnstantinoypolis ve ya Kwnstantinoy Polis adlandirmaga basladilar Tarixi muddetde Nova Roma adi cox istifade edilmemis ve imperatorun olumunden sonra 337 ikinci qurucusunun adini dasiyan seher Konstantinopol adini alir bu soz de Konstantin seheri demekdir Konstantinopol paytaxt oldugu dovrde kohne erazi serhedlerinden suretle asib qerbe dogru yayilmaga basladi Romanin isgali ve cokusu ile onu evezleyen Konstantinopol 330 ile 395 ci iller arasinda Roma imperiyasinin paytaxti oldu Daha sonra 395 ci ilde ikiye ayrilan Roma Imperatorlugunun varisi olan dovletin Serqi Roma Imperiyasinin 1453 cu ildeki suqutuna qeder ve ondan sonra da Osmanli imperiyasinin paytaxti olmusdur Seher texminen on alti esr boyunca mutemadi olaraq muvafiq ardicilliga uygun formada Roma Bizans Latin ve sonra yeniden Bizansin ve en sonda Osmanli imperatorluqlarinin paytaxti olmaga davam etmisdir