Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Yeddinci Günün Adventistləri — protestant xristian məzhəbi.
Yaranması
1831-ci ilin yayında Amerika Birləşmiş Ştatlarının Hempton şəhərində yaşamış baptist icmasının moizəçisi Uilyam Miller vaiz kürsüsünə çıxaraq, İsa Məsihin ikinci zühurunun yaxınlaşdığını bildirmişdir. Onun sözlərinə görə, bu əlamətdar hadisə on iki il sonra, yəni 1843-cü il martın 21-də baş verməli idi. Uzun illər Bibliyanı tədqiq etdikdən sonra belə nəticəyə gəldiyini iddia edən və bu məqsədlə "Məruzə icmallarında izah edilmiş İsa Məsihin 1843-cü ildə ikinci dəfə zühur edəcəyinə dair Müqəddəs Kitabdan və tarixdən dəlillər" adlı kitab nəşr edən Miller qısa müddətdə həm ölkəsində, həm də onun hüdudlarından kənarda xeyli tərəfdar toplamışdır. Beləliklə, yeni xristian dini cərəyanının əsası qoyulmuş və Millerin ardıcılları adventistlər (latınca "adventus" – zühur etmək) adlanmağa başlamışlar.
İsa Məsihin gəlişini səbirsizliklə gözləyən Millerin ardıcılları onun alovlu nitqlərini maraqla dinləmiş və həmin ana sidqi-ürəklə hazırlaşmışlar. Bu "tarixi gün" gəlib çatdıqda minlərlə insan əllərində gül dağlara qalxaraq İsa Məsihi qarşılamağa çıxmış, lakin bunun baş vermədiyini görüncə məyus olmuşlar. İnamını itirməyən və insanlar qarşısında yalançı çıxmaq istəməyən Müller İsa Məsihin növbəti ilin yazında gələcəyini bildirmişdir.
1844-cü ilin yazında gözlənilən zühur baş vermədikdə, Miller yeni tarix müəyyənləşdirmişdir. Onun fikrincə, İsa Məsih 1844-cü ilin oktyabrında gəlməli idi, lakin bu da olmayınca, Miller və ardıcılları ümidsizliyə qapılmış, bu dövr cərəyanın tarixinə "Böyük məyusluq" adı ilə düşmüşdür. Nəticədə, adventistlərin sayında azalma baş vermişdir.
Bütün bu olanlardan dərs çıxaran Miller bir daha dəqiq tarix göstərməmiş və bildirmişdir ki, İsa Məsih 1844-cü ildə Göylər Məbədinin müqəddəs məkanına daxil olmuşdur.
Millerin ölümündən sonra adventistlər "Yevangelist Adventistlər", "Allah kilsəsi", "İkinci Gəlişin
Adventistləri" kimi müxtəlif qruplara bölünmüşlər. Onlar arasında ən geniş yayılmışı "Yeddinci Günün Adventistləri"dir.
İnkişafı və əqidə üsulları
XIX əsrin 40-cı illərində bəzi adventistlər Əhdi-Ətiqin şənbə günü barədə hökmünə istinad edərək, bu günün bütün qaydalarına riayət etmiş və beləliklə digər adventist cərəyanlarından fərqlənmişlər. Yəhudilər kimi, onlar da həmin günü işləmir və şənbəni Tanrıya həsr etməklə, ibadətlə məşğul olurlar.
1863-cü ildə şənbəyə riayət edən adventistlər "Yeddinci Günün Adventistləri" (YGA) adında vahid və mərkəzləşmiş təşkilatda birləşərək, yeni xristian protestant təmayüllü icmanın əsasını qoymuşlar. Gənc qadın bu icmanın inkişafında böyük rol oynamışdır. Tanrıdan vəhy aldığını iddia edən həmin qadın müxtəlif əsərləri ilə adventizmi təbliğ etmiş və özünə tərəfdar toplaya bilmişdir.
Adventistlərin gözündə "peyğəmbər" obrazı qazanan Yelena gərgin fəaliyyəti nəticəsində icmaya canlılıq qazandırmışdir. O, pərakəndə halda olan adventistləri rəhbərliyi altında birləşdirərək, onların dini nəzəriyyələrini formalaşdırmış, icmanın iyerarxiya quruluşunu müəyyənləşdirmiş, adventistlərə alkoqollu və kofein tərkibli içki (çay, kofe və kola), tütün maddələrinin istifadəsini qadağan etmişdir. Sağlam həyat sürməyi önə çəkən Yelena ardıcıllarını "murdar" heyvanların ətlərini yeməkdən imtina etməyə çağırmışdır. Ona görə də adventistlər Əhdi-Ətiqə əsaslanaraq donuz, "pulsuz" balıq, ilan, kərtənkələ və həşəratları qətiyyən yemirlər. Yelenanın islahatlarından sonra "Yeddinci Günün Adventistləri" dünyada sağlam həyat tərzini təbliğ etməyə başlamış, müxtəlif sağlamlıq mərkəzləri və siqareti tərgitmə kursları açaraq tərəfdar toplayıb saylarını artırmağa çalışmışlar.
Dünyada yayılması
Dünyanın 200-dən yuxarı ölkəsinə yayılmış və sayları 15 milyona çatan "Yeddinci Günün Adventistləri" protestant olduqlarından bu xristian məzhəbinə məxsus özəllikləri özlərində daşıyırlar. Müqəddəs Kitabı imanın əsas mənbəyi hesab edən adventistlərin ibadət şəkilləri və dua evləri sadə görünüşlüdür. Onlar şənbə günü toplaşaraq, dini mövzulu nəğmələr oxuyur, moizə dinləyir və İncili öyrənirlər.
Azərbaycanda fəaliyyəti
Azərbaycanda adventizmin yayılma tarixi XIX əsrə təsadüf edir. 1894-cü ildə ölkəmizə gələn ilk Adventist təbliğatçısı Yakov Kleinin dini fəaliyyəti nəticəsində burada yaşayan yeddi almana etiqadını qəbul etdirə bilmişdir. Az sonra bu yeni dini cərəyanın ardıcıllarının sayı 100-ə çatmışdır. Alman, rus və digər qeyri-azərbaycanlılardan ibarət olan adventistlər, əsasən, Bakı, Gəncə və Füzulidə yaşamışlar.
Sovet hakimiyyəti illərində "Yeddinci Günün Adventistləri"nin dua evləri bağlanılmış, üzvləri isə repressiyaya məruz qalmışdır. Gizli mənzillərdə toplaşan adventistlərin həyatında yalnız XX əsrin 60-cı illərində ibadət evinin açılmasına icazə verilmişdir.
Mənbə
- Müəllif: Anar Əlizadə — "Cəmiyyət və din" qəzeti
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Yeddinci Gunun Adventistleri protestant xristian mezhebi Yaranmasi1831 ci ilin yayinda Amerika Birlesmis Statlarinin Hempton seherinde yasamis baptist icmasinin moizecisi Uilyam Miller vaiz kursusune cixaraq Isa Mesihin ikinci zuhurunun yaxinlasdigini bildirmisdir Onun sozlerine gore bu elametdar hadise on iki il sonra yeni 1843 cu il martin 21 de bas vermeli idi Uzun iller Bibliyani tedqiq etdikden sonra bele neticeye geldiyini iddia eden ve bu meqsedle Meruze icmallarinda izah edilmis Isa Mesihin 1843 cu ilde ikinci defe zuhur edeceyine dair Muqeddes Kitabdan ve tarixden deliller adli kitab nesr eden Miller qisa muddetde hem olkesinde hem de onun hududlarindan kenarda xeyli terefdar toplamisdir Belelikle yeni xristian dini cereyaninin esasi qoyulmus ve Millerin ardicillari adventistler latinca adventus zuhur etmek adlanmaga baslamislar Isa Mesihin gelisini sebirsizlikle gozleyen Millerin ardicillari onun alovlu nitqlerini maraqla dinlemis ve hemin ana sidqi urekle hazirlasmislar Bu tarixi gun gelib catdiqda minlerle insan ellerinde gul daglara qalxaraq Isa Mesihi qarsilamaga cixmis lakin bunun bas vermediyini gorunce meyus olmuslar Inamini itirmeyen ve insanlar qarsisinda yalanci cixmaq istemeyen Muller Isa Mesihin novbeti ilin yazinda geleceyini bildirmisdir 1844 cu ilin yazinda gozlenilen zuhur bas vermedikde Miller yeni tarix mueyyenlesdirmisdir Onun fikrince Isa Mesih 1844 cu ilin oktyabrinda gelmeli idi lakin bu da olmayinca Miller ve ardicillari umidsizliye qapilmis bu dovr cereyanin tarixine Boyuk meyusluq adi ile dusmusdur Neticede adventistlerin sayinda azalma bas vermisdir Butun bu olanlardan ders cixaran Miller bir daha deqiq tarix gostermemis ve bildirmisdir ki Isa Mesih 1844 cu ilde Goyler Mebedinin muqeddes mekanina daxil olmusdur Millerin olumunden sonra adventistler Yevangelist Adventistler Allah kilsesi Ikinci Gelisin Adventistleri kimi muxtelif qruplara bolunmusler Onlar arasinda en genis yayilmisi Yeddinci Gunun Adventistleri dir Inkisafi ve eqide usullariXIX esrin 40 ci illerinde bezi adventistler Ehdi Etiqin senbe gunu barede hokmune istinad ederek bu gunun butun qaydalarina riayet etmis ve belelikle diger adventist cereyanlarindan ferqlenmisler Yehudiler kimi onlar da hemin gunu islemir ve senbeni Tanriya hesr etmekle ibadetle mesgul olurlar 1863 cu ilde senbeye riayet eden adventistler Yeddinci Gunun Adventistleri YGA adinda vahid ve merkezlesmis teskilatda birleserek yeni xristian protestant temayullu icmanin esasini qoymuslar Genc qadin bu icmanin inkisafinda boyuk rol oynamisdir Tanridan vehy aldigini iddia eden hemin qadin muxtelif eserleri ile adventizmi teblig etmis ve ozune terefdar toplaya bilmisdir Adventistlerin gozunde peygember obrazi qazanan Yelena gergin fealiyyeti neticesinde icmaya canliliq qazandirmisdir O perakende halda olan adventistleri rehberliyi altinda birlesdirerek onlarin dini nezeriyyelerini formalasdirmis icmanin iyerarxiya qurulusunu mueyyenlesdirmis adventistlere alkoqollu ve kofein terkibli icki cay kofe ve kola tutun maddelerinin istifadesini qadagan etmisdir Saglam heyat surmeyi one ceken Yelena ardicillarini murdar heyvanlarin etlerini yemekden imtina etmeye cagirmisdir Ona gore de adventistler Ehdi Etiqe esaslanaraq donuz pulsuz baliq ilan kertenkele ve heseratlari qetiyyen yemirler Yelenanin islahatlarindan sonra Yeddinci Gunun Adventistleri dunyada saglam heyat terzini teblig etmeye baslamis muxtelif saglamliq merkezleri ve siqareti tergitme kurslari acaraq terefdar toplayib saylarini artirmaga calismislar Dunyada yayilmasiDunyanin 200 den yuxari olkesine yayilmis ve saylari 15 milyona catan Yeddinci Gunun Adventistleri protestant olduqlarindan bu xristian mezhebine mexsus ozellikleri ozlerinde dasiyirlar Muqeddes Kitabi imanin esas menbeyi hesab eden adventistlerin ibadet sekilleri ve dua evleri sade gorunusludur Onlar senbe gunu toplasaraq dini movzulu negmeler oxuyur moize dinleyir ve Incili oyrenirler Azerbaycanda fealiyyetiAzerbaycanda adventizmin yayilma tarixi XIX esre tesaduf edir 1894 cu ilde olkemize gelen ilk Adventist tebligatcisi Yakov Kleinin dini fealiyyeti neticesinde burada yasayan yeddi almana etiqadini qebul etdire bilmisdir Az sonra bu yeni dini cereyanin ardicillarinin sayi 100 e catmisdir Alman rus ve diger qeyri azerbaycanlilardan ibaret olan adventistler esasen Baki Gence ve Fuzulide yasamislar Sovet hakimiyyeti illerinde Yeddinci Gunun Adventistleri nin dua evleri baglanilmis uzvleri ise repressiyaya meruz qalmisdir Gizli menzillerde toplasan adventistlerin heyatinda yalniz XX esrin 60 ci illerinde ibadet evinin acilmasina icaze verilmisdir MenbeMuellif Anar Elizade Cemiyyet ve din qezeti