Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yaroslav Seyfert (çex. Jaroslav Seifert ; 23 sentyabr 1901[…] – 10 yanvar 1986[…], Praqa[…]) — çex yazıçı və jurnalist, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1984).
| Yaroslav Seyfert | |
|---|---|
| çex. Jaroslav Seifert | |
 | |
| Doğum tarixi | 23 sentyabr 1901[…] |
| Vəfat tarixi | 10 yanvar 1986[…](84 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | tərcüməçi, şair, jurnalist, esseist, yazıçı, publisist, redaktor |
| Janr | lirika |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yaroslav Seyfert ədəbiyyat sahəsində ilk Nobel laureatı ətrafında qızğın mübahisələrin getdiyi 1901-ci ilin payızında, o zaman Avstriya-Macarıstan imperiyasının tərkibinə daxil olan Praqada, fabrik fəhləsi ailəsində doğulmuşdu. Atası sonradan kiçik dükan işlətməyə başlamışdı. Oğlu isə Praqanın müxtəlif səmtlərində yaşayan müştərilərə mal aparırdı. Bu ona mühüm mədəniyyət, memarlıq və musiqi mərkəzlərindən olan Praqanı az qala küçə-küçə, ev-ev tanımağa imkan vermişdi. Sonralar Praqa şeirlərinin əsas obrazlarından birinə çevrilmişdi.
Gələcək şair hətta gimnaziyanı da başa vurmamışdı. Lakin bu intellektual imkanların məhdudluğu ilə bağlı deyildi. Əksinə, Yaroslav ədəbiyyatı, musiqini və xarici dilləri səylə öyrənirdi. Nəticədə 20 yaşında artıq bir neçə dövrü nəşrin redaktoru, rus və fransız poeziyasının çex dilinə tərcüməçisi və mətbuata yol tapmağı bacaran müəllif kimi tanınırdı. Çexiya müstəqillik qazanandan sonra o, Kommunist partiyasına üzv olmuş və "Rude pravo" qəzetində işləməyə başlamışdı.
1920-ci ildə Seyfert avanqard istiqamətli "Doqquzlar qrupu" adlı ədəbi dərnək təşkil etmişdi. Dərnək üzvləri fransız şairi Giyom Apollinerin və dadaistlərin ədəbi təliminin təsiri altında idilər. Assosiativ təfəkkür və sürrealist obrazlar, sintaksis və bədii məntiqlə bağlı "poetizmlər" Seyfertin "Şəhər göz yaşlarında" (1921), "Məhəbbətin özü" (1923), "Bal ayı" (1925), "Bülbül pis oxuyur" (1926) kimi ilk kitablarında toplanan şeirlərin əksəriyyəti üçün səciyyəvi idi.
Kommunist çex şairinin Stalin tipli liderlərə bağlılığı çox çəkməmişdi. O, 1929-cu ildə yeni senzura siyasətinə etiraz olaraq kommunist nəşrlərdə fəaliyyətini dayandırmışdı. Sosial-demokrat istiqamətli qəzet və jurnallara üz tutan Seyfert bir il sonra özü "Yeni səhnə" adlı teatr jurnalı təsis etmişdi.
Çexiyanın ilk demokrat prezidenti T.Masarikin hakimiyyətdə olduğu illər (1920-1937) ölkədə sağlam mənəvi mühit yaranmış, sərbəst özünüifadə və söz azadlığı üçün imkan açılmışdı. Təbii ki, bu, digər həmkarları kimi Seyfertin yaradıcılığına da təsirsiz ötüşməmişdi.
Çexiyanın faşist işğalına məruz qaldığı illərdə çap etdirdiyi "Ağ paltarda" (1940), "Daş körpü" (1944) kimi kitablarda şair Hitler nasizmini açıq ittiham edən əsərlər yazmaqdan çəkinərək daha çox məhəbbət və gözəllik mövzularına, habelə çex tarixinin ayrı-ayrı qəhrəmanlıq səhifələrinə toxunurdu.
Neytral mövzular Çexoslovakiyanın SSRİ-nin təsir zonasına düşdüyü illərdə də Seyfertin yaradıcılığında əsas yer tutmuşdu. Şair daha çox vətənin gözəlliklərini və çex mədəniyyətinin zənginliyini tərənnüm etməklə tənqidçilərdən birinin dəqiq yazdığı kimi, "yeni mifologiya" yaratmağa çalışır və çex vətənpərvərlərini bu zəmində birləşdirmək arzusu ilə yaşayırdı. Çexoslovakiya yazıçılarının 1956-cı ildə keçirilən qurultayında Seyfert sənət adamlarının fikirlərinə görə təqib olunmasına qarşı çıxmış, "Yazıçı susursa, deməli yalan danışır" — deyə həmkarlarını söz azadlığı uğrunda mübarizəyə səsləmişdi. Lakin Şərqi Avropa, xüsusən də çex ziyalılarının əldə etdikləri nisbi azadlıqlar "Praqa baharı"nın xəzana çevrilməsi ilə başa çatdı. 1969-cu ildə Yaroslav Seyfert Çexoslovakiya Yazıçılar İttifaqının sədri seçilsə də, senzura məhdudiyyətlərinin aradan qaldırılmadığına görə bir il sonra bu vəzifədən istefa verdi. Dərhal onun yaradıcılığı ilə bağlı qadağalar başlandı, əsərləri kitab mağazalarının rəflərindən yox oldu. Şair özü isə yenidən siyasi proseslərlə yaradıcılığı arasında məsafə saxlamağa başladı.
Ayrı-ayrı əsərlərinin ingilis dilinə tərcüməsi 60-cı illərin sonunda Avropanın Seyfert poeziyası ilə yaxından tanış olmasına imkan yaratdı. Londonda çıxan "Zəng səsi" (1967), "Vəbaya abidə" (1967), "Pikadilli çətiri" (1979) kitabları Seyfertin Nobel mükafatına gedən yolunu asanlaşdırdı. 1977-ci ildə yenidən siyasi səhnəyə qayıtması, "77-ci il Xartiyası"nı imzalayaraq söz və insan azadlığı uğrunda totalitar rejimə qarşı mübarizəyə qoşulması da burada az rol oynamadı.
1984-cü ildə Yaroslav Seyfert "bədii təravəti, hisslərinin dərinliyi və zəngin təxəyyülü ilə seçilən, insan ruhunun müstəqilliyi və çoxcəhətliliyindən xəbər verən poeziyasına görə" Nobel alan ilk çex şairi oldu. Xəstəliyinə görə Stokholma gedə bilmədiyindən mükafat qızı Yana Seyfertovaya təqdim olunmuşdu. Yeri gəlmişkən, bohema həyatı keçirən bir sıra Nobel laureatlarından fərqli olaraq, Seyfert nümunəvi ailə başçısı olmuşdu. O, 1928-ci ildə evləndiyi xanımı Mariya ilə həyatının sonuna qədər — təxminən 60 il birgə mütəvazi ömür yaşamışdı.
Sosialist Çexoslovakiyasında rəsmi dairələr Seyfertin böyük ədəbi uğuru üzərindən sükutla keçməyə çalışsalar da, onun İsveç Akademiyasına təqdim etdiyi Nobel mühazirəsinin mətninin qarşısını ala bilməmişdilər. Həmin mühazirədə yeni laureat bütün təzyiqlərə baxmayaraq, çex xalqının milli xüsusiyyətlərini, milli mənəviyyat və mentalitetini qoruya bilməsində çex dilinin rolunu yüksək qiymətləndirir, onu xalqın "sonuncu sığınacaq yeri" adlandırırdı.
Çexiyanın yenidən müstəqilliyə qovuşmasından üç il əvvəl vəfat edən Seyfertin dəfninin rejim əleyhinə etiraz aksiyasına çevrilməməsi üçün bütün polis qüvvələri ayağa qaldırılmışdı. Müasir Amerika slavisti Uilyam Xarkinsin fikrincə, Seyfert "artıq çoxdan ən nüfuzlu çex şairi" sayılır, hətta ola bilsin ki, o, ""böyük çex şairi" adlanmağa da layiqdir".
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Jaroslav Seifert // Encyclopædia Britannica (ing.).
- The Fine Art Archive. 2003.
- Regional Database of the Central Bohemian Research Library in Kladno.
- bəzən alman dilinə uyğun şəkildə Zayfert kimi də tələffüz olunur
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yaroslav Seyfert cex Jaroslav Seifert 23 sentyabr 1901 10 yanvar 1986 Praqa cex yazici ve jurnalist Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1984 Yaroslav Seyfertcex Jaroslav SeifertDogum tarixi 23 sentyabr 1901 1901 09 23 Vefat tarixi 10 yanvar 1986 1986 01 10 84 yasinda Vefat yeri Praqa Cexoslovakiya Fealiyyeti tercumeci sair jurnalist esseist yazici publisist redaktorJanr lirikaUzvluyu Bavariya Incesenet Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYaroslav Seyfert edebiyyat sahesinde ilk Nobel laureati etrafinda qizgin mubahiselerin getdiyi 1901 ci ilin payizinda o zaman Avstriya Macaristan imperiyasinin terkibine daxil olan Praqada fabrik fehlesi ailesinde dogulmusdu Atasi sonradan kicik dukan isletmeye baslamisdi Oglu ise Praqanin muxtelif semtlerinde yasayan musterilere mal aparirdi Bu ona muhum medeniyyet memarliq ve musiqi merkezlerinden olan Praqani az qala kuce kuce ev ev tanimaga imkan vermisdi Sonralar Praqa seirlerinin esas obrazlarindan birine cevrilmisdi Gelecek sair hetta gimnaziyani da basa vurmamisdi Lakin bu intellektual imkanlarin mehdudlugu ile bagli deyildi Eksine Yaroslav edebiyyati musiqini ve xarici dilleri seyle oyrenirdi Neticede 20 yasinda artiq bir nece dovru nesrin redaktoru rus ve fransiz poeziyasinin cex diline tercumecisi ve metbuata yol tapmagi bacaran muellif kimi taninirdi Cexiya musteqillik qazanandan sonra o Kommunist partiyasina uzv olmus ve Rude pravo qezetinde islemeye baslamisdi 1920 ci ilde Seyfert avanqard istiqametli Doqquzlar qrupu adli edebi dernek teskil etmisdi Dernek uzvleri fransiz sairi Giyom Apollinerin ve dadaistlerin edebi teliminin tesiri altinda idiler Assosiativ tefekkur ve surrealist obrazlar sintaksis ve bedii mentiqle bagli poetizmler Seyfertin Seher goz yaslarinda 1921 Mehebbetin ozu 1923 Bal ayi 1925 Bulbul pis oxuyur 1926 kimi ilk kitablarinda toplanan seirlerin ekseriyyeti ucun seciyyevi idi Seyfertin Praqada 1938 ci ilden omrunun sonuna qeder yasadigi ev Kommunist cex sairinin Stalin tipli liderlere bagliligi cox cekmemisdi O 1929 cu ilde yeni senzura siyasetine etiraz olaraq kommunist nesrlerde fealiyyetini dayandirmisdi Sosial demokrat istiqametli qezet ve jurnallara uz tutan Seyfert bir il sonra ozu Yeni sehne adli teatr jurnali tesis etmisdi Cexiyanin ilk demokrat prezidenti T Masarikin hakimiyyetde oldugu iller 1920 1937 olkede saglam menevi muhit yaranmis serbest ozunuifade ve soz azadligi ucun imkan acilmisdi Tebii ki bu diger hemkarlari kimi Seyfertin yaradiciligina da tesirsiz otusmemisdi Cexiyanin fasist isgalina meruz qaldigi illerde cap etdirdiyi Ag paltarda 1940 Das korpu 1944 kimi kitablarda sair Hitler nasizmini aciq ittiham eden eserler yazmaqdan cekinerek daha cox mehebbet ve gozellik movzularina habele cex tarixinin ayri ayri qehremanliq sehifelerine toxunurdu Neytral movzular Cexoslovakiyanin SSRI nin tesir zonasina dusduyu illerde de Seyfertin yaradiciliginda esas yer tutmusdu Sair daha cox vetenin gozelliklerini ve cex medeniyyetinin zenginliyini terennum etmekle tenqidcilerden birinin deqiq yazdigi kimi yeni mifologiya yaratmaga calisir ve cex vetenperverlerini bu zeminde birlesdirmek arzusu ile yasayirdi Cexoslovakiya yazicilarinin 1956 ci ilde kecirilen qurultayinda Seyfert senet adamlarinin fikirlerine gore teqib olunmasina qarsi cixmis Yazici susursa demeli yalan danisir deye hemkarlarini soz azadligi ugrunda mubarizeye seslemisdi Lakin Serqi Avropa xususen de cex ziyalilarinin elde etdikleri nisbi azadliqlar Praqa bahari nin xezana cevrilmesi ile basa catdi 1969 cu ilde Yaroslav Seyfert Cexoslovakiya Yazicilar Ittifaqinin sedri secilse de senzura mehdudiyyetlerinin aradan qaldirilmadigina gore bir il sonra bu vezifeden istefa verdi Derhal onun yaradiciligi ile bagli qadagalar baslandi eserleri kitab magazalarinin reflerinden yox oldu Sair ozu ise yeniden siyasi proseslerle yaradiciligi arasinda mesafe saxlamaga basladi Ayri ayri eserlerinin ingilis diline tercumesi 60 ci illerin sonunda Avropanin Seyfert poeziyasi ile yaxindan tanis olmasina imkan yaratdi Londonda cixan Zeng sesi 1967 Vebaya abide 1967 Pikadilli cetiri 1979 kitablari Seyfertin Nobel mukafatina geden yolunu asanlasdirdi 1977 ci ilde yeniden siyasi sehneye qayitmasi 77 ci il Xartiyasi ni imzalayaraq soz ve insan azadligi ugrunda totalitar rejime qarsi mubarizeye qosulmasi da burada az rol oynamadi 1984 cu ilde Yaroslav Seyfert bedii teraveti hisslerinin derinliyi ve zengin texeyyulu ile secilen insan ruhunun musteqilliyi ve coxcehetliliyinden xeber veren poeziyasina gore Nobel alan ilk cex sairi oldu Xesteliyine gore Stokholma gede bilmediyinden mukafat qizi Yana Seyfertovaya teqdim olunmusdu Yeri gelmisken bohema heyati keciren bir sira Nobel laureatlarindan ferqli olaraq Seyfert numunevi aile bascisi olmusdu O 1928 ci ilde evlendiyi xanimi Mariya ile heyatinin sonuna qeder texminen 60 il birge mutevazi omur yasamisdi Sosialist Cexoslovakiyasinda resmi daireler Seyfertin boyuk edebi uguru uzerinden sukutla kecmeye calissalar da onun Isvec Akademiyasina teqdim etdiyi Nobel muhaziresinin metninin qarsisini ala bilmemisdiler Hemin muhazirede yeni laureat butun tezyiqlere baxmayaraq cex xalqinin milli xususiyyetlerini milli meneviyyat ve mentalitetini qoruya bilmesinde cex dilinin rolunu yuksek qiymetlendirir onu xalqin sonuncu siginacaq yeri adlandirirdi Cexiyanin yeniden musteqilliye qovusmasindan uc il evvel vefat eden Seyfertin defninin rejim eleyhine etiraz aksiyasina cevrilmemesi ucun butun polis quvveleri ayaga qaldirilmisdi Muasir Amerika slavisti Uilyam Xarkinsin fikrince Seyfert artiq coxdan en nufuzlu cex sairi sayilir hetta ola bilsin ki o boyuk cex sairi adlanmaga da layiqdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Jaroslav Seifert Encyclopaedia Britannica ing The Fine Art Archive 2003 Regional Database of the Central Bohemian Research Library in Kladno bezen alman diline uygun sekilde Zayfert kimi de teleffuz olunurMenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerhttp www findagrave com cgi bin fg cgi page gr amp GRid 10931637 http www nobelprize org nobel prizes literature laureates 1984 seifert bio htmlHemcinin bax