Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xəmsə əlyazması — Nizami Gəncəvi Xəmsəsinin 1418-ci ilə aid əlyazma nüsxəsidir. Əlyazması Bakıdakı Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyində saxlanılır. Əvvəl əlyazması AMEA Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılırdı.
| Xəmsə əlyazması | |
|---|---|
| Tarix | 1418 |
| Dil(lər) | farsca |
| Müəllif(lər) | Nizami Gəncəvi |
| Material | kağız |
| Format | 17 × 25 sm |
| Vəziyyət | yaxşı |
| Əlifba | ərəb əlifbası |
| İçindəkilər | İsgəndərnamə |
| Əvvəl saxlanılıb | Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi |
Təsviri
Əlyazmasında yalnız "İsgəndərnamə"poemasının "Şərəfnamə" adlı birinci hissəsi saxlanmışdır. Mətn, krem rəngli cilalanmış kağız üzərində, İki üztun və dioqanal sahələrdə yaxşı nəstəliq xətti ilə yazılmışdır. Mətn qırmızı və mavi xəttlərdən ibsarət çərçivəyə alınmış, sütunlar bir-birindən qırmızı xəttlə ayrılmışdır.
Başlıqlar kinovarla yazılmışdır. Mətnin başlanğıcında yerləşdirilmiş ünvan qzıl, kinovar və mavi boya ilə yazılmışdır. Əlyazmasının 84а səhifəsidə miniatür vardır. Naməlum rəssam tərəfindən çəkilmiş"İsgəndərin atəşgahları dağıtdırması" adlı miniatür ehtimal ki, Şiraz miniatür məktəbinə aiddir. Bu miniatür, keçmiş SSRİ ölkələrinin kolleksiyalarında saxlanan əlyazmalar arasında Nizami poemalarına çəkilmiş ən qədim illüstrasiyadır.
Əlyazması hicri 821-ci (miladi 1418) ilə aiddir. Əlyazmasının üz qabığı açıq qəhvəyi rəngli dəridən hazırlanmış və romvari formaya malik üç medalyonla bəzədilmişdir. М—535 şifrəsi altında mühafizə edilən əlyazmada 17 × 25 sm ölçüyə malik 92 səhifə vardır.
M. Adilov əlyazmasının xəttini "xətti-təhriri" adlandırır. O qeyd edir ki, "Daha qədim əlyazmalarda və həvəskar xəttatlar tərəfindən köçürülmüş əlyazmalarda istifadə edilən bu xətt AMEA Əlyazmalar İnstitutunda M-148 (əlyazmasının əvvəlki saxlanc şifrəsi) şifrəsi altında saxlanan 1418-ci ilə aid "İskəndərnamə" və İstanbuldakı Aya Sofya kitabxanasında saxlanan Tusinin "Tərcümei-Süvəril-kəvakib" əsəri təhriri xətti ilə köçürülmüş ən məşhur əlyazma kitablarındandır."
Miniatür
Əlyazmasının 84а səhifəsidə miniatür vardır. Kompozisiyada Azərbaycan memarlığı üslubunda sxematik bir atəşgah təsviri fonunda iki insan fiquru verilmişdir. Bunlardan biri əlini qaldırmış əsgər, digəri isə əlində bir parça qızıl tutaraq diz çökmüş yerli sakindir. Atəşgah fiquru qarşısında daha dörd əsgər görünür. Miniatürün fonunda güclə sezilən mənzərə izləri vardır. Onun kompozisiyası əzəmətli, rəng çalarları parlaq və bir-birinə uyardır.
Sənətşünas həmin miniatürdən bəhs edərək göstərir ki, “O, böyük tarixi və bədii əhəmiyyətə malikdir və bütün əlyazma möhkəm tədqiq və müqayisəli təhlil tələb edir. Yalnız o zaman bu miniatürrün mənsub olduğu məktəbi dəqiq təyin etmək mümkündür.” Sonra tədqiqatçı miniatürə qiymət verərək göstərir ki, «haqqında danışılan nümunə SSRİ-də Nizami poemalarını illüstrə edən miniatürlərdən tarixcə ən qədimidir, bütün dünyada isə üçüncü yeri tutur.”
İstinadlar
- Додхудоева, Л. Н. Поэмы Низами в средневековой миниатюрной живописи / Ответственный редактор О. Ф. Акимушкин. Москва: Наука. 1985. səh. 67.
- Низами. Хамсе. Миниатюры / Составитель, автор предисловия и аннотаций Керим Керимов. Баку: Язычы. 1983. səh. 116.
- Каграманов, 1979
- Adilov, Məmməd. (PDF). Bakı: AMEA Əlyazmalar İnstitutu/Elm. 2009. səh. 224. 2016-08-01 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-07.
- Zamanov, 1981. səh. 63
- “Nizami” almanaxı (IV kitab). Bakı. 1947. 113.
Ədəbiyyat
- Каграманов, Дж. В. "Хамсэ". Низами Гянджеви: Краткий справочник (Элм). 1979: 92. (#accessdate_missing_url)
- Zamanov, Nadir. Nizami poeziyası və təsviri sənət (Azərbaycan SSR EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutu). Bakı: Elm. 1981. səh. 190.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xemse elyazmasi Nizami Gencevi Xemsesinin 1418 ci ile aid elyazma nusxesidir Elyazmasi Bakidaki Nizami Gencevi adina Milli Azerbaycan Edebiyyati Muzeyinde saxlanilir Evvel elyazmasi AMEA Elyazmalar Institutunda saxlanilirdi Xemse elyazmasiTarix 1418Dil ler farscaMuellif ler Nizami GenceviMaterial kagizFormat 17 25 smVeziyyet yaxsiElifba ereb elifbasiIcindekiler IsgendernameEvvel saxlanilib Nizami Gencevi adina Milli Azerbaycan Edebiyyati MuzeyiTesviriElyazmasinda yalniz Isgendername poemasinin Serefname adli birinci hissesi saxlanmisdir Metn krem rengli cilalanmis kagiz uzerinde Iki uztun ve dioqanal sahelerde yaxsi nesteliq xetti ile yazilmisdir Metn qirmizi ve mavi xettlerden ibsaret cerciveye alinmis sutunlar bir birinden qirmizi xettle ayrilmisdir Basliqlar kinovarla yazilmisdir Metnin baslangicinda yerlesdirilmis unvan qzil kinovar ve mavi boya ile yazilmisdir Elyazmasinin 84a sehifeside miniatur vardir Namelum ressam terefinden cekilmis Isgenderin atesgahlari dagitdirmasi adli miniatur ehtimal ki Siraz miniatur mektebine aiddir Bu miniatur kecmis SSRI olkelerinin kolleksiyalarinda saxlanan elyazmalar arasinda Nizami poemalarina cekilmis en qedim illustrasiyadir Elyazmasi hicri 821 ci miladi 1418 ile aiddir Elyazmasinin uz qabigi aciq qehveyi rengli deriden hazirlanmis ve romvari formaya malik uc medalyonla bezedilmisdir M 535 sifresi altinda muhafize edilen elyazmada 17 25 sm olcuye malik 92 sehife vardir M Adilov elyazmasinin xettini xetti tehriri adlandirir O qeyd edir ki Daha qedim elyazmalarda ve heveskar xettatlar terefinden kocurulmus elyazmalarda istifade edilen bu xett AMEA Elyazmalar InstitutundaM 148 elyazmasinin evvelki saxlanc sifresi sifresi altinda saxlanan 1418 ci ile aid Iskendername ve Istanbuldaki Aya Sofya kitabxanasinda saxlanan Tusinin Tercumei Suveril kevakib eseri tehriri xetti ile kocurulmus en meshur elyazma kitablarindandir MiniaturIsgenderin atesgahlari dagitdirmasiEsas meqale Isgenderin atesgahlari dagitdirmasi Elyazmasinin 84a sehifeside miniatur vardir Kompozisiyada Azerbaycan memarligi uslubunda sxematik bir atesgah tesviri fonunda iki insan fiquru verilmisdir Bunlardan biri elini qaldirmis esger digeri ise elinde bir parca qizil tutaraq diz cokmus yerli sakindir Atesgah fiquru qarsisinda daha dord esger gorunur Miniaturun fonunda gucle sezilen menzere izleri vardir Onun kompozisiyasi ezemetli reng calarlari parlaq ve bir birine uyardir Senetsunas hemin miniaturden behs ederek gosterir ki O boyuk tarixi ve bedii ehemiyyete malikdir ve butun elyazma mohkem tedqiq ve muqayiseli tehlil teleb edir Yalniz o zaman bu miniaturrun mensub oldugu mektebi deqiq teyin etmek mumkundur Sonra tedqiqatci miniature qiymet vererek gosterir ki haqqinda danisilan numune SSRI de Nizami poemalarini illustre eden miniaturlerden tarixce en qedimidir butun dunyada ise ucuncu yeri tutur IstinadlarDodhudoeva L N Poemy Nizami v srednevekovoj miniatyurnoj zhivopisi Otvetstvennyj redaktor O F Akimushkin Moskva Nauka 1985 seh 67 Nizami Hamse Miniatyury Sostavitel avtor predisloviya i annotacij Kerim Kerimov Baku Yazychy 1983 seh 116 Kagramanov 1979 Adilov Memmed PDF Baki AMEA Elyazmalar Institutu Elm 2009 seh 224 2016 08 01 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 09 07 Zamanov 1981 seh 63 Nizami almanaxi IV kitab Baki 1947 113 EdebiyyatKagramanov Dzh V Hamse Nizami Gyandzhevi Kratkij spravochnik Elm 1979 92 accessdate missing url Zamanov Nadir Nizami poeziyasi ve tesviri senet Azerbaycan SSR EA Memarliq ve Incesenet Institutu Baki Elm 1981 seh 190