Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xosrovun Barbedin musiqisini dinləməsi — I Şah Təhmasibin sifarişi ilə 1539–1543-cü illərdə hazırlanmış və Təbriz miniatür məktəbinin sənətkarları tərəfindən çəkilmiş rəsmlərlə bəzədilmiş Nizami Gəncəvinin "Xəmsə" əlyazmasına daxil olan, Mirzə Əli tərəfindən çəkilmiş rəsm əsəridir. Miniatürün daxil olduğu əlyazma hazırda Britaniya Milli Kitabxanasında (MS Or. 2265) saxlanılır.
| Xosrovun Barbedin musiqisini dinləməsi | ||
|---|---|---|
| ||
| Rəssam | Mirzə Əli | |
| Tarixi | 1539-1543 | |
| Üslubu | Təbriz miniatür məktəbi | |
| Sifarişçi | I Şah Təhmasib | |
| Saxlanıldığı yer | Britaniya Milli Kitabxanası | |
Mövzu
Nizaminin "Xosrov və Şirin" poemasında, Şirinin hicrində qovrulan Xosrov dərdini unutmaq üçün məclis düzəldib kefə başlayır, lakin şərab da ona dərdini unutdura bilmir. Nəhayət, əfsanəvi Barbədin füsnkar musiqisiXosrovun fərağına çatır. Nizami bu səhnəni belə təsvir edir:
 | Dördüncü gün yenə məclis düzəldi, Xoş nəğmə səsləri birdən yüksəldi. Şirinin qəmindən ürəyində ah... Dedi: Barbəd gəlsin məclisə əlan! |  |
Təsvir
Gənc şah yay köşkünün yuxarı küncündə tək oturmuşdur. O, nə qarşısındakı şəraba, nə saqiyə, nə meyvə təklif edən əyyara, nə də ətrafındakı adamlara məhəl qoymur. Başını sol çiyninə əymiş şah, kədər içində Barbedin musiqisini dinləyir.
Məclis izdihamlıdır. Xosrovdan bir qədər aralıda ox-kamanla yaraqlanmış bir əsgər və əlində şahin tutmuş quş ağası dayanmışdır. Aşağıda fəvvarəli çarhovuzun yanında qonaqlara şərab paylayan saqi görünür. Musiqi məclisini qonşu evin eyvanından iki qadın müşahidə edir. Onlardan birinin qucağında uşaq var. Kompozisiyanın dərinliyində — qonşu ev ilə monumental portal açılımndan və köşkün qapısından gül-çiçəkli bağ görünür. Məhdud miniatür çərçivəsi daxilində verilən bu qədər təfərrüat o dövr miniatür rəssamı üçün böyük hünər idi.
Tədqiqi
Rəssam səhnəni təsvir etmək üçün Orta Şərq miniatür boyakarlığında geniş yayılmış saray məclislərinin mühitini seçsə də, onu tez-tez təkrar olunan ənənəvi şablon şəklində təsvir etməyib, orijinal forma axtarır. O, təntənə və təmtəraqdan qaçır, mətnə əsasən süjeti intim planda verməyə çalışır.
Miniatürün gözəl məziyyətlərindən biri, ədəbi mətndəki vaqiənin Mirzə Əli tərəfindən sənətkarlıqla əks etdirilməsidir. Mətni diqqətlə gözləyən rəssam ən kiçik ştrixlərin belə fərqinə varır. Miniatürdə Barbedin yanında əlində xələt olan iki xidmətçi dayanmışdır. Mahnı üçün Xosrovun Barbedə hədiyyə verməsi faktı şərti də olsa, miniatürdə sərrastlıqla əks etdirilmişdir.
Bəzi personajlar, xüsusilə Barbed, eşik ağası, kamandar və Xosrov surətləri fərdi cizgiləri ilə seçilirlər. Fiqurların zərifliyi, obrazların təfsir üslubu Sultan Məhəmmədin məşhur "Şah Təhmasib" miniatürünü xatırladır. N. Zamanov bu oxşarlığı Sultan Məhəmməd yaradıcılığının Mirzə Əli yaradıcılığına təsiri kimi qiymətləndirir. Portal frizinin göy kitabəsində əlyazmanın sifarişçisi olan I Şah Təhmasibin ünvanına tərif şeri yazılmışdır.
N. Zamanovun fikrincə, Mirzə Əli bu əsəri ilə özünü dövrünün görkəmli rəng ustası kimi göstərmişdir. Miniatür rəssamın həm də başqa bir istedadını — memarlıq və dekorativ naxış təsvirləri sahəsində də səriştəli usta olduğunu göstərir. Bu səriştə zəngin naxışlarla bəzədilmiş portalın və köşkün daxili hissələrində, müxtəlif avadanlığın işləmələrində, portalın kaşı bəzəyində, timpanlarda verilən əfsanəvi Simurq quşu təsvirlərində, divarlardakı heyvan fiqurlu dekorativ bəzəklərdə, yaşayış evinin ikinci mərtəbəsində işlədilmiş xalq ağac memarlığı elementlərində, formaları etibarilə mürəkkəb şəbəkə növünü xatırladan hasar və sair aksessuarlarda rəssamın bu sahədəki misilsiz məharətini nemayiş etdirir.
İstinadlar
- "Khamsah of Nizami". bl.uk. Britaniya Milli Kitabxanası. 2016-10-29 tarixində . İstifadə tarixi: 11 avqust 2017.
- Gəncəvi, Nizami. Xosrov və Şirin. Bakı. 1962. 119.
- Zamanov, 1981. səh. 34
- Zamanov, 1981. səh. 35
- Zamanov, 1981. səh. 36
Ədəbiyyat
- Zamanov, Nadir. Nizami poeziyası və təsviri sənət (Azərbaycan SSR EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutu). Bakı: Elm. 1981. səh. 190.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xosrovun Barbedin musiqisini dinlemesi I Sah Tehmasibin sifarisi ile 1539 1543 cu illerde hazirlanmis ve Tebriz miniatur mektebinin senetkarlari terefinden cekilmis resmlerle bezedilmis Nizami Gencevinin Xemse elyazmasina daxil olan Mirze Eli terefinden cekilmis resm eseridir Miniaturun daxil oldugu elyazma hazirda Britaniya Milli Kitabxanasinda MS Or 2265 saxlanilir Xosrovun Barbedin musiqisini dinlemesiRessam Mirze EliTarixi 1539 1543Uslubu Tebriz miniatur mektebiSifarisci I Sah TehmasibSaxlanildigi yer Britaniya Milli KitabxanasiMovzuNizaminin Xosrov ve Sirin poemasinda Sirinin hicrinde qovrulan Xosrov derdini unutmaq ucun meclis duzeldib kefe baslayir lakin serab da ona derdini unutdura bilmir Nehayet efsanevi Barbedin fusnkar musiqisiXosrovun feragina catir Nizami bu sehneni bele tesvir edir Dorduncu gun yene meclis duzeldi Xos negme sesleri birden yukseldi Sirinin qeminden ureyinde ah Dedi Barbed gelsin meclise elan TesvirSultan Mehemmed Kitab oxuyan genc Genc Tehmasib 1540 ci iller Rusiya Milli Kitabxanasi Sankt Peterburq Genc sah yay koskunun yuxari kuncunde tek oturmusdur O ne qarsisindaki seraba ne saqiye ne meyve teklif eden eyyara ne de etrafindaki adamlara mehel qoymur Basini sol ciynine eymis sah keder icinde Barbedin musiqisini dinleyir Meclis izdihamlidir Xosrovdan bir qeder aralida ox kamanla yaraqlanmis bir esger ve elinde sahin tutmus qus agasi dayanmisdir Asagida fevvareli carhovuzun yaninda qonaqlara serab paylayan saqi gorunur Musiqi meclisini qonsu evin eyvanindan iki qadin musahide edir Onlardan birinin qucaginda usaq var Kompozisiyanin derinliyinde qonsu ev ile monumental portal acilimndan ve koskun qapisindan gul cicekli bag gorunur Mehdud miniatur cercivesi daxilinde verilen bu qeder teferruat o dovr miniatur ressami ucun boyuk huner idi TedqiqiRessam sehneni tesvir etmek ucun Orta Serq miniatur boyakarliginda genis yayilmis saray meclislerinin muhitini secse de onu tez tez tekrar olunan enenevi sablon seklinde tesvir etmeyib orijinal forma axtarir O tentene ve temteraqdan qacir metne esasen sujeti intim planda vermeye calisir Miniaturun gozel meziyyetlerinden biri edebi metndeki vaqienin Mirze Eli terefinden senetkarliqla eks etdirilmesidir Metni diqqetle gozleyen ressam en kicik strixlerin bele ferqine varir Miniaturde Barbedin yaninda elinde xelet olan iki xidmetci dayanmisdir Mahni ucun Xosrovun Barbede hediyye vermesi fakti serti de olsa miniaturde serrastliqla eks etdirilmisdir Bezi personajlar xususile Barbed esik agasi kamandar ve Xosrov suretleri ferdi cizgileri ile secilirler Fiqurlarin zerifliyi obrazlarin tefsir uslubu Sultan Mehemmedin meshur Sah Tehmasib miniaturunu xatirladir N Zamanov bu oxsarligi Sultan Mehemmed yaradiciliginin Mirze Eli yaradiciligina tesiri kimi qiymetlendirir Portal frizinin goy kitabesinde elyazmanin sifariscisi olan I Sah Tehmasibin unvanina terif seri yazilmisdir N Zamanovun fikrince Mirze Eli bu eseri ile ozunu dovrunun gorkemli reng ustasi kimi gostermisdir Miniatur ressamin hem de basqa bir istedadini memarliq ve dekorativ naxis tesvirleri sahesinde de seristeli usta oldugunu gosterir Bu seriste zengin naxislarla bezedilmis portalin ve koskun daxili hisselerinde muxtelif avadanligin islemelerinde portalin kasi bezeyinde timpanlarda verilen efsanevi Simurq qusu tesvirlerinde divarlardaki heyvan fiqurlu dekorativ bezeklerde yasayis evinin ikinci mertebesinde isledilmis xalq agac memarligi elementlerinde formalari etibarile murekkeb sebeke novunu xatirladan hasar ve sair aksessuarlarda ressamin bu sahedeki misilsiz meharetini nemayis etdirir Istinadlar Khamsah of Nizami bl uk Britaniya Milli Kitabxanasi 2016 10 29 tarixinde Istifade tarixi 11 avqust 2017 Gencevi Nizami Xosrov ve Sirin Baki 1962 119 Zamanov 1981 seh 34 Zamanov 1981 seh 35 Zamanov 1981 seh 36EdebiyyatZamanov Nadir Nizami poeziyasi ve tesviri senet Azerbaycan SSR EA Memarliq ve Incesenet Institutu Baki Elm 1981 seh 190 Hemcinin bax