Xorvatiya Sosialist Respublikası(Xorvatca:Socijalistička Republika Hrvatska),1943–1991-ci illərdə mövcud olmuş Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikasının altı respublikasından biri idi.
Tarixi dövlət | |||||
Xorvatiya Sosialist Respublikası | |||||
---|---|---|---|---|---|
serb-xorv. Socijalistička Republika Hrvatska serb-xorv. Cоциjалистичка Република Хрватска | |||||
| |||||
Xorvatiya himni | |||||
| |||||
Paytaxt | Zaqreb | ||||
Dilləri | xorvat dili | ||||
Rəsmi dilləri | |||||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Təməl və erkən dövr (1943–1960)
1941-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Müstəqil Xorvatiya Dövləti (NDH) yaradıldı. NDH faşist Almaniyası və faşist İtaliyası tərəfindən marionet dövlət kimi qurulub. NDH rejiminə Ustaşa adlı faşist hərəkatı rəhbərlik edirdi. Ustaşa rejimi serb, yəhudi və qaraçı kimi azlıq qruplarına qarşı soyqırım və etnik təmizləmə həyata keçirdi.
1945-ci ildə Yuqoslaviya partizanları NDH-ni məğlub edərək Xorvatiyanı azad etdilər. Müharibədən sonra Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikasının altı respublikasından biri kimi Xorvatiya Sosialist Respublikası yaradıldı.
1950–1960-cı illərdə Xorvatiya iqtisadiyyatı sürətlə inkişaf etdi. Sənayeləşmə və kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalında əhəmiyyətli artım oldu. Bu dövrdə Xorvatiyada da həyat səviyyəsi yüksəldi. Təhsil və səhiyyə xidmətləri pulsuz idi.
İnkişaf və Dəyişiklik Dövrü (1960–1980)
1960-cı illərdə Xorvatiya iqtisadiyyatında bir sıra islahatlar aparıldı. Bazar iqtisadiyyatına keçid üçün müəyyən addımlar atıldı. Bu islahatlar davamlı iqtisadi artıma və həyat səviyyəsinin yüksəlməsinə imkan verdi.
1960–1970-ci illər Xorvatiyada əhəmiyyətli mədəni və sosial dəyişikliklər dövrü idi. Təhsil sistemi müasirləşdi. Mediada daha çox azadlıq təmin edildi. İncəsənətdə və ədəbiyyatda yeni cərəyanlar yarandı.
1970-ci illərdə Xorvatiyada millətçi hərəkatlar güclənməyə başladı. Xüsusilə kimi tanınan 1971-ci il hadisələri Yuqoslaviya federasiyası üçün təhlükə yaratmağa başladı.
Böhran və Son İllər (1980–1991)
1980-ci ildə İosip Broz Titonun ölümü Yuqoslaviyada qeyri-sabitlik dövrünün başlanğıcı oldu. Tito Yuqoslaviyanı bir yerdə saxlayan xarizmatik lider idi. Onun ölümündən sonra respublikalar arasında millətçilik hərəkatları gücləndi və federasiya zəifləməyə başladı.
1980-ci illərin sonlarında Xorvatiyada Franyo Tucman başçılıq etdiyi millətçi hərəkat gücləndi. Franyo Tucman və Xorvatiya Demokratik Birliyi (HDZ) xorvatların Yuqoslaviyada ayrı-seçkiliyə məruz qaldığını müdafiə edərək Xorvatiyanın müstəqil olmasını təklif etdilər.
1991-ci ildə Xorvatiya Yuqoslaviyadan ayrılaraq müstəqilliyini elan etdi. Bu, Yuqoslaviyanın parçalanmasının başlanğıcı oldu. Xorvatiyanın müstəqillik elanı serbpərəst qüvvələr tərəfindən qəbul edilmədi və Xorvatiya müharibəsinə (1991–1995) gətirib çıxardı.
Nəticə
Xorvatiya müharibəsi Xorvatiya müstəqilliyini elan etdikdən sonra serbpərəst qüvvələr tərəfindən başladı. Müharibə 1995-ci ildə Xorvatiyanın qələbəsi ilə başa çatıb. Müharibədən sonra Xorvatiya dağılmış iqtisadiyyatını və infrastrukturunu bərpa etməyə başladı.
Xorvatiya 2003-cü ildə Avropa İttifaqına namizəd ölkə statusu qazanıb. 2013-cü ildə Avropa Birliyinə üzv olub. Xorvatiya Avropa Birliyinə üzv olan ilk Balkan ölkəsi oldu.
Bu gün Xorvatiya inkişaf etməkdə olan demokratiya və bazar iqtisadiyyatı olan bir ölkədir. Xorvatiya turizm, gəmiqayırma və kənd təsərrüfatı kimi sektorlarda mühüm yer tutur.
İstinadlar
- Banac, I. (1988). The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics. Ithaca: Cornell University Press. (Sf. 200–205)
- Dedijer, V. (1980). History of Yugoslavia. New York: McGraw-Hill. (Sf. 475–480)
- Glenny, M. (1992). The Fall of Yugoslavia: The Third Balkan War. New York: Penguin Books. (Sf. 75–85)
- Ramet, S. P. (2006). The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2005. Bloomington: Indiana University Press. (Sf. 240–245)
- Glenny, M. (1992). The Fall of Yugoslavia: The Third Balkan War. New York: Penguin Books. (Sf. 170–180)
- Ramet, S. P. (2006). The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2005. Bloomington: Indiana University Press. (Sayfa 310–315)
- Bieber, F. (2006). The Balkans: A Post-Communist History. London: I. B. Tauris. (Sf. 170–175)
- Judah, T. (2000). Kosovo: War and Revenge. New Haven: Yale University Press. (Sayfa 170–180)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xorvatiya Sosialist Respublikasi Xorvatca Socijalisticka Republika Hrvatska 1943 1991 ci illerde movcud olmus Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikasinin alti respublikasindan biri idi Tarixi dovletXorvatiya Sosialist Respublikasiserb xorv Socijalisticka Republika Hrvatska serb xorv Cocijalistichka Republika HrvatskaBayraq d Gerb d Xorvatiya himni21 iyul 1945 25 iyul 1990Paytaxt ZaqrebDilleri xorvat diliResmi dilleri Serb xorvat dili Vikianbarda elaqeli mediafayllarTemel ve erken dovr 1943 1960 1941 ci ilde Ikinci Dunya Muharibesi zamani Musteqil Xorvatiya Dovleti NDH yaradildi NDH fasist Almaniyasi ve fasist Italiyasi terefinden marionet dovlet kimi qurulub NDH rejimine Ustasa adli fasist herekati rehberlik edirdi Ustasa rejimi serb yehudi ve qaraci kimi azliq qruplarina qarsi soyqirim ve etnik temizleme heyata kecirdi 1945 ci ilde Yuqoslaviya partizanlari NDH ni meglub ederek Xorvatiyani azad etdiler Muharibeden sonra Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikasinin alti respublikasindan biri kimi Xorvatiya Sosialist Respublikasi yaradildi 1950 1960 ci illerde Xorvatiya iqtisadiyyati suretle inkisaf etdi Senayelesme ve kend teserrufati mehsullarinin istehsalinda ehemiyyetli artim oldu Bu dovrde Xorvatiyada da heyat seviyyesi yukseldi Tehsil ve sehiyye xidmetleri pulsuz idi Inkisaf ve Deyisiklik Dovru 1960 1980 1960 ci illerde Xorvatiya iqtisadiyyatinda bir sira islahatlar aparildi Bazar iqtisadiyyatina kecid ucun mueyyen addimlar atildi Bu islahatlar davamli iqtisadi artima ve heyat seviyyesinin yukselmesine imkan verdi 1960 1970 ci iller Xorvatiyada ehemiyyetli medeni ve sosial deyisiklikler dovru idi Tehsil sistemi muasirlesdi Mediada daha cox azadliq temin edildi Incesenetde ve edebiyyatda yeni cereyanlar yarandi 1970 ci illerde Xorvatiyada milletci herekatlar guclenmeye basladi Xususile kimi taninan 1971 ci il hadiseleri Yuqoslaviya federasiyasi ucun tehluke yaratmaga basladi Bohran ve Son Iller 1980 1991 1980 ci ilde Iosip Broz Titonun olumu Yuqoslaviyada qeyri sabitlik dovrunun baslangici oldu Tito Yuqoslaviyani bir yerde saxlayan xarizmatik lider idi Onun olumunden sonra respublikalar arasinda milletcilik herekatlari guclendi ve federasiya zeiflemeye basladi 1980 ci illerin sonlarinda Xorvatiyada Franyo Tucman basciliq etdiyi milletci herekat guclendi Franyo Tucman ve Xorvatiya Demokratik Birliyi HDZ xorvatlarin Yuqoslaviyada ayri seckiliye meruz qaldigini mudafie ederek Xorvatiyanin musteqil olmasini teklif etdiler 1991 ci ilde Xorvatiya Yuqoslaviyadan ayrilaraq musteqilliyini elan etdi Bu Yuqoslaviyanin parcalanmasinin baslangici oldu Xorvatiyanin musteqillik elani serbperest quvveler terefinden qebul edilmedi ve Xorvatiya muharibesine 1991 1995 getirib cixardi NeticeXorvatiya muharibesi Xorvatiya musteqilliyini elan etdikden sonra serbperest quvveler terefinden basladi Muharibe 1995 ci ilde Xorvatiyanin qelebesi ile basa catib Muharibeden sonra Xorvatiya dagilmis iqtisadiyyatini ve infrastrukturunu berpa etmeye basladi Xorvatiya 2003 cu ilde Avropa Ittifaqina namized olke statusu qazanib 2013 cu ilde Avropa Birliyine uzv olub Xorvatiya Avropa Birliyine uzv olan ilk Balkan olkesi oldu Bu gun Xorvatiya inkisaf etmekde olan demokratiya ve bazar iqtisadiyyati olan bir olkedir Xorvatiya turizm gemiqayirma ve kend teserrufati kimi sektorlarda muhum yer tutur IstinadlarBanac I 1988 The National Question in Yugoslavia Origins History Politics Ithaca Cornell University Press Sf 200 205 Dedijer V 1980 History of Yugoslavia New York McGraw Hill Sf 475 480 Glenny M 1992 The Fall of Yugoslavia The Third Balkan War New York Penguin Books Sf 75 85 Ramet S P 2006 The Three Yugoslavias State Building and Legitimation 1918 2005 Bloomington Indiana University Press Sf 240 245 Glenny M 1992 The Fall of Yugoslavia The Third Balkan War New York Penguin Books Sf 170 180 Ramet S P 2006 The Three Yugoslavias State Building and Legitimation 1918 2005 Bloomington Indiana University Press Sayfa 310 315 Bieber F 2006 The Balkans A Post Communist History London I B Tauris Sf 170 175 Judah T 2000 Kosovo War and Revenge New Haven Yale University Press Sayfa 170 180