Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Xanəli Tolış (tam adı: Xanəli Şirəli oğlu Ağayev; 2 mart 1940, Qızılavar, Masallı rayonu) — Azərbaycan şairi. İxtisasca tarixçi-etnoqraf olsa da, azərbaycan və talış dillərində yazdığı şeir və poemaları ilə məşhurdur. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. "Qızıl qələm" mükafatı laureatıdır.
| Xanəli Tolış | |
|---|---|
| tal. Ханәли Толыш | |
 | |
| Doğum adı | Ağayev Xanəli Şirəli oğlu |
| Təxəllüsü | Xanəli Tolış |
| Doğum tarixi | 2 mart 1940 (84 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Vətəndaşlığı |  Azərbaycan |
| Milliyyəti | Talış |
| Həyat yoldaşı | Ağayeva (Nəsirova) Suğra İzzət qızı |
| Uşaqları | Ağayev Elnur, Ağayev Yalcın, Ağayev Nicat, Ağayev Səməndər, Ağayeva Könül, Ağayeva Ülviyə, Ağayeva Məhbubə |
| Atası | Ağayev Şirəli Tarıverdi |
| Anası | Əhmədova Xanım |
| Təhsili | BDU-nun tarix fakültəsi |
| İxtisası | tarixçi-etnoqraf |
| Fəaliyyəti | müəllim, şair |
| Fəaliyyət illəri | 1955-ci ildən |
| Əsərlərinin dili | Talışca, Azərbaycanca, Rusca |
Həyatı
Xanəli Tolış 1940-cı il martın 2-də Masallı rayonun Qızılavar kəndində anadan olmuşdur. 1958-ci ildə Bədəlan kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1959-1960-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin qiyabi tarix fakültəsinə daxil olub 1969-cu ildə oranı bitirmişdir. 1961-ci ildə 6 aya qədər "Yeni həyat" qəzeti redaksiyasında işləmişdir.
1961-ci ilin sentyabr ayından Qızılavar kənd 8-illik məktəbində pioner baş dəstə rəhbəri, 1962-ci ildən 1977-ci ilə kimi həmin məktəbdə tarix müəllimi və eyni zamanda partiya təşkilatı katibi işləmişdir. 1962-ci ilin noyabr 1965-ci ilin sentyabr tarixlərində hərbi xidmətdə olmuşdur. 1977-1978-ci tədris ilindən 2002-2003-cü tədris ilinə kimi Masallı rayonu Elşən Heybətov adına Dəlləkoba kənd 8 illik məktəbinin direktoru işləmişdir.
2002-2003-cü tədris ilindən 2013-cü ilədək Əfqan Mirzəyev adına Qızılavar kənd orta məktəbində tarix müəllimi işləyib.
4 oğlu, 3 qızı və 15 nəvəsi var.
Yaradıcılığı
Bədii yaradıcılığı məktəb illərində başlamışdır. İlk şeiri 1958-ci ildə Masallı rayonunda çıxan "Yeni Həyat" qəzetində cap olunmuşdur.
Şeir yazmağa yeni başlayan Xanəli Ağayevin bir şair kimi inkişaf etməsində müxtəlif illərdə fəaliyyətlərində iştirak etdiyi ədəbi birliklərin böyük təsiri olmuşdur. İlk dəfə 1958-1960-cı illərdə "Yeni həyat" qəzeti nəzdində Əyyüb Xankişiyevin başçılığı ilə açılan ədəbi birlikdə iştirak etmişdir. Burada o, rayona qonaq gələn şair Bəxtiyar Vahabzadə və Məmməd Araz ilə tanış olmuş, onlarla şeir, sənət haqqında söhbətlər etmişdir. Bölgə ədəbi birliklərinin Lənkəranda çıxan "Leninçi" qəzeti nəzdində fəaliyyətdə də müntəzəm iştirak etmişdir. Ədəbi birliyin fəalları arasında Xanəli ilə bərabər daha sonra Azərbaycanın tanınan şairləri olan Şəkər Aslan, Vaqif Hüseynov, İltifat Saleh də vardı.
Bakı Dövlət Universitetinin tarix fakültəsində qiyabi təhsil aldığı müddətdə Bakıya hər dəfə smestr imtahanlarına gedərkən Sabir adına kitabxananın nəzdində fəaliyyət göstərən ədəbi birliyin yığıncaqlarında iştirak etmişdir. Onun buradakı dostları isə sonralar tanınan şairlər Kəmalə Ağayeva, Kələntər Kələntərli, Əhəd Muxtar olmuşdur.
1962-ci ildə Mirzə Ələkbər Sabirin anadan olmasınən 100 illiyi respublikada geniş qeyd olunmuşdur. Sabir yaradıcılığının vurğunu olan Xanəinin, Sabirin "Uşaq və buz" şeirindən təsirlənərək yazdığı "Dərsə gedən bir uşaq" adlı poeması "Azərbaycan pioneri" qəzetində çap olunur. Bu poeması ədəbiyyatçılar tərəfindən rəqabətlə qarşılanır. Bu illərdən sonra Xanəlinin şeirləri müxtəlif qəzet və jurnallarda çap olunmaya başlayır.
İndiyə kimi Xanəli Tolışın şeirləri əsasən Masallıda çıxan "Yeni Həyat" ("Çağırış"), "Masallı", "Fidan", Lənkaranda çıxan "Leninçi" ("Lənkaran"), Astarada çıxan "Sovet Astarası", Lerikdə çıxan "Lerik", Cəilabadda çıxan "Sözun işığı", Bakıda çıxan "Sovet kəndi", "Azərbaycan pioneri", "Azərbaycan gəncləri", "Ədəbiyyat və incəsənət", "Azərbaycan ordusu", "Üçüncü hədəf", "Tolışı sədo", Moskvada çıxan "Talışskiy vestnik", Sankt Peterburqda çıxan "Tolı.", Rəstdə (Iran) çıxan "Kadeh" jurnalının "Vıje-ye Tale."(Talış bülleteni) adlı əlavəsində, Bakıda çıxan "Göyərçin", Lənkəranda çıxan "Səfəq" jurnallarında çap olunmuşdur. Ayrıca "Tolişə zıvon" 1996/"Əlifba" 1996/"Talış dilinin tədrisinə dair" 1991 /"Tolışi ərməgon" 1993/"Min bir mahnı" 1991/"Svobodnaya Yevropa" 2002 və s./ kimi dərslik və almanaxlarda da Xanəli Tolışın şeirləri yer verilmişdir.
Xanəli Tolış şeirləri əsasən üç dildə yazmış və bu gün də yazmağa davam etməkdədir: Azərbaycan dili, Rus dili və Talış dillərində. Azərbaycan dili Xanəlinin əlinə qələm alıb yazmağa öyrəndiyi və ilk şeirləri yazdığı dildir. Yaradıcılığının əsasən bu dildə yazdığı şeirlər təşkil edir. Rus dilindəki şeirləri əsasən hərbi xidmətdə olduğu illədə yazmışdır. Yaradıcılığının az bir hissəsini əhatə edir. Talış dili isə Xanəli Tolışın yaradıcılığının ruhunu təskil edir. Filoloq Əğərizo Allahverdi Bayraminin ifadə etdiyi kimi: "Xanəlinin şairlik istedadı daha çox talış dilində yazdığı şeirlərində parlayır, şairin ilham pərisi doğma ana dilində daha cox cilvələnir"
Xanəli Tolışın Talış dilində yazdığı şeirləri üçün filologiya elmləri namizədi Novruzəli Məmmədov bunları yazır:"Uşaqlıqda anasından talışca eşitdiyi nağılların, şeirlərin onun gələcəkdə doğma talış dilində şeirlər yazmasında böyük təsiri olmuşdur. Talış dilində ilk şeirini əsgərlikdən anasına yazmışdır. Sair Tofiq İlhamın talışca mahnıları şifahi yayılandan sonra Xanəli Tolış öz şeirlərini üzə çıxarmağa başladı.
Əsərləri
Xanəli Tolışın indiyə kimi 9 kitabı çap olunmuşdur:
- Qaranquş yuvası (Şeirlər - Azərbaycan türkcəsində), Bakı - 1999,
- Vənəşə (Şeeron - Talış dilində), Masallı - 2000,
- Şinə çay (Şeeron, bəhri-təvilon, mahnion - Talış dilində) Boku - 2001,
- Kərbəla karivanaı (Mərsiyələr, minacatlar və dini şeirlər - Azərbaycan türkcəsində), Baki - 2002,
- Bagışla (Şeirlər və poemalar - Azərbaycan türkcəsində), Ankara/Türkiyə - 2004
- Ox, Vətən, Vətən (Şeeron - Talış dilində), Bakı - 2012
- Dünya, mənə halal eylə (Şeirlər - Azərbaycan türkcəsində), Bakı - 2013
- Qəm karvanı (Mərsiyələr, dini şeirlər - Azərbaycan türkcəsində), Bakı - 2014
- Bir ovuc su (Şeirlər - Azərbaycan türkcəsində), Bakı - 2015
Xanəli Tolışın yaradılığına yüksək qiymətləndirən Azərbaycan Yazıçılar Birliyi 28 mart 2003-cü ildə hörmətli şairi birliyin üzvlüyünə qəbul etmişdir
İndiki Fəaliyyəti
Xanəli Tolış bu gün də yaradcılığına davam edir. Masallı rayonunda fəaliyyət göstərən "Göy gurşağı" ədəbi məclisinin sədridir. Xalq arasında olur, bölgə şairlərinin yübileylərində iştirak edir, yaradcılığında dövrümüzün ictimai, siyasi, ədəbi ruhunu yaşatmağa çalışır.
Mənbə
Elnur Ağayev(Ağaoğlu) / Xanəli Tolış/ Kəndimizin şairləri/ Qızılavarın Tədqiqatı Layihəsi/Tarixçə jurnalı №2/ Aprel - Iyun/ 2004 - səh. 16-17.
- "Talış şairi – Xanəli Tolış". avestatalysh.com. 2022-01-31 tarixində . İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2023.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Xaneli Tolis tam adi Xaneli Sireli oglu Agayev 2 mart 1940 Qizilavar Masalli rayonu Azerbaycan sairi Ixtisasca tarixci etnoqraf olsa da azerbaycan ve talis dillerinde yazdigi seir ve poemalari ile meshurdur Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvudur Qizil qelem mukafati laureatidir Xaneli Tolistal Hanәli TolyshDogum adi Agayev Xaneli Sireli ogluTexellusu Xaneli TolisDogum tarixi 2 mart 1940 1940 03 02 84 yas Dogum yeri Qizilavar Masalli rayonu Azerbaycan SSR SSRIVetendasligi AzerbaycanMilliyyeti TalisHeyat yoldasi Agayeva Nesirova Sugra Izzet qiziUsaqlari Agayev Elnur Agayev Yalcin Agayev Nicat Agayev Semender Agayeva Konul Agayeva Ulviye Agayeva MehbubeAtasi Agayev Sireli TariverdiAnasi Ehmedova XanimTehsili BDU nun tarix fakultesiIxtisasi tarixci etnoqrafFealiyyeti muellim sairFealiyyet illeri 1955 ci ildenEserlerinin dili Talisca Azerbaycanca RuscaHeyatiXaneli Tolis 1940 ci il martin 2 de Masalli rayonun Qizilavar kendinde anadan olmusdur 1958 ci ilde Bedelan kend orta mektebini bitirmisdir 1959 1960 ci illerde Azerbaycan Dovlet Universitetinin qiyabi tarix fakultesine daxil olub 1969 cu ilde orani bitirmisdir 1961 ci ilde 6 aya qeder Yeni heyat qezeti redaksiyasinda islemisdir 1961 ci ilin sentyabr ayindan Qizilavar kend 8 illik mektebinde pioner bas deste rehberi 1962 ci ilden 1977 ci ile kimi hemin mektebde tarix muellimi ve eyni zamanda partiya teskilati katibi islemisdir 1962 ci ilin noyabr 1965 ci ilin sentyabr tarixlerinde herbi xidmetde olmusdur 1977 1978 ci tedris ilinden 2002 2003 cu tedris iline kimi Masalli rayonu Elsen Heybetov adina Dellekoba kend 8 illik mektebinin direktoru islemisdir 2002 2003 cu tedris ilinden 2013 cu iledek Efqan Mirzeyev adina Qizilavar kend orta mektebinde tarix muellimi isleyib 4 oglu 3 qizi ve 15 nevesi var YaradiciligiBedii yaradiciligi mekteb illerinde baslamisdir Ilk seiri 1958 ci ilde Masalli rayonunda cixan Yeni Heyat qezetinde cap olunmusdur Seir yazmaga yeni baslayan Xaneli Agayevin bir sair kimi inkisaf etmesinde muxtelif illerde fealiyyetlerinde istirak etdiyi edebi birliklerin boyuk tesiri olmusdur Ilk defe 1958 1960 ci illerde Yeni heyat qezeti nezdinde Eyyub Xankisiyevin basciligi ile acilan edebi birlikde istirak etmisdir Burada o rayona qonaq gelen sair Bextiyar Vahabzade ve Memmed Araz ile tanis olmus onlarla seir senet haqqinda sohbetler etmisdir Bolge edebi birliklerinin Lenkeranda cixan Leninci qezeti nezdinde fealiyyetde de muntezem istirak etmisdir Edebi birliyin feallari arasinda Xaneli ile beraber daha sonra Azerbaycanin taninan sairleri olan Seker Aslan Vaqif Huseynov Iltifat Saleh de vardi Baki Dovlet Universitetinin tarix fakultesinde qiyabi tehsil aldigi muddetde Bakiya her defe smestr imtahanlarina gederken Sabir adina kitabxananin nezdinde fealiyyet gosteren edebi birliyin yigincaqlarinda istirak etmisdir Onun buradaki dostlari ise sonralar taninan sairler Kemale Agayeva Kelenter Kelenterli Ehed Muxtar olmusdur 1962 ci ilde Mirze Elekber Sabirin anadan olmasinen 100 illiyi respublikada genis qeyd olunmusdur Sabir yaradiciliginin vurgunu olan Xaneinin Sabirin Usaq ve buz seirinden tesirlenerek yazdigi Derse geden bir usaq adli poemasi Azerbaycan pioneri qezetinde cap olunur Bu poemasi edebiyyatcilar terefinden reqabetle qarsilanir Bu illerden sonra Xanelinin seirleri muxtelif qezet ve jurnallarda cap olunmaya baslayir Indiye kimi Xaneli Tolisin seirleri esasen Masallida cixan Yeni Heyat Cagiris Masalli Fidan Lenkaranda cixan Leninci Lenkaran Astarada cixan Sovet Astarasi Lerikde cixan Lerik Ceilabadda cixan Sozun isigi Bakida cixan Sovet kendi Azerbaycan pioneri Azerbaycan gencleri Edebiyyat ve incesenet Azerbaycan ordusu Ucuncu hedef Tolisi sedo Moskvada cixan Talisskiy vestnik Sankt Peterburqda cixan Toli Restde Iran cixan Kadeh jurnalinin Vije ye Tale Talis bulleteni adli elavesinde Bakida cixan Goyercin Lenkeranda cixan Sefeq jurnallarinda cap olunmusdur Ayrica Tolise zivon 1996 Elifba 1996 Talis dilinin tedrisine dair 1991 Tolisi ermegon 1993 Min bir mahni 1991 Svobodnaya Yevropa 2002 ve s kimi derslik ve almanaxlarda da Xaneli Tolisin seirleri yer verilmisdir Xaneli Tolis seirleri esasen uc dilde yazmis ve bu gun de yazmaga davam etmekdedir Azerbaycan dili Rus dili ve Talis dillerinde Azerbaycan dili Xanelinin eline qelem alib yazmaga oyrendiyi ve ilk seirleri yazdigi dildir Yaradiciliginin esasen bu dilde yazdigi seirler teskil edir Rus dilindeki seirleri esasen herbi xidmetde oldugu illede yazmisdir Yaradiciliginin az bir hissesini ehate edir Talis dili ise Xaneli Tolisin yaradiciliginin ruhunu teskil edir Filoloq Egerizo Allahverdi Bayraminin ifade etdiyi kimi Xanelinin sairlik istedadi daha cox talis dilinde yazdigi seirlerinde parlayir sairin ilham perisi dogma ana dilinde daha cox cilvelenir Xaneli Tolisin Talis dilinde yazdigi seirleri ucun filologiya elmleri namizedi Novruzeli Memmedov bunlari yazir Usaqliqda anasindan talisca esitdiyi nagillarin seirlerin onun gelecekde dogma talis dilinde seirler yazmasinda boyuk tesiri olmusdur Talis dilinde ilk seirini esgerlikden anasina yazmisdir Sair Tofiq Ilhamin talisca mahnilari sifahi yayilandan sonra Xaneli Tolis oz seirlerini uze cixarmaga basladi EserleriXaneli Tolisin indiye kimi 9 kitabi cap olunmusdur Qaranqus yuvasi Seirler Azerbaycan turkcesinde Baki 1999 Venese Seeron Talis dilinde Masalli 2000 Sine cay Seeron behri tevilon mahnion Talis dilinde Boku 2001 Kerbela karivanai Mersiyeler minacatlar ve dini seirler Azerbaycan turkcesinde Baki 2002 Bagisla Seirler ve poemalar Azerbaycan turkcesinde Ankara Turkiye 2004 Ox Veten Veten Seeron Talis dilinde Baki 2012 Dunya mene halal eyle Seirler Azerbaycan turkcesinde Baki 2013 Qem karvani Mersiyeler dini seirler Azerbaycan turkcesinde Baki 2014 Bir ovuc su Seirler Azerbaycan turkcesinde Baki 2015 Xaneli Tolisin yaradiligina yuksek qiymetlendiren Azerbaycan Yazicilar Birliyi 28 mart 2003 cu ilde hormetli sairi birliyin uzvluyune qebul etmisdirIndiki FealiyyetiXaneli Tolis bu gun de yaradciligina davam edir Masalli rayonunda fealiyyet gosteren Goy gursagi edebi meclisinin sedridir Xalq arasinda olur bolge sairlerinin yubileylerinde istirak edir yaradciliginda dovrumuzun ictimai siyasi edebi ruhunu yasatmaga calisir MenbeElnur Agayev Agaoglu Xaneli Tolis Kendimizin sairleri Qizilavarin Tedqiqati Layihesi Tarixce jurnali 2 Aprel Iyun 2004 seh 16 17 Talis sairi Xaneli Tolis avestatalysh com 2022 01 31 tarixinde Istifade tarixi 3 sentyabr 2023