Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xaş, Paça və ya sadəcə Ayaq — heyvan ayağını qaynadaraq pişirilən Orta Şərq və Cənubi Qafqaz mətbəxinin yeməklərindən biri. Azərbaycan, İran, Bosniya və Herseqovina va Türkiyədə bəzi üsullara görə ayağa əlavə heyvanın başını qatmaqla pişirilən bu yeməyin növünə kəlləpaça və başayaq deyirlər (fars. کله پاچه , türk. Kelle paça, bosn. Pače).
Xaş malın (dana) imkan daxilində qabaq ayaqlarından (dırnaqlarından) hazırlanır. Çox vaxt xaşa qarın nahiyyəsinin hissələri əlavə olunur. Sirkə-sarımsaq və ya abqora ilə yeyilir. Xaş yeməyi zamanı lavaş, təndir çörəyindən və müxtəlif növlü turşu (tutmalardan) da istifadə olunur.
Adı
Xaş sözü oğuz türkcəsində olan xaşlamaq (bişirmək, yeməyi qaynatmaq) feilindən gəlir. Kəllə-paça isə farsca hərfi olaraq başayaq deməkdir. Bir çox dillərdə paça ("ayaq") adı ilə tanınır.
Hazırlanması
Malın ayaqlarını tükdən təmizləmək üçün oda tutmaq lazımdır. Bir neçə dəfə yumaq, oynaqlar üzrə 2–4 yerə bölmək. Bunları minalanmış qazanın içinə qoymaq, üstünə su tökmək. Kəfi yiğmaq, su qaynayanda, onu boşaltmaq, bir daha ayaqları yumaq və təmiz suyun içinə salmaq. Su 15–20 sm ayaqları örtməlidir və balaca odun üstündə bişirmək. Su bərk qaynamamalıdır. Vaxtaşırı kəfi yığmaq. Bəzi adamlar baş soğan atırlar ki, kəf yaxşı yığılsın və kök salırlar ki, suyu şəffaf olsun. Bişirilmənin yarısında soğanı və kökü çıxarıb tullayırlar. Sona yaxın duz, iri istiot və dəfnə yarpağı əlavə edilir. Ayaqlar o həddə qədər bişirilir ki, əti sümükdən ayrılsın. Xaş gecədən səhərə kimi bişirilir (22.00-dən 6.00-dək). Suyun miqdarı iki dəfə azalır. Ət sümükdən ayrılarkən, bulyon yağlı qızılı rəngdə olmalıdır. Xaşı sirkənin içində sarımsaqla, nar turşusu, şoraba, göyərti ilə yeyirlər. Həkimlər xaşı sınıqda tövsiyə edirlər.
Tərkibi
1 nəfərlik
200 qr qoyun kəlləsi, 150 qr qoyun ayaqları, 40 qr qarın, 5 qr sarımsaq, 10 qr üzüm sirkəsi
Qeyd: Kəlləpaça bişirilən zaman duz vurulmur, o ayrıca süfrəyə verilir. Bəzən isə qarın ayrıca bişirilir.
Hazırlanma qaydası
Qoyunun başı və ayaqaları ocaqda ütülür, bıçaqla qaşınır, isti – isti dırnaqları çıxarılır. Bəzən tükləri isti su ilə təmizlənir. Sonra dəmir şişlər ocaqda möhkəm qızdırılır, qalan tüklər də ütülür. Bundan sonra ilıq suda bıçaqla qaşınaraq təmiz yuyulur. Çapacaqla ayayqlaq 2 – 3 yerə bölünür və dırnaqların arası yarılaraq, içəridə olan hissə çıxarılıb, atılır. Baş 2 hissəyə alt və üst çənəyə ayrılır. Kəllər sümüyü çapacaqla bölünüb içindən beyin çıxarılır, yuyulub qazana qoyulur.
Qarın yuyulub təmziləndikdən sonra 4 – 5 yerə bölünür. Hər hissə qaynar suya salınıb bıçaqla qaşınır. Parçaların hamısını birdən isti suya salmaq olmaz, çünki isti suda çox qalanda üstündəki kəpəklər getmir. Təmizlənmiş qarın 4 – 5 sm böyüklükdə doğranıb kəllə olan qazana salınır və odun üstünə qoyulur. Qaynadıqca kəfi alınır və duz tökülmür. Bişdikdən sonra iri sümüklər çıxarılır. İri ət parçaları doğranır, yenə ocağa qoyulub, bişirilir. Süfrəyə verilən zaman boşqaba bişmiş ət qoulur, üstünə bulyon tökülür və ayrıca olaraq xörəyin yanında sarımsaqlı sirkə verilir.
İstinadlar
Xarici keçidlər
- Xaş 2016-03-05 at the Wayback Machine
- 1001dad 2015-01-01 at the Wayback Machine
- Azərbaycan mətbəxi — Sulu xörəklər
Həmçinin bax
 | Kulinariya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xas Paca ve ya sadece Ayaq heyvan ayagini qaynadaraq pisirilen Orta Serq ve Cenubi Qafqaz metbexinin yemeklerinden biri Azerbaycan Iran Bosniya ve Herseqovina va Turkiyede bezi usullara gore ayaga elave heyvanin basini qatmaqla pisirilen bu yemeyin novune kellepaca ve basayaq deyirler fars کله پاچه turk Kelle paca bosn Pace Xas Xas malin dana imkan daxilinde qabaq ayaqlarindan dirnaqlarindan hazirlanir Cox vaxt xasa qarin nahiyyesinin hisseleri elave olunur Sirke sarimsaq ve ya abqora ile yeyilir Xas yemeyi zamani lavas tendir coreyinden ve muxtelif novlu tursu tutmalardan da istifade olunur AdiXas sozu oguz turkcesinde olan xaslamaq bisirmek yemeyi qaynatmaq feilinden gelir Kelle paca ise farsca herfi olaraq basayaq demekdir Bir cox dillerde paca ayaq adi ile taninir HazirlanmasiEfqanistanin paytaxti Kabil seherinde cekilmis sekil Xas ucun erzaq satan seyyar satici aranabasi ile musteri axtarir Malin ayaqlarini tukden temizlemek ucun oda tutmaq lazimdir Bir nece defe yumaq oynaqlar uzre 2 4 yere bolmek Bunlari minalanmis qazanin icine qoymaq ustune su tokmek Kefi yigmaq su qaynayanda onu bosaltmaq bir daha ayaqlari yumaq ve temiz suyun icine salmaq Su 15 20 sm ayaqlari ortmelidir ve balaca odun ustunde bisirmek Su berk qaynamamalidir Vaxtasiri kefi yigmaq Bezi adamlar bas sogan atirlar ki kef yaxsi yigilsin ve kok salirlar ki suyu seffaf olsun Bisirilmenin yarisinda sogani ve koku cixarib tullayirlar Sona yaxin duz iri istiot ve defne yarpagi elave edilir Ayaqlar o hedde qeder bisirilir ki eti sumukden ayrilsin Xas geceden sehere kimi bisirilir 22 00 den 6 00 dek Suyun miqdari iki defe azalir Et sumukden ayrilarken bulyon yagli qizili rengde olmalidir Xasi sirkenin icinde sarimsaqla nar tursusu soraba goyerti ile yeyirler Hekimler xasi siniqda tovsiye edirler Terkibi1 neferlik 200 qr qoyun kellesi 150 qr qoyun ayaqlari 40 qr qarin 5 qr sarimsaq 10 qr uzum sirkesi Qeyd Kellepaca bisirilen zaman duz vurulmur o ayrica sufreye verilir Bezen ise qarin ayrica bisirilir Hazirlanma qaydasi Qoyunun basi ve ayaqalari ocaqda utulur bicaqla qasinir isti isti dirnaqlari cixarilir Bezen tukleri isti su ile temizlenir Sonra demir sisler ocaqda mohkem qizdirilir qalan tukler de utulur Bundan sonra iliq suda bicaqla qasinaraq temiz yuyulur Capacaqla ayayqlaq 2 3 yere bolunur ve dirnaqlarin arasi yarilaraq iceride olan hisse cixarilib atilir Bas 2 hisseye alt ve ust ceneye ayrilir Keller sumuyu capacaqla bolunub icinden beyin cixarilir yuyulub qazana qoyulur Qarin yuyulub temzilendikden sonra 4 5 yere bolunur Her hisse qaynar suya salinib bicaqla qasinir Parcalarin hamisini birden isti suya salmaq olmaz cunki isti suda cox qalanda ustundeki kepekler getmir Temizlenmis qarin 4 5 sm boyuklukde dogranib kelle olan qazana salinir ve odun ustune qoyulur Qaynadiqca kefi alinir ve duz tokulmur Bisdikden sonra iri sumukler cixarilir Iri et parcalari dogranir yene ocaga qoyulub bisirilir Sufreye verilen zaman bosqaba bismis et qoulur ustune bulyon tokulur ve ayrica olaraq xoreyin yaninda sarimsaqli sirke verilir IstinadlarXarici kecidlerXas 2016 03 05 at the Wayback Machine 1001dad 2015 01 01 at the Wayback Machine Azerbaycan metbexi Sulu xoreklerHemcinin bax Kulinariya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin