Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vislava Şimborska (pol. Maria Wisława Anna Szymborska; 2 iyul 1923[…], Kurnik[d], Böyük Polşa voyevodluğu[d] – 1 fevral 2012[…], Krakov) — Polşa şairəsi, tərcüməçi, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1996).
| Vislava Şimborska | |
|---|---|
| pol. Wisława Szymborska | |
 | |
| Doğum adı | Maria Wisława Anna Szymborska |
| Doğum tarixi | 2 iyul 1923[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1 fevral 2012[…](88 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ağciyər xərçəngi |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı, tərcüməçi, esseist, mexanik[d], ədəbiyyat tənqidçisi, tənqidçi |
| Əsərlərinin dili | polyak dili |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |     |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Vislava Şimborska XX yüzillikdə ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı alan beşinci polyak müəllifidir. O, Poznan yaxınlığındakı kiçik Kurnik şəhərində doğulmuşdu. Səkkiz yaşı olanda ailələri Krakova köçmüşdü. Xanım Şimborska artıq səksən ilə yaxındır ki, özünün sakit və mütəvazi həyatını Polşanın qədim paytaxtında yaşayır. İkinci Dünya müharibəsi illərində o, Krakovdakı gizli polyak məktəbini bitirmişdi. Müharibə dövründə dəmir yolunda fəhlə kimi çalışmış, bununla da Almaniyada məcburi əməkdən xilas olmuşdu. Krakovdakı Yagellon universitetində polonistika və sosiologiyanı öyrənmişdir. Lakin imkansızlıq ucbatından bu sahələrin heç birində təhsilini tamamlaya bilməmişdi.
Bir qədər rəmzi xarakter daşıyan "Söz axtarıram" adlı ilk şeri 1945-ci ildə çap olunmuşdu. İlk kitabını 1949-cu ildə hazırlasa da, senzura tələbləri üzündən nəşr etdirə bilməmişdi. Kommunist senzurası onun şeirlərinin sosializm düşərgəsinin üzvü olan Polşanın yeni rəsmi ideologiyası ilə səsləşmədiyini əsas gətirərək nəşrinə imkan verməmişdi. Sistemə qarşı mübarizənin səmərəsizliyini görən Şimborska çox güman ki, bundan sonra daha loyal mövqe tutmuş, hətta Lenin və Stalini tərənnüm edən, yeni sosialist həyatının uğurlarından söz açan əsərlər yazmışdı. İnam, şübhə və tərəddüdün yer aldığı belə şeirlər müəllifin "Nə üçün yaşayırıq" (1952) və "Özümə suallar" (1954) kitablarında toplanmışdı.
Bu tipli əsərlərinə görə polyak şairəsinin yaradıcılığının ilk dövründə sosialist realizmi üslubuna daha çox üstünlük verdiyi iddia olunur. 40–50-ci illərdə Vislava Şimborskanın poetik üslubu sadəliyi və realizmi ilə seçilirdi. Əsas mövzusu müharibə illərinin ağırlıqları, vətən, ordu və s. əlaqədar idi. Şimborska daha çox İkinci Dünya müharibəsindən sonra yaranan reallıqların, meydana çıxan həqiqətlərin şairi sayılırdı. Şeirlərinin birində özü də obrazlı şəkildə buna işarə edərək yazmışdı: "Bizim ən böyük hərbi qənimətimiz dünyanı dərk etməyimizdir".
Polşadakı fəhlə çaxnaşmaları 1956-cı ildə Vladislav Qomulkanın hakimiyyətə gəlməsi və polyak cəmiyyətində müəyyən islahatların başlanması ilə səciyyəvi oldu. Bəzən "Polşanın ilıq dövrü" adlanan bu illər ədəbiyyata, eləcə də Şimborskanın yaradıcılığına da təsirsiz qalmadı. Onun şeirlərində artıq yeni notlar üzə çıxmışdı. Əvvəl maraq göstərdiyi ənənəvi mövzular şair üçün öz dəyərini itirmişdi. 1957-ci ildə çap olunan "Yetiyə çağırış" kitabı bir qayda olaraq Şimborska poeziyasında yeni mərhələnin başlanğıcı kimi qəbul edilir. Şairə 1966-cı ilə qədər Polşa kommunist partiyasının sıralarında qalsa da, artıq onun əks cəbhəyə keçdiyi əsərlərindən və əlaqələrindən aydın görünürdü.
Məlum olduğu kimi "yeti" Himalaydakı əsatiri qar adamlarına verilən addır. Şimborska bu rəmzlə şimal qonşusunu — Polşanı öz nüfuz dairəsində saxlayan SSRİ-ni nəzərdə tuturdu və cəmiyyəti "qar adamlarından" xilas olmağa çağırırdı. Bu dövrdə Şimborskanın şeilərinin üslub və forması da dəyişmişdi. O da qərbli həmkarları kimi daha çox verlibrlə yazırdı. Lakin heç zaman sadəcə forma ardınca qaçmır, ifrat mücərrədçiliyə yol vermirdi. Hər bir şeirin konkret, aydın məzmununun, hədəfə çatan ideya və obrazlarının olmasına çalışırdı.
50-ci illərin sonlarında şairə əvvəlki güzəştli mövqeyindən uzaqlaşmışdı. Keçmiş Çexoslovakiyada və sosialist düşərgəsinin digər ölkələrində dissidentlərin təqib olunmasına ilk etiraz edənlərdən biri Şimborska idi. Onun şeirləri Polşada və bütün Şərqi Avropa blokunda kommunist dünyagörüşünə ciddi təhlükə olan "Solidarnost" hərəkatının fəaliyyətinə də təsirsiz qalmamışdı.
Vislava Şimborska az yazan şairlərdəndir — indiyə qədər o, təxminən 250 şer çap etdirmişdir. Bu şerlər müəllifin "Sili" (1963), "Yüz əyləncə" (1967), "Hər təsadüf" (1972), "Böyük miqdar" (1976), "Körpüdə dayanan adamlar" (1986), "Son və başlanğıc" (1993), "An" (2002) və b. kitablarında toplanmışdır. Şerlərinin bir çoxu yüksək emosionallığı ilə seçilən qısa fəlsəfi traktat təsiri bağışlayır. Dramatizm, ironiya və qrotesk ünsürləri poeziyasının ayrılmaz atributlarıdır.
Veslava Şimborska Polşadan kənarda çox tanınmasa da, vətənində sevilən şairədir. Onun pərəstişkarları arasında həyatının son illərini Krakovda keçirən digər polyak Nobel laureatı — məşhur şair Çeslav Miloş da vardı. Tanınmış bəstəkar Zbiqnev Preysner Şimborskanın bir sıra şeirlərinə musiqi bəstələmişdir.
Onun əsərləri 36 dilə, o cümlədən də azərbaycancaya tərcümə olunmuş, dünyanın 18 ölkəsində nəşr edilmişdir. Rus və fransız dillərini mükəmməl bilən şairə özü də bu dillərdən polyakcaya çoxsaylı tərcümələrin müəllifidir.
Ötən əsrin 90-cı illəri yaşı artıq yetmişdən keçən Vislava Şimborska üçün düşərli olmuşdu. O, Göte (1991), Herder (1995) mükafatlarına, habelə Polşa PEN-klubunun mükafatına (1996) layiq görülmüşdü. 1996-cı ildə isə şairə "insan mövcudluğu timsalında tarixi və bioloji hadisələri son dərəcə dəqiqliklə təsvir edən poeziyasına görə" Nobel mükafatı qazanmışdır. Şimborskanın Stokholmda, polyak dilində oxuduğu Nobel mühazirəsi "Şair və dünya" adlanırdı.
Yaradıcılığını indi də davam etdirən polyak şairəsinin 1996–2005-ci illər arasında "Yüz şer — yüz fərəh", "Böyük uşaqlar üçün qafiyələr", "Sütun" adlı şeir kitabları nəşr olunmuşdur.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Wisława Szymborska // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88. Reuters.
- The International Who's Who of Women 2006. Routledge, 2005.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #119449048 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vislava Simborska pol Maria Wislawa Anna Szymborska 2 iyul 1923 Kurnik d Boyuk Polsa voyevodlugu d 1 fevral 2012 Krakov Polsa sairesi tercumeci Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1996 Vislava Simborskapol Wislawa SzymborskaDogum adi Maria Wislawa Anna SzymborskaDogum tarixi 2 iyul 1923 1923 07 02 Dogum yeri Kurnik d Poznan povyati d Boyuk Polsa voyevodlugu d PolsaVefat tarixi 1 fevral 2012 2012 02 01 88 yasinda Vefat yeri Krakov Kicik Polsa voyevodlugu d PolsaVefat sebebi agciyer xercengiTehsili Yagellon UniversitetiFealiyyeti sair yazici tercumeci esseist mexanik d edebiyyat tenqidcisi tenqidciEserlerinin dili polyak diliUzvluyu Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Bavariya Incesenet Akademiyasi d Polsa Yazicilar Ittifaqi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiVislava Simborska XX yuzillikde edebiyyat sahesinde Nobel mukafati alan besinci polyak muellifidir O Poznan yaxinligindaki kicik Kurnik seherinde dogulmusdu Sekkiz yasi olanda aileleri Krakova kocmusdu Xanim Simborska artiq seksen ile yaxindir ki ozunun sakit ve mutevazi heyatini Polsanin qedim paytaxtinda yasayir Ikinci Dunya muharibesi illerinde o Krakovdaki gizli polyak mektebini bitirmisdi Muharibe dovrunde demir yolunda fehle kimi calismis bununla da Almaniyada mecburi emekden xilas olmusdu Krakovdaki Yagellon universitetinde polonistika ve sosiologiyani oyrenmisdir Lakin imkansizliq ucbatindan bu sahelerin hec birinde tehsilini tamamlaya bilmemisdi Bir qeder remzi xarakter dasiyan Soz axtariram adli ilk seri 1945 ci ilde cap olunmusdu Ilk kitabini 1949 cu ilde hazirlasa da senzura telebleri uzunden nesr etdire bilmemisdi Kommunist senzurasi onun seirlerinin sosializm dusergesinin uzvu olan Polsanin yeni resmi ideologiyasi ile seslesmediyini esas getirerek nesrine imkan vermemisdi Sisteme qarsi mubarizenin semeresizliyini goren Simborska cox guman ki bundan sonra daha loyal movqe tutmus hetta Lenin ve Stalini terennum eden yeni sosialist heyatinin ugurlarindan soz acan eserler yazmisdi Inam subhe ve tereddudun yer aldigi bele seirler muellifin Ne ucun yasayiriq 1952 ve Ozume suallar 1954 kitablarinda toplanmisdi Bu tipli eserlerine gore polyak sairesinin yaradiciliginin ilk dovrunde sosialist realizmi uslubuna daha cox ustunluk verdiyi iddia olunur 40 50 ci illerde Vislava Simborskanin poetik uslubu sadeliyi ve realizmi ile secilirdi Esas movzusu muharibe illerinin agirliqlari veten ordu ve s elaqedar idi Simborska daha cox Ikinci Dunya muharibesinden sonra yaranan realliqlarin meydana cixan heqiqetlerin sairi sayilirdi Seirlerinin birinde ozu de obrazli sekilde buna isare ederek yazmisdi Bizim en boyuk herbi qenimetimiz dunyani derk etmeyimizdir Polsadaki fehle caxnasmalari 1956 ci ilde Vladislav Qomulkanin hakimiyyete gelmesi ve polyak cemiyyetinde mueyyen islahatlarin baslanmasi ile seciyyevi oldu Bezen Polsanin iliq dovru adlanan bu iller edebiyyata elece de Simborskanin yaradiciligina da tesirsiz qalmadi Onun seirlerinde artiq yeni notlar uze cixmisdi Evvel maraq gosterdiyi enenevi movzular sair ucun oz deyerini itirmisdi 1957 ci ilde cap olunan Yetiye cagiris kitabi bir qayda olaraq Simborska poeziyasinda yeni merhelenin baslangici kimi qebul edilir Saire 1966 ci ile qeder Polsa kommunist partiyasinin siralarinda qalsa da artiq onun eks cebheye kecdiyi eserlerinden ve elaqelerinden aydin gorunurdu Melum oldugu kimi yeti Himalaydaki esatiri qar adamlarina verilen addir Simborska bu remzle simal qonsusunu Polsani oz nufuz dairesinde saxlayan SSRI ni nezerde tuturdu ve cemiyyeti qar adamlarindan xilas olmaga cagirirdi Bu dovrde Simborskanin seilerinin uslub ve formasi da deyismisdi O da qerbli hemkarlari kimi daha cox verlibrle yazirdi Lakin hec zaman sadece forma ardinca qacmir ifrat mucerredciliye yol vermirdi Her bir seirin konkret aydin mezmununun hedefe catan ideya ve obrazlarinin olmasina calisirdi 50 ci illerin sonlarinda saire evvelki guzestli movqeyinden uzaqlasmisdi Kecmis Cexoslovakiyada ve sosialist dusergesinin diger olkelerinde dissidentlerin teqib olunmasina ilk etiraz edenlerden biri Simborska idi Onun seirleri Polsada ve butun Serqi Avropa blokunda kommunist dunyagorusune ciddi tehluke olan Solidarnost herekatinin fealiyyetine de tesirsiz qalmamisdi Vislava Simborska az yazan sairlerdendir indiye qeder o texminen 250 ser cap etdirmisdir Bu serler muellifin Sili 1963 Yuz eylence 1967 Her tesaduf 1972 Boyuk miqdar 1976 Korpude dayanan adamlar 1986 Son ve baslangic 1993 An 2002 ve b kitablarinda toplanmisdir Serlerinin bir coxu yuksek emosionalligi ile secilen qisa felsefi traktat tesiri bagislayir Dramatizm ironiya ve qrotesk unsurleri poeziyasinin ayrilmaz atributlaridir Veslava Simborska Polsadan kenarda cox taninmasa da veteninde sevilen sairedir Onun perestiskarlari arasinda heyatinin son illerini Krakovda keciren diger polyak Nobel laureati meshur sair Ceslav Milos da vardi Taninmis bestekar Zbiqnev Preysner Simborskanin bir sira seirlerine musiqi bestelemisdir Onun eserleri 36 dile o cumleden de azerbaycancaya tercume olunmus dunyanin 18 olkesinde nesr edilmisdir Rus ve fransiz dillerini mukemmel bilen saire ozu de bu dillerden polyakcaya coxsayli tercumelerin muellifidir Oten esrin 90 ci illeri yasi artiq yetmisden kecen Vislava Simborska ucun duserli olmusdu O Gote 1991 Herder 1995 mukafatlarina habele Polsa PEN klubunun mukafatina 1996 layiq gorulmusdu 1996 ci ilde ise saire insan movcudlugu timsalinda tarixi ve bioloji hadiseleri son derece deqiqlikle tesvir eden poeziyasina gore Nobel mukafati qazanmisdir Simborskanin Stokholmda polyak dilinde oxudugu Nobel muhaziresi Sair ve dunya adlanirdi Yaradiciligini indi de davam etdiren polyak sairesinin 1996 2005 ci iller arasinda Yuz ser yuz fereh Boyuk usaqlar ucun qafiyeler Sutun adli seir kitablari nesr olunmusdur IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Wislawa Szymborska Brockhauz Ensiklopediyasi alm Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88 Reuters The International Who s Who of Women 2006 Routledge 2005 ISBN 978 1 85743 325 8 Deutsche Nationalbibliothek Record 119449048 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax