Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Viktoriya adası (rus. Виктория) — elədə böyük olmayan arktika zonasında, Barens dənizi akvatoriyasında, Şpitsbergen (Norveç) və Frans-İosif Torpağı (Rusiya) arxipelaqları arasında yerləşən ada. İnzibati cəhətdən Rusiyanın Arxangelsk vilayəti ərazisinə daxildir. Adanın uzunluğu 5 km, eni isə 2,5 km təşkil edir. 1932-ci ilin sentyabrında 6 il Norveçlə SSRİ arasında olan ərazi mübahisəsindən sonra ada Sovetlər Birliyinin ərazisi kimi təstiqlənmişdir. 2016-cı il məlumatına əsasən adada daimi əlali yaşamır. Amma 1959—1992-ci illər ərzimndə adada qütb stansiyası fəaliyyət göstərmişdir. Bu stansiyanın əməkdaşları əsasən alimlər və hərtbiçilər idi. Ada qlobal istiləşmə ilə əlaqədar olaraq özünün buzlaq örtüyünü tədricən itirir. Müəyyən turistik əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, ada gəmi yollarının üzərində yerləşməsi və qütbə yaxınlığı ilə seçilir.
| Viktoriya adası | |
|---|---|
| rus. Виктория | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 10,8 km² |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 3,3 km |
| Hündür nöqtəsi | 105 m |
| Əhalisi | 0 nəfər (2015-ci il) |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Vilayət | |
| Akvatoriya | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Ada üçbucaq formasına malikdir və zirvəsi adanımn şimalında yerləşir. Rusiya Federasiyasının qütb dairəsində ən ucqar qərb nöqtəsini təşkil edir. Norveç ərazisində yerləşən Ağ adasından 60 km şərqdə, Frans-İosif Torpağına daxil olan Aleksandra Torpağı adasından isə 170 km qərbdə yerləşir. Adanın cənub sahillərini Barens dənizi,Ş şimal sahillərini isə Şimal Buzlu okean suları yuyur. Bununlada ada təbi su sərhədi rolunu oynayır.
Adanın ucqar şimal nöqtəsi Knipoviç burnudur. Adanın sahəsi 10,8 km²-dir. Dünyanın bir çox xəritələrində təsvir edilmir.
Relyefi
1990-cı illərə qədər ərazisinin böyük hissəsini örtük buzlaqları tuturdu. Bircə adanın şimalında 10 ha əraziyə sahib olan dil istisna idi. Örtük buzlağının hündürlüyü 150 metrə çatırdı. Buzlaq dənizə doğru uçurumla bitir. Zubovun fikirinə görə buzlaqlar arası qatlar illərə görə bölünür. XX əsrin 90-cı illərindən etibarən örtük buzlağının sahəsi azalmağa başlamışdır. Bu əsasən cənub sahillərindən başlayır. 2012-ci ildə buzlağın sahəsi 6,1 km² olmuşdur ki, bu da adanın 56 % təşkil edir. Artıq bu proses qarşısı alınmaz həddə çatmışdır. Çox guman ki, gələcəkdə ada buzlaqdan tam azad olacaqdır.
Tarixi məlumat
Uzaqda yerləşən bu ada heç zaman köklü əhaliyə sahib olmamışdır. Ada ilk dəfə 20 iyul 1898-ci ildə norveçli kapitan Yohannes Nilsen və Ludvig Bernard Sebulonsen tərəfindən kəşf edilmişdir. Ada öz adını 1 gün sonra almışdır. Yohannen kapitanı olduğu britaniyalı səyyah Arnold Payın «Viktoriya» gəmisində adanı kəşf etdiyindən adanı gəminin şərəfinə adlandırmışdır.
Ərazi mübahisəsi
Viktoriya adası və Frans-İosif Torpağı uzun zaman dünyanın super gücləri tərəfindən maraq dairəsi xarixində olmuşdur. Heç bir ölkə bu adalara rəsmi ərazi iddiasında olmamışdır.1926-cı ildə isə adalar SSRİ tərəfindən ələ keçirilmişdir. XX əsrin 20-ci illərinin sonunda Norveç adalara idialar irəli sürmüşdür. Onlar adanı hətta «Fritof Nansen Torpağı» olaraq adlandırırlar.
Şpisberqen traktadına görə ada Norveçin qütb əraziləri xaricində yerləşdiyindən heç kəsin torpağı sayılmırdı. 15 aprel 1926-cı il dekreti ilə SSRİ Frans-İosif Torpağını ərazisinə qatır. Norveç bu addımı pisləyərək qəbul etmir. Ancaq onlar bunun üçün rəsmi səviyyədə bir tədbir görməmişdilər. Halbuki Lars Kristensen Buve adasını Norveçə birləşdirməyə müvəffəq olmuşdu. Onların Viktoriya adasına birinci ekspedisiyası uğursuz olur.
29 iyul 1929-cu ildə Otto Şmitd «Qeorqi Sedov» buzqıran gəmisində qütbə ekspedisiya təşkil edərkən Quker adasına SSRİ bayrağını sancır və Frans-İosif Torpağını SSRİ ərazisi elan edir. 1930-cu il 8 avqust saat 04:30 kapitan Peder Elyasen başda olmaqla Norveç ekspedisiyası adaya yan alır. Ancaq buna qədər Frans-İosif Torpağı artıq SSRİ ərazisi elan edilmişdi. Norveç SSRİ tərəfdən ola biləcək təhlükəni nəzərə alaraq öz təbələrini adanı tərk etməsinə göstəriş vermişdir.
1932-ci ildə Nikolay Knipoviç qəmisində S. Popov adanı tam dövrüyəyə alaraq SSRİ bayrağını adaya sancmışdır.
SSRİ tərkibində
1 noyabr 1959-cu ildən adada Viktoriya Qütb stansiyası fəaliyyət göstərmişdir. Burada 2-5 arası əməkdaş fəaliyyət göstərirdi. 1 aprel 1994-cü ildə isə stansiya fəaliyyətini dayandırmışdır. 1985-ci ildə 90-cı illərin əvvələrinə qədər adada HHMQ aid qoşun növü yerləşdirilmişdi.
Fauna və flora
Adada morjlara aid yataq vardır. Üstəlik burada ağ ayı və ağ qağayını görmək mümkündür. Adanı Rus Arktikası Milli Parkı ərazisinə daxil etmək istəsələrdə sonda bu baş tutmamışdır.
İstinadlar
- . 2013-12-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
- Google Maps
- "ИФ - Баренцево море: гидрология, экология, города, описание, протяженность, истоки, притоки". 2019-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-01-04.
- "Яндекс.Карты — подробная карта России и мира". 2017-11-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-01-04.
- Google Maps
- Victoria Ice Cap (Victoria Island) 2016-02-16 at the Wayback Machine, GLIMS Glacier Database, 2008.
- . — Нефть России, № 5, май 2003 года.
- История исследований и люди науки. З. Ф. И. 2011-02-17 at the Wayback Machine — Первое сентября. География, № 10, 2009 год.
- Муров, М. Записки полярника 2014-11-05 at the Wayback Machine. — prozaik.in
- "ivki.ru/kapustin/ — Арктика Антарктика Филателия". 2015-07-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-01-04.
- "Статьи | Из истории | ДИКСОН — СНЕЖНОЙ АРКТИКИ СТОЛИЦА. К 90-ЛЕТИЮ НАЧАЛА НАБЛЮДЕНИЙ НА о. ДИКСОН". 2012-05-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
- «Русская Арктика» в Архангельске примет гостей — Архангельск — Правда. Ру
- «Национальный парк „Русская Арктика“ открывается в ближайшие дни» 2015-07-21 at the Wayback Machine — www.ecosever.ru (24.06.2009)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Viktoriya adasi rus Viktoriya elede boyuk olmayan arktika zonasinda Barens denizi akvatoriyasinda Spitsbergen Norvec ve Frans Iosif Torpagi Rusiya arxipelaqlari arasinda yerlesen ada Inzibati cehetden Rusiyanin Arxangelsk vilayeti erazisine daxildir Adanin uzunlugu 5 km eni ise 2 5 km teskil edir 1932 ci ilin sentyabrinda 6 il Norvecle SSRI arasinda olan erazi mubahisesinden sonra ada Sovetler Birliyinin erazisi kimi testiqlenmisdir 2016 ci il melumatina esasen adada daimi elali yasamir Amma 1959 1992 ci iller erzimnde adada qutb stansiyasi fealiyyet gostermisdir Bu stansiyanin emekdaslari esasen alimler ve hertbiciler idi Ada qlobal istilesme ile elaqedar olaraq ozunun buzlaq ortuyunu tedricen itirir Mueyyen turistik ehemiyyete malikdir Bele ki ada gemi yollarinin uzerinde yerlesmesi ve qutbe yaxinligi ile secilir Viktoriya adasirus ViktoriyaUmumi melumatlarSahesi 10 8 km Uzunlugu 6 5 kmEni 3 3 kmHundur noqtesi 105 mEhalisi 0 nefer 2015 ci il Yerlesmesi80 08 45 sm e 36 43 04 s u Olke RusiyaVilayet Arxangelsk vilayetiAkvatoriya Simal Buzlu okeanViktoriya adasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiAda ucbucaq formasina malikdir ve zirvesi adanimn simalinda yerlesir Rusiya Federasiyasinin qutb dairesinde en ucqar qerb noqtesini teskil edir Norvec erazisinde yerlesen Ag adasindan 60 km serqde Frans Iosif Torpagina daxil olan Aleksandra Torpagi adasindan ise 170 km qerbde yerlesir Adanin cenub sahillerini Barens denizi S simal sahillerini ise Simal Buzlu okean sulari yuyur Bununlada ada tebi su serhedi rolunu oynayir Adanin ucqar simal noqtesi Knipovic burnudur Adanin sahesi 10 8 km dir Dunyanin bir cox xeritelerinde tesvir edilmir Relyefi 1990 ci illere qeder erazisinin boyuk hissesini ortuk buzlaqlari tuturdu Birce adanin simalinda 10 ha eraziye sahib olan dil istisna idi Ortuk buzlaginin hundurluyu 150 metre catirdi Buzlaq denize dogru ucurumla bitir Zubovun fikirine gore buzlaqlar arasi qatlar illere gore bolunur XX esrin 90 ci illerinden etibaren ortuk buzlaginin sahesi azalmaga baslamisdir Bu esasen cenub sahillerinden baslayir 2012 ci ilde buzlagin sahesi 6 1 km olmusdur ki bu da adanin 56 teskil edir Artiq bu proses qarsisi alinmaz hedde catmisdir Cox guman ki gelecekde ada buzlaqdan tam azad olacaqdir Tarixi melumatViktoriya adasi esasen butun il boyu buz ve qarla ortulu olur Uzaqda yerlesen bu ada hec zaman koklu ehaliye sahib olmamisdir Ada ilk defe 20 iyul 1898 ci ilde norvecli kapitan Yohannes Nilsen ve Ludvig Bernard Sebulonsen terefinden kesf edilmisdir Ada oz adini 1 gun sonra almisdir Yohannen kapitani oldugu britaniyali seyyah Arnold Payin Viktoriya gemisinde adani kesf etdiyinden adani geminin serefine adlandirmisdir Erazi mubahisesi 8 iyun 1930 cu il Norvec ekspedisiyasi Viktoriya adasinda Viktoriya adasi ve Frans Iosif Torpagi uzun zaman dunyanin super gucleri terefinden maraq dairesi xarixinde olmusdur Hec bir olke bu adalara resmi erazi iddiasinda olmamisdir 1926 ci ilde ise adalar SSRI terefinden ele kecirilmisdir XX esrin 20 ci illerinin sonunda Norvec adalara idialar ireli surmusdur Onlar adani hetta Fritof Nansen Torpagi olaraq adlandirirlar Spisberqen traktadina gore ada Norvecin qutb erazileri xaricinde yerlesdiyinden hec kesin torpagi sayilmirdi 15 aprel 1926 ci il dekreti ile SSRI Frans Iosif Torpagini erazisine qatir Norvec bu addimi pisleyerek qebul etmir Ancaq onlar bunun ucun resmi seviyyede bir tedbir gormemisdiler Halbuki Lars Kristensen Buve adasini Norvece birlesdirmeye muveffeq olmusdu Onlarin Viktoriya adasina birinci ekspedisiyasi ugursuz olur 29 iyul 1929 cu ilde Otto Smitd Qeorqi Sedov buzqiran gemisinde qutbe ekspedisiya teskil ederken Quker adasina SSRI bayragini sancir ve Frans Iosif Torpagini SSRI erazisi elan edir 1930 cu il 8 avqust saat 04 30 kapitan Peder Elyasen basda olmaqla Norvec ekspedisiyasi adaya yan alir Ancaq buna qeder Frans Iosif Torpagi artiq SSRI erazisi elan edilmisdi Norvec SSRI terefden ola bilecek tehlukeni nezere alaraq oz tebelerini adani terk etmesine gosteris vermisdir 1932 ci ilde Nikolay Knipovic qemisinde S Popov adani tam dovruyeye alaraq SSRI bayragini adaya sancmisdir SSRI terkibinde 1 noyabr 1959 cu ilden adada Viktoriya Qutb stansiyasi fealiyyet gostermisdir Burada 2 5 arasi emekdas fealiyyet gosterirdi 1 aprel 1994 cu ilde ise stansiya fealiyyetini dayandirmisdir 1985 ci ilde 90 ci illerin evvelerine qeder adada HHMQ aid qosun novu yerlesdirilmisdi Fauna ve floraAdada morjlara aid yataq vardir Ustelik burada ag ayi ve ag qagayini gormek mumkundur Adani Rus Arktikasi Milli Parki erazisine daxil etmek isteselerde sonda bu bas tutmamisdir Istinadlar 2013 12 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 01 04 Google Maps IF Barencevo more gidrologiya ekologiya goroda opisanie protyazhennost istoki pritoki 2019 09 16 tarixinde Istifade tarixi 2018 01 04 Yandeks Karty podrobnaya karta Rossii i mira 2017 11 07 tarixinde Istifade tarixi 2018 01 04 Google Maps Victoria Ice Cap Victoria Island 2016 02 16 at the Wayback Machine GLIMS Glacier Database 2008 Neft Rossii 5 maj 2003 goda Istoriya issledovanij i lyudi nauki Z F I 2011 02 17 at the Wayback Machine Pervoe sentyabrya Geografiya 10 2009 god Murov M Zapiski polyarnika 2014 11 05 at the Wayback Machine prozaik in ivki ru kapustin Arktika Antarktika Filateliya 2015 07 21 tarixinde Istifade tarixi 2018 01 04 Stati Iz istorii DIKSON SNEZhNOJ ARKTIKI STOLICA K 90 LETIYu NAChALA NABLYuDENIJ NA o DIKSON 2012 05 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 01 04 Russkaya Arktika v Arhangelske primet gostej Arhangelsk Pravda Ru Nacionalnyj park Russkaya Arktika otkryvaetsya v blizhajshie dni 2015 07 21 at the Wayback Machine www ecosever ru 24 06 2009