Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Verilənlər suverenliyi və ya data suverenliyi —məlumatların toplandığı ölkənin qanunlarına və idarəetmə strukturlarına tabe olması fikri. Verilənlərin suverenliyi anlayışı məlumat təhlükəsizliyi, bulud hesablamaları, şəbəkə suverenliyi və sıx bağlıdır. Qeyri-müəyyən şəkildə müəyyən edilən və siyasətin formalaşmasında çətir termini kimi istifadə oluna bilən texnoloji suverenlikdən fərqli olaraq, verilənlər suverenliyi verilənlərin özünü əhatə edən suallara aid edilir. Verilənlərin bir ölkə daxilində qanunlara və idarəetmə strukturlarına tabe olması fikri kimi verilənlərin suverenliyi adətən iki şəkildə müzakirə olunur: Yerli qruplara və postkolonial dövlətlərindən yerli muxtariyyətə münasibətdə və ya transmilli məlumat axınına münasibətdə. Bulud hesablamasının yüksəlişi ilə bir çox ölkələr məlumatların suverenliyinin ölçülərini əks etdirən məlumatların idarə edilməsi və saxlanması ilə bağlı müxtəlif qanunlar qəbul etmişdilər. 100-dən çox ölkədə verilənlərin suverenliyi ilə bağlı qanunlar mövcuddur. ilə fərdi şəxsiyyət sahibləri öz etimadnamələrini tam yarada və idarə edə bilərlər, baxmayaraq ki, bir ölkə hələ də bu paradiqmada rəqəmsal şəxsiyyət verə bilər.
Yerli kontekst
Kanada, Yeni Zelandiya, Avstraliya və Amerika Birləşmiş Ştatlarının yerli xalqları üçün ilə bağlı müzakirələr hazırda davam edir. Verilənlərin suverenliyi yerli xalqlar və fəallar tərəfindən özünüidarə strukturlarının əsas hissəsi və bütövlükdə mühüm sütunu kimi qəbul edilir. Verilənlərin dekolonizasiyasını müdafiə edən fəallar yerli insanlara "onların arasında kimin sayılacağını müəyyənləşdirmək" üçün güc vermək və "yerli insanların maraqlarını, dəyərlərini və prioritetlərini" daha yaxşı əks etdirə biləcək bir yol kimi görür. Alimlər həmçinin iddia edirlər ki, öz verilənləri üzərində səlahiyyət verildiyi halda yerli xalqlar hansı verilənlərin ictimaiyyətə yayılacağına və nəyin yayılmayacağına qərar verə biləcəklər.
Kanadada Britaniya Kolumbiyasında yaşayan millətindən olan Qven Fillips Ktunaxa millətinə məxsus verilənlər suverenliyini və cəmiyyətdə özünüidarəyə aparan digər yolları müdafiə edir.
Tənqid
Korporativ aktorlar tərəfindən irəli sürülən verilənlərin suverenliyinə dair ümumi tənqid onun bulud hesablamalarında proseslərə mane olması və onları məhv etmək potensialına malik olmasıdır. Bulud yaddaşı istənilən vaxt müxtəlif yerlərdə səpələnə və yayıla bildiyinə görə verilənlərin suverenliyi qanunlarına əsasən bulud hesablamasının idarə edilməsinin çətin olduğu iddia edilir.
Bəzi alimlər məlumatların suverenliyinin dövlətin məlumatlara nəzarət edə bilmə səlahiyyətini daşıdığı arqumentini təqdim etmişdilər. Onlara görə, dövlətin və bir neçə böyük korporasiyanın məlumat resurslarına birbaşa təsirləri səbəbindən sahib olduqları bu hədsiz güc məlumatların suverenliyinin təhlükəsizliyini poza bilər.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Maurer, Tim; Morgus, Robert; Skierka, Isabel; Hohman, Mirko. "Technological Sovereignty: Missing the Point?" (PDF). digitaldebates.org. November 2014. 2021-07-08 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-10-31.
- Irion, Kristina. "Government Cloud Computing and National Data Sovereignty". Policy & Internet (ingilis). 4 (3–4). 2012-12-01: 40–71. doi:10.1002/poi3.10. ISSN 1944-2866.
- "Gilmore, David, DataFleets, "Google Scrapped Cloud Initiative in China, Other Markets", Bloomberg News". . July 8, 2020. 2020-07-08 tarixində .
- Kukutai, Tahu, and John Taylor. Indigenous Data Sovereignty: Toward an Agenda. ANU Press, 2016.
- Rainie, Stephanie Carroll; Schultz, Jennifer Lee; Briggs, Eileen; Riggs, Patricia; Palmanteer-Holder, Nancy Lynn. "Data as a Strategic Resource: Self-determination, Governance, and the Data Challenge for Indigenous Nations in the United States". The International Indigenous Policy Journal (ingilis). 8 (2). 2017. doi:10.18584/iipj.2017.8.2.1. 2023-01-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-31.
- Taylor, John; . Indigenous data sovereignty: toward an agenda. Australian National University. Centre for Aboriginal Economic Policy Research. Acton, ACT, Australia. 2016-11-25. ISBN . OCLC 947953955.
- Phillips, Gwen. Lauriault, Tracey P.; Lim, Merlyna (redaktorlar ). Data Power 2017 Keynote: Indigenous Data Sovereignty and Reconciliation. Ottawa: Data Power. 2017-08-12. doi:10.22215/1/conf/dp2017.1. 2019-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-16 – YouTube vasitəsilə.
- Ettling, Mike. "The Cloud's Biggest Threat Are Data Sovereignty Laws". TechCrunch (ingilis). 2015-12-26. 2017-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-16.
- "https://csu-sfsu.primo.exlibrisgroup.com/discovery/fulldisplay?docid=cdi_crossref_primary_10_1080_17544750_2019_1649289&context=PC&vid=01CALS_SFR:01CALS_SFR&lang=en&search_scope=Everything_RAPIDO&adaptor=Primo%20Central&tab=Everything&query=any,contains,data%20localization&offset=0". csu-sfsu.primo.exlibrisgroup.com (ingilis). 2023-10-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-29.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Verilenler suverenliyi ve ya data suverenliyi melumatlarin toplandigi olkenin qanunlarina ve idareetme strukturlarina tabe olmasi fikri Verilenlerin suverenliyi anlayisi melumat tehlukesizliyi bulud hesablamalari sebeke suverenliyi ve six baglidir Qeyri mueyyen sekilde mueyyen edilen ve siyasetin formalasmasinda cetir termini kimi istifade oluna bilen texnoloji suverenlikden ferqli olaraq verilenler suverenliyi verilenlerin ozunu ehate eden suallara aid edilir Verilenlerin bir olke daxilinde qanunlara ve idareetme strukturlarina tabe olmasi fikri kimi verilenlerin suverenliyi adeten iki sekilde muzakire olunur Yerli qruplara ve postkolonial dovletlerinden yerli muxtariyyete munasibetde ve ya transmilli melumat axinina munasibetde Bulud hesablamasinin yukselisi ile bir cox olkeler melumatlarin suverenliyinin olculerini eks etdiren melumatlarin idare edilmesi ve saxlanmasi ile bagli muxtelif qanunlar qebul etmisdiler 100 den cox olkede verilenlerin suverenliyi ile bagli qanunlar movcuddur ile ferdi sexsiyyet sahibleri oz etimadnamelerini tam yarada ve idare ede bilerler baxmayaraq ki bir olke hele de bu paradiqmada reqemsal sexsiyyet vere biler Yerli kontekstKanada Yeni Zelandiya Avstraliya ve Amerika Birlesmis Statlarinin yerli xalqlari ucun ile bagli muzakireler hazirda davam edir Verilenlerin suverenliyi yerli xalqlar ve feallar terefinden ozunuidare strukturlarinin esas hissesi ve butovlukde muhum sutunu kimi qebul edilir Verilenlerin dekolonizasiyasini mudafie eden feallar yerli insanlara onlarin arasinda kimin sayilacagini mueyyenlesdirmek ucun guc vermek ve yerli insanlarin maraqlarini deyerlerini ve prioritetlerini daha yaxsi eks etdire bilecek bir yol kimi gorur Alimler hemcinin iddia edirler ki oz verilenleri uzerinde selahiyyet verildiyi halda yerli xalqlar hansi verilenlerin ictimaiyyete yayilacagina ve neyin yayilmayacagina qerar vere bilecekler Kanadada Britaniya Kolumbiyasinda yasayan milletinden olan Qven Fillips Ktunaxa milletine mexsus verilenler suverenliyini ve cemiyyetde ozunuidareye aparan diger yollari mudafie edir TenqidKorporativ aktorlar terefinden ireli surulen verilenlerin suverenliyine dair umumi tenqid onun bulud hesablamalarinda proseslere mane olmasi ve onlari mehv etmek potensialina malik olmasidir Bulud yaddasi istenilen vaxt muxtelif yerlerde sepelene ve yayila bildiyine gore verilenlerin suverenliyi qanunlarina esasen bulud hesablamasinin idare edilmesinin cetin oldugu iddia edilir Bezi alimler melumatlarin suverenliyinin dovletin melumatlara nezaret ede bilme selahiyyetini dasidigi arqumentini teqdim etmisdiler Onlara gore dovletin ve bir nece boyuk korporasiyanin melumat resurslarina birbasa tesirleri sebebinden sahib olduqlari bu hedsiz guc melumatlarin suverenliyinin tehlukesizliyini poza biler Hemcinin baxKibertehlukesizlik Reqemsal oz muqedderatini teyin etme MexfilikIstinadlarMaurer Tim Morgus Robert Skierka Isabel Hohman Mirko Technological Sovereignty Missing the Point PDF digitaldebates org November 2014 2021 07 08 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 10 31 Irion Kristina Government Cloud Computing and National Data Sovereignty Policy amp Internet ingilis 4 3 4 2012 12 01 40 71 doi 10 1002 poi3 10 ISSN 1944 2866 Gilmore David DataFleets Google Scrapped Cloud Initiative in China Other Markets Bloomberg News July 8 2020 2020 07 08 tarixinde Kukutai Tahu and John Taylor Indigenous Data Sovereignty Toward an Agenda ANU Press 2016 Rainie Stephanie Carroll Schultz Jennifer Lee Briggs Eileen Riggs Patricia Palmanteer Holder Nancy Lynn Data as a Strategic Resource Self determination Governance and the Data Challenge for Indigenous Nations in the United States The International Indigenous Policy Journal ingilis 8 2 2017 doi 10 18584 iipj 2017 8 2 1 2023 01 30 tarixinde Istifade tarixi 2023 10 31 Taylor John Indigenous data sovereignty toward an agenda Australian National University Centre for Aboriginal Economic Policy Research Acton ACT Australia 2016 11 25 ISBN 9781760460303 OCLC 947953955 Phillips Gwen Lauriault Tracey P Lim Merlyna redaktorlar Data Power 2017 Keynote Indigenous Data Sovereignty and Reconciliation Ottawa Data Power 2017 08 12 doi 10 22215 1 conf dp2017 1 2019 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 16 YouTube vasitesile Ettling Mike The Cloud s Biggest Threat Are Data Sovereignty Laws TechCrunch ingilis 2015 12 26 2017 07 05 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 16 https csu sfsu primo exlibrisgroup com discovery fulldisplay docid cdi crossref primary 10 1080 17544750 2019 1649289 amp context PC amp vid 01CALS SFR 01CALS SFR amp lang en amp search scope Everything RAPIDO amp adaptor Primo 20Central amp tab Everything amp query any contains data 20localization amp offset 0 csu sfsu primo exlibrisgroup com ingilis 2023 10 23 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 29