Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bulud texnologiyaları – istifadəçiyə xidmət şəklində İnternet və ya lokal şəbəkə vasitəsilə əlyetərli olan proqram-aparat təminatıdır. Bulud texnologiyaları müəyyən resurslara (hesablama resurslarına, proqram və məlumatlara) uzaq məsafədən müraciət etmək üçün rahat interfeysdən istifadə etməyə imkan verir. İstifadəçi kompüteri, bu halda, şəbəkəyə qoşulmuş adi terminal rolunu oynayır.
Bulud texnologiyaları konsepsiyası kompüter texnologiyalarının infrastrukturunun və proqram təminatının bilavasitə şəbəkə mühitində yaradılmasını və istifadə edilməsini təmin edir. Bu texnologiyanın köməyi ilə istifadəçinin məlumatları bulud sistemlərində saxlanılır, emal edilir və eyni zamanda brauzerlərin köməyilə, emal proqramlarının işə salınması və nəticələrə baxılması təmin edilir. Bulud texnologiyaları sisteminin infrastrukturu, kompüterlərin hesablama və yaddaş resurslarının klasterləşməsi və virtuallaşdırılmasından geniş istifadə etməklə, verilənlərin emal və yadda saxlanması mərkəzlərinin yaradılmasını təmin edir.
Bulud texnologiyası (ing. Cloud Computing) və ya funksional mənada verilənlərin açıq şəkildə paylanması; Qurğular arasında ortaq informasiya mübadiləsini təmin edən xidmətlərə verilən ümumi ad. Bulud texnologiyası bu baxımdan bir məhsul deyil, xidmətdir; Əsas mənbədəki proqram və məlumatların mübadiləsi təmin edilərək, mövcud informasiya xidmətinin kompüterlər və digər qurğulardan informasiya şəbəkəsi (tipik olaraq İnternetdən) üzərindən istifadə edilməsidir.
Bulud sözü faylların olduğu mövqeyi işarə edir. Bu texnologiyanın qabaqcıl təcrübələri internet pravayderləri tərəfindən ehtiyat nüsxə məqsədilə təqdim olunan buludlardır. Məsələn Google kimi böyük şirkətlər Google Docs kimi online verilənlərlə işləməyə imkan verən tədbiqlər yaratmış və inkişaf etdirmişlər. Həmçinin Microsoft, İntel kimi böyük texnologiya şirkətləri də bu texnologiyanı informasiya istifadəçilərinə təqdim etmişdir.
Kompüter nəzəriyyəçiləri internetin gələcəyinin Bulud Texnologiyasından keçdiyini iddia edirlər. Bu səbəbdən gələcəkdə hard disklərin yerini onlayn buludların tutacağı da düşünülür. Bu, sistemlərdə heç bir infrastruktur hazırlamadan tamamilə onlayn şəbəkə vasitəsiylə funksional tətbiqlərdən istifadə etmək deməkdir. Bu sektorun inkişafı xüsusilə informasiya texnologiyası istifadə edən cəmiyyətlərdə bir çox informasiya mübadiləsi təmin edən firmanın önəmli bir mövqeyə gələcəyi, hətta sektordakı rəqabətin hüquqi problemlərə səbəb ola biləcəyi də istisna deyil. Çünki bütün sistem tətbiqetmələrinin açıq infrastrukturla dəyişdirilməsi şəxsi məlumatlara istənilməyən daxilolmalar təhlükəsini artırır.
Ümumi baxış
Bulud texnologiyası istifadəçilərin lokal mövqelərində hər hansı bir proses, proqram, verilənlərin daxil edilməsi və ya servis infrastrukturu lazım olmadan alınacaq xidmətin təmin olunmasını əhatə edən informasiya xidmətidir. Beləliklə istifadəçilər istədikləri xidmətdən öz aparatlarında heç bir infrastrukutur yaratmadan istifadə edə bilirlər.
Bu nəzəriyyə informasiya texnologiyalarındakı bir zərurətin yerini doldurmuşdur. İnformasiya məhsullarında proqramların həcminin artması nəzərə alınarsa yeni infrastruktur yaratmaq kimi əlavə xərc və vaxt tələb edən amillərin ortadan qalxmasını təmin edən bu sistem internetdə real zamanda əməliyyat apara bilmək imkanını artırır.
Bulud texnologiyası internet texnologiya xidmətləri üçün əsası internet protokollarına əsaslanan yeni bir xidmət servisi olaraq xarakterizə olunur. Bu sistem sayəsində proqramlarla həyata keçirilən bir çox texnoloji əməliyyat artıq internet üzərindən virtual olaraq həyata keçirilir. Bu İnternetlə birlikdə məsafədən asılı olmayaraq öz fayl və ya informasiyalarımızla əldə etmək və onlarla işləməyə bilməkçün bir texnikadır. Onlayn qurulan şəbəkə bazalı vasitələr və üsullar vasitəsiylə şəbəkə fliterləri bir çox proqramın bir yerə yığıldığı və kompüterlər arası əməliyyat edilə bilən bir sahəyə çevrilmişdir.
Bulud texnologiyası şəbəkə sensorları ilə internet səhifələrinə qoşulur və əməliyyatların İnternet üzərindən istifadə edilməsini təmin edir. Bu proqramlar və faktların uzaq bir mövqedə yerləşən serverlərdə daxilolmaya icazə verməsi ilə mümkün olur. Bu istismar iki ümumi çərçivəyə malikdir. Bunlardan ilki geniş olaraq istifadə edilən proqramlarla yaradılan faylların hər hansı bir yerdə göstərilməsini təmin edən onlayn tədbiqlərdir. Məsələn, Microsoft Ofis ilə yazılan bir mətn sənədinin bu proqram olmayan bir kompüterdə internet vasitəsi ilə əldə edilməsi bu cür prosesdir. Sistemin ikinci tərəfi isə onlayn funksional altproqramların yaradılmasıdır. Bunun üçün səhifə təkrarlanması tələb etməyən və mövqe dinamikliyini təmin edən bir sistem olan AJAX inkişaf etdirilmişdir. Beləliklə, funksional təsir anında səhifədə əks olunur internet üzərindən proqram istifadəsi mümkün olur.
Bulud servisləri
Bulud texnologiyaları istifadəçilərə 10-a yaxın xidmət təklif edir.
Storage-as-a-service (SaaS) — verilənlərin yadda saxlanması servis kimi. Lazımi disk fəzasının sorğu üzrə təqdim edilməsi. Bu resurs uzaq məsafədə yerləşə bilər. İstifadəçilərə verilənləri yadda saxlamaq üçün yaddaş resursları təklif edir.
Database-as-a-service (DaaS) — verilənlər bazası servis kimi. Verilənlər bazasına məsafədən girişin təqdim edilməsi imkanını yaradır. İstifadəçi üçün bu verilənlər bazası lokal şəbəkələrdə yerləşən baza kimi görünür.
İnformation-as-a-service (İaaS) — informasiya servis kimi. Verilənlərə API tipli interfeys vasitəsilə məsafədən girişi nəzərdə tutur. Bu birja verilənləri, kredit informasiyası, ünvanların yoxlanılması və identifikasiyası ola bilər.
Security-as-a-service (SaaS)- təhlükəsizlik servis kimi. Bu təhlükəsizlik xidmətlərinin İnternet vasitəsilə təqdim edilməsidir. Təhlükəsizlik strukturunun lokal qurulmasına baxmayaraq, bəzi xidmətlər uzaqdan reallaşdırılır, məsələn, identifikasiya və audentifikasiya, giriş açarlarının generasiyası, saxlanması və ötürülməsi
Management/governance-as-a-service (MaaS)- idarəetmə servis kimi. Bu digər bulud-servislərin uzaqdan idarə edilməsi servisidir, buraya virtuallaşdırma, girişin idarə edilməsi, müəyyən siyasətlərin (məsələn, təhlükəsizlik) reallaşdırılması daxildir. Biznes xidmətlərinin təşkilini həyata keçirir.
Testing-as-a-service (TaaS)- testləşmə servis kimi. Bu veb-serverlər daxil olmaqla, müxtəlif növ servislərin lokal və ya uzaqdan testləşdirmə imkanının təqdim edilməsidir.
Hal-hazırda bulud sistemində ən çox istifadə olunan xidmətlər aşağıdakılardır.
İnfrastruktur xidmət kimi (IaaS — Infrastructure as a Service)
İnfrastrukturun yaradılması prosesini həyata keçirir. İaaS səviyyəsi infrastrukturun (hesablama resursları və yaddaş sistemini) icarəyə götürməsi servisini həyata keçirməyə imkan verir. Bu resurslara zəmanətli hesablama və yaddaş resursları verən virtual serverlərdən başqa, verilənlərin yaddaş sisteminə yüksək sürətlə daxil olmaq imkanı yaradan əlaqə kanalları da daxildir. Qısaca desək, bu səviyyədə məsələlərin həlli üçün kompüter infrastrukturu yaradılır. Mövcud olan İaaS xidmətinə — Amazon S3 (Simple Storage Service), Amazon Elastic Computer Cloud (EC2), IBM Blue Cloud və s. göstərmək olar. Bu servisdən istifadə etmək üçün uyğun veb — brauzeri istifadəçi öz kompüterinə yükləyir və məsələnin həlli üçün buludlara müraciət edir. IaaS xidməti istifadəçiyə bütün nəzarət funksiyalarını vahid bir platformada təqdim edir. İstifadəçinin işi strukturu idarə etmək deyil, əməliyyat sisteminə, yaradılmış proqrama nəzarət etməkdir
Platforma xidmət kimi (PaaS- Platform as a Service)
PaaS servisi istifadəçilərə virtual serverlərdə (fiziki serverlərdən təşkil olunan) yerləşən əməliyyat sistemlərindən və xüsusi proqram əlavələrindən (Apache, MySQL və s.) istifadə edilməsinə imkan yaradan virtual platformadır. PaaS servisinə misal olaraq, IBM IT Factory, Google App Engine, Force.com xidmətlərini göstərə bilərik. Bu xidmət növündə müştərinin bulud infrastrukturu üzrə satın alınmış funksional proqramları yerləşdirmək hüququ vardır. Burada da müştəri şəbəkə, server kimi bulud strukturunu idarə etmir və yoxlamır. O sadəcə, burada quraşdırdığı funksional proqrama nəzarət edir.
Proqram təminatı xidmət kimi (SaaS — Software-as-a-Service)
Bu səviyyədə istifadə olunan servis proqramlara misal olaraq, Google Apps, Google Docs, Microsoft "Software Services" (e-mail, video konfrans), Salesforce.com (müştərilərin qarışılıqlı əlaqəsinin idarə sistemi-CRM, müəssisənin resurslarının idarə sistemi-ERP) və s. göstərmək olar. Google Docs veb-brauzerin köməyi ilə birbaşa İnternet şəbəkəsində faylları və cədvəlləri tərtib etmək və redaktə etmək mümkündür. SaaS xidməti SaaP (Software as a Product) platformasından fərqlidir. Əsası Bill Qeyts tərəfindən yaradılmış SaaP platformasında istifadəçilər satışda olan proqram təminatlarını alıb özlərinin server və ya kompüterlərinə instalizasiya edirlər. SaaS xidmətində isə, istifadəçi ona lazım olan proqram təminatının rezident hissəsini öz kompüterinə yükləmədən şəbəkə kanallarının köməyi ilə bulud texnologiyalarına müraciət etməsinə imkan verir. Proqram əlavələri SaaS xidməti verən provayderin serverində işləyir və istifadəçiyə hesablamaların nəticəsini göndərir. Beləliklə, istifadəçi proqram təminatını almır və lazım gələndə ondan məsələnin həllində istifadə edir və istifadəyə (icarəyə) uyğun pul ödəyir. Veb xidmətlərini də SaaS platformasına aid etmək olar.
SaaS konsepsiyasına əsasən, istifadəçi bir məhsulu satın alaraq eyni zamanda onun üçün ödəniş etmir, onu kirayə götürür. Bundan başqa, o, məhz ona lazım olan funksiyalardan istifadə edir. Məsələn, bir proqram ildə bir dəfə lazım olursa və proqramdan bundan çox istifadə etmək nəzərdə tutulmursa, lazımsız proqramın kompüterdə yer tutmasına ehtiyac qalmır. SaaS məntiqi WaaS (Work as a Service — bir xidmət kimi iş yeri) anlayışına əsaslanmışdır. Yəni, müştəri proqram təminatı ilə işləmək üçün tam təmin olunmuş virtual iş yeri ilə təchiz olunur.
Bulud modelləri
,
•Ümumi təyinatlı buludlar — bu xidmətin istifadəçisi istənilən şirkət və istifadəçi ola bilər, istifadə qiymətinə görə münasib olan, digər hesablama sistemlərində həlli mümkün olmayan məsələlərin həllini, böyük miqyaslanma imkanlı veb-saytların və ya biznes-sistemlərinin yaradılmasını təklif edir. Məsələn, Amazon EC2 və Simple Storage Service (S3), Google Apps/Docs, Salesforce.com, Microsoft Office Web onlayn servislərini göstərə bilərik.
•Özəl (xüsusi) təyinatlı buludlar — özəl bulud, yalnız bir təşkilat üçün istifadə və idarə edilir. Buna görə də, yalnız təşkilat daxilində hər kəs məlumatdan, xidmətlərdən və proqramlardan istifadə edə bilər.
•Qrup təyinatlı buludlar — ümumi maraqları eyni olan bir sıra təşkilatlar üçün istifadə edilir. Bu bulud bir yaxud bir neçə təşkilat arasında paylana bilər, lakin əsas mahiyyət ondan ibarətdir ki, onlardan tələb olunan iş eynidir və istifadəçilər eyni missiyanı, strategiyanı, təhlükəsizliyi və sürəti tələb edirlər.
•Hibrid buludlar — bir və daha artıq buludun birləşməsindən meydana çıxan modeldir (ümumi, özəl və qrup). Bu, bir sıra daxili və xarici bulud provayderləri tərəfindən istifadə olunan mühitdir
Tarixi
Azərbaycan dilində "Bulud Texnologiyası" kimi ifadə edilən "cloud computing" termininin mənbəyi tam olaraq müəyyən deyil, lakin informasiya və kommunikasiya sistemlərinin diaqramlarındakı şəbəkələri bildirmək üçün istifadə edilən bulutvari rəsmlərdən uydurulmuş olduğu düşünülür. Bulud simvolu 1994 ilə gələnə qədər interneti əks edirdi.
Bulud sözü internet üçün istifadə edilən bir metafor idi, telefon sxemlərində bir şəbəkəni göstərən bulutvari formanı əsas götürürdüdü və sonralar kompüter və şəbəkə diaqramlarda internetə aid əsas infrastrukturun bir işarəsi olaraq istifadə edilib.
1990-cı illərdə telekommunikasiya şirkətləri, artıq daha yaxşı xidmət keyfiyyətinə və daha az xərcə malik olan Virtual Şəbəkə xidməti təmin etməyə başladılar. Bulud simvolu təchizatçıların vəzifəsi ilə istifadəçilərin vəzifələri arasındakı sərhədi bildirmək üçün istifadə edilirdi. Bulud texnologiyası bu sərhədi serverlərdən şəbəkə infrastrukturuna qədər genişləndirib.
Bulud texnologiyasının tarixi 1950-ci illərdən başlayır. Universitet və şirkətlərdə istifadə edilən iri ölçülü əsas kompüterlərə zəif terminal kompüterlər qoşulurdu. Bir əsas kompüter almaq çox baha başa gəldiyi üçün, var olan bu kompüterdən ən yaxşı şəkildə istifadə emək olduqca vacib məsələ idi. Time sharing kimi tanınan sistem yaradıldı. Bir çox istifadəçinin eyni zamanda həm fiziki çıxışda həm də CPU nun istifadəsinə imkan verən bu sistem Kompüterdən ən yaxşı istifadəni təmin edirdi.
Kompüterlər inkişaf etdikcə texnologiya mütəxəssisləri böyük ölçülü məlumatla işləmək gücünü "Time sharing" yolu ilə daha çox istifadəçiyə təqdim etməyin yollarını axtardılar. Son istifadəçilərin CPU-ya daxilolma və istifadəsini daha səmərəli hala gətirən infrastruktur, qurğu və əməliyyatların optimal istifadəsini təmin edən algoritmlər üzərində işləməyə başladılar.
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-13.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2020-10-26 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-06-13.
- . 2015-06-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-20.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2022-09-01 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-06-20.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bulud texnologiyalari istifadeciye xidmet seklinde Internet ve ya lokal sebeke vasitesile elyeterli olan proqram aparat teminatidir Bulud texnologiyalari mueyyen resurslara hesablama resurslarina proqram ve melumatlara uzaq mesafeden muraciet etmek ucun rahat interfeysden istifade etmeye imkan verir Istifadeci komputeri bu halda sebekeye qosulmus adi terminal rolunu oynayir Bulud texnologiyalari konsepsiyasi komputer texnologiyalarinin infrastrukturunun ve proqram teminatinin bilavasite sebeke muhitinde yaradilmasini ve istifade edilmesini temin edir Bu texnologiyanin komeyi ile istifadecinin melumatlari bulud sistemlerinde saxlanilir emal edilir ve eyni zamanda brauzerlerin komeyile emal proqramlarinin ise salinmasi ve neticelere baxilmasi temin edilir Bulud texnologiyalari sisteminin infrastrukturu komputerlerin hesablama ve yaddas resurslarinin klasterlesmesi ve virtuallasdirilmasindan genis istifade etmekle verilenlerin emal ve yadda saxlanmasi merkezlerinin yaradilmasini temin edir Bulud texnologiyasini izah eden mentiqi sxem Bulud texnologiyasi ing Cloud Computing ve ya funksional menada verilenlerin aciq sekilde paylanmasi Qurgular arasinda ortaq informasiya mubadilesini temin eden xidmetlere verilen umumi ad Bulud texnologiyasi bu baximdan bir mehsul deyil xidmetdir Esas menbedeki proqram ve melumatlarin mubadilesi temin edilerek movcud informasiya xidmetinin komputerler ve diger qurgulardan informasiya sebekesi tipik olaraq Internetden uzerinden istifade edilmesidir Bulud sozu fayllarin oldugu movqeyi isare edir Bu texnologiyanin qabaqcil tecrubeleri internet pravayderleri terefinden ehtiyat nusxe meqsedile teqdim olunan buludlardir Meselen Google kimi boyuk sirketler Google Docs kimi online verilenlerle islemeye imkan veren tedbiqler yaratmis ve inkisaf etdirmisler Hemcinin Microsoft Intel kimi boyuk texnologiya sirketleri de bu texnologiyani informasiya istifadecilerine teqdim etmisdir Komputer nezeriyyecileri internetin geleceyinin Bulud Texnologiyasindan kecdiyini iddia edirler Bu sebebden gelecekde hard disklerin yerini onlayn buludlarin tutacagi da dusunulur Bu sistemlerde hec bir infrastruktur hazirlamadan tamamile onlayn sebeke vasitesiyle funksional tetbiqlerden istifade etmek demekdir Bu sektorun inkisafi xususile informasiya texnologiyasi istifade eden cemiyyetlerde bir cox informasiya mubadilesi temin eden firmanin onemli bir movqeye geleceyi hetta sektordaki reqabetin huquqi problemlere sebeb ola bileceyi de istisna deyil Cunki butun sistem tetbiqetmelerinin aciq infrastrukturla deyisdirilmesi sexsi melumatlara istenilmeyen daxilolmalar tehlukesini artirir Umumi baxisBulud texnologiyasi istifadecilerin lokal movqelerinde her hansi bir proses proqram verilenlerin daxil edilmesi ve ya servis infrastrukturu lazim olmadan alinacaq xidmetin temin olunmasini ehate eden informasiya xidmetidir Belelikle istifadeciler istedikleri xidmetden oz aparatlarinda hec bir infrastrukutur yaratmadan istifade ede bilirler Bu nezeriyye informasiya texnologiyalarindaki bir zeruretin yerini doldurmusdur Informasiya mehsullarinda proqramlarin hecminin artmasi nezere alinarsa yeni infrastruktur yaratmaq kimi elave xerc ve vaxt teleb eden amillerin ortadan qalxmasini temin eden bu sistem internetde real zamanda emeliyyat apara bilmek imkanini artirir Bulud texnologiyasi internet texnologiya xidmetleri ucun esasi internet protokollarina esaslanan yeni bir xidmet servisi olaraq xarakterize olunur Bu sistem sayesinde proqramlarla heyata kecirilen bir cox texnoloji emeliyyat artiq internet uzerinden virtual olaraq heyata kecirilir Bu Internetle birlikde mesafeden asili olmayaraq oz fayl ve ya informasiyalarimizla elde etmek ve onlarla islemeye bilmekcun bir texnikadir Onlayn qurulan sebeke bazali vasiteler ve usullar vasitesiyle sebeke fliterleri bir cox proqramin bir yere yigildigi ve komputerler arasi emeliyyat edile bilen bir saheye cevrilmisdir Bulud texnologiyasi sebeke sensorlari ile internet sehifelerine qosulur ve emeliyyatlarin Internet uzerinden istifade edilmesini temin edir Bu proqramlar ve faktlarin uzaq bir movqede yerlesen serverlerde daxilolmaya icaze vermesi ile mumkun olur Bu istismar iki umumi cerciveye malikdir Bunlardan ilki genis olaraq istifade edilen proqramlarla yaradilan fayllarin her hansi bir yerde gosterilmesini temin eden onlayn tedbiqlerdir Meselen Microsoft Ofis ile yazilan bir metn senedinin bu proqram olmayan bir komputerde internet vasitesi ile elde edilmesi bu cur prosesdir Sistemin ikinci terefi ise onlayn funksional altproqramlarin yaradilmasidir Bunun ucun sehife tekrarlanmasi teleb etmeyen ve movqe dinamikliyini temin eden bir sistem olan AJAX inkisaf etdirilmisdir Belelikle funksional tesir aninda sehifede eks olunur internet uzerinden proqram istifadesi mumkun olur Bulud servisleriBulud texnologiyalari istifadecilere 10 a yaxin xidmet teklif edir Storage as a service SaaS verilenlerin yadda saxlanmasi servis kimi Lazimi disk fezasinin sorgu uzre teqdim edilmesi Bu resurs uzaq mesafede yerlese biler Istifadecilere verilenleri yadda saxlamaq ucun yaddas resurslari teklif edir Database as a service DaaS verilenler bazasi servis kimi Verilenler bazasina mesafeden girisin teqdim edilmesi imkanini yaradir Istifadeci ucun bu verilenler bazasi lokal sebekelerde yerlesen baza kimi gorunur Information as a service IaaS informasiya servis kimi Verilenlere API tipli interfeys vasitesile mesafeden girisi nezerde tutur Bu birja verilenleri kredit informasiyasi unvanlarin yoxlanilmasi ve identifikasiyasi ola biler Security as a service SaaS tehlukesizlik servis kimi Bu tehlukesizlik xidmetlerinin Internet vasitesile teqdim edilmesidir Tehlukesizlik strukturunun lokal qurulmasina baxmayaraq bezi xidmetler uzaqdan reallasdirilir meselen identifikasiya ve audentifikasiya giris acarlarinin generasiyasi saxlanmasi ve oturulmesi Management governance as a service MaaS idareetme servis kimi Bu diger bulud servislerin uzaqdan idare edilmesi servisidir buraya virtuallasdirma girisin idare edilmesi mueyyen siyasetlerin meselen tehlukesizlik reallasdirilmasi daxildir Biznes xidmetlerinin teskilini heyata kecirir Testing as a service TaaS testlesme servis kimi Bu veb serverler daxil olmaqla muxtelif nov servislerin lokal ve ya uzaqdan testlesdirme imkaninin teqdim edilmesidir Hal hazirda bulud sisteminde en cox istifade olunan xidmetler asagidakilardir Infrastruktur xidmet kimi IaaS Infrastructure as a Service Infrastrukturun yaradilmasi prosesini heyata kecirir IaaS seviyyesi infrastrukturun hesablama resurslari ve yaddas sistemini icareye goturmesi servisini heyata kecirmeye imkan verir Bu resurslara zemanetli hesablama ve yaddas resurslari veren virtual serverlerden basqa verilenlerin yaddas sistemine yuksek suretle daxil olmaq imkani yaradan elaqe kanallari da daxildir Qisaca desek bu seviyyede meselelerin helli ucun komputer infrastrukturu yaradilir Movcud olan IaaS xidmetine Amazon S3 Simple Storage Service Amazon Elastic Computer Cloud EC2 IBM Blue Cloud ve s gostermek olar Bu servisden istifade etmek ucun uygun veb brauzeri istifadeci oz komputerine yukleyir ve meselenin helli ucun buludlara muraciet edir IaaS xidmeti istifadeciye butun nezaret funksiyalarini vahid bir platformada teqdim edir Istifadecinin isi strukturu idare etmek deyil emeliyyat sistemine yaradilmis proqrama nezaret etmekdir Platforma xidmet kimi PaaS Platform as a Service PaaS servisi istifadecilere virtual serverlerde fiziki serverlerden teskil olunan yerlesen emeliyyat sistemlerinden ve xususi proqram elavelerinden Apache MySQL ve s istifade edilmesine imkan yaradan virtual platformadir PaaS servisine misal olaraq IBM IT Factory Google App Engine Force com xidmetlerini gostere bilerik Bu xidmet novunde musterinin bulud infrastrukturu uzre satin alinmis funksional proqramlari yerlesdirmek huququ vardir Burada da musteri sebeke server kimi bulud strukturunu idare etmir ve yoxlamir O sadece burada qurasdirdigi funksional proqrama nezaret edir Proqram teminati xidmet kimi SaaS Software as a Service Bu seviyyede istifade olunan servis proqramlara misal olaraq Google Apps Google Docs Microsoft Software Services e mail video konfrans Salesforce com musterilerin qarisiliqli elaqesinin idare sistemi CRM muessisenin resurslarinin idare sistemi ERP ve s gostermek olar Google Docs veb brauzerin komeyi ile birbasa Internet sebekesinde fayllari ve cedvelleri tertib etmek ve redakte etmek mumkundur SaaS xidmeti SaaP Software as a Product platformasindan ferqlidir Esasi Bill Qeyts terefinden yaradilmis SaaP platformasinda istifadeciler satisda olan proqram teminatlarini alib ozlerinin server ve ya komputerlerine instalizasiya edirler SaaS xidmetinde ise istifadeci ona lazim olan proqram teminatinin rezident hissesini oz komputerine yuklemeden sebeke kanallarinin komeyi ile bulud texnologiyalarina muraciet etmesine imkan verir Proqram elaveleri SaaS xidmeti veren provayderin serverinde isleyir ve istifadeciye hesablamalarin neticesini gonderir Belelikle istifadeci proqram teminatini almir ve lazim gelende ondan meselenin hellinde istifade edir ve istifadeye icareye uygun pul odeyir Veb xidmetlerini de SaaS platformasina aid etmek olar SaaS konsepsiyasina esasen istifadeci bir mehsulu satin alaraq eyni zamanda onun ucun odenis etmir onu kiraye goturur Bundan basqa o mehz ona lazim olan funksiyalardan istifade edir Meselen bir proqram ilde bir defe lazim olursa ve proqramdan bundan cox istifade etmek nezerde tutulmursa lazimsiz proqramin komputerde yer tutmasina ehtiyac qalmir SaaS mentiqi WaaS Work as a Service bir xidmet kimi is yeri anlayisina esaslanmisdir Yeni musteri proqram teminati ile islemek ucun tam temin olunmus virtual is yeri ile techiz olunur Bulud modelleri Umumi teyinatli buludlar bu xidmetin istifadecisi istenilen sirket ve istifadeci ola biler istifade qiymetine gore munasib olan diger hesablama sistemlerinde helli mumkun olmayan meselelerin hellini boyuk miqyaslanma imkanli veb saytlarin ve ya biznes sistemlerinin yaradilmasini teklif edir Meselen Amazon EC2 ve Simple Storage Service S3 Google Apps Docs Salesforce com Microsoft Office Web onlayn servislerini gostere bilerik Ozel xususi teyinatli buludlar ozel bulud yalniz bir teskilat ucun istifade ve idare edilir Buna gore de yalniz teskilat daxilinde her kes melumatdan xidmetlerden ve proqramlardan istifade ede biler Qrup teyinatli buludlar umumi maraqlari eyni olan bir sira teskilatlar ucun istifade edilir Bu bulud bir yaxud bir nece teskilat arasinda paylana biler lakin esas mahiyyet ondan ibaretdir ki onlardan teleb olunan is eynidir ve istifadeciler eyni missiyani strategiyani tehlukesizliyi ve sureti teleb edirler Hibrid buludlar bir ve daha artiq buludun birlesmesinden meydana cixan modeldir umumi ozel ve qrup Bu bir sira daxili ve xarici bulud provayderleri terefinden istifade olunan muhitdirTarixiAzerbaycan dilinde Bulud Texnologiyasi kimi ifade edilen cloud computing termininin menbeyi tam olaraq mueyyen deyil lakin informasiya ve kommunikasiya sistemlerinin diaqramlarindaki sebekeleri bildirmek ucun istifade edilen bulutvari resmlerden uydurulmus oldugu dusunulur Bulud simvolu 1994 ile gelene qeder interneti eks edirdi Bulud sozu internet ucun istifade edilen bir metafor idi telefon sxemlerinde bir sebekeni gosteren bulutvari formani esas gotururdudu ve sonralar komputer ve sebeke diaqramlarda internete aid esas infrastrukturun bir isaresi olaraq istifade edilib 1990 ci illerde telekommunikasiya sirketleri artiq daha yaxsi xidmet keyfiyyetine ve daha az xerce malik olan Virtual Sebeke xidmeti temin etmeye basladilar Bulud simvolu techizatcilarin vezifesi ile istifadecilerin vezifeleri arasindaki serhedi bildirmek ucun istifade edilirdi Bulud texnologiyasi bu serhedi serverlerden sebeke infrastrukturuna qeder genislendirib Bulud texnologiyasinin tarixi 1950 ci illerden baslayir Universitet ve sirketlerde istifade edilen iri olculu esas komputerlere zeif terminal komputerler qosulurdu Bir esas komputer almaq cox baha basa geldiyi ucun var olan bu komputerden en yaxsi sekilde istifade emek olduqca vacib mesele idi Time sharing kimi taninan sistem yaradildi Bir cox istifadecinin eyni zamanda hem fiziki cixisda hem de CPU nun istifadesine imkan veren bu sistem Komputerden en yaxsi istifadeni temin edirdi Komputerler inkisaf etdikce texnologiya mutexessisleri boyuk olculu melumatla islemek gucunu Time sharing yolu ile daha cox istifadeciye teqdim etmeyin yollarini axtardilar Son istifadecilerin CPU ya daxilolma ve istifadesini daha semereli hala getiren infrastruktur qurgu ve emeliyyatlarin optimal istifadesini temin eden algoritmler uzerinde islemeye basladilar Hemcinin baxFovqelade hal zamani bulud sistemine miqrasiya olunmus melumatlarin qorunmasiIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Arxivlenmis suret 2022 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 28 Arxivlenmis suret 2022 04 01 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 13 Arxivlenmis suret PDF 2020 10 26 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 06 13 2015 06 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 06 13 Arxivlenmis suret 2022 04 01 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 20 Arxivlenmis suret PDF 2022 09 01 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 06 20 Xarici kecidler