Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vağzalı (Atlandırma) — Azərbaycanda xalq arasında əsasən "gəlin havası" kimi qəbul olunan rəqs.
| Vağzalı | |
|---|---|
 Rəqsin not yazısı | |
| Tempi | Asta |
| Mənşəyi | Azərbaycan |
| Yaranma tarixi | XIX əsrin sonu XX əsrin əvvələri |
Söz açımı
"Vağzal" sözü XVIII əsrdə yaranıb. ingilis sözü Vauxhall-un törəməsidir. Vaux (oxunur Foks) Londonda park və əyləncə yerinin yiyəsinin adı idi. Rus dilində sözünün anlamı dəyişikliyə uğrayır: əyləncə yeri → dəmir yollarında gözləmə zalı.
Ancaq rəqsin özü "Vağzal" sözündən çox daha əvvəl XVI əsrdə yaranıb. Əski adı "Atlandırma"dır. Qədim və Orta Çağ türkləri atlı xalqlar olublar, gəlini də atla gətirərdilər. Toya, əlində fənər olan qırx atlı (yengə) gələrdi. Iki boş at isə gəlin və yengə üçün gətirilərdi. "Vağzalı" havasını çala-çala gəlini ata mindirərdilər. Onun hər əlindən biri tutar, başqa birisi də atı çəkərdi.
Tarixçə
Hələ XVl əsrdə Azərbaycanda məskunlaşmış Qaraqoyunlu qəbiləsinə məxsus olmuş və "Qarabağın ağırı" adlandırılmışdır. Əsrlər keçdikcə bu rəqs şaxələnərək mövcudluğunu iki "Asta garabağı" və XlX əsrin sonu XX əsrin əvvələrindən "Vağzalı" adları altında saxlmaqdadır. Keçmişdə iri şəhər və qəsəbələr arasında yeganə müasir nəqliyyat vasitəsi qatarlar olduğundan gəlini digər şəhərə vağzaldan həmin bu həsrət və sevinc dolu "Qarabağın agırı" sədaları altında yola salarmışlar ki, sonralar bu rəqs xalq arasında "vağzalı" adı altında məşhurlaşmışdır. Rəqsə qulaq asarkən bu musiqinin sevinc və həsrət ruhundan yoğrulduğunu zənn etmək olar. Elə bil bir ailə övladını yola salır, digəri isə bir övladını qarşılayır.
Ola da bilər ki, "Atlandırma" (Vağzalı") rəqsinin melodiyası "Kitabi Dədə Qorqudda" adı keçən qopuzun "Yelətmə" havasından gəlir."Yelətmə"- yelləndilmə, həvəsləndirmə, coşdurma məzmunu verir. Bu havanın gəlinköçürmə, yaxud da gəlin gərdəyə salma mərasimində çalındığını güman etmək olar:
- Qanturalıyla qızı götürüb gərdəkə qoydılar. Ozan gəldi, yelətmə çaldı.
Rəqsin musiqisi incə və lirikdir. Rəqsin özü insanda qeyri iradi kövrək, zərif hisslər oyadan süzücü və alıcı rəqs elementlərindən ibarətdir.
Kecmişdə bu rəqs məşəl və atəş səsləri altında toy evinə və gəlin gərdəyinə qədər müşayət olunardı. İndinin özündə də bu rəqsin melodiyası Azərbaycan toylarının rəmzi olaraq qalmaqdadır.
Vağzalı bəstəkar musiqisində
Azərbaycan bəstəkarı Süleyman Ələsgərov " Vağzalı" mahnısında Vağzalı melodiyasından istifadə etmişdir. Erməni bəstəkarı Aram Xaçaturyan "Qayane" baletində ünlü "Qılınclarla rəqs"inin bir hissəsində Vağzalının melodiyasından istifadə etmişdir.
İstinadlar
- "Этимологический словарь русского языка М.Фасмера — Вокзал". 2022-05-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-03-15.
- Brokhauz və Efronun ensiklopedik lüğəti. Вокзал 2012-01-19 at the Wayback Machine.
- Fəttah Xalıqzadə — İlisunun musiqi etnoqrafiyası: dünən və bu gün 2021-12-03 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Qasımlı M. Ozan ənənəsi 2022-01-24 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Kitabi Dədə Qorqud, səh. 166.
- Sputnik. "Хореограф: Хачатурян в "Гаянэ" использовал азербайджанские мелодии" (rus). Sputnik.az. 28.04.2016. 2016-06-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-29.
Video
- "Azərbaycan xalq rəqsləri" verilişi — Vağzalı
- Rəqqasə Solmaz Ələsgərova — Vağzalı rəqsi — solo
- Afaq Məlikovanın quruluşunda Vağzalı rəqsi — gəlin kişilər ətrafında
- Aram Xaçaturyanın "Qayane" baletindən "Qılınclarla rəqs"i
Həmçinin bax
 | Musiqi ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vagzali Atlandirma Azerbaycanda xalq arasinda esasen gelin havasi kimi qebul olunan reqs VagzaliReqsin not yazisiTempi AstaMenseyi AzerbaycanYaranma tarixi XIX esrin sonu XX esrin evveleriSoz acimi Vagzal sozu XVIII esrde yaranib ingilis sozu Vauxhall un toremesidir Vaux oxunur Foks Londonda park ve eylence yerinin yiyesinin adi idi Rus dilinde sozunun anlami deyisikliye ugrayir eylence yeri demir yollarinda gozleme zali Ancaq reqsin ozu Vagzal sozunden cox daha evvel XVI esrde yaranib Eski adi Atlandirma dir Qedim ve Orta Cag turkleri atli xalqlar olublar gelini de atla getirerdiler Toya elinde fener olan qirx atli yenge gelerdi Iki bos at ise gelin ve yenge ucun getirilerdi Vagzali havasini cala cala gelini ata mindirerdiler Onun her elinden biri tutar basqa birisi de ati cekerdi TarixceHele XVl esrde Azerbaycanda meskunlasmis Qaraqoyunlu qebilesine mexsus olmus ve Qarabagin agiri adlandirilmisdir Esrler kecdikce bu reqs saxelenerek movcudlugunu iki Asta garabagi ve XlX esrin sonu XX esrin evvelerinden Vagzali adlari altinda saxlmaqdadir Kecmisde iri seher ve qesebeler arasinda yegane muasir neqliyyat vasitesi qatarlar oldugundan gelini diger sehere vagzaldan hemin bu hesret ve sevinc dolu Qarabagin agiri sedalari altinda yola salarmislar ki sonralar bu reqs xalq arasinda vagzali adi altinda meshurlasmisdir Reqse qulaq asarken bu musiqinin sevinc ve hesret ruhundan yogruldugunu zenn etmek olar Ele bil bir aile ovladini yola salir digeri ise bir ovladini qarsilayir Ola da biler ki Atlandirma Vagzali reqsinin melodiyasi Kitabi Dede Qorqudda adi kecen qopuzun Yeletme havasindan gelir Yeletme yellendilme heveslendirme cosdurma mezmunu verir Bu havanin gelinkocurme yaxud da gelin gerdeye salma merasiminde calindigini guman etmek olar Qanturaliyla qizi goturub gerdeke qoydilar Ozan geldi yeletme caldi Reqsin musiqisi ince ve lirikdir Reqsin ozu insanda qeyri iradi kovrek zerif hissler oyadan suzucu ve alici reqs elementlerinden ibaretdir Kecmisde bu reqs mesel ve ates sesleri altinda toy evine ve gelin gerdeyine qeder musayet olunardi Indinin ozunde de bu reqsin melodiyasi Azerbaycan toylarinin remzi olaraq qalmaqdadir Vagzali bestekar musiqisindeAzerbaycan bestekari Suleyman Elesgerov Vagzali mahnisinda Vagzali melodiyasindan istifade etmisdir Ermeni bestekari Aram Xacaturyan Qayane baletinde unlu Qilinclarla reqs inin bir hissesinde Vagzalinin melodiyasindan istifade etmisdir Istinadlar Etimologicheskij slovar russkogo yazyka M Fasmera Vokzal 2022 05 04 tarixinde Istifade tarixi 2014 03 15 Brokhauz ve Efronun ensiklopedik lugeti Vokzal 2012 01 19 at the Wayback Machine Fettah Xaliqzade Ilisunun musiqi etnoqrafiyasi dunen ve bu gun 2021 12 03 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Qasimli M Ozan enenesi 2022 01 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Kitabi Dede Qorqud seh 166 Sputnik Horeograf Hachaturyan v Gayane ispolzoval azerbajdzhanskie melodii rus Sputnik az 28 04 2016 2016 06 02 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 29 Video Azerbaycan xalq reqsleri verilisi Vagzali Reqqase Solmaz Elesgerova Vagzali reqsi solo Afaq Melikovanin qurulusunda Vagzali reqsi gelin kisiler etrafinda Aram Xacaturyanin Qayane baletinden Qilinclarla reqs iHemcinin baxMirzeyi Azerbaycan reqsleri Musiqi ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin