Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vasyuqan bataqlığı — Dünyanın ən böyük bataqlıqlarından biri. Qərbi Sibirdə, Ob və İrtış çayları arasında, əsasən Tomsk vilayətinin daxilində yerləşən Vasyugan düzənliyinin ərazisində yerləşir. Ərazisinin bir hissəsi Novosibirsk və Omsk, Tümen vilayətləri və Xantı-Mansi muxtar dairəsində yerləşir
| Vasyuqan bataqlığı | |
|---|---|
| rus. Васюганские болота | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 53000 m² |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| | |
2007-ci ildən bəri Vasyuqan bataqlıqları UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil olmaq üçün namizəd olmuşdur.
Təsviri
Bataqlığın sahəsi 53 min km² (müqayisə üçün: İsveçrənin sahəsi 41 min km²), qərbdən şərqə qədər uzunluğu 573 km, şimaldan cənuba isə 320 km-dir. Vasyuqan bataqlığı təxminən 10 min il əvvəl yaranmış və bu gündə belə davamlı olaraq artmaqdadır. Son 500 il ərzində müasir ərazilərinin 75% formalaşmışdır. Bataqlıqlar bölgədəki təmiz su mənbəyidir (su ehtiyatı 400 km³). Burada 800 minə yaxın kiçik göl var. Bir çox çaylar bataqlıqlardan qaynaqlanır, xüsusən: Ava, Bakçar, Bolşoy Yuqan, Vasyuqan, Demyanka, İksa, Karqat, Kyunqa , Nyurolka, Kiçik Tartaş, Tartaş, Kiçik Yuqan, Om, Parabel, Parbiq, Tara, Tui, Uy, Çay, Çertal, Çizhapka, Çuzyk, Çulym, Şeqarka, Şiş. Bataqlıqda torfun böyük ehtiyatları var. Tədqiq olunan torf ehtiyatı 1 milyard tondan çoxdur, ortalama meydana gəlmə dərinliyi 2,4 m, ən yüksəyi isə 10 m-dir.
Vasyuqan bataqlığı nadir canlılarında daxil olduğu çoxsaylı faunaya ev sahibliyi edir. Bataqlıqlarda xüsusən şimal maralı, Ağquyruq dəniz qartalı, Çay qaraquşu, şahin yaşayır. Əhəmiyyətli miqdarda sincab, sığın, samur, ağ kəklik, Avropa norkası, adi susamuru və adi Sibir porsuğu yayılmışdır. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki növləri geniş ərazini əhatə edir. Yabanı bitkilər geniş yayılmışdır: cır qaragilə, mərcanı, Rubus chamaemorus.
İndi bataqlıq neft və qaz yataqlarının kəşfiyyatı və istismarı ilə əlaqədar olaraq fauna və florası təhlükə altındadır. Bundan əlavə Baykonur kosmodromundan buraxılan vasitələrdən düşən yanmamış heptil qalıqları ərazini çirkləndirir.
Yaz aylarında bataqlıqlar, hətta ixtisaslaşmış avadanlıq üçün demək olar ki, keçilməzdir. Neft sahələrinə və kəşfiyyat sahələrinə yük daşınması qışda həyata keçirilir.
Vasyuqan qoruğu
2006-cı ildə Vasyugan yasaqlığı tşkil olunur.
2017-ci ilin sentyabr ayında Tomsk vilayətinin Bakçarski rayonunda, Novosibirsk vilayətinin Ubinski və Şimal bölgələrində yerləşən Novosibirsk vilayətinin ehtiyat və bitişik bataqlıqları əsasında Vasyugan qoruğu formalaşdırılır.
2018-ci ilin iyun ayında o vaxt Kuznetsk Alatau Təbiət Qoruğunun direktoru olmuş Aleksey Vasilçenko Vasyugan qoruğunun rəhbəri təyin edildi və bu andan etibarən hər iki ehtiyatı idarə etmək üçün yeni yaradılan Kuznetsk Alatau və Vasyugan qoruğu Federal Dövlət Büdcə Qurumunun rəhbəri oldu. Vasyugan qoruğunu idarə edən bu idarəetmə qurumunun filialı Tomskda yerləşməsi planlaşdırılır.
Vasyuqan qoruğunun sahəsi 614,8 min hektardır.
18 dövlət müfəttişinin heyəti ştatına sahibdir - 9 nəfər Novosibirskdən və 9 nəfəri Kemerovo vilayətindən seçilir.
İstinadlar
- UNESCO World Heritage Centre. "The Great Vasyugan Mire - UNESCO World Heritage Centre" (ingilis). whc.unesco.org. 2016-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-03-17.
- Земцов А. А., Савченко Н. В. "Современное геоэкологическое состояние Васюганского болотного массива" (PDF). // e-lib.gasu.ru. 2013-07-09 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2013-07-08.
- "Информация на сайте Заповедника Кузнецкий Алатау". 2018-06-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-31.
- "ТАСС: Созданный в Сибири Васюганский заповедник объединили с заповедником «Кузнецкий Алатау»". 2019-12-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vasyuqan bataqligi Dunyanin en boyuk bataqliqlarindan biri Qerbi Sibirde Ob ve Irtis caylari arasinda esasen Tomsk vilayetinin daxilinde yerlesen Vasyugan duzenliyinin erazisinde yerlesir Erazisinin bir hissesi Novosibirsk ve Omsk Tumen vilayetleri ve Xanti Mansi muxtar dairesinde yerlesirVasyuqan bataqligirus Vasyuganskie bolotaUmumi melumatlarSahesi 53000 m Yerlesmesi57 34 00 sm e 75 39 00 s u Olke RusiyaVasyuqan bataqligi 2007 ci ilden beri Vasyuqan bataqliqlari UNESCO nun Umumdunya irsi siyahisina daxil olmaq ucun namized olmusdur TesviriBataqligin sahesi 53 min km muqayise ucun Isvecrenin sahesi 41 min km qerbden serqe qeder uzunlugu 573 km simaldan cenuba ise 320 km dir Vasyuqan bataqligi texminen 10 min il evvel yaranmis ve bu gunde bele davamli olaraq artmaqdadir Son 500 il erzinde muasir erazilerinin 75 formalasmisdir Bataqliqlar bolgedeki temiz su menbeyidir su ehtiyati 400 km Burada 800 mine yaxin kicik gol var Bir cox caylar bataqliqlardan qaynaqlanir xususen Ava Bakcar Bolsoy Yuqan Vasyuqan Demyanka Iksa Karqat Kyunqa Nyurolka Kicik Tartas Tartas Kicik Yuqan Om Parabel Parbiq Tara Tui Uy Cay Certal Cizhapka Cuzyk Culym Seqarka Sis Bataqliqda torfun boyuk ehtiyatlari var Tedqiq olunan torf ehtiyati 1 milyard tondan coxdur ortalama meydana gelme derinliyi 2 4 m en yukseyi ise 10 m dir Vasyuqan bataqligi nadir canlilarinda daxil oldugu coxsayli faunaya ev sahibliyi edir Bataqliqlarda xususen simal marali Agquyruq deniz qartali Cay qaraqusu sahin yasayir Ehemiyyetli miqdarda sincab sigin samur ag keklik Avropa norkasi adi susamuru ve adi Sibir porsugu yayilmisdir Nadir ve nesli kesilmekde olan bitki novleri genis erazini ehate edir Yabani bitkiler genis yayilmisdir cir qaragile mercani Rubus chamaemorus Indi bataqliq neft ve qaz yataqlarinin kesfiyyati ve istismari ile elaqedar olaraq fauna ve florasi tehluke altindadir Bundan elave Baykonur kosmodromundan buraxilan vasitelerden dusen yanmamis heptil qaliqlari erazini cirklendirir Yaz aylarinda bataqliqlar hetta ixtisaslasmis avadanliq ucun demek olar ki kecilmezdir Neft sahelerine ve kesfiyyat sahelerine yuk dasinmasi qisda heyata kecirilir Vasyuqan qorugu2006 ci ilde Vasyugan yasaqligi tskil olunur 2017 ci ilin sentyabr ayinda Tomsk vilayetinin Bakcarski rayonunda Novosibirsk vilayetinin Ubinski ve Simal bolgelerinde yerlesen Novosibirsk vilayetinin ehtiyat ve bitisik bataqliqlari esasinda Vasyugan qorugu formalasdirilir 2018 ci ilin iyun ayinda o vaxt Kuznetsk Alatau Tebiet Qorugunun direktoru olmus Aleksey Vasilcenko Vasyugan qorugunun rehberi teyin edildi ve bu andan etibaren her iki ehtiyati idare etmek ucun yeni yaradilan Kuznetsk Alatau ve Vasyugan qorugu Federal Dovlet Budce Qurumunun rehberi oldu Vasyugan qorugunu idare eden bu idareetme qurumunun filiali Tomskda yerlesmesi planlasdirilir Vasyuqan qorugunun sahesi 614 8 min hektardir 18 dovlet mufettisinin heyeti statina sahibdir 9 nefer Novosibirskden ve 9 neferi Kemerovo vilayetinden secilir IstinadlarUNESCO World Heritage Centre The Great Vasyugan Mire UNESCO World Heritage Centre ingilis whc unesco org 2016 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2016 03 17 Zemcov A A Savchenko N V Sovremennoe geoekologicheskoe sostoyanie Vasyuganskogo bolotnogo massiva PDF e lib gasu ru 2013 07 09 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2013 07 08 Informaciya na sajte Zapovednika Kuzneckij Alatau 2018 06 21 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 31 TASS Sozdannyj v Sibiri Vasyuganskij zapovednik obedinili s zapovednikom Kuzneckij Alatau 2019 12 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 03