Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Uşaqlıq (ya Fallop) borusu (lat. tuba uterina; tuba uterina fallopii - BNA, yun. salpinx) silindrəbənzər uzun boru şəklində cüt üzvlərdən olub, uşaqlığın yan tərəfində, enli bağın yuxarı kənarında yerləşmişdir. Böyüklərdə uzunluğu 6 sm-dən 20 sm-dək olur. Sağ boru sol borudan bir qədər uzun olur. Uşaqlıq borusu dörd hissədən ibarətdir; 1) uşaqlıq borusu boşazı — lat. isthmus tubae uterinae, 2) uşaqlıq borusu ampulu (pars ampularis)- 3) interstisial və ya uşaqlıq (pars interstisialis tubae)ən dar hissə. 4)qif (infundibulum tubae)ən distal və ən geniş hissə . Uşaqlıq borusu boğazı qısadır (təxminən 3–6 sm uzunluğundadır), uşaqlığın cismi ilə dibi arasında yan kənarından başlayaraq bayır tərəfə gedir və uşaqlıq borusu ampuluna keçir. Uşaqlıq borusu ampulu boğazdan uzundur (təxminən 8 sm uzunluğundadır), diametri böyük (6–8 mm), divarları nazik, gedişi qıvrım və özü də yumurtalığa yaxındır.
| Uşaqlıq (Fallop) borusu | |
|---|---|
 | |
 | |
| Latınca | Tuba uterina |
| Yunanca | Salpinx |
| Qrey | subyekt 267 1257 |
| Sistem | - lat. Systema urogenitale - BNA |
| Üzv | - lat. Organa genitalia feminina |
| Arteriya | Yumurtalıq və uşaqlıq arteriyalarının lat. rami tubari adlı şaxələri |
| Vena | Uşaqlıq kələfinə və yumurtalıq venasına daşınır |
| Limfa | Daxili qalça və bel limfa düyünlərinə açılır |
| Embrional | Müller axacağı - lat. ductus Mülleri |
| MeSH | Fallopian+Tubes |
| Dorlands/Elsevier | 12827008 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Uşaqlıq borusu 1mm diametrində dəlik (ağız) — lat. ostium uterinum tubae vasitəsilə uşaqlıq boşluğunun yuxarı və bayır buçağından başlayaraq uşaqlığın divarını dəlir və xaricə çıxır; bunun uşaqlıq divarında olan hissəsi lat. pars uterina adlanır və uşaqlıq əzələlərindən ayrılır. Uşaqlıq borusu ampulu yumurtalıq yaxınlığında genələrək uşaqlıq doeusu qıfını — lat. infundibulum tubae uterinae vasitəsilə periton boşluğuna aşılır. Bu dəiyin diametri 2 mm-ə bərabərdir. Uşaqlıq borusu qıfının kənarları boru saçaqları — lat. fibriae tubae adlanan bir çox çıxıntılara bölünmüşdür. Bu saçaqlardan biri çox uzundur (təxminən 3 sm) və yumurtalığa çardığı üçün lat. fibria ovarca adlanır. Bəzən boru saçaqlarının üzərində qovuqcuqlu artımlar — lat. appendicesvesiculosi təsadüf olunur.
Divarı
Uşaqlıq borusunun quruluşuna gəldikdə bir neçə qişadan təşkil olunduğunu görürük: selikli qişa, selikaltı qat, əzələ qişası, serozaltı qat və seroz qişa.
Selikli qişa və selialtı qat
Selikli qişa — lat. tunica mucosa birqatlı kubabənzər və ya silindrəbənzər epitel ilə örtülüdür, bunların çoxlarının üzərində kirpiklər vardır və bukirpiklərin ehtizazı uşaqlığa doğrudur. Bəzi hüceyrələrin kirpikləri yoxdur və bunlar seliyəbənzər maye ifraz edir. Selikli qişa artıq miqdarda büküşlər — lat. plicae tubarae əmələ gətirir; bunların çoxusu ampul nahiyyəsindədir; istiqamətləri boğaza tərəfdir.
Selialtı qat — lat. tela submucosa lifli birləşdirici toxumadan təşkil olunmuşdur və selikli qişanşn əzələ qatına söykənmişdir.
Əzələ qişası
Əzələ qişası — lat. tunica muscularis saya əzələ liflərindən təşkil olunmuş daxili həlqəvi — lat. stratum circularae və xarici boylama qatdan — lat. stratum longitudunale ibarətdir. boylama qat həlqəvi qatdan nazikdir. Ümumiyyətlə, ampul hissəsində əzələ qişası boğaz nahiyəsindəkindən nazikdir.
Seroz qişa və serozaltı qat
Seroz qişa — lat. tunica serosa qalın serozaltı qat — lat. tela subserosa vasitəsilə əzələ qişası ilə zəif rabitədədir. serozaltı qat kövşək hüceyrəli toxumadan təşkil olunmuşdur; borunun uclarında, bir qat lifli birləşdirici toxumaya keçdiyi üçün seroz qişa əzələ qişası ilə sıx rabitədədir. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, uşaqlıq borusunun qarın ağzı (lat. ostium abdominale tubae) periton boşluğuna açılır, buna görə uşaqlıq yolu və xarici cinsiyyət üzvləri vasitəsilə xarici mühit ilə birləşir.
Uşaqlıq boruları intraperitoneal üzvlərdən olub uşaqlığın enli bağının yuxarısında yerləşmişdir, gedişləri qıvrımdır və özləri də artıq dərəcədə hərəkətli oluqları üçün yerlərini tez-tez dəyişirlər. Uşaqlığın yerdəyişməsi və ya həcmi, boruların vəziyyətinə olduqca təsir edir. Uşaqlığın enli bağının boruya yaxın hissəsinə boru çözü — lat. mesosalpinx deyilir. Bunu təşkil edən periton səfhələrii arası ilə boruya qan damarları və sinirlər gedir.
Uşaqlıq yolunun yaş xüsusiyyətləri
Yenodoğulmuş qızların uşaqlıq boruları tamamilə qıvrım olur; ancaq böyüdükcə boğaz düzlənir; uşaqlarda saçaqlar zəif inkişafetmiş olur. Qoca qadınlarda saçaqlar və qıf süstləşir, borunun divarları nazikləşir, özü də düzlənir, selikli qişa büküşləri hamarlaşır, epitel hüceyrələr yastılaşır və bəzi nahiyələrdə itir və borunun qarın dəliyi tutulur.
Vaskulyarizasiya və innervasiyası
Uşaqlıq borusu öz arteriyalarını yumurtalıq və uşaqlıq arteriyalarından alır; bunlar (lat. rami tubarii) boru müsariqəsi içərisi ilə boruya doğru gedərək onun qişalarında şaxələnir və tor əmələ gətirirlər.
Venoz qan eyni adlı venalar vasitəsilə uşaqlıq kələfinə və yumurtalıq venasına daşınır.
Limfa damarları yumurtalığın eyni damarları ilə bərabər gedərək daxili qalça və bel limfa düyünlərinə açılır.
Uşaqlıq borusu sinirlərinin lat. plexus ovaricus et uterovaginalis adlanan kələflərdən alır.
Mənbələr
- Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı — 1979
- Р. Д. Синельников. Атлас анатомии человека (4 тома)
- Anatomy: Embryologie [ölü keçid]
 | Seksuallıq ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Usaqliq ya Fallop borusu lat tuba uterina tuba uterina fallopii BNA yun salpinx silindrebenzer uzun boru seklinde cut uzvlerden olub usaqligin yan terefinde enli bagin yuxari kenarinda yerlesmisdir Boyuklerde uzunlugu 6 sm den 20 sm dek olur Sag boru sol borudan bir qeder uzun olur Usaqliq borusu dord hisseden ibaretdir 1 usaqliq borusu bosazi lat isthmus tubae uterinae 2 usaqliq borusu ampulu pars ampularis 3 interstisial ve ya usaqliq pars interstisialis tubae en dar hisse 4 qif infundibulum tubae en distal ve en genis hisse Usaqliq borusu bogazi qisadir texminen 3 6 sm uzunlugundadir usaqligin cismi ile dibi arasinda yan kenarindan baslayaraq bayir terefe gedir ve usaqliq borusu ampuluna kecir Usaqliq borusu ampulu bogazdan uzundur texminen 8 sm uzunlugundadir diametri boyuk 6 8 mm divarlari nazik gedisi qivrim ve ozu de yumurtaliga yaxindir Usaqliq Fallop borusuLatinca Tuba uterinaYunanca SalpinxQrey subyekt 267 1257Sistem lat Systema urogenitale BNAUzv lat Organa genitalia femininaArteriya Yumurtaliq ve usaqliq arteriyalarinin lat rami tubari adli saxeleriVena Usaqliq kelefine ve yumurtaliq venasina dasinirLimfa Daxili qalca ve bel limfa duyunlerine acilirEmbrional Muller axacagi lat ductus MulleriMeSH Fallopian TubesDorlands Elsevier 12827008 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Usaqliq borusu 1mm diametrinde delik agiz lat ostium uterinum tubae vasitesile usaqliq boslugunun yuxari ve bayir bucagindan baslayaraq usaqligin divarini delir ve xarice cixir bunun usaqliq divarinda olan hissesi lat pars uterina adlanir ve usaqliq ezelelerinden ayrilir Usaqliq borusu ampulu yumurtaliq yaxinliginda genelerek usaqliq doeusu qifini lat infundibulum tubae uterinae vasitesile periton bosluguna asilir Bu deiyin diametri 2 mm e beraberdir Usaqliq borusu qifinin kenarlari boru sacaqlari lat fibriae tubae adlanan bir cox cixintilara bolunmusdur Bu sacaqlardan biri cox uzundur texminen 3 sm ve yumurtaliga cardigi ucun lat fibria ovarca adlanir Bezen boru sacaqlarinin uzerinde qovuqcuqlu artimlar lat appendicesvesiculosi tesaduf olunur DivariQadinin usaqliq borusunun histoloji en kesiyini 1 Menfez 2 Kirpikli ehtizasli epitel 3 Selik ifraz eden vezi huceyresi 4 Ezele qisasi 5 Arteriola Usaqliq borusunun qurulusuna geldikde bir nece qisadan teskil olundugunu goruruk selikli qisa selikalti qat ezele qisasi serozalti qat ve seroz qisa Selikli qisa ve selialti qat Selikli qisa lat tunica mucosa birqatli kubabenzer ve ya silindrebenzer epitel ile ortuludur bunlarin coxlarinin uzerinde kirpikler vardir ve bukirpiklerin ehtizazi usaqliga dogrudur Bezi huceyrelerin kirpikleri yoxdur ve bunlar seliyebenzer maye ifraz edir Selikli qisa artiq miqdarda bukusler lat plicae tubarae emele getirir bunlarin coxusu ampul nahiyyesindedir istiqametleri bogaza terefdir Selialti qat lat tela submucosa lifli birlesdirici toxumadan teskil olunmusdur ve selikli qisansn ezele qatina soykenmisdir Ezele qisasi Ezele qisasi lat tunica muscularis saya ezele liflerinden teskil olunmus daxili helqevi lat stratum circularae ve xarici boylama qatdan lat stratum longitudunale ibaretdir boylama qat helqevi qatdan nazikdir Umumiyyetle ampul hissesinde ezele qisasi bogaz nahiyesindekinden nazikdir Seroz qisa ve serozalti qat Seroz qisa lat tunica serosa qalin serozalti qat lat tela subserosa vasitesile ezele qisasi ile zeif rabitededir serozalti qat kovsek huceyreli toxumadan teskil olunmusdur borunun uclarinda bir qat lifli birlesdirici toxumaya kecdiyi ucun seroz qisa ezele qisasi ile six rabitededir Yuxarida qeyd olundugu kimi usaqliq borusunun qarin agzi lat ostium abdominale tubae periton bosluguna acilir buna gore usaqliq yolu ve xarici cinsiyyet uzvleri vasitesile xarici muhit ile birlesir Usaqliq borulari intraperitoneal uzvlerden olub usaqligin enli baginin yuxarisinda yerlesmisdir gedisleri qivrimdir ve ozleri de artiq derecede hereketli oluqlari ucun yerlerini tez tez deyisirler Usaqligin yerdeyismesi ve ya hecmi borularin veziyyetine olduqca tesir edir Usaqligin enli baginin boruya yaxin hissesine boru cozu lat mesosalpinx deyilir Bunu teskil eden periton sefhelerii arasi ile boruya qan damarlari ve sinirler gedir Usaqliq yolunun yas xususiyyetleriYenodogulmus qizlarin usaqliq borulari tamamile qivrim olur ancaq boyudukce bogaz duzlenir usaqlarda sacaqlar zeif inkisafetmis olur Qoca qadinlarda sacaqlar ve qif sustlesir borunun divarlari naziklesir ozu de duzlenir selikli qisa bukusleri hamarlasir epitel huceyreler yastilasir ve bezi nahiyelerde itir ve borunun qarin deliyi tutulur Vaskulyarizasiya ve innervasiyasiUsaqliq borusu oz arteriyalarini yumurtaliq ve usaqliq arteriyalarindan alir bunlar lat rami tubarii boru musariqesi icerisi ile boruya dogru gederek onun qisalarinda saxelenir ve tor emele getirirler Venoz qan eyni adli venalar vasitesile usaqliq kelefine ve yumurtaliq venasina dasinir Limfa damarlari yumurtaligin eyni damarlari ile beraber gederek daxili qalca ve bel limfa duyunlerine acilir Usaqliq borusu sinirlerinin lat plexus ovaricus et uterovaginalis adlanan keleflerden alir MenbelerProf Kamil Ebdulsalam oglu Balakisiyevin Insanin Normal Anatomiyasi II cild MAARIF Nesriyyati Baki 1979 R D Sinelnikov Atlas anatomii cheloveka 4 toma Anatomy Embryologie olu kecid Vikianbarda Usaqliq borusu ile elaqeli mediafayllar var Seksualliq ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin