Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Undina (/ˈʌndiːnz, ənˈdiːnz/; Undinalar (həmçinin ondinalar) su ilə əlaqəli elemental varlıqlar kateqoriyasına aiddir və onların mənşəyi Paratselsin alkimya yazılarına dayanır. Sonrakı yazıçılar undinaları müstəqil şəkildə su nimfaları kimi təsvir etmişlər. Onlar müasir ədəbiyyat və incəsənətdə də yaşamını davam etdirir, xüsusilə də danimarkalı Hans Kristian Andersenin 1837-ci ildə yazdığı "Balaca su pərisi" və Fridrix de la Mott Fukenin 1811-ci ildə yazdığı "Undina" adlı roman kimi əsərlərin sayəsində populyarlaşmışdır.
| Undina | |
|---|---|
 | |
| Mifologiya | German-skandinav mifologiyası |
| Digər mədəniyyətlərdə | Rusalka, víla |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Etimologiya
"Undina" termini ilk dəfə Paratselsin alkimya yazılarında qeyd olunmuşdur. O, Latınca "unda" ("dalğa") sözündən yaranmışdır və Paratselsin ölümündən sonra, 1566-cı ildə nəşr edilən "Nimfalar, Sülflər, Piqmeylər və Salamandrlardan, eləcə də digər Ruhlardan bəhs edən kitab" adlı əsərində yer almışdır. "Ondina" isə onun alternativ yazılışıdır və sonradan qadın adı kimi də istifadə olunmağa başlanmışdır.
Elementlər
Paratselsin fikrincə, dörd klassik elementin (yer, su, hava və od) hər biri fərqli elementar ruhlarla məskunlaşmışdır. Bu liminal varlıqlar, yəni insan dünyası ilə digər varlıqlar arasında yerləşən mövcudatlar, aşağıdakı kateqoriyalara bölünür:
- Cücələr (qnomlar) — torpaq
- Undinalar — su
- Sülfilər — hava
- Salamandrlər — od
Paratselsin izahına görə, bu ruhlar insanabənzər varlıqlardır, lakin insanların məhdud duyğu qabiliyyəti onları qavramağa imkan vermir. Onlar gözə görünməyən, lakin təbiətin mənəvi tərkib hissəsi olan varlıqlardır.
Təsvir və ümumi xüsusiyyətləri
Undinalar demək olar ki, həmişə qadın varlıqlar kimi təsvir edilir. Bu təsvir qədim yunan inancına uyğundur, çünki yunanlar suyun qadın təbiətli bir element olduğuna inanırdılar.
Undinalar adətən meşə göllərində və şəlalələrdə yaşayırlar və suyun səsi üzərində eşidilən gözəl mahnılar oxuyurlar. Bu qrupun içində nereidlər, limnadlar, nayadlar, su pəriləri və potamidlər kimi müxtəlif su ruhları da yer alır. Undinalarin insanlardan fərqi onların ölümsüz ruha malik olmamasıdır. Paratselsə görə, bir insanla evlənmək onların dünyadakı ömrünü qısaldır, lakin onlara ölümsüz ruh qazandırır.
Undinalar və insanlar arasında yaranan övladlar isə insan ruhuna malik olur, lakin onların bədənində "su nişanı" adlanan su elementi ilə bağlı müəyyən bir xüsusiyyət qalır. Məsələn, Xansyorq Şnayderin 1997-ci ildə yazdığı "Su nişanı" adlı əsərində baş qəhrəman Moisey Bbinsvangerin boğazında yarıq olur və onu mütəmadi olaraq suya salmadıqda ağrı hiss edir.
Paratselsin nəzəriyyəsi
Antik yunan filosofu Empedokl (təxminən e.ə. 490– e.ə. 430) dünyadakı hər şeyin dörd klassik elementdən ibarət olduğunu iddia edən ilk şəxs idi.
Paratselsin fikrincə, bu dörd element hər biri özünə məxsus mənəvi varlıqlara malik olan fərqli "planetlər" və ya "səviyyələr"dən ibarətdir. Bu astral aləm (və ya Paratselsin terminində "Xaos") hər elementə uyğun olan qnomlar, sülfilər, salamandrlər və undinalardən ibarətdir. Onlar insanlara bənzəsə də, ölümsüz ruha sahib deyildirlər. Ancaq Undinalar digər elementar varlıqlarla müqayisədə insanlarla daha çox əlaqə qurmağa qadirdir. Onlar insan kişilərlə evlənərək müəyyən qədər ölümsüzlük qazana bilərlər. Belə bir evlilikdən doğulan uşaqlar isə insan ruhuna sahib olurlar. Buna görə də Undinalar bir insanla evlənmək arzusu ilə yaşayırlar. Bununla belə, undina ərə gedən bir kişi, onun yanında suya aid heç bir təhqiredici söz işlətməməlidir, əks halda o, suya qayıdacaqdır.
Bu motiv Fukenin "Undina" romanında və Hofmanın operasında da işlənmişdir. Undinanin əri Huldbrand ona qarşı yanlış hərəkət etməməsi üçün əvvəlcədən xəbərdarlıq edilsə də, o, Bertalda ilə münasibətini yenidən alovlandırır və beləliklə, Undina təhqir olunaraq suya geri dönür.
Mədəniyyətə təsiri
Paratselsin "undina" təsnifatı sonrakı yazıçılar tərəfindən daha da inkişaf etdirildi və nəticədə o, müstəqil bir "su nimfası" obrazına çevrildi.
- Fridrix de la Motte Fukenin 1811-ci ildə yazdığı "Undina" romanı, undinanın insanla evlənərək ölümsüzlük qazanması motivinə əsaslanır.
- Hans Kristian Andersenin "Balaca su pərisi" (1837) əsəri də bu mifdən ilhamlanaraq yazılmışdır.
- Klod Debyussenin 1913-cü ildə yazdığı "Ondina" piano prelüdü bu mifoloji obrazı musiqiyə daşıyan əsərlərdən biridir.
- Şeymus Xininin 1969-cu ildə nəşr olunan "Qaranlığa qapı" adlı şeir toplusunda "Undina" adlı şeir də yer alır.
- Fransız dramaturq Jan Jirodunun "Ondina" (1939) adlı pyesi də Fukenin romanı əsasında yazılmışdır.
Populyar mədəniyyətdə undinalar
- DS Komiksin "Super dostlar" komiksində (1978-ci il, 14-cü buraxılış) Undinalar "Elementlər" adlı qəhrəmanlar qrupunun bir hissəsi kimi təsvir edilir.
- "Mananın sirri" (1993) video oyununda Undinalar ilk rast gəlinən ruhlardır.
- "Qara Yonca" manqasında "Undina" adlı su ruhu yer alır.
- "Anderteyl" və "Deltarune" video oyunlarında "Undina" adlı balıqabənzər bir qadın xarakter var.
- Kristian Petsoldun 2020-ci ildə çəkdiyi "Undina" adlı alman filmi bu mifdən ilhamlanaraq hazırlanmışdır.
Ondina lənəti
"Ondine's Curse" olaraq bilinən mərkəzi hipoventilasiya sindromu, nəfəsin avtomatik idarəsini itirməklə bağlı nadir bir tibbi vəziyyətdir. Bu termin Jan Jirodunun "Ondina" pyesindən götürülmüşdür, burada Ondina həyat yoldaşı Hansı tərk etdikdən sonra onun nəfəs alması iradəsinə bağlı olur və unudanda boğulub ölür.
Bu mif, tibb sahəsində yanlış şərh olunaraq Ondinanın qisasçı və ya pis niyyətli bir varlıq kimi qəbul edilməsinə səbəb olmuşdur.
İstinadlar
- Silver, (2000). səh. 38
- Meletinskiĭ, (1998). səh. 472
- Rifkin, (2011). səh. 258
- Hall, (1928). səh. 105
- Begam, Smith, (2016). səh. 88
- Gallagher, (2009). səh. 357
- Jacobs, (2006). səh. 53
- Sugar, Oscar. "In Search of Ondine's Curse". JAMA. 1978;240 (3). 1978: 236–237. doi:10.1001/jama.1978.03290030054019. PMID 351225.
Biblioqrafiya
- Alban, Gillian M. E. (2003). Melusine the Serpent Goddess in A. S. Byatt's Possession and in Mythology. Lexington Books. ISBN 9780739104712.
- Bane, Theresa (2013). Encyclopedia of Fairies in World Folklore and Mythology. McFarland. ISBN 978-1-4766-1242-3.
- Begam, Richard; Smith, Matthew Wilson, eds. (2016). Modernism and Opera. JHU Press. ISBN 978-1-4214-2062-2.
- Friedman, Susan Stanford (2008). Penelope's Web: Gender, Modernity, H. D.'s Fiction. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-05001-2.
- Gallagher, David (2009). Metamorphosis: Transformations of the Body and the Influence of Ovid's Metamorphoses on Germanic Literature of the Nineteenth and Twentieth Centuries. Rodopi. ISBN 978-90-420-2708-4.
- Hall, Manly P. (1928). "The Elements and Their Inhabitants". The Secret Teachings of All Ages: An Encyclopedic Outline of Masonic, Hermetic, Qabbalistic and Rosicrucian Symbolical Philosophy. San Francisco: H. S. Crocker – via sacred-texts.com/Evinity Publishing.
- — (1928); edited for the web by Mario Lampié (2009), pp. 319ff via Internet Archive.
- H. D. (1981). HERmione. New Directions. ISBN 978-0-8112-0817-8.
- Høyrup, Helene (2008). "Fouqué, Friedrich de la Motte (1777–1843)". In Haase, Donald Haase (ed.). The Greenwood Encyclopedia of Folktales and Fairy Tales: A-F. Greenwood. p. 372. ISBN 978-0-313-33442-9.
- Jacobs, Laura A. (2006). Landscape with Moving Figures: A Decade on Dance. The Rosen Publishing Group. ISBN 978-1-59791-001-9.
- Macauley, David (2010). Elemental Philosophy: Earth, Air, Fire, and Water as Environmental Ideas. State University of New York Press. ISBN 978-1-4384-3246-5.
- Meletinskiĭ, Eleazar Moiseevich (1998). The Poetics of Myth. Taylor & Francis. ISBN 978-0-8153-2134-7.
- Paracelsus (1996) [1941]. "IV. A Book on Nymphs, Sylphs, Pygmies, and Salamanders, and on the Other Spirits". Four Treatises of Theophrastus Von Hohenheim Called Paracelsus. Translated by Sigerist, Henry. Johns Hopkins University Press. p. 213–255. ISBN 9780801855238.
- Rifkin, June (2011). The Everything Baby Names Book: From classic to contemporary, 50,000 baby names that you—and your child—will love. Adams Media. ISBN 978-1-4405-2753-1.[permanent dead link]
- Robinson, Andrew (2010). Sudden Genius?: The Gradual Path to Creative Breakthroughs. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-956995-3.
- Sax, Boria (1998). The Serpent and the Swan: The Animal Bride in Folklore and Literature. University of Tennessee Press. ISBN 978-0-939923-68-7.
- Silver, Carole G. (2000). Strange and Secret Peoples: Fairies and Victorian Consciousness. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-512199-5.
- Weiss, Samuel A. (1964). Drama in the Modern World: Plays & Essays. D. C. Heath & Company. ISBN 978-0-669-83121-4.
- Woodworth, Samuel; Pope Morris, George (1827). The New-York Mirror, and Ladies' Literary Gazette. George P. Morris.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Undina ˈʌndiːnz enˈdiːnz Undinalar hemcinin ondinalar su ile elaqeli elemental varliqlar kateqoriyasina aiddir ve onlarin menseyi Paratselsin alkimya yazilarina dayanir Sonraki yazicilar undinalari musteqil sekilde su nimfalari kimi tesvir etmisler Onlar muasir edebiyyat ve incesenetde de yasamini davam etdirir xususile de danimarkali Hans Kristian Andersenin 1837 ci ilde yazdigi Balaca su perisi ve Fridrix de la Mott Fukenin 1811 ci ilde yazdigi Undina adli roman kimi eserlerin sayesinde populyarlasmisdir UndinaMifologiya German skandinav mifologiyasiDiger medeniyyetlerde Rusalka vila Vikianbarda elaqeli mediafayllarEtimologiya Undina termini ilk defe Paratselsin alkimya yazilarinda qeyd olunmusdur O Latinca unda dalga sozunden yaranmisdir ve Paratselsin olumunden sonra 1566 ci ilde nesr edilen Nimfalar Sulfler Piqmeyler ve Salamandrlardan elece de diger Ruhlardan behs eden kitab adli eserinde yer almisdir Ondina ise onun alternativ yazilisidir ve sonradan qadin adi kimi de istifade olunmaga baslanmisdir ElementlerParatselsin fikrince dord klassik elementin yer su hava ve od her biri ferqli elementar ruhlarla meskunlasmisdir Bu liminal varliqlar yeni insan dunyasi ile diger varliqlar arasinda yerlesen movcudatlar asagidaki kateqoriyalara bolunur Cuceler qnomlar torpaq Undinalar su Sulfiler hava Salamandrler od Paratselsin izahina gore bu ruhlar insanabenzer varliqlardir lakin insanlarin mehdud duygu qabiliyyeti onlari qavramaga imkan vermir Onlar goze gorunmeyen lakin tebietin menevi terkib hissesi olan varliqlardir Tesvir ve umumi xususiyyetleriUndinalar demek olar ki hemise qadin varliqlar kimi tesvir edilir Bu tesvir qedim yunan inancina uygundur cunki yunanlar suyun qadin tebietli bir element olduguna inanirdilar Undinalar adeten mese gollerinde ve selalelerde yasayirlar ve suyun sesi uzerinde esidilen gozel mahnilar oxuyurlar Bu qrupun icinde nereidler limnadlar nayadlar su perileri ve potamidler kimi muxtelif su ruhlari da yer alir Undinalarin insanlardan ferqi onlarin olumsuz ruha malik olmamasidir Paratselse gore bir insanla evlenmek onlarin dunyadaki omrunu qisaldir lakin onlara olumsuz ruh qazandirir Undinalar ve insanlar arasinda yaranan ovladlar ise insan ruhuna malik olur lakin onlarin bedeninde su nisani adlanan su elementi ile bagli mueyyen bir xususiyyet qalir Meselen Xansyorq Snayderin 1997 ci ilde yazdigi Su nisani adli eserinde bas qehreman Moisey Bbinsvangerin bogazinda yariq olur ve onu mutemadi olaraq suya salmadiqda agri hiss edir Paratselsin nezeriyyesiAntik yunan filosofu Empedokl texminen e e 490 e e 430 dunyadaki her seyin dord klassik elementden ibaret oldugunu iddia eden ilk sexs idi Paratselsin fikrince bu dord element her biri ozune mexsus menevi varliqlara malik olan ferqli planetler ve ya seviyyeler den ibaretdir Bu astral alem ve ya Paratselsin termininde Xaos her elemente uygun olan qnomlar sulfiler salamandrler ve undinalarden ibaretdir Onlar insanlara benzese de olumsuz ruha sahib deyildirler Ancaq Undinalar diger elementar varliqlarla muqayisede insanlarla daha cox elaqe qurmaga qadirdir Onlar insan kisilerle evlenerek mueyyen qeder olumsuzluk qazana bilerler Bele bir evlilikden dogulan usaqlar ise insan ruhuna sahib olurlar Buna gore de Undinalar bir insanla evlenmek arzusu ile yasayirlar Bununla bele undina ere geden bir kisi onun yaninda suya aid hec bir tehqiredici soz isletmemelidir eks halda o suya qayidacaqdir Bu motiv Fukenin Undina romaninda ve Hofmanin operasinda da islenmisdir Undinanin eri Huldbrand ona qarsi yanlis hereket etmemesi ucun evvelceden xeberdarliq edilse de o Bertalda ile munasibetini yeniden alovlandirir ve belelikle Undina tehqir olunaraq suya geri donur Medeniyyete tesiriParatselsin undina tesnifati sonraki yazicilar terefinden daha da inkisaf etdirildi ve neticede o musteqil bir su nimfasi obrazina cevrildi Fridrix de la Motte Fukenin 1811 ci ilde yazdigi Undina romani undinanin insanla evlenerek olumsuzluk qazanmasi motivine esaslanir Hans Kristian Andersenin Balaca su perisi 1837 eseri de bu mifden ilhamlanaraq yazilmisdir Klod Debyussenin 1913 cu ilde yazdigi Ondina piano preludu bu mifoloji obrazi musiqiye dasiyan eserlerden biridir Seymus Xininin 1969 cu ilde nesr olunan Qaranliga qapi adli seir toplusunda Undina adli seir de yer alir Fransiz dramaturq Jan Jirodunun Ondina 1939 adli pyesi de Fukenin romani esasinda yazilmisdir Populyar medeniyyetde undinalarDS Komiksin Super dostlar komiksinde 1978 ci il 14 cu buraxilis Undinalar Elementler adli qehremanlar qrupunun bir hissesi kimi tesvir edilir Mananin sirri 1993 video oyununda Undinalar ilk rast gelinen ruhlardir Qara Yonca manqasinda Undina adli su ruhu yer alir Anderteyl ve Deltarune video oyunlarinda Undina adli baliqabenzer bir qadin xarakter var Kristian Petsoldun 2020 ci ilde cekdiyi Undina adli alman filmi bu mifden ilhamlanaraq hazirlanmisdir Ondina leneti Ondine s Curse olaraq bilinen merkezi hipoventilasiya sindromu nefesin avtomatik idaresini itirmekle bagli nadir bir tibbi veziyyetdir Bu termin Jan Jirodunun Ondina pyesinden goturulmusdur burada Ondina heyat yoldasi Hansi terk etdikden sonra onun nefes almasi iradesine bagli olur ve unudanda bogulub olur Bu mif tibb sahesinde yanlis serh olunaraq Ondinanin qisasci ve ya pis niyyetli bir varliq kimi qebul edilmesine sebeb olmusdur IstinadlarSilver 2000 seh 38 Meletinskiĭ 1998 seh 472 Rifkin 2011 seh 258 Hall 1928 seh 105 Begam Smith 2016 seh 88 Gallagher 2009 seh 357 Jacobs 2006 seh 53 Sugar Oscar In Search of Ondine s Curse JAMA 1978 240 3 1978 236 237 doi 10 1001 jama 1978 03290030054019 PMID 351225 BiblioqrafiyaAlban Gillian M E 2003 Melusine the Serpent Goddess in A S Byatt s Possession and in Mythology Lexington Books ISBN 9780739104712 Bane Theresa 2013 Encyclopedia of Fairies in World Folklore and Mythology McFarland ISBN 978 1 4766 1242 3 Begam Richard Smith Matthew Wilson eds 2016 Modernism and Opera JHU Press ISBN 978 1 4214 2062 2 Friedman Susan Stanford 2008 Penelope s Web Gender Modernity H D s Fiction Cambridge University Press ISBN 978 0 521 05001 2 Gallagher David 2009 Metamorphosis Transformations of the Body and the Influence of Ovid s Metamorphoses on Germanic Literature of the Nineteenth and Twentieth Centuries Rodopi ISBN 978 90 420 2708 4 Hall Manly P 1928 The Elements and Their Inhabitants The Secret Teachings of All Ages An Encyclopedic Outline of Masonic Hermetic Qabbalistic and Rosicrucian Symbolical Philosophy San Francisco H S Crocker via sacred texts com Evinity Publishing 1928 edited for the web by Mario Lampie 2009 pp 319ff via Internet Archive H D 1981 HERmione New Directions ISBN 978 0 8112 0817 8 Hoyrup Helene 2008 Fouque Friedrich de la Motte 1777 1843 In Haase Donald Haase ed The Greenwood Encyclopedia of Folktales and Fairy Tales A F Greenwood p 372 ISBN 978 0 313 33442 9 Jacobs Laura A 2006 Landscape with Moving Figures A Decade on Dance The Rosen Publishing Group ISBN 978 1 59791 001 9 Macauley David 2010 Elemental Philosophy Earth Air Fire and Water as Environmental Ideas State University of New York Press ISBN 978 1 4384 3246 5 Meletinskiĭ Eleazar Moiseevich 1998 The Poetics of Myth Taylor amp Francis ISBN 978 0 8153 2134 7 Paracelsus 1996 1941 IV A Book on Nymphs Sylphs Pygmies and Salamanders and on the Other Spirits Four Treatises of Theophrastus Von Hohenheim Called Paracelsus Translated by Sigerist Henry Johns Hopkins University Press p 213 255 ISBN 9780801855238 Rifkin June 2011 The Everything Baby Names Book From classic to contemporary 50 000 baby names that you and your child will love Adams Media ISBN 978 1 4405 2753 1 permanent dead link Robinson Andrew 2010 Sudden Genius The Gradual Path to Creative Breakthroughs Oxford University Press ISBN 978 0 19 956995 3 Sax Boria 1998 The Serpent and the Swan The Animal Bride in Folklore and Literature University of Tennessee Press ISBN 978 0 939923 68 7 Silver Carole G 2000 Strange and Secret Peoples Fairies and Victorian Consciousness Oxford University Press ISBN 978 0 19 512199 5 Weiss Samuel A 1964 Drama in the Modern World Plays amp Essays D C Heath amp Company ISBN 978 0 669 83121 4 Woodworth Samuel Pope Morris George 1827 The New York Mirror and Ladies Literary Gazette George P Morris