Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tuyuq - (türkcə duyğu, duymaq sözündəndir) türk şairlərinin divan ədəbiyyatına bəxş etdikləri rübaiyə bənzəyən dörd misralıq şeir növü. Qafiyə quruluşu aaba, bəzən abab, az hallarda isə aaaa şəklindədir. Rübaidə işlənən mövzular tuyuqda da işlənir. Ərəb və ədəbiyyatında olmayan, yalnız türk ədəbiyyatında istifadə olunan özünəməxsus nəzm şəklidir.Tuyuq əruz vəzninin rəməl bəhrindədir
İlk numunələrini XIV əsr Azərbaycan şairi Qazi Bürhanəddin (tr: Kadı Burhanettin) yaradıb. Maninin oxşar sayılır. Əruz vəzninin failatun-failatun-failun qəlibi ilə yazılır. Xalq ədəbiyyatında mani, on birli heca ilə söylənilərsə, tuyuq adını alır. Qafiyə sistemi rübainin qafiyə sistemi ilə eynidir. Manidə olduğu kimi, cinaslı qafiyə istifadə olunur. Bununla belə, tuyuqda manidən fərqli olaraq məntiqi və məna bütünlüyü qorunmaqla hər bir misranın müstəqil mənası, ideyası olur. Manidə isə ilk iki misra əsas mənanın yer aldığı son iki misraya zəmin yaratmaq funksiyası daşıyır.
Azərbaycan ədəbiyyatında bu janra ən çox müraciət edən şairlər Qazi Bürhanəddin, İmadəddin Nəsimi və XV əsr Çağatay şairi Əlişir Nəvai olmuşlar.
Etimologiya
Türkcə duymaq, duyğu sözlərindən yaranmış tuyuq türk xalqlarının ədəbiyyat nümunəsi hesab olunur.
Tuyuq örnəkləri
Tuyuğun özəlliyi qafiəsindədir. Hər misra omonimik bitir: eyni cür səslənən, lakin müxtəlif anlam verən sözlər qafiyələşdirilir. Belə qafiəyə "təcnis" deyilir. İki cür təcnis var: tam və mürəkkəb.
Tam təcnis
Ey özündən bixəbər qafil, oyan!
Həqqə gəl ki, həq deyil, batil, oyan!
Olma fani aləmə mail, oyan!
Mə'rifətdən nəsnə qıl hasil, oyan!(c) İmadəddin Nəsimi
- "Nəsimi" filmindən dərvişlərin mahnısı "İstəmə" - musiqi: Tofiq Quliyev
- "Nəsimi" filmindən dərvişlərin mahnısı "Qafil oyan" - musiqi: Tofiq Quliyev
- Rasim Balayev - "Hardasan" - musiqi: Tofiq Quliyev
Mürəkkəb təcnis
Söz deyəm əgər sana, inanasın,
Yar gözündür gözünə, sanasın,
Yarunı anda biləsun pədürür,
Gər karimə qarşı sən yasanasın!(c) Qazi Bürhanəddin
İstinadlar
- "https://www.turkedebiyati.org - Tuyuğ Divan Edebiyatı Nazım (Şiir) Şekli ve Özellikleri. İstifadə tarixi: 25.08.2023". 2023-08-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-24.
- https://www.edebiyatvesanatakademisi.com - Tuyuğ nedir, anlamı, konusu, özellikleri ve tuyuğ örnekleri. İstifadə tarixi: 25.08.2023[ölü keçid]
- "https://www.edebiyatokulu.org - Edebiyat Okulu - Tuyuğ. İstifadə tarixi: 25.08.2023". 2023-08-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-24.
- https://www.azerbaijans.com - Poeziya janrları. İstifadə tarixi:25.08.2023
- "Библиотека классической тюркской поэзии - Туюг". 2015-02-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-04-27.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tuyuq turkce duygu duymaq sozundendir turk sairlerinin divan edebiyyatina bexs etdikleri rubaiye benzeyen dord misraliq seir novu Qafiye qurulusu aaba bezen abab az hallarda ise aaaa seklindedir Rubaide islenen movzular tuyuqda da islenir Ereb ve edebiyyatinda olmayan yalniz turk edebiyyatinda istifade olunan ozunemexsus nezm seklidir Tuyuq eruz vezninin remel behrindedir Ilk numunelerini XIV esr Azerbaycan sairi Qazi Burhaneddin tr Kadi Burhanettin yaradib Maninin oxsar sayilir Eruz vezninin failatun failatun failun qelibi ile yazilir Xalq edebiyyatinda mani on birli heca ile soylenilerse tuyuq adini alir Qafiye sistemi rubainin qafiye sistemi ile eynidir Manide oldugu kimi cinasli qafiye istifade olunur Bununla bele tuyuqda maniden ferqli olaraq mentiqi ve mena butunluyu qorunmaqla her bir misranin musteqil menasi ideyasi olur Manide ise ilk iki misra esas menanin yer aldigi son iki misraya zemin yaratmaq funksiyasi dasiyir Azerbaycan edebiyyatinda bu janra en cox muraciet eden sairler Qazi Burhaneddin Imadeddin Nesimi ve XV esr Cagatay sairi Elisir Nevai olmuslar EtimologiyaTurkce duymaq duygu sozlerinden yaranmis tuyuq turk xalqlarinin edebiyyat numunesi hesab olunur Tuyuq ornekleriTuyugun ozelliyi qafiesindedir Her misra omonimik bitir eyni cur seslenen lakin muxtelif anlam veren sozler qafiyelesdirilir Bele qafieye tecnis deyilir Iki cur tecnis var tam ve murekkeb Tam tecnis Ey ozunden bixeber qafil oyan Heqqe gel ki heq deyil batil oyan Olma fani aleme mail oyan Me rifetden nesne qil hasil oyan c Imadeddin Nesimi Nesimi filminden dervislerin mahnisi Isteme musiqi Tofiq Quliyev Nesimi filminden dervislerin mahnisi Qafil oyan musiqi Tofiq Quliyev Rasim Balayev Hardasan musiqi Tofiq Quliyev Murekkeb tecnis Soz deyem eger sana inanasin Yar gozundur gozune sanasin Yaruni anda bilesun pedurur Ger karime qarsi sen yasanasin c Qazi BurhaneddinIstinadlar https www turkedebiyati org Tuyug Divan Edebiyati Nazim Siir Sekli ve Ozellikleri Istifade tarixi 25 08 2023 2023 08 24 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 24 https www edebiyatvesanatakademisi com Tuyug nedir anlami konusu ozellikleri ve tuyug ornekleri Istifade tarixi 25 08 2023 olu kecid https www edebiyatokulu org Edebiyat Okulu Tuyug Istifade tarixi 25 08 2023 2023 08 24 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 24 https www azerbaijans com Poeziya janrlari Istifade tarixi 25 08 2023 Biblioteka klassicheskoj tyurkskoj poezii Tuyug 2015 02 22 tarixinde Istifade tarixi 2013 04 27 Hemcinin baxTecnis Bayati Gerayli Qosma Qeside