Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Travesti operada, tamaşada və ya baletdə, ümumiyyətlə səhnədə əks cinsdən olan bir ifaçı tərəfindən personajın təsvirinə istinad edən teatr terminidir.
Sosial səbəblərdən teatrın bir çox erkən formalarında qadın rollarını oğlanlar və ya kişilər ifa edirdilər və aktrisalar səhnələrdə qəbul olunduqdan sonra da travesti rolları bir neçə kontekstdə istifadə olunmağa davam edirdi.
Etimologiya
Bu söz fransızca "maskalanmış" mənasını verir. Mənbələrdən asılı olaraq termin travesty, travesti, və ya en travesti kimi verilə bilər. Baxmayaraq ki, 19-cu əsrin ortalarına aid fransız mənbələri bu termindən istifadə etmişlər ingilis dilində olan Oksford Xarici Terminlərin Əsas Lüğəti sonuncu terminin mənşəyini “psevdo- fransız ” kimi izah edir. Məs. Bibliothèque musicale du Théâtre de l'opéra (1876), La revue des deux mondes (1868) və 21-ci əsrə qədər bu təcrübəni davam etdiriblər.
Qadın rollarında kişilər
17-ci əsrin sonlarına qədər İngiltərədə və 18-ci əsrin sonlarına qədər Papa dövlətində - Avropanın başqa yerlərində olmadığı halda - qadınları şərti olaraq kişi aktyorlar (adətən yeniyetmələr) səhnədə dreq olaraq təsvir edirdilər,lakin bu o zaman əxlaqsız hesab olunurdu.
Teatrda
1660-cı ildə monarxiyanın bərpası ilə qadınlar ingilis səhnəsində görünməyə başladılar amma hələ də bəzi qadın rollarını oğlanlar və gənc kişilər oynamağa davam edirdilər.
Londonun Şekspirin Qlobus teatrı, orijinal Qlobus Teatrının müasir tərkibində qadın rollarında kişilərin seçilməsi təcrübəsi davam edir. Tobi Kokerel teatrın 1997-ci ildə V Henrixin açılış tamaşasında fransalı Ketrin rolunu, Mark Raylans isə 1999-cu ildə Antoni və Kleopatra tamaşasında Kleopatra rolunu oynamışdır.
Kişilərin ifa etdiyi Travesti rollarına hələ də Britaniya pantomimasında rast gəlmək olur, burada ənənəvi olaraq kişi aktyorun pantomima qadın rolunda ən azı bir yumoristik (və adətən daha yaşlı) qadın obrazı var.
Operada
Kastrato - qadın səsi olan yetkin kişilər (adətən yetkinlik yaşına çatmamışdan əvvəl kastrasiya olunmuş-axtalanmış) ilk operalarda – qadın rollarında göründülər. 1607-ci ildə Monteverdinin Orfeo əsərinin ilk tamaşasında Eurydice və Proserpina rollarının hər ikisi kastrato tərəfindən ifa edilmişdir. Bununla belə, 1680-ci ilə qədər kastrato kişi rollarını da ifa edən müğənnilərə çevrildi. Həm kişi, həm də qadın rolları üçün kastratodən istifadə xüsusilə 18-ci əsrin sonuna qədər qadınların ictimai səhnə çıxışları qadağan edildiyi Papa Dövlətində güclü idi.
Kişi rollarında qadınlar
1660-cı ildə II Çarlzın bərpası ilə qadınlar ingilis səhnəsində həm Şekspirin dövründə kişilər və oğlanlar tərəfindən canlandırılan qadın rollarında, həm də kişi rollarında görünməyə başladılar. 1660-1700-cü illər arasında Londonda hazırlanmış 375 tamaşanın təxminən dörddə birində kişi geyimində olan aktrisalar üçün bir və ya bir neçə rol olduğu təxmin edilir.
19-cu əsrdə travesti rollarında iz qoyan aktrisalar arasında Nikolas Niklbinin səhnə tamaşasında Smayk obrazını canlandıran Meri Enn Kili və Bakstounun həyatına əsaslanan tamaşada quldur Cek Şeppard; Barrinin tamaşasının Amerika premyerasında Piter Pan rolunu oynayan və bu rolu 1500-dən dəfədən çox oynamağa davam edən Maude Adams və Edmond Rostanın "L'Aiglon" filmində Fransa kralı II Napoleon rolunu yaradan və bir vaxtlar Hamlet filmində baş rolu oynayan Sara Bernarın adlarını qeyd etmək olar.
Azərbaycanda travesti janrının izləri
Azərbaycanın ilk travesti aktrisası Barat Şəkinskaya hesab olunur. Sənətə gəldiyi ilk dövrlərdə Barat xanım oğlan rollarında çıxış edib.
Azərbaycanın travesti aktrisaları siyahısında yaddaşlarda qalan digər xanım Almaz Mustafayeva hesab olunur. Almaz xanımın da ilk səhnə debütü oğlan obrazı olub. O, daha çox uşaq və yeniyetmə rollarında əks cins görkəmində çıxış edirdi.
İstinadlar
- Budden, 1992
- Warrack, West, 1992
- Women were banned from Lisbon's stages too for several decades in the second half of the 18th century. The prohibition, however, was not generally observed throughout the Portuguese Empire—not even in Oporto and occasionally in Lisbon itself (Rogério Budasz (2019). Opera in the Tropics. Music and Theater in Early Modern Brazil. New York: Oxford University Press; p. 238. ISBN )
- "Audience plays its part in Shakespeare's wooden O" 2018-10-24 at the Wayback Machine. The Independent, 7 June 1997
- "Meet Mr Cleopatra" 2023-07-29 at the Wayback Machine. BBC News, 27 January 1999
- See, e.g., . The Telegraph, 14 December 2005, accessed 7 February 2011
- Gottlieb, 2010
- "Azərbaycanın ilk travisti - oğlan rolları oynayan aktrisası". kaspi.az (az.). 2023-02-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-26.
- "Almaz Mustafayeva -70". AKI (az.). 2020-01-27. 2023-08-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-26.
- ""Meymunu oynayanda artıq hamiləydim..." – Travesti aktrisa". Teleqraf.com (az.). 2018-01-17. 2023-08-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-26.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Travesti operada tamasada ve ya baletde umumiyyetle sehnede eks cinsden olan bir ifaci terefinden personajin tesvirine istinad eden teatr terminidir Hamlet rolunda Sara Bernhardt Sosial sebeblerden teatrin bir cox erken formalarinda qadin rollarini oglanlar ve ya kisiler ifa edirdiler ve aktrisalar sehnelerde qebul olunduqdan sonra da travesti rollari bir nece kontekstde istifade olunmaga davam edirdi EtimologiyaBu soz fransizca maskalanmis menasini verir Menbelerden asili olaraq termin travesty travesti ve ya en travesti kimi verile biler Baxmayaraq ki 19 cu esrin ortalarina aid fransiz menbeleri bu terminden istifade etmisler ingilis dilinde olan Oksford Xarici Terminlerin Esas Lugeti sonuncu terminin menseyini psevdo fransiz kimi izah edir Mes Bibliotheque musicale du Theatre de l opera 1876 La revue des deux mondes 1868 ve 21 ci esre qeder bu tecrubeni davam etdiribler Qadin rollarinda kisilerMeshur kastrato Farinelli qadin rollarindan birinde karikatura cekib 17 ci esrin sonlarina qeder Ingilterede ve 18 ci esrin sonlarina qeder Papa dovletinde Avropanin basqa yerlerinde olmadigi halda qadinlari serti olaraq kisi aktyorlar adeten yeniyetmeler sehnede dreq olaraq tesvir edirdiler lakin bu o zaman exlaqsiz hesab olunurdu Teatrda 1660 ci ilde monarxiyanin berpasi ile qadinlar ingilis sehnesinde gorunmeye basladilar amma hele de bezi qadin rollarini oglanlar ve genc kisiler oynamaga davam edirdiler Londonun Sekspirin Qlobus teatri orijinal Qlobus Teatrinin muasir terkibinde qadin rollarinda kisilerin secilmesi tecrubesi davam edir Tobi Kokerel teatrin 1997 ci ilde V Henrixin acilis tamasasinda fransali Ketrin rolunu Mark Raylans ise 1999 cu ilde Antoni ve Kleopatra tamasasinda Kleopatra rolunu oynamisdir Kisilerin ifa etdiyi Travesti rollarina hele de Britaniya pantomimasinda rast gelmek olur burada enenevi olaraq kisi aktyorun pantomima qadin rolunda en azi bir yumoristik ve adeten daha yasli qadin obrazi var Operada Kastrato qadin sesi olan yetkin kisiler adeten yetkinlik yasina catmamisdan evvel kastrasiya olunmus axtalanmis ilk operalarda qadin rollarinda gorunduler 1607 ci ilde Monteverdinin Orfeo eserinin ilk tamasasinda Eurydice ve Proserpina rollarinin her ikisi kastrato terefinden ifa edilmisdir Bununla bele 1680 ci ile qeder kastrato kisi rollarini da ifa eden mugennilere cevrildi Hem kisi hem de qadin rollari ucun kastratoden istifade xususile 18 ci esrin sonuna qeder qadinlarin ictimai sehne cixislari qadagan edildiyi Papa Dovletinde guclu idi Kisi rollarinda qadinlar1660 ci ilde II Carlzin berpasi ile qadinlar ingilis sehnesinde hem Sekspirin dovrunde kisiler ve oglanlar terefinden canlandirilan qadin rollarinda hem de kisi rollarinda gorunmeye basladilar 1660 1700 cu iller arasinda Londonda hazirlanmis 375 tamasanin texminen dordde birinde kisi geyiminde olan aktrisalar ucun bir ve ya bir nece rol oldugu texmin edilir 19 cu esrde travesti rollarinda iz qoyan aktrisalar arasinda Nikolas Niklbinin sehne tamasasinda Smayk obrazini canlandiran Meri Enn Kili ve Bakstounun heyatina esaslanan tamasada quldur Cek Seppard Barrinin tamasasinin Amerika premyerasinda Piter Pan rolunu oynayan ve bu rolu 1500 den defeden cox oynamaga davam eden Maude Adams ve Edmond Rostanin L Aiglon filminde Fransa krali II Napoleon rolunu yaradan ve bir vaxtlar Hamlet filminde bas rolu oynayan Sara Bernarin adlarini qeyd etmek olar Azerbaycanda travesti janrinin izleri Azerbaycanin ilk travesti aktrisasi Barat Sekinskaya hesab olunur Senete geldiyi ilk dovrlerde Barat xanim oglan rollarinda cixis edib Azerbaycanin travesti aktrisalari siyahisinda yaddaslarda qalan diger xanim Almaz Mustafayeva hesab olunur Almaz xanimin da ilk sehne debutu oglan obrazi olub O daha cox usaq ve yeniyetme rollarinda eks cins gorkeminde cixis edirdi IstinadlarBudden 1992 Warrack West 1992 Women were banned from Lisbon s stages too for several decades in the second half of the 18th century The prohibition however was not generally observed throughout the Portuguese Empire not even in Oporto and occasionally in Lisbon itself Rogerio Budasz 2019 Opera in the Tropics Music and Theater in Early Modern Brazil New York Oxford University Press p 238 ISBN 978 0 19 021582 8 Audience plays its part in Shakespeare s wooden O 2018 10 24 at the Wayback Machine The Independent 7 June 1997 Meet Mr Cleopatra 2023 07 29 at the Wayback Machine BBC News 27 January 1999 See e g The Telegraph 14 December 2005 accessed 7 February 2011 Gottlieb 2010 Azerbaycanin ilk travisti oglan rollari oynayan aktrisasi kaspi az az 2023 02 04 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 26 Almaz Mustafayeva 70 AKI az 2020 01 27 2023 08 26 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 26 Meymunu oynayanda artiq hamileydim Travesti aktrisa Teleqraf com az 2018 01 17 2023 08 26 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 26