Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Transneptun obyektlər — Transneptun obyektlər (TNO) - Günəş sistemində Neptunun orbitinin xaricində yerləşən hər hansı bir kiçik göy cismidir. Bura OORT buludundakı cisimlər, eləcə də Pluton və digər cisimlər daxildir. OORT buludu Günəşdən 50-100 min a.v. uzaqlığında yerləşən kürə şəklində komet bulududur. Elmə məlum ilk Transneptun obyekt olan Pluton 1930-cu ildə aşkar edilib. Kəşf edildiyi gündən 2006-cı ilədək Günəş sisteminin doqquzuncu planeti hesab edilmişdir. Pluton Günəşdən ən uzaqda olan (orbitin böyük yarım oxu 39.5 a.v. –dir) böyük planet hesab edilirdi. Orbiti olduqca sıxılmış olduğuna görə bəzən o Günəşə Neptundan yaxın yerləşir. Ekliptika ilə əmələ gətirdiyi meyl bucağına və kütləsinin kiçikliyinə görə Planet statusu "əlindən alınmışdır". 1978-ci ildə Plutonun peyki olan Xaron aşkar edilmişdir. Hazırda onlar qoşa planet kimi qəbul edilir. Plutonun peyki aşkar edildikdən sonra müəyyən edilmişdir ki, Pluton digər planetlərlə müqayisədə olduqca kiçik kütləyə malikdir.
Onun kütləsi hətta Ayın kütləsindən 6 dəfə azdır. Növbəti Transneptun obyektlər olan (15760) 1992 QB1 Pluton kəşf edildikdən 60 il sonra, 1992-ci ildə aşkar edilmişdir . Ümumilikdə, 2014-cü ilin İyul ayına qədər müxtəlif xüsusiyyətləri ilə fərqlənən 1800 ə qədər Transneptun obyektləri kimi tanınan obyektlər kəşf edildi. Bilinən ən böyük Trans- Neptun obyektləri Pluton və 2005-ci ildə aşkar edilmiş Eridadır. Ən böyük afelia (1542 a.v.) və ən böyük orbiti ilə (3079,98 a.v.) 2005 VX3 və ən böyük periheli ilə ( 82.6 a.v.) 2013 FY27 tanınmışdır.
Plutonun ardından, Amerika astronomu Clyde Tombaugh oxşar obyektlər üçün bir neçə il axtarışı davam etdirsə də, heç nə aşkar edə bilmədi. Ümumiyyətlə uzun müddət ərzində TNO-lar axtarılmadı, güman edildi ki, Pluton Neptunun kənarında olan yeganə obyektdir. Yalnız 1992-ci ildə ikinci TNO (15760) 1992 QB1-in kəşfindən sonra, bu cür obyektlərin sistematik axtarışı başlandı. Ekliptika ətrafında səmanın geniş zolağının şəkli çəkildi və yavaş-yavaş hərəkət edən obyektlərin üçün rəqəmsal qiymətləndirilmələr başladı. Diametrləri 50 – 2500 km aralığında olan yüzlərlə TNO aşkarlandı. 2005-ci ildə kəşf edilmiş Eridanın böyük TNO olduğu düşünüldü, TNO təsnifatı haqqında artıq elmi icma daxilində mubahisələr yarandı: Pluton kimi planet adlandırila bilən basqa obyektlər varmı ? Nəticə etibarı ilə Pluton və Erida beynəlxalq Astronomiya ittifaqinda cirtdan planet hesab edilirdi. Hal hazırda bilinən ən böyük Trans Neptun Obyekt Erida və Pluton, daha sonra Makemake və Haumeadır. Ən böyük Trans Neptun obyektlər nəzərə alınmadan aparılan fiziki tədqiqatlar aşağıdakı kimidir:
• böyük obyektlərin istilik emissiyaları;
•rəng göstəriciləri, müxtəlif filterlərdən istifadə edərək aşkar edilən kəmiyyətlərin müqayisəsi;
• spektrlərinin, vizual və infraqırmızı təhlili.
2005-ci ildə Plutonun daha iki peyki aşkar edilmişdir. Sonradan onları Hidra və Nix adlandırdılar. Müvafiq olaraq, demək olar ki, hər ikinin Karonun orbitindən kənarda dairəvi orbiti var. Güman edilir ki, albedosu oxşar hər 2 peykin diametri 50–60 km olacaq. Daxili peyk olan Niksin spektri Karon kimi neytral rəngdədir, xarici peyk olan Hidranın spektri isə isə Plutonun spektrindən daha qırmızıdır.
Məhdud məlumatlara baxmayaraq Plutonun unikal atmosferi olduğu müəyyən olmuşdur. 1976 cı ildə Plutonun atmosferində metan olduğundan şübhələndi və 1994 cü ildə ilk dəfə spektrdə aşağı səviyyəli metan aşkarlandı. spektrində buz halında su və ammonyak da müəyyən edilmişdir. Təəssüflər olsun ki, TNO-lar Günəşdən o qədər uzaqdadırlar ki, çox soyuqdurlar. Buna görə də mütləq qara cisimdən dalğa uzunluğu 60 mkm olan şüalanma baş verir. Bu dalğa uzunluqlu işığı Yerdə olmadan müşahidə etmək mümkün deyil. Yerdəki müşahidələr zamanı astronomlar bunu uzaq infraqırmızı oblastda mütləq qara cisimdən şüalanan quyruq kimi müşahidə edirlər. Obyektlərin çoxu üçün diametr albedoya görə hesablanır. Lakin albedo 0.50-0.05 diapazonunda tapılır və ulduz ölçüsü 1.0 olan obyekt üçün diametri 1200 km-3700 km olur.
İndiyədək 400-dən çox trans-neptun obyektlər (TNOs) məlumdur. Jewitt və s.. (1996) Edgeworth-Kuiper kəmərində olan obyektlərin kütləsini 30≤a ≤50 a.v. üçün Yerin kütləsi ilə müqayisədə 0.06m-0.25m kimi qiymətləndirirlər, m yerin kütəsidir. a ≤50 a.v. məsafədə TNO-lər üçün eksentristet və meyl müvafiq olaraq eav ≤ 0.1 və iav ≤ 80 müəyyən edilmişdir. Yüksək eksentristet orbitlərdə hərəkət edən obyektlər (əsasən a>50av) "səpələnmiş diskli obyektlər" (SDOs) adlanır. SDO-lar üçün eav ≈0.5 and iav≈ 160 müəyyən edilmişdir. SDO- ların ümumi kütləsi müxtəlif müəlliflər tərəfindən 40 və 200 a.v. orbitallarda (0.05 − 0.5) m.0 diapazonunda qiymətləndirilmişdir. TNO-lərin daxili quruluşu haqqında çox az məlumat var və onların müxtəlif olduğu düşünülür. Günəş istiliyi və daxili istiliyin qarşılıqlı təsiri, bu obyektlərdə müxtəlif konfiqurasiyalara gətirib çıxara bilər.Goradini və başqaları bu obyektlərin istilik termik təkamülünü araşdırmışlar necə və nə vaxt daxili differsiyaya tab gətirə bilər. TNO-lərin təkamülü və xarici səthi üçün ehtimal edilən qiymətləndirməni nəzərə alaraq, müəlliflər xarici səth qiymətləndirməsinin bu difersiallama ilə birləşdirməyə cəhd etdilər. Tədqiqatçılar xüsusilə kometlərlə əlaqəni araşdırır. TNO-lərin səthində uçucu maddələrin və yüksək albedonun olması, onların atmosferinin olduğunu göstərir. TNO-lərinin atmosferinin quruluşu onların Günəşdən olan məsafəsindən asılıdır. Atmosferin tərkibi bir çox daxili (radiasiyadan) proseslərdən asılıdır. Stern və Traftonun araşdırmalarına görə, atmosferin formalaşması üçün əsas tələb, səthə yaxın hissədə qaz və buxarlanan maddələrin olmasıdır.
| Adı | Serera | Pluton | Haumea | Make-make | Erida |
| D | 975 ´909 | 2306± 20 | 1960´1518´996 | 1500´1420 | 2340 |
| Kütlə M/M0 | 0.00016 | 0.0022 | 0.0007 | 0.0028 | |
| Orta ekv radius R/R0 | 0.0728 | 0.180 | 0.19 | ||
| Həcm V/V0 | 0.0032 | 0.053 | 0.013 | 0.013 | 0.068 |
| Sıxlıq (t/m3) | 2.08 | 2.0 | 2.5 | ||
| Ekvatorda Fağ təcili. m/san2 | 0.27 | 0.60 | -0.68 | ||
| 1ci kosmik sürət | 0.57 | 1.2 | |||
| Orbitlərinin böyük yarım oxları (a.v.) | 2.766 | 39.482 | 67.668 | ||
| Orta orbital sürət(km/s) | 17.882 | 4.666 | 3.437 | ||
| Orbitin eksentristeti | 0.080 | 0.2488 | 0.44177 | ||
| Orbitin meyli | 10.5870 | 17.1410 | 44.1870 | ||
| Səthdə orta temperatur (K) | 167 | 40 | 30 |
Fiziki Xüsusiyyətlər
Bütün neptuniyalı ən böyük obyektin (> 20) açıq-aşkar ölçüsünü nəzərə alaraq, fiziki araşdırmalar aşağıdakılarla məhdudlaşır:
- Ən böyük obyektlər üçün istilik emissiyaları (ölçmə bax)
- rəng indeksləri, yəni fərqli filtrlərdən istifadə edən aydın ölçülərin müqayisəsi
- vizual və infraqırmızı spektr analiziə
Kiçik TNO-lərin spektrlərində aşkar olan tolin kimi bəzi üzvi (karbon tərkibli) səth materialları ilə qaya və buzun aşağı sıxlıqlı qarışıqları hesab olunur. Digər tərəfdən, yüksək sıxlıqlı Haumea, 2.6-3.3 q / sm3, çox yüksək olmayan buz tərkibi (Pluton sıxlığı ilə müqayisədə: 1.86 q / sm3) olduğunu təklif edir .
Bəzi kiçik TNO-lərin tərkibi kometlərə bənzər ola bilər. Həqiqətən də, bəzi Kentavrlar, Günəşə yaxınlaşdıqlarında mövsumi dəyişikliklərə məruz qalırlar, sərhədləri bulanır (bkz. 2060 Chiron və 133P / Elst-Pizarro). Lakin Kentavrlar və TNO-in müqayisələr əhali arasında hələ də mübahisəlidir.
TNO-lər arasında, Kentavrlar olduğu kimi, mavi-bozdan (neytral) çox qırmızıya qədər geniş rənglər mövcuddur, lakin yüzlərlə ulduzdan fərqli olaraq paylama açıq şəkildə iki sinfə bölünür .Rəng göstəriciləri mavi (B), görünən (V), yaşıl-sarı və qırmızı (R) filtrlər vasitəsilə görülə bilən cismin ölçüsündə olan fərqlərin sadə bir ölçüsüdür. Diaqramda ən tanınan rəng indeksləri (ən az təkmilləşdirilmiş rəng) ən böyük obyektlərdən ibarətdir. Məlumata görə, iki ay: planet Triton və Foebe, Sentavr Pholus və Mars çəkilir (qeyri-miqyaslı sarı etiket).
Ölçülərin təyin edilməsi
TNO ölçüsünü qiymətləndirmək çətindir. Tanınmış orbital elementləri (məsələn, Pluto) olan çox böyük obyektlər üçün diametrlər ulduzların oxunması ilə dəqiq ölçülə bilər.
Digər böyük TNO-lər üçün diametrlər istilik ölçmələri ilə qiymətləndirilə bilər. Obyektin işıqlandırıcı işığının sıxlığı bilinir (Günəşdən uzaqlıqla tanınır) və səthlərin əksəriyyəti istilik tarazlığında (ümumiyyətlə havasız orqan üçün pis bir ehtimal deyildir) nəzərdə tutur. Məlum bir albedo üçün səth temperaturu və istilik radiasiyasının intensivliyini onunla qiymətləndirmək mümkündür. Bundan başqa, əgər cismin ölçüsü məlum olsa, Yerə çatan görünən işıq və radiasiya radiasiyasının miqdarını qiymətləndirmək mümkündür. Sadələşdirici amil Günəşin demək olar ki, bütün enerjisini görünən işıqda və yaxın tezliklərdə yaymasıdır və TNO-nun soyuq temperaturlarında istilik radiasiya tamamilə fərqli dalğa uzunluğunda (uzaq infraqırmızı) yayılır.
Beləliklə, iki müstəqil ölçmə (yansıtılan işıq miqdarı və yayılmış infraqırmızı radiasiya miqdarı) ilə təyin edilə bilən iki bilinməyən (albedo və ölçüsü) var.
Təəssüf ki, TNO-lər Günəşdən uzaq olduqları və çox soyuq olduqları üçün, dalğa uzunluğunda təxminən 60 mikrometr qara-cisim radiasiyası istehsal edilir. Bu dalğa uzunluğunun işığını Yer üzündə müşahidə etmək mümkün deyil; Spitzer Space Teleskopundan başqa. Bu qədər infraqırmızı radiasiya çox qaranlıqdır, istilik üsulu yalnız ən böyük CBC-lər üçün tətbiq olunur. (Kiçik) obyektlərin əksəriyyəti üçün diametri bir albedo qəbul edilərək təxmin edilir. Lakin, albedolar 0.50-dən 0.05-ə qədər bir sıra tapmış və ölçüsü 1,0 olan bir obyekt üçün 1200–3700 km ölçüsünə səbəb olmuşdur.
İstinadlar
- "IAU Minor Planet Center List Of Transneptunian Objects". 2010-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-09.
- "JPL Small-Body Database Search Engine: orbital class (TNO)" 2021-05-24 at the Wayback Machine. JPL Solar System Dynamics. Retrieved 2014-07-10.
- C. de la Fuente Marcos; R. de la Fuente Marcos (September 1, 2014). "Extreme trans-Neptunian objects and the Kozai mechanism: signalling the presence of trans-Plutonian planets". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 443 (1): L59–L63. arXiv:1406.0715 . Bibcode:2014MNRAS.443L..59D. doi:10.1093/mnrasl/slu084.
- Remo, John L. (2007). "Classifying Solid Planetary Bodies". AIP Conference Proceedings. 886: 284–302. Bibcode:2007AIPC..886..284R. doi:10.1063/1.2710063.
- "Conversion of Absolute Magnitude to Diameter" Arxivləşdirilib 2010-10-27 at Archive.today. Minorplanetcenter.org. Retrieved 2013-10-07.
- Peixinho, N.; Doressoundiram, A.; Delsanti, A.; Boehnhardt, H.; Barucci, M. A.; Belskaya, I. (2003). "Reopening the TNOs Color Controversy: Centaurs Bimodality and TNOs Unimodality". Astronomy and Astrophysics. 410 (3): L29–L32. arXiv:astro-ph/0309428 . Bibcode:2003A&A...410L..29P. doi:10.1051/0004-6361:20031420.
- Hainaut, O. R.; Delsanti, A. C. (2002). "Color of Minor Bodies in the Outer Solar System". Astronomy & Astrophysics. 389 (2): 641–664. Bibcode:2002A&A...389..641H. doi:10.1051/0004-6361:20020431.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Transneptun obyektler Transneptun obyektler TNO Gunes sisteminde Neptunun orbitinin xaricinde yerlesen her hansi bir kicik goy cismidir Bura OORT buludundaki cisimler elece de Pluton ve diger cisimler daxildir OORT buludu Gunesden 50 100 min a v uzaqliginda yerlesen kure seklinde komet bulududur Elme melum ilk Transneptun obyekt olan Pluton 1930 cu ilde askar edilib Kesf edildiyi gunden 2006 ci iledek Gunes sisteminin doqquzuncu planeti hesab edilmisdir Pluton Gunesden en uzaqda olan orbitin boyuk yarim oxu 39 5 a v dir boyuk planet hesab edilirdi Orbiti olduqca sixilmis olduguna gore bezen o Gunese Neptundan yaxin yerlesir Ekliptika ile emele getirdiyi meyl bucagina ve kutlesinin kicikliyine gore Planet statusu elinden alinmisdir 1978 ci ilde Plutonun peyki olan Xaron askar edilmisdir Hazirda onlar qosa planet kimi qebul edilir Plutonun peyki askar edildikden sonra mueyyen edilmisdir ki Pluton diger planetlerle muqayisede olduqca kicik kutleye malikdir Onun kutlesi hetta Ayin kutlesinden 6 defe azdir Novbeti Transneptun obyektler olan 15760 1992 QB1 Pluton kesf edildikden 60 il sonra 1992 ci ilde askar edilmisdir Umumilikde 2014 cu ilin Iyul ayina qeder muxtelif xususiyyetleri ile ferqlenen 1800 e qeder Transneptun obyektleri kimi taninan obyektler kesf edildi Bilinen en boyuk Trans Neptun obyektleri Pluton ve 2005 ci ilde askar edilmis Eridadir En boyuk afelia 1542 a v ve en boyuk orbiti ile 3079 98 a v 2005 VX3 ve en boyuk periheli ile 82 6 a v 2013 FY27 taninmisdir Plutonun ardindan Amerika astronomu Clyde Tombaugh oxsar obyektler ucun bir nece il axtarisi davam etdirse de hec ne askar ede bilmedi Umumiyyetle uzun muddet erzinde TNO lar axtarilmadi guman edildi ki Pluton Neptunun kenarinda olan yegane obyektdir Yalniz 1992 ci ilde ikinci TNO 15760 1992 QB1 in kesfinden sonra bu cur obyektlerin sistematik axtarisi baslandi Ekliptika etrafinda semanin genis zolaginin sekli cekildi ve yavas yavas hereket eden obyektlerin ucun reqemsal qiymetlendirilmeler basladi Diametrleri 50 2500 km araliginda olan yuzlerle TNO askarlandi 2005 ci ilde kesf edilmis Eridanin boyuk TNO oldugu dusunuldu TNO tesnifati haqqinda artiq elmi icma daxilinde mubahiseler yarandi Pluton kimi planet adlandirila bilen basqa obyektler varmi Netice etibari ile Pluton ve Erida beynelxalq Astronomiya ittifaqinda cirtdan planet hesab edilirdi Hal hazirda bilinen en boyuk Trans Neptun Obyekt Erida ve Pluton daha sonra Makemake ve Haumeadir En boyuk Trans Neptun obyektler nezere alinmadan aparilan fiziki tedqiqatlar asagidaki kimidir boyuk obyektlerin istilik emissiyalari reng gostericileri muxtelif filterlerden istifade ederek askar edilen kemiyyetlerin muqayisesi spektrlerinin vizual ve infraqirmizi tehlili 2005 ci ilde Plutonun daha iki peyki askar edilmisdir Sonradan onlari Hidra ve Nix adlandirdilar Muvafiq olaraq demek olar ki her ikinin Karonun orbitinden kenarda dairevi orbiti var Guman edilir ki albedosu oxsar her 2 peykin diametri 50 60 km olacaq Daxili peyk olan Niksin spektri Karon kimi neytral rengdedir xarici peyk olan Hidranin spektri ise ise Plutonun spektrinden daha qirmizidir Mehdud melumatlara baxmayaraq Plutonun unikal atmosferi oldugu mueyyen olmusdur 1976 ci ilde Plutonun atmosferinde metan oldugundan subhelendi ve 1994 cu ilde ilk defe spektrde asagi seviyyeli metan askarlandi spektrinde buz halinda su ve ammonyak da mueyyen edilmisdir Teessufler olsun ki TNO lar Gunesden o qeder uzaqdadirlar ki cox soyuqdurlar Buna gore de mutleq qara cisimden dalga uzunlugu 60 mkm olan sualanma bas verir Bu dalga uzunluqlu isigi Yerde olmadan musahide etmek mumkun deyil Yerdeki musahideler zamani astronomlar bunu uzaq infraqirmizi oblastda mutleq qara cisimden sualanan quyruq kimi musahide edirler Obyektlerin coxu ucun diametr albedoya gore hesablanir Lakin albedo 0 50 0 05 diapazonunda tapilir ve ulduz olcusu 1 0 olan obyekt ucun diametri 1200 km 3700 km olur Indiyedek 400 den cox trans neptun obyektler TNOs melumdur Jewitt ve s 1996 Edgeworth Kuiper kemerinde olan obyektlerin kutlesini 30 a 50 a v ucun Yerin kutlesi ile muqayisede 0 06m 0 25m kimi qiymetlendirirler m yerin kutesidir a 50 a v mesafede TNO ler ucun eksentristet ve meyl muvafiq olaraq eav 0 1 ve iav 80 mueyyen edilmisdir Yuksek eksentristet orbitlerde hereket eden obyektler esasen a gt 50av sepelenmis diskli obyektler SDOs adlanir SDO lar ucun eav 0 5 and iav 160 mueyyen edilmisdir SDO larin umumi kutlesi muxtelif muellifler terefinden 40 ve 200 a v orbitallarda 0 05 0 5 m 0 diapazonunda qiymetlendirilmisdir TNO lerin daxili qurulusu haqqinda cox az melumat var ve onlarin muxtelif oldugu dusunulur Gunes istiliyi ve daxili istiliyin qarsiliqli tesiri bu obyektlerde muxtelif konfiqurasiyalara getirib cixara biler Goradini ve basqalari bu obyektlerin istilik termik tekamulunu arasdirmislar nece ve ne vaxt daxili differsiyaya tab getire biler TNO lerin tekamulu ve xarici sethi ucun ehtimal edilen qiymetlendirmeni nezere alaraq muellifler xarici seth qiymetlendirmesinin bu difersiallama ile birlesdirmeye cehd etdiler Tedqiqatcilar xususile kometlerle elaqeni arasdirir TNO lerin sethinde ucucu maddelerin ve yuksek albedonun olmasi onlarin atmosferinin oldugunu gosterir TNO lerinin atmosferinin qurulusu onlarin Gunesden olan mesafesinden asilidir Atmosferin terkibi bir cox daxili radiasiyadan proseslerden asilidir Stern ve Traftonun arasdirmalarina gore atmosferin formalasmasi ucun esas teleb sethe yaxin hissede qaz ve buxarlanan maddelerin olmasidir Adi Serera Pluton Haumea Make make EridaD 975 909 2306 20 1960 1518 996 1500 1420 2340Kutle M M0 0 00016 0 0022 0 0007 0 0028Orta ekv radius R R0 0 0728 0 180 0 19Hecm V V0 0 0032 0 053 0 013 0 013 0 068Sixliq t m3 2 08 2 0 2 5Ekvatorda Fag tecili m san2 0 27 0 60 0 681ci kosmik suret 0 57 1 2Orbitlerinin boyuk yarim oxlari a v 2 766 39 482 67 668Orta orbital suret km s 17 882 4 666 3 437Orbitin eksentristeti 0 080 0 2488 0 44177Orbitin meyli 10 5870 17 1410 44 1870Sethde orta temperatur K 167 40 30Fiziki XususiyyetlerButun neptuniyali en boyuk obyektin gt 20 aciq askar olcusunu nezere alaraq fiziki arasdirmalar asagidakilarla mehdudlasir En boyuk obyektler ucun istilik emissiyalari olcme bax reng indeksleri yeni ferqli filtrlerden istifade eden aydin olculerin muqayisesi vizual ve infraqirmizi spektr analizie Kicik TNO lerin spektrlerinde askar olan tolin kimi bezi uzvi karbon terkibli seth materiallari ile qaya ve buzun asagi sixliqli qarisiqlari hesab olunur Diger terefden yuksek sixliqli Haumea 2 6 3 3 q sm3 cox yuksek olmayan buz terkibi Pluton sixligi ile muqayisede 1 86 q sm3 oldugunu teklif edir Bezi kicik TNO lerin terkibi kometlere benzer ola biler Heqiqeten de bezi Kentavrlar Gunese yaxinlasdiqlarinda movsumi deyisikliklere meruz qalirlar serhedleri bulanir bkz 2060 Chiron ve 133P Elst Pizarro Lakin Kentavrlar ve TNO in muqayiseler ehali arasinda hele de mubahiselidir TNO ler arasinda Kentavrlar oldugu kimi mavi bozdan neytral cox qirmiziya qeder genis rengler movcuddur lakin yuzlerle ulduzdan ferqli olaraq paylama aciq sekilde iki sinfe bolunur Reng gostericileri mavi B gorunen V yasil sari ve qirmizi R filtrler vasitesile gorule bilen cismin olcusunde olan ferqlerin sade bir olcusudur Diaqramda en taninan reng indeksleri en az tekmillesdirilmis reng en boyuk obyektlerden ibaretdir Melumata gore iki ay planet Triton ve Foebe Sentavr Pholus ve Mars cekilir qeyri miqyasli sari etiket Olculerin teyin edilmesiTNO olcusunu qiymetlendirmek cetindir Taninmis orbital elementleri meselen Pluto olan cox boyuk obyektler ucun diametrler ulduzlarin oxunmasi ile deqiq olcule biler Diger boyuk TNO ler ucun diametrler istilik olcmeleri ile qiymetlendirile biler Obyektin isiqlandirici isiginin sixligi bilinir Gunesden uzaqliqla taninir ve sethlerin ekseriyyeti istilik tarazliginda umumiyyetle havasiz orqan ucun pis bir ehtimal deyildir nezerde tutur Melum bir albedo ucun seth temperaturu ve istilik radiasiyasinin intensivliyini onunla qiymetlendirmek mumkundur Bundan basqa eger cismin olcusu melum olsa Yere catan gorunen isiq ve radiasiya radiasiyasinin miqdarini qiymetlendirmek mumkundur Sadelesdirici amil Gunesin demek olar ki butun enerjisini gorunen isiqda ve yaxin tezliklerde yaymasidir ve TNO nun soyuq temperaturlarinda istilik radiasiya tamamile ferqli dalga uzunlugunda uzaq infraqirmizi yayilir Belelikle iki musteqil olcme yansitilan isiq miqdari ve yayilmis infraqirmizi radiasiya miqdari ile teyin edile bilen iki bilinmeyen albedo ve olcusu var Teessuf ki TNO ler Gunesden uzaq olduqlari ve cox soyuq olduqlari ucun dalga uzunlugunda texminen 60 mikrometr qara cisim radiasiyasi istehsal edilir Bu dalga uzunlugunun isigini Yer uzunde musahide etmek mumkun deyil Spitzer Space Teleskopundan basqa Bu qeder infraqirmizi radiasiya cox qaranliqdir istilik usulu yalniz en boyuk CBC ler ucun tetbiq olunur Kicik obyektlerin ekseriyyeti ucun diametri bir albedo qebul edilerek texmin edilir Lakin albedolar 0 50 den 0 05 e qeder bir sira tapmis ve olcusu 1 0 olan bir obyekt ucun 1200 3700 km olcusune sebeb olmusdur Istinadlar IAU Minor Planet Center List Of Transneptunian Objects 2010 10 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 01 09 JPL Small Body Database Search Engine orbital class TNO 2021 05 24 at the Wayback Machine JPL Solar System Dynamics Retrieved 2014 07 10 C de la Fuente Marcos R de la Fuente Marcos September 1 2014 Extreme trans Neptunian objects and the Kozai mechanism signalling the presence of trans Plutonian planets Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 443 1 L59 L63 arXiv 1406 0715 Bibcode 2014MNRAS 443L 59D doi 10 1093 mnrasl slu084 Remo John L 2007 Classifying Solid Planetary Bodies AIP Conference Proceedings 886 284 302 Bibcode 2007AIPC 886 284R doi 10 1063 1 2710063 Conversion of Absolute Magnitude to Diameter Arxivlesdirilib 2010 10 27 at Archive today Minorplanetcenter org Retrieved 2013 10 07 Peixinho N Doressoundiram A Delsanti A Boehnhardt H Barucci M A Belskaya I 2003 Reopening the TNOs Color Controversy Centaurs Bimodality and TNOs Unimodality Astronomy and Astrophysics 410 3 L29 L32 arXiv astro ph 0309428 Bibcode 2003A amp A 410L 29P doi 10 1051 0004 6361 20031420 Hainaut O R Delsanti A C 2002 Color of Minor Bodies in the Outer Solar System Astronomy amp Astrophysics 389 2 641 664 Bibcode 2002A amp A 389 641H doi 10 1051 0004 6361 20020431